του Jérôme Leroy
Προσωπογραφία του Παζολίνι στη Σκάμπια (Ιταλία), έργο του Σέζαρε Αμπάτε. /AP/SIPA
Ο Παζολίνι έγινε πρόσφατα, μαζί με τον Oργουελ, ο πιο αγαπημένος συγγραφέα της καινούριας «αντιδραστικής» νεολαίας. Σε γενικές γραμμές, περιορίζοντάς τον σε δυο – τρία θέματα: την καταδίκη της άμβλωσης, το φασισμό των αντιφασιστών και τους φοιτητές – γιοι αστών, ενώ τα ΜΑΤ που τους δέρνουν είναι γιοι προλεταρίων. Το πρόβλημα του Παζολίνι με τους δεξιούς είναι κατά τι σαν αυτό του Ζωρζ Μαρσαί [Γραμματέα του ΚΚΓαλλίας στο παρελθόν] κατά την εποχή του “Παράγουμε γαλλικά” και της υποτιθέμενης καταδίκης της μετανάστευσης, όταν αυτό που ήθελε ιδιαίτερα, ήταν να μην έρχονται συνέχεια οι μετανάστες στους δήμους της κόκκινης ζώνης, ποτέ στους δήμους του δυτικού Παρισιού, για να μην προστίθεται η δυστυχία στη δυστυχία. Αλλά λυπημένος, ο Παζολίνι (ή ο Μαρσαί) παραμένει πάνω από όλα αριστερός και μάλιστα, και αν δεν κατανοήσουμε αυτόν τον όρο με την αυστηρά στρατευμένη έννοια όσον αφορά τον Παζολίνι, παραμένουν κομμουνιστές.
Καταναλωτικός πυρετός
Αυτός είναι ο λόγος που για να καταλάβω τι συμβαίνει σήμερα, χρειάζομαι, περισσότερο από ποτέ, τον Παζολίνι των Κουρσάρικων Γραπτών και των Λουθηρανικών Επιστολών ή του Κατά της Τηλεόρασης. Εκεί βρίσκω με τον ισχυρότερο τρόπο – ένα σχεδόν βάναυσο τρόπο – την «απελπιστική ζωτικότητα» για την οποία μιλάει στην Ποίηση με μορφή τριαντάφυλλου. Διαβάζω, για παράδειγμα, στις 11 Ιουλίου 1974 στα Κουρσάρικα γραπτά, ότι «ο πυρετός της κατανάλωσης είναι πυρετός της υπακοής σε μια άδηλη τάξη». Αυτή η “άδηλη τάξη” εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα, τόσο ισχυρή τόσο τυραννική, σε όλη την Ευρώπη και σίγουρα σε όλη τη Δύση.
Ο Παζολίνι με αναγκάζει επίσης να κάνω διαρκώς μια ενοχλητική ερώτηση: πώς γίνεται και κάθε ριζοσπαστική κριτική του κόσμου σήμερα να παρεκτρέπεται σε ψευδο-απελευθερώσεις για να ξεχνούμε τις πραγματικές αλλοτριώσεις; Ή να το θέσω αλλιώς, πώς ο κοινοτισμός αντικατέστησε τον ταξικό αγώνα; Ο Παζολίνι καταλαβαίνει τέλεια αυτήν την πανουργία του συστήματος. Αλλά δεν προσπαθεί να την αποφύγει. Η στάση του είναι συστηματική καταγγελία του «αναρχισμού της εξουσίας», όπως περιγράφει ό,τι συμβαίνει στο Σαλό ή στις 120 ημέρες. Σαλό είναι η αλληγορία του ακραίου ηδονισμού, αυτού του αυτοκτονικού και καταθλιπτικού ηδονισμού που βασιλεύει και σήμερα.
“Ολοι κινδυνεύουμε”
Κρατάει μια στάση ενάντια στο ρεύμα, γνωρίζοντας τους κινδύνους. Αυτοί είναι απλοί, προφανείς: γίνεσαι, κυριολεκτικά και παραστατικά, ο άνθρωπος – στόχος. Πρέπει να θυμηθούμε τη συνέντευξη που έδωσε ο Παζολίνι την παραμονή του θανάτου του: “Πες μου, τώρα, ο ασθενής που σκέφτεται την υγεία του στο παρελθόν είναι νοσταλγικός; ” την οποία κλείνει με ένα προφητικό ” Ολοι κινδυνεύουμε.”
Αυτό που ο Παζολίνι καταλαβαίνει με το 1968 [φοιτητική εξέγερση στη Γαλλία και ανατροπή του Ντε Γκωλ σε ένα χρόνο] και την Ιταλία της δεκαετίας του ’70 – που είναι το εργαστήριο της σημερινής Ευρώπης, όπου η πραγματική εξουσία ασκείται με μια τόσο εκτυφλωτική διαφάνεια που ο πολίτης δεν τη βλέπει πια – είναι ότι η πρόοδος, στο πλαίσιο μιας κοινωνίας της αγοράς που δέχεται μόνο τον εαυτό της, δεν είναι παρά μια απάτη, μια ολοκληρωτική κοινωνία της αγοράς. Αυτό δε λέγεται, είναι μειονέκτημα. Όλα γίνονται για να μας πείσουν ότι οι κοινωνίες της αγοράς είναι, αντίθετα, αναγκαστικά τέλειες δημοκρατίες.
Ο Παζολίνι δεν παύει να δείχνει ότι αυτό δεν συμβαίνει. Ο Μεγάλος Αδελφός μας παρακολουθεί, αλλά πρωτίστως θέλει να τον παρακολουθούμε χθες όπως και σήμερα, όπως λέει στο Κατά της τηλεόρασης: “Όταν οι εργάτες του Τουρίνου και του Μιλάνου αρχίζουν επίσης να αγωνίζονται για έναν πραγματικό εκδημοκρατισμό αυτής της φασιστικής συσκευής που είναι η τηλεόραση, μπορούμε πραγματικά να αρχίσουμε να ελπίζουμε. Όσο όμως όλοι, αστοί και εργαζόμενοι, συγκεντρώνονται μπροστά στις τηλεοράσεις τους και επιτρέπουν να ταπεινώνονται με αυτόν τον τρόπο, τότε δεν μας μένει τίποτα άλλο από την απελπισία.”
Φαίνεται ότι εκείνη την εποχή βλέπαμε λιγότερη τηλεόραση στη Γαλλία …
Mετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
https://www.causeur.fr/pasolini-salo-georges-marchais-170586
