Στόχος της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ είναι διαχρονικά η διατήρηση της ασφάλειας και η κατοχύρωση της αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας.
Από την πρώτη δημοσίευση της αμερικανικής Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας το 1987 από τον πρόεδρο Ρέιγκαν, η Ευρώπη αντιμετωπίζεται ως «σημαντικός εταίρος σε μια ενωμένη, ειρηνική και δημοκρατική τάξη» και ως «το πιο ισχυρό σύνολο δημοκρατιών».
Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου Τραμπ (NSS 2025) αποτελώντας μια ειλικρινή συνέχεια της αντίστοιχης στρατηγικής (NSS 2018) της πρώτης προεδρικής του θητείας, αποκλίνει ριζικά από όλες τις στρατηγικές των προκατόχων του.
Συγκεκριμένα, οι θέσεις Τραμπ απέναντι στην Ευρώπη είναι πρωτοφανείς. Ενδεικτικά, παρουσιάζει την Ευρώπη ως «πηγή προβλημάτων για τις αξίες και τα συμφέροντα των ΗΠΑ» και ζητάει «να αναλάβει μόνη της την άμυνα και τη γεωπολιτική της κατεύθυνση».
Το ΝΑΤΟ δεν χαρακτηρίζεται πλέον ως «ο κεντρικός πυλώνας της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής ασφάλειας», αλλά θεωρείται το «κέντρο ρύθμισης και κατανομής των συμμαχικών αμυντικών βαρών», τα οποία «η Ευρώπη δεν επωμίζεται».
Αυτή την αλλαγή σκηνικών στο σημερινό γεωπολιτικό θέατρο του παραλόγου, η Ευρώπη την παρακολουθεί με διαφορετικά συναισθήματα. Οι πολίτες της, στέκουν αμήχανοι έως αγανακτισμένοι. Οι ηγέτες της, Φον ντερ Λάιεν, Στάμερ, Μακρόν και Μερτς, συμπλέουν σαν ενδεείς και προδομένοι συγγενείς. Ανορθολογική η στάση τους απέναντι στην προσβολή που οι ΗΠΑ με ύφος πρωτόγνωρο και πρωτόγονο εκτοξεύουν στην πιστότερη σύμμαχό τους, την ιστορική μητέρα τους Ευρώπη.
Εκτιμώ πως η γηραιά ήπειρος ζει ένα ιστορικό εξελικτικό φαινόμενο. Την σταθερή και ευρύτερη αποδόμησή της. Εξίσου ιστορική όμως θα πρέπει να είναι και η αντίδρασή της. Έφτασε σε αδιέξοδο. Απαιτείται η Αναγέννηση της!
Μόνο μια νέα Ευρωπαϊκή Αναγέννηση θα την απομακρύνει από την οριστική γεωπολιτική περιθωριοποίηση της.
Βεβαίως, προαπαιτείται η πολιτική συναίνεση των μελών της. Ωστόσο, υπάρχει ήδη το θεμέλιο αλλά και ο μοχλός για την γεωπολιτική της ανάδειξη. Εκτιμώ ότι η διαμόρφωση μιας νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής άμυνας και ασφάλειας μέσα από το υπάρχον αμυντικό πυρηνικό δυναμικό της είναι καθόλα εφικτή.
Συγκεκριμένα, η πυρηνική ικανότητα των δύο ή και του ενός μόνον των πυρηνικών μελών της, Γαλλίας και/ή Αγγλίας, πρέπει να μετατραπεί σε αυτόνομη ευρωπαϊκή πυρηνική αποτροπή. Σε μια ευρωπαϊκή ομπρέλα αμυντικής προστασίας στην οποία οι χώρες της Ευρώπης που θέλουν και μπορούν, με άλλα λόγια, όσες αισθάνονται ότι απειλούνται, οφείλουν να προσχωρήσουν. Η ανάδειξη της ολέθριας πυρηνικής ικανότητας του ήδη υπάρχοντος ευρωπαϊκού οπλοστασίου, αρκεί ως αποτρεπτική απειλή εναντίον οποιουδήποτε θελήσει να της επιτεθεί. Δεν παίζει ρόλο η ποικιλία των εχθρών του καθενός ξεχωριστά. Φρονώ πως είναι καθόλα εφικτός ένας κατάλληλος ανασχεδιασμός της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας. Θα είναι η πλέον γρήγορη και αποτελεσματική απάντηση στη ιστορική πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η γηραιά ήπειρος.
Ας σημειωθεί ότι στην Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου Τραμπ δεν γίνεται καμία αναφορά στις πυρηνικές ικανότητες της Βόρειας Κορέας. Μιας χώρας που οι ικανότητες και η συμπεριφορά της έχουν καθοριστική σχέση με τα Αμερικανικά γεωπολιτικά συμφέροντα. Η παράλειψη δεν είναι τυχαία. Η Βόρεια Κορέα γίνεται πλέον de facto σεβαστή από τον πλανητάρχη Τραμπ λόγω της ολέθριας πυρηνικής της ικανότητας. Τόσο απλά. Είναι κανόνας του αμυντικού ρεαλισμού. Οι διμερείς σχέσεις δεν έχουν πάντοτε μηδενικό άθροισμα. Ειδικά όταν υπάρχει η παράμετρος του εν δυνάμει καταστροφέα. Λάβετε υπόψη σας ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο, και γενικότερα η συνολική πυρηνική καταστροφική ικανότητα της μικρής, φτωχής και απομονωμένης ασιατικής χώρας, είναι τουλάχιστον δέκα φορές μικρότερη από την αντίστοιχη της Γαλλίας ή της Αγγλίας ξεχωριστά.
Με βεβαιότητα λοιπόν, η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να δημιουργήσει μια αυτόνομη Ευρωπαϊκή Πυρηνική Αποτροπή. Οι ηγέτες της οφείλουν να το τολμήσουν. Οι λαοί της θα το κατανοήσουν, πριν ίσως το απαιτήσουν. Η στιγμή είναι ιστορική και η ανάγκη αδήριτη.
(*) Ο Δρ. Παντελής Φ. Οικονόμου είναι πρώην ανώτερος αξιωματούχος και πυρηνικός επιθεωρητής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ
