10 Δεκεμβρίου 2025
Του David Wallace-Wells
Αρθρογράφος γνώμης
Στις 2 Σεπτεμβρίου, όταν αμερικανικά στρατιωτικά αεροσκάφη χτύπησαν ένα σκάφος στην Καραϊβική και, σύμφωνα με πληροφορίες, ακολούθησαν με ένα δεύτερο πλήγμα για να εξολοθρεύσουν τους ναυαγούς επιζώντες, επρόκειτο για μία νέα επίδειξη της αυτοκρατορικής ατιμωρησίας των ΗΠΑ. Ήταν όμως επίσης και μια μπερδεμένη κίνηση, δεδομένης της προφανούς δυσαναλογίας ανάμεσα στη δαπανηρότερη στρατιωτική δύναμη του κόσμου και τον ευτελή στόχο, για τον οποίο το Πεντάγωνο επέμενε, χωρίς να προσφέρει αποδείξεις, ότι μετέφερε ναρκωτικά. Ήταν πράγματι αυτό που η κυβέρνηση Τραμπ πίστευε ότι θα έπρεπε να κάνει το νεομετονομασθέν Υπουργείο Πολέμου της;
Την Πέμπτη, το Πεντάγωνο δημοσίευσε τη διακαώς αναμενόμενη Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025 και επιβεβαίωσε ότι η απάντηση ήταν, ουσιαστικά, ναι. Αυτό είναι ακριβώς που θέλει να κάνει η κυβέρνηση Τραμπ: να αποσύρεται από τα συμβατικά πεδία δράσης του στρατού, όπως η προετοιμασία για πιθανή σύγκρουση με αντίπαλες μεγάλες δυνάμεις, και αντ’ αυτού να διεξάγει, με συντριπτικές επιδείξεις νταηλίδικης ισχύος, τα είδη των μαχών που ιεραρχούν ως προτεραιότητα οι διαδικτυακοί αντιδραστικοί. Θέλει να διεξάγει αυτούς τους πολέμους κουλτούρας και σε άλλα θέατρα, προωθώντας τη δεξιά πολιτική σε όλη την Ευρώπη και ενθαρρύνοντας την καταστολή της μετανάστευσης όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Μία από τις πιο εμφανείς τομές του Προέδρου Τραμπ με την παράδοση της Ουάσιγκτον είναι η αντίληψή του για την πολιτική ως μιας μορφής τρολαρίσματος. Ενώ η ομοσπονδιακή γραφειοκρατία συνήθως «εξάγει» κείμενα προσεκτικά γραφειοκρατικά, η κυβέρνηση Τραμπ είναι συχνά τόσο αχρείαστα συγκρουσιακή, ώστε οι δηλώσεις της μοιάζουν ψεύτικες. Το διάσπαρτο και αυτοαναιρούμενο στρατηγικό κείμενο ακολουθεί αυτό το μοτίβο, περιλαμβάνοντας αιχμές κατά των προσπαθειών για ποικιλομορφία, ισότητα και συμπερίληψη και εκκλήσεις για επαναπατρισμό της αμερικανικής βιομηχανικής παραγωγής, για πόλεμο κατά της παγκόσμιας ατζέντας για το κλίμα και για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις (αλλιώς διακινδυνεύουν την αμερικανική εγκατάλειψη).
Αλλά πάνω απ’ όλα, η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025 αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα διατύπωση του πώς ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την έκφραση του τραμπισμού στη διεθνή σκηνή. Αναγνωρίζει την ιδεολογική ασυνέπεια των ενστίκτων του προέδρου στην εξωτερική πολιτική αλλά επιχειρεί να τη μετατρέψει σε αρετή. Ο παγκόσμιος τραμπισμός, υποστηρίζει το κείμενο, «δεν θεμελιώνεται σε παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία» αλλά «παρακινείται πάνω απ’ όλα από ό,τι λειτουργεί για την Αμερική — ή, σε δύο λέξεις, “Πρώτα η Αμερική”». Ο πολιτικός επιστήμονας Χένρι Φάρελ το χαρακτήρισε «στρατηγική cosplay των Groypers σε μεγαλοπρεπή κλίμακα». (σσ: η φράση εννοεί ότι το έγγραφο της Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας του Τραμπ μοιάζει όχι με υπεύθυνη γεωπολιτική στρατηγική υπερδύναμης, αλλά με ένα ιμιτασιόν στρατηγικό σχέδιο εμπνευσμένο από τα memes και τις ιδεοληψίες της ακραίας alt-right νεολαίας).
Όπως μπορεί να περίμενε κανείς, αν έχει δει αποσπάσματα από δουλοπρεπείς υπουργούς σε συνεδριάσεις του υπουργικού συμβουλίου ή αντίστοιχες γλοιώδεις συγκεντρώσεις διευθυντικών στελεχών της τεχνολογίας, το κείμενο είναι υμνητικό προς τον πρόεδρο — «Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει εδραιώσει την κληρονομιά του ως ο πρόεδρος της ειρήνης», δηλώνει, την ώρα που μια αρμάδα παραμένει στην Καραϊβική, πιθανώς σε προετοιμασία για πόλεμο εκλογής, και στελέχη της κυβέρνησης αρχίζουν να επιχειρηματολογούν υπέρ επιθέσεων ή ακόμη και εισβολής στη Βενεζουέλα.
Παράλληλα, εκφράζει περιφρόνηση προς το κατεστημένο της εξωτερικής πολιτικής και της εθνικής ασφάλειας που ο Τραμπ κληρονόμησε το 2017 και τώρα σκοπεύει να αποδομήσει, προσφέροντας μια σκληρή —αν και όχι εντελώς αβάσιμη— κριτική για τον τρόπο άσκησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου: ότι η χώρα κυνηγούσε ασαφείς φιλελεύθερες κοινοτοπίες αντί για σαφώς καθορισμένα εθνικά συμφέροντα· ότι επεδίωξε να κυριαρχήσει σε ολόκληρο τον κόσμο, μεταξύ άλλων επωμιζόμενη το βάρος ατέρμονων «πολέμων για πάντα»· ότι υπολόγισε λάθος το επίπεδο υποστήριξης των Αμερικανών πολιτών για τέτοια εγχειρήματα· και ότι δεσμεύτηκε σε ένα είδος παγκοσμιοποίησης που αποψίλωσε στοιχεία της αμερικανικής ισχύος του 20ού αιώνα.
Τι προτείνει η κυβέρνηση Τραμπ ως αντικατάσταση; Όχι τη γνώριμη πλέον φαντασίωση ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, που τροφοδότησε τις εμπύρετες ονειρώξεις των Αμερικανών γερακιών επί σχεδόν μια δεκαετία, αλλά ένα όραμα γεωπολιτικής ως παγκόσμιου πολέμου κουλτούρας, σχεδιασμένο να αιχμαλωτίσει τη φαντασία των διαδικτυακών αντιδραστικών:
μια μάχη για τη Δυτική πολιτισμική ταυτότητα που διεξάγεται κυρίως εντός συνόρων — ανάμεσα σε μια εκδοχή εθνικισμού «αίματος και γης» και μια επιτρεπτική κοσμοπολίτικη φιλελεύθερη στάση — και η οποία ερμηνεύεται, σε μεγάλο βαθμό, μέσα από φυλετικούς όρους. (Ενδεικτικά, το στρατηγικό κείμενο αναφέρεται στον Θεό σε αρκετά σημεία.)
Και τα δύο αυτά στοιχεία της στροφής είναι σημαντικά. Όσον αφορά την Κίνα, η στρατηγική σηματοδοτεί μια μετατόπιση από τη μακροχρόνια εστίαση του Πενταγώνου στον ανταγωνισμό και, παρότι δεν αποτελεί ακριβώς μια παράδοση στο Πεκίνο, μοιάζει αναμφισβήτητα με υποβάθμιση προτεραιότητας — ιδίως μετά την υποχώρηση στη πρόσφατη εμπορική σύνοδο, όπου χαλάρωσαν οι δασμοί, καθώς και τη μεταβολή σχετικά με τα προηγμένα τσιπ τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία πλέον οι Ηνωμένες Πολιτείες λένε ότι μπορούν να πωλούνται στην Κίνα (στην οποία η Κίνα απάντησε ουσιαστικά: «Μισό λεπτό»).
Η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025 ούτε κατατάσσει την Κίνα ως την κύρια προτεραιότητα εθνικής ασφάλειας, όπως έκαναν τα προηγούμενα έγγραφα, ούτε αναφέρει την ανάσχεση της αντίπαλης δύναμης ως κεντρικό στόχο.
Αν και το έγγραφο αφιερώνει πολλές παραγράφους στον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών, η σαφής έμφαση δίνεται στις οικονομικές πτυχές αυτού του ανταγωνισμού και όχι στην αναπόφευκτη στρατιωτική σύγκρουση. Δίνει σχεδόν την εντύπωση μιας έκκλησης ότι ο κόσμος είναι αρκετά μεγάλος για δύο μεγάλες δυνάμεις, αρκεί να μείνουμε λίγο-πολύ έξω από τον δρόμο των επιδρομών η μία της άλλης. Με άλλα λόγια, μια διευθέτηση «σφαιρών επιρροής», που επιβεβαιώνει ένα μοτίβο εμπλοκής ορατό από τις πρώτες ημέρες της δεύτερης θητείας του Τραμπ:
μια επιστροφή στην πολιτική των μεγάλων δυνάμεων του 19ου αιώνα, όταν οι κρατικοί παράγοντες μοίραζαν τον χάρτη και άρχιζαν τη δουλειά.
Αλλά στο σύνολό της, η στρατηγική δίνει λιγότερη έμφαση στο από τι απομακρύνεται η αμερικανική εθνική στρατηγική ασφαλείας και περισσότερη στο προς τα πού κατευθύνεται.
Πρώτη προτεραιότητα δίνεται σε αυτό που αποκαλεί «Παράρτημα Τραμπ στο Δόγμα Μονρόε»: τον ορισμό των μεταναστευτικών ροών και της διακίνησης ναρκωτικών ως θεμελιωδών ζητημάτων ασφάλειας και την μονομερή στρατιωτική εξουσία επί αυτών σε ολόκληρο το Δυτικό Ημισφαίριο.
Έτσι εξηγείται πώς ένας «πρόεδρος της ειρήνης» επιβλέπει 22 επιθέσεις (και συνεχίζονται) σε σκάφη στην Καραϊβική και τον Ανατολικό Ειρηνικό, προωθεί μονομερώς αλλαγή καθεστώτος στη Βενεζουέλα και αντιμετωπίζει μετανάστες που ζουν ειρηνικά και επί δεκαετίες εντός των συνόρων των ΗΠΑ με τέτοια βία και βάναυση αδιαφορία, ώστε να προκαλέσουν επιπλήξεις από τον νέο Αμερικανό πάπα και τη σύνοδο των Αμερικανών επισκόπων, που για πολλά χρόνια θεωρούνταν ακλόνητη συντηρητική δύναμη στην πολιτική των ΗΠΑ. (Από τις πιο εκθαμβωτικές ανατροπές της μετα-2015 εποχής είναι το πόσο η παπική εξουσία έχει ενσαρκώσει την παγκόσμια φιλελεύθερη σκέψη, καθιστώντας το Βατικανό ίσως το πιο σταθερά προοδευτικό θεσμό στη διεθνή σκηνή για πάνω από μια δεκαετία, προς μεγάλη ενόχληση των πολυάριθμων καθολικών διανοουμένων του κινήματος MAGA.)
Αν και η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025 είναι περισσότερο καθοριστική στη στάση της απέναντι στην Κίνα και την αμερικανική ηγεμονία στο Δυτικό Ημισφαίριο, το κείμενο γίνεται πιο «πικάντικο» —και πιθανώς περισσότερο αποκαλυπτικό— όταν στρέφεται προς την Ευρώπη.
Τον Φεβρουάριο, λιγότερο από έναν μήνα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς ταξίδεψε στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου και εκτόξευσε μια δριμεία κατηγορία κατά της Ευρώπης στη βάση του «πολέμου κουλτούρας», λέγοντας ότι ο συνδυασμός μαζικής μετανάστευσης, αυτοϋπονομευτικού προοδευτισμού και μιας μορφής υποχωρητικής πολιτισμικής αδυναμίας είχε οδηγήσει μια ήπειρο που επί αιώνες υπήρξε το επίκεντρο της παγκόσμιας ισχύος σε μια θέση αυξανόμενης ασημαντότητας. Αυτή η γλώσσα επανέρχεται εδώ, ακόμη πιο αιχμηρή, σαν να είχαν περάσει οι συντάκτες του Πενταγώνου τους ενδιάμεσους μήνες ακονίζοντας τις φράσεις τους στην πέτρα ακονίσματος.
Η ήπειρος αντιμετωπίζει τη «σκληρή προοπτική της πολιτισμικής εξάλειψης», δηλώνει η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025, και η ώρα της κρίσης ίσως πλησιάζει πολύ σύντομα. Σε περίπτωση που το νόημα δεν ήταν σαφές: «Μέσα σε λίγες δεκαετίες το πολύ, ορισμένα μέλη του ΝΑΤΟ θα καταστούν πλειοψηφικά μη ευρωπαϊκά». «Δεν ξέρω γιατί μπήκαν στον κόπο του ευφημισμού», έγραψε ο Πολ Κρούγκμαν. «‘Μη ευρωπαϊκά’ σημαίνει ξεκάθαρα ‘μη λευκά’.»
Σε ορισμένες πτυχές, για ορισμένα ζητήματα, το έγγραφο εμφανίζεται σχετικά επιφυλακτικό ως προς την αμερικανική ισχύ, όχι μόνο απομακρυνόμενο από μια σύγκρουση με την Κίνα αλλά δείχνοντας και έλλειψη ενδιαφέροντος για τη Νότια Ασία, την Αφρική και την Ανατολική Ευρώπη. «Οι υποθέσεις άλλων χωρών μας αφορούν μόνο εφόσον οι δραστηριότητές τους απειλούν άμεσα τα συμφέροντά μας», υποστηρίζει η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025, και είναι ενδεικτικό ότι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν ήδη επαινέσει το έγγραφο επειδή αντανακλά τις δικές τους κοσμοθεωρίες.
Αλλά στο ζήτημα της μετανάστευσης το έγγραφο δεν περιορίζει το όραμά του στην Αμερική, διακηρύσσοντας ως πρώτη προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής ότι «η εποχή της μαζικής μετανάστευσης έχει τελειώσει» — όχι μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε ολόκληρη τη Δύση, σημειώνει, η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών δικαιώνει τις σκληρές θέσεις για τα σύνορα και την εθνική κουλτούρα. Συνεχίζει: «Πρέπει να προστατεύσουμε τη χώρα μας από εισβολή, όχι μόνο από την ανεξέλεγκτη μετανάστευση αλλά και από διασυνοριακές απειλές όπως η τρομοκρατία, τα ναρκωτικά, η κατασκοπεία και η εμπορία ανθρώπων», συγκεντρώνοντας μια ολόκληρη λίστα εγχώριων πολιτικών προτεραιοτήτων ως νέα διακήρυξη στόχων για τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας και τον στρατό της εποχής MAGA.
Θεωρητικά, θα μπορούσε να ήταν ακόμη πιο ακραίο. Πρώιμα σχέδια του εγγράφου εστίαζαν σε εσωτερικές αποστολές του στρατού, ανέφερε το Politico, την εποχή που ο Τραμπ μιλούσε στις ένοπλες δυνάμεις για την αντιμετώπιση του «εχθρού εκ των έσω» και το Υπουργείο Δικαιοσύνης του έστελνε εντολές να χαρακτηρίσει αντι-Τραμπ ακτιβιστές ως «εγχώριους τρομοκράτες». Προς το παρόν, τουλάχιστον, η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας του 2025 αφήνει αυτή την ατζέντα στην άκρη, αναζητώντας αντ’ αυτής παρόμοιες μάχες στο εξωτερικό.
