28/10/2025
Ο ηρωισμός αυτός δεν είναι προϊόν ρομαντικής εξιδανίκευσης ούτε αποτέλεσμα ρεαλιστικού υπολογισμού. Είναι έκφραση εσωτερικής ανάγκης αξιοπρέπειας, όχι επιλογή σκοπιμότητας. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Ελλάδα βίωσε μια βαθιά κρίση αυτογνωσίας. Η Μεγάλη Ιδέα είχε συντριβεί και το κράτος βρέθηκε αντιμέτωπο με την ταπείνωση, την οικονομική δυσπραγία και πολλαπλές διεθνείς πιέσεις. Αυτή η ιστορική πίκρα και υπαρξιακή αγωνία βρήκε την πνευματική της έκφραση στη Γενιά του ’30, η οποία επιχείρησε να ανασυνθέσει την έννοια της ελληνικότητας.
Ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Θεοτοκάς και οι συνοδοιπόροι τους δεν αναζήτησαν έναν ηρωισμό εξωτερικό και θορυβώδη, αλλά την στωική αντοχή να σταθείς όρθιος μέσα στη σιωπή της Ιστορίας. Όπως είχε πει ο Σεφέρης «αυτός το τόπος δεν αντέχει άλλα φαντάσματα». Και οι Έλληνες του ’40 έκαναν ακριβώς αυτό. Έβγαλαν την Ελλάδα από τον κόσμο των φαντασμάτων και την επανατοποθέτησαν ως ζωντανό, δυναμικό και πρωταγωνιστικό μέγεθος στη ζώσα Ιστορία.
Από τη Γενιά του ’30 στην ηρωική εξόρμηση
Όταν ο Ιωάννης Μεταξάς είπε το “Όχι”, εκφράζοντας τη βούληση όχι μόνο του ελληνικού λαού τότε αλλά και των αρχέγονων δυνάμεων του γένους, υλοποίησε στην πράξη εκείνο που η Γενιά του ’30 διατύπωσε στην τέχνη. Τη θέληση της Ελλάδας να συνεχίσει να υπάρχει. Το Έπος της Πίνδου, η Αντίσταση, η συμμετοχή των Ελλήνων πολεμιστών στα μέτωπα της Αφρικής και της Ιταλίας, η αντοχή του λαού μέσα στην Κατοχή, η αυτοθυσιαστική συμμετοχή των Ελλήνων ναυτικών στα κονβόι του θανάτου στον Αρκτικό, όλα αυτά αποτελούν στιγμές όπου το έθνος επιβεβαίωσε ότι η ιστορία του είναι αγώνας διαρκείας.
Ο Έλληνας δεν πολεμά για το αποτέλεσμα, αλλά για να μην προδώσει τον εαυτό του• για να δικαιώσει τη φωνή των προγόνων που, όπως θα έλεγε ο Σεφέρης, «μας ζητούν να τους θυμηθούμε». Έτσι, η ηρωική συνείδηση στην ελληνική ιστορία λειτουργεί ως θεμέλιο της διαχρονικής γεωπολιτικής ταυτότητας της Ελλάδας. Είναι η αίσθηση ότι οι μάχες του παρελθόντος δεν ανήκουν μόνο σε σκονισμένα ιστορικά βιβλία, αλλά συνεχίζονται στον χρόνο.
Ο οπλίτης των Θερμοπυλών, ο αγωνιστής του Σουλίου, ο στρατιώτης της Αλβανίας, ο αντάρτης στα βουνά του ’40 και ο μαχητής της ΕΟΚΑ λίγα χρόνια μετά, συμπολεμούν πλάι πλάι, πέρα από τον χώρο και τον χρόνο, μέσα στην ίδια πνευματική παράδοση. Αυτή η συνέχεια ηρωισμού, αυτός ο “διαχρονικός συμπολεμιστής”, είναι η κόλλα που κρατά ενωμένο το έθνος, παρά τις ιστορικές διακοπές και τις πολιτικές πληγές. Είναι το αόρατο κάστρο που προστατεύει την ελληνική ψυχή από τη διάλυση και τη λήθη.
Το βάρος στους ώμους μας
Η Γενιά του ’30 έδωσε σ’ αυτό το ηρωικό βίωμα μια στοχαστική διάσταση. Ο ήρωας δεν είναι πια μόνον ο πολεμιστής, αλλά και ο άνθρωπος που αντιστέκεται στην εσωτερική φθορά, που διασώζει την αξιοπρέπεια μέσα στον παραλογισμό του κόσμου. Ο στίχος ότι ο Έλληνας έκανε “οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου” συνοψίζει και τον πυρήνα του ελληνικού ηρωισμού ως μια πράξη πνευματικής ανδρείας, όπου ο φόβος μετατρέπεται σε δημιουργική δύναμη.
Έτσι, κάθε φορά που η Ελλάδα στέκεται απέναντι στις προκλήσεις της ιστορίας, δεν απαντά με ιδεολογία αλλά με ήθος. Το ήθος του πολεμιστή που δεν λογαριάζει τον αριθμό των εχθρών, που υπερασπίζεται όχι απλώς την εδαφική ακεραιότητα, αλλά και το δικαίωμα του έθνους να συνεχίζει να υπάρχει ως φορέας πολιτισμού και πνεύματος. Κι αυτό είναι ίσως το πιο βαρύ και ταυτόχρονα το πιο τιμητικό φορτίο που κουβαλά ο Έλληνας στρατιώτης. Το να είναι δηλαδή ζωντανός φορέας μιας ιστορικής αποστολής, μοναδικής στον πλανήτη.
Γι’ αυτό και εμείς οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι όταν μιλάμε και γράφουμε γι’ αυτά τα ιστορικά γεγονότα, θα πρέπει να “μας πιάνει τρόμος από ίσκιους μακρινούς”. Τρόμος από το βάρος της ευθύνης έναντι της χώρας, έναντι του γένους και έναντι των προγόνων μας. Όχι μόνο από σεβασμό, αλλά και από έμφοβο δέος προς εκείνες τις σκιές του παρελθόντος που φωτίζουν το παρόν μας και μας επιτρέπουν (ακόμη…) να ελπίζουμε για το μέλλον.
Εἶναι σημαντικὸ νὰ βλέπουμε τὸν πολιτισμὸ νὰ ἀντιμετωπίζεται ὡς τὸ μεγάλο προνόμιο καί ἐπίτευγμα τῆς χώρας μας.
Ἐπισυνάπτω μία, κατὰ τὴν γνώμη μου, πολύ ἐνδιαφέρουσα συνέντευξη τῆς Μαρίας Εὐθυμίου στὴν Νίκη Λυμπεράκη, στὴν ὁποία ἡ ἱστορικὸς ἀναφέρεται στὰ γεγονότα τοῦ ‘40, πῶς ἦταν ἡ κατάσταση στὴν Ἑλλάδα, ποιές ἦταν οἱ πολλαπλὲς κατοχὲς ποὺ ἀντιμετώπισε ὁ λαός, στήν ἀριστερά καί τήν δεξιά.
Ἀρκετοὶ ἔχουν τὴν ἐντύπωση ὅτι δὲν ἔχουμε καταφέρει ἀνάλογη πρόοδο μὲ τὶς Δυτικὲς χῶρες. Ἂς δοῦμε ὅλη τὴν πορεία μας πρὶν καὶ μετὰ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ 1821, τὶς πολλαπλὲς δυσκολίες ποὺ ἀντιμετωπίζουμε λόγω τῆς θέσης μας καὶ τῆς ἰδιαιτερότητάς μας, ὅτι δὲν εἴμαστε χῶρος ἀλλὰ μία χώρα μὲ μεγάλο πολιτισμὸ καὶ ὅτι δὲν ὑπάρχει ἰδιοκτήτης στὴν χώρα ἐκτὸς ἀπὸ τὸν λαό.
https://youtu.be/Rhmow0qFkqg?si=TGW_lpU56Kpu6GSy
“όπως θα έλεγε ο Σεφέρης, «μας ζητούν να τους θυμηθούμε».”: μου θύμισε τα λόγια του αείμνηστου π. Ανανία Κουστένη: (για το ότι -όπως σωστά ειπώθηκε στο άρθρο- ο Έλληνας δεν πρέπει να προδώσει τον εαυτό του, αλλά να μοιάσει στους προγόνους του): «Κάποτε αυτούς τους ανθρώπους θα τους ξαναδούμε, τί θα τους πούμε τότε; Χαιρετίσματα από την Ελλάδα της βλακείας;».
Συνηθέστατα όπου και όταν αναφέρεται η ΓΕΝΙΆ του ’30 , αναφέρεται στους συγγραφείς και ποιητές της 10ετίας εκείνης -η Θεσσαλονίκη έχει αρκετούς- και όχι στους ”ανώνυμους” πολίτες ,οι οποίοι -το γράφει η Ιστορία με γεγονότα-ήταν μέχρι το 1935 ”θανατερά” διχασμένοι και αν ”δεν ερχόταν στα πράγματα ” ως εκ Θεού και με την ψήφο 241 βουλευτών -πλην του ΚΚΕ και του Γεωργίου Παπανδρέου-, ο κυβερνήτης Ιωάννης Μεταξάς , η γενιά εκείνη των πνευματικών ανθρώπων ούτε τα Οχυρά του Μεταξά θα έκανε και ούτε θα ένωνε τους βαθιά διχασμένους Έλληνες από το 1915 και -κυρίως από την εκτέλεση των έξη από τους Βενιζελικούς το 1922 και το Βενιζελικό Κίνημα του 1935.
Είναι ίσως η μοναδική φορά μετά το 0ΧΙ του Μεταξά ,που σχεδόν όλοι οι συγγραφείς , ποιητές και καλλιτέχνες (Ελύτης, Σακελλάριος, Σογιούλ, Βέμπο -όπως στους Περσικούς πολέμους- που συνέδραμαν ουσιαστικά τον Μεταξά και τα στρατευμένα ”παιδιά της Ελλάδος ” στη νίκη κατά των Ιταλών του ”κορόϊδου ”Μουσολίνι.
Δυστυχώς αυτήν -την όντως σπουδαία γενιά των πνευματικών ανθρώπων του ’30- ,μετά το 1941 την ”αγκάλιασαν” οι δεδομένοι από το 1929 (ιδιώνυμο του Βενιζέλου ) εχθροί του λαού και του Έθνους Αντιμοναρχικοί -κυρίως κομμουνιστές – και την εξέθεσαν -πλην εξαιρέσεων (Σεφέρης ,Ελύτης κλπ) μέχρι το 1949.
Υ.Γ Ελπίζω εκ παραδρομής να έγραψε ο κ. αρθρογράφος ότι το 1940 ”πολεμούσε ο αντάρτης στα βουνά”, γιατί η Ιστορία έγραψε πως το (υπό ΚΚΕ) ΕΑΜ με τους αντάρτες του, ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 1941 μετά την επίθεση του Χίτλερ στην Σοβιετική Ένωση ,παραβιάζοντας το Σύμφωνο Φιλίας και Συμμαχίας Μολότωφ-Ρίμπεντροπ .
ΟΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟΙ, ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΠΡΑΤΤΟΥΝ ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΚΥΒΕΡΝΟΥΝ . ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΠΟΛΛΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΣΙΩΠΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΦΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΟΘΡΗΣΚΕΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ.
Αυτή είναι η πραγματικότητα.
ΟΧΙ Ελλάς Ελλήνων χριστιανών αλλά ΟΧΙ και Ελλάς Ελλήνων απαίδευτων και διεθνιστών και κατοίκων απλώς αυτής της Χώρας ,όταν μάλιστα απειλείται ”από μέσα και από έξω”.
Καθε λαος αγωνιζεται “υπερ βωμων και εστιων”. Ποιους βωμους και ποιες εστιες εχουμε σημερα? Που πιστευει ο σημερινος Ελληνας? Οταν δεν μπορει να εχει σπιτι και οικογενεια, για ποια Ελλαδα θα αγωνιστει? Οσα τειχη και αν εγειρουμε, ο εχθρος ειναι εντος τειχων. Την διαφθορα, την φτωχοποιηση, τα Τεμπη, την ληστεια μεσω ΟΠΕΚΕΠΕ δεν τα προκαλεσαν οι ξενοι εχθροι. Χρειαζεται ρεαλιστικη προσεγγιση και οχι ιδεαλιστικη. Μονον οταν ο Ελληνας νιωσει οτι εχει βωμους και εστιες (skin in the game) θα αλλαξει το παιχνιδι και η Ελλαδα θα επιζησει, αλλως οδηγουμαστε στην εξαφανιση. Τοτε το 40, η πλεοψηφια των Ελληνων ησαν αγροτες και ειχαν την δικη τους γη, εστω λιγη, και παλεψαν να την κρατησουν. Σημερα γιατι θα αγωνιστει? Κακοπληρωμενος μισθωτος δουλος μπορει να εισαι και σε ξενους αφενταδες.
”Δεν ρωτάς τι κάνει η Πατρίδα για σένα ,αλλά τι κάνεις εσύ για την Πατρίδα”, -νομίζω είπε ο αείμνηστος Τζών Κένεντυ-.
Είπαν οι αρχαίοι πρόγονοι μας το ”υπέρ βωμών και εστιών ”, αλλά οι νεότεροι προ 204 ετών είπαν και το ”για του Χριστού την πίστιν την Αγίαν και της Πατρίδος την ελευθερίαν”.
Και τότε είχαν προβλήματα εσωτερικά και βεντέτες και παραμυθάδες (μερικοί μήδισαν και τούρκεψαν) , αλλά οι πατριώτες ΔΕΝ ΣΤΑΘΗΚΑΝ ΣΕ ΑΥΤΑ , όπως και τώρα δεν στέκονται ούτε στα Τέμπη, ούτε στον ΟΠΕΚΕΠΕ και ό,τι άλλο ακουστεί -αλήθεια ή ψέματα- μέχρι την κακά ώρα του απευκταίου πολέμου .
ΔΕΝ ΠΛΗΡΩΝΟΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΩΤΕΣ ,αγαπητοί υλιστές συμπατριώτες.