Του Say Gal – Δημοσιεύθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2025, 12:00 | Τελευταία ενημέρωση: 11 Σεπτεμβρίου 2025, 12:17
Ο Say Gal είναι ειδικός στη διεθνή πολιτική, στη διαχείριση κρίσεων και στην στρατηγική επικοινωνία, με έμφαση στη γεωπολιτική στρατηγική και τη δημόσια διπλωματία.
Φωτογραφία: AP — Πρόεδρος Καζακστάν, Νετανιάχου και Τραμπ
Το «Μαργαριτάρι» του Καζακστάν συναντά τη μεσογειακή πραγματικότητα.- Το Καζακστάν εντάσσεται στις Συμφωνίες του Αβραάμ
Προσκαλώντας το Καζακστάν —που αποτελεί βασικό κόμβο του Μεσαίου Διαδρόμου και όχι του IMEC— να ενταχθεί στις Συμφωνίες του Αβραάμ, ο Τραμπ θόλωσε τον γεωπολιτικό χάρτη. Η οικονομία του Καζακστάν παραμένει δεμένη με τη Μόσχα μέσω της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης. Τυλίγοντάς το με «μεσανατολική» σήμανση, μπέρδεψε τους συμμάχους σχετικά με το ποια στρατηγική υποστηρίζει πραγματικά η Ουάσινγκτον.
Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε την «ένταξη» του Καζακστάν στις Συμφωνίες του Αβραάμ, επρόκειτο για ένα γεωστρατηγικό placebo.
Το Ισραήλ και το Καζακστάν έχουν διπλωματικές σχέσεις από το 1992, με επισκέψεις των Πέρες (2009) και Νετανιάχου (2016). Ισραηλινές εταιρείες δραστηριοποιούνται σε τεχνολογία και γεωργία, το καζακικό πετρέλαιο διυλίζεται στη Χάιφα, ενώ οι δορυφόροι AMOS εκτοξεύονται από το Μπαϊκονούρ. Δεν είχε απομείνει τίποτα για «εξομάλυνση».
Στην Ιερουσαλήμ, η είδηση έφτασε χωρίς προειδοποίηση – και χωρίς χειροκροτήματα. Προκάλεσε αμηχανία στο Ισραήλ, καθώς παρουσίαζε ως «διπλωματική επιτυχία» κάτι που στην πραγματικότητα δεν υπήρχε. Δόθηκαν εντολές στους υπουργούς να τηρήσουν σιωπή. Δεν ακολούθησε καμία δήλωση. Αυτή η σιωπή ήταν πολιτική επιλογή – η Ιερουσαλήμ αποφάσισε να μην συμμετάσχει στο «θέατρο» που έστηναν άλλοι.
Το επεισόδιο αποκάλυψε μια βαθύτερη αδυναμία: η Ουάσινγκτον πουλά δύο χάρτες ταυτόχρονα, αποφασίζοντας πού θα περάσουν οι αγωγοί, οι σιδηρόδρομοι και οι συμμαχίες. Αυτοί οι χάρτες δεν είναι απλώς γεωγραφικοί – είναι αντίπαλα σχέδια τάξης. Κάθε διάδρομος αφηγείται μια ιστορία.
Ο Μεσαίος Διάδρομος, με τη στήριξη της Τουρκίας, εκτείνεται από την Κίνα μέσω του Καζακστάν, διασχίζοντας την Κασπία Θάλασσα προς το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία και την Ευρώπη — η προσπάθεια της Άγκυρας να παρακάμψει τη Μόσχα και να αγκυροβολήσει την Ευρασία. Αντίθετα, ο IMEC —που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2023 από την Ινδία, το Ισραήλ, την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ, την Ιορδανία, την ΕΕ και τις ΗΠΑ— συνδέει τη Νότια Ασία με την Ευρώπη μέσω των λιμανιών του Κόλπου και της Ανατολικής Μεσογείου. Οι πυλώνες αυτής της αρχιτεκτονικής είναι τα λεγόμενα «Κυρίαρχα Κράτη των Συνόρων» — κράτη που βρίσκονται στα όρια της γεωπολιτικής πίεσης ή καταναγκασμού, αλλά παραμένουν συνδεδεμένα με τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη. Αυτά τα κράτη ενοποιούν το εμπόριο, την ενέργεια και τα ψηφιακά δίκτυα, σχηματίζοντας μια ανθεκτική ινδο-μεσογειακή ζώνη κυριαρχίας.
Με την πρόσκληση του Καζακστάν –που αποτελεί βασικό κόμβο του «Μεσαίου Διαδρόμου» και όχι του σχεδίου IMEC– να ενταχθεί στις «Συμφωνίες του Αβραάμ», ο Τραμπ θόλωσε τον γεωπολιτικό χάρτη.
Η οικονομία του Καζακστάν παραμένει δεμένη με τη Μόσχα μέσω της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης.
Το να «τυλίξει» αυτή τη χώρα με τη μεσανατολική επωνυμία των Συμφωνιών προκάλεσε σύγχυση στους συμμάχους: δεν ήταν πλέον σαφές ποιο δρόμο στηρίζει πραγματικά η Ουάσινγκτον.
Η κίνηση πρόσφερε μόνο έναν εντυπωσιακό τίτλο χωρίς πραγματική ισχύ — το κίνητρο ήταν η πρόσβαση σε ουράνιο και σπάνιες γαίες, ενώ οι ΗΠΑ αποκόμισαν μόνο συμβολισμό.
Παραδόξως, η χειρονομία αυτή υπονόμευσε το ίδιο το δόγμα του Τραμπ για το IMEC – μια αρχιτεκτονική συνοχής που καταστράφηκε από θεατρική ασυνέπεια.
Για να κατανοήσουμε τι διακυβεύεται, θυμηθείε τι ακολούθησε την πρώτη εμφάνιση του India–Middle East–Europe Economic Corridor (IMEC). Ανακοινώθηκε στο Νέο Δελχί (9 Σεπτεμβρίου 2023).
Έναν μήνα αργότερα «πάγωσε» όταν η επίθεση της Hamas (7 Οκτωβρίου) ανέκοψε τη διαδικασία ομαλοποίησης.
Η επίθεση αυτή δεν «χτύπησε», απλώς, το Ισραήλ — έπληξε τη λογική του IMEC: την «ενσωμάτωση μέσω σταθερότητας».
Ο ιρανικός άξονας — από τη Γάζα έως την Υεμένη — είχε κάθε λόγο να κάψει έναν διάδρομο που ενώνοντας Ινδία, Κόλπο, Ισραήλ και Ευρώπη υπό τις ΗΠΑ, θα υπονόμευε τη δική του επιρροή.
Με τις επιθέσεις των Houthis να μειώνουν κατά το ήμισυ την κίνηση στη Διώρυγα του Σουέζ, να κοστίζουν δισεκατομμύρια στην Αίγυπτο και να στέλνουν 700 πλοία γύρω από την Αφρική καθώς τα ασφάλιστρα τριπλασιάζονται — οι ναυτιλιακές άρχισαν αργά να παραδέχονται ότι ο τουρκικός «Μεσαίος Διάδρομος» φαίνεται πλέον πιο ασφαλής από το Σουέζ.
Η Recep Tayyip Erdoğan εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία: καταδίκασε τις επιθέσεις ΗΠΑ‑Ηνωμένου Βασιλείου ως μετατροπή της Ερυθράς Θάλασσας σε «θάλασσα αίματος» και πρόβαλε τη διαδρομή Κασπία‑Καύκασος ως ευρωπαϊκή εναλλακτική. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία εδώ και καιρό είχε καλλιεργήσει τους Χούθι ως ανεπίσημο ναυτικό της — διοχετεύοντας κεφάλαια και εξοπλισμό μέσω ιρανικών και καταρινών δικτύων.
Η ειρήνη Αρμενίας‑Αζερμπαϊτζάν του 2025, που επανέφερε σε λειτουργία τον διάδρομο Ζανγκεζούρ, «κλείδωσε» ακόμα πιο βαθιά την Κεντρική Ασία μέσα σε αυτό το δίκτυο, ολοκληρώνοντας ένα παζλ δεκαετίας. Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Γάζα έκαναν τα υπόλοιπα: παρέλυσαν τόσο τη βόρεια διέλευση όσο και την Ερυθρά Θάλασσα, οδηγώντας τη ροή φορτίων προς τον νότο μέσω Τουρκίας και ενισχύοντας τον έλεγχο της Άγκυρας στις ευρασιατικές εφοδιαστικές γραμμές, ενώ ο ινδο‑μεσογειακός εναλλακτικός δρόμος «πάγωσε».
Η «Επιχείρηση Sindoor» απέδειξε ότι η αποτροπή επιστρέφει μέσω αποφασιστικής, δικτυο‑ενισχυμένης δράσης — η ισχύς έγκειται τόσο στη συνδεσιμότητα όσο και στην ισχύ πυρός, η λογική πάνω στην οποία δομήθηκε ο IMEC.
Η Ινδία κατανόησε ότι δεν μπορεί πλέον να εξαρτάται από μία μόνο αρτηρία μέσω του Σουέζ. Ο IMEC δεν είναι πολυτέλεια — είναι αναγκαιότητα.
Το πλεονέκτημα της Ινδίας είναι η στρατηγική αυτονομία. Όπου η Ουάσινγκτον επιδιώκει ευθυγράμμιση, το Νέο Δελχί επιδιώκει ισορροπία — διασφαλίζοντας τη διάρκεια του IMEC. Ως δύναμη των BRICS χωρίς υποτέλεια, συνεργάζεται με Ουάσινγκτον και Βρυξέλλες ενώ παράλληλα κρατά ανοικτές πόρτες προς Μόσχα και Πεκίνο. Επενδύει στη Χάιφα, ηγείται του IMEC, ενισχύει τις συμμαχίες στον Κόλπο. Αυτή είναι η κυριαρχία μέσω της ανοιχτότητας — η γεωγραφία μετασχηματισμένη σε ανεξαρτησία.
Η αρχιτεκτονική του IMEC ήδη υπάρχει: από το Μουμπάι έως την Τζέντα και τη Νταμάμ, με σιδηρόδρομο ως τη Χάιφα, μέσω της Μεσογείου ως τον Πειραιά και πιο πέρα στην Ευρώπη — μια σύγχρονη ραχοκοκαλιά ενέργειας, δεδομένων και εφοδιαστικής. Κάθε εταίρος παίζει έναν συγκεκριμένο ρόλο — η Ινδία ως βιομηχανική μηχανή, τα ΗΑΕ ως λογιστικός κόμβος, η Σαουδική Αραβία ως χερσαία γέφυρα, η Ιορδανία ως διαμετακομιστικός κόμβος, το Ισραήλ ως ναυτιλιακή και ψηφιακή πύλη, η Ελλάδα και η Κύπρος ως είσοδος της Ευρώπης και ενεργειακό πλέγμα. Ενισχυμένα από το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο Great Sea Interconnector (€657 εκατ. υποστήριξη CEF), πρόκειται για πραγματικά έργα — όχι απλά ανακοινώσεις τύπου.
Το Athens Energy Forum και η υπουργική συνάντηση P-TEC αυτής της εβδομάδας επιβεβαίωσαν τη δυναμική του IMEC. Η Ελλάδα επανενεργοποίησε τον μηχανισμό 3+1 με Ισραήλ, Κύπρο και ΗΠΑ και ενίσχυσε τις συνεργασίες σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Αυτό που απομένει είναι συνοχή από την Ουάσινγκτον: να οριστικοποιήσει τα πρότυπα του IMEC, να συγχρονίσει τελωνειακά και ψηφιακά συστήματα και να δημιουργήσει μηχανισμό αντιμετώπισης κινδύνων στην Ερυθρά Θάλασσα, ώστε να μπορούν οι ασφαλιστές να τιμολογούν τη διαδρομή ακόμη και όταν το Μπαμπ ελ-Μαντέμπ φλάγετι.
Για το Ισραήλ, το μήνυμα ήταν σαφές. Η Ιερουσαλήμ είδε την ανακοίνωση για το Καζακστάν να θολώνει το μήνυμα της Ουάσινγκτον διεθνώς και να ενισχύει την Άγκυρα. Αντί να αναπαράγει αυτή τη σύγχυση, επέλεξε τη σιωπή. Το δικό της μέλλον βρίσκεται όχι σε συμβολικές κινήσεις αλλά στο υπό διαμόρφωση ινδο-μεσογειακό σύστημα — ένα σύστημα που συνδυάζει οικονομικό βάθος με αποτρεπτική ισχύ.
Ο Μεσαίος Διάδρομος προσφέρει διαφοροποίηση διαδρομών, όχι εξουσίας — απλώς αλλάζει την εξάρτηση από τη Μόσχα με αυτή από την Άγκυρα. Ο IMEC είναι η πραγματική διαφοροποίηση — μια ινδο-αραβο-μεσογειακή γέφυρα που συντομεύει τις αλυσίδες εφοδιασμού, ενσωματώνει ψηφιακές και ανανεώσιμες υποδομές και δένει εταίρους με δυτικές αξίες. Εκεί πρέπει να κατευθυνθούν οι ευρωπαϊκές επενδύσεις.
Η ηγεσία δεν είναι να προσθέτεις σημαίες σε χάρτες, αλλά να επιλέγεις τη σωστή διαδρομή όταν ο χάρτης είναι θολός. Οι διάδρομοι είναι ηθικές επιλογές μεταμφιεσμένες σε εμπορικές οδούς — μόνο μία οδηγεί στην κυριαρχία. Μεταξύ ενός γεωστρατηγικού υποκατάστατου και μιας ζωντανής αρτηρίας αποτροπής, η επιλογή είναι ξεκάθαρη: Ηγηθείτε μέσω του IMEC.
*Ο τίτλος και η επιλογή των χαρτών είναι των Ανιχνεύσεων. Ο τίτλος στο πρωτόπτυπο κείμενο είναι:Το «Μαργαριτάρι» του Καζακστάν συναντά τη μεσογειακή πραγματικότητα.- Το Καζακστάν εντάσσεται στις Συμφωνίες του Αβραάμ.
