Ο τελευταίος υπερασπιστής της παλαιάς Ευρώπης

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ*

Ο Ζακ Σιράκ (1932-2019) ως πρόεδρος αναγνώρισε τις ευθύνες της Γαλλίας στην εξόντωση των Γαλλοεβραίων επί γερμανικής κατοχής και αντιτάχθηκε στην εισβολή στο Ιράκ.

O Ζακ Σιράκ συγκαταλέγεται στους Γάλλους πολιτικούς με την περισσότερο μακρά, πλούσια και πολυποίκιλη σταδιοδρομία. Αποσύρθηκε από την πολιτική πριν από δώδεκα χρόνια, όταν έληξε η δεύτερη προεδρική του θητεία. Εκτοτε, οι προγενέστερες αμφιθυμίες της γαλλικής κοινής γνώμης ως προς το πρόσωπο και την πολιτική του μετασχηματίζονται σταθερά σε ένα αυξανόμενο κύμα συμπάθειας – παρά την καταδίκη του το 2011 από τη γαλλική Δικαιοσύνη για σκάνδαλα κατά την παρισινή δημαρχία του. Aφήνει, επομένως, μια θετική εικόνα στους συμπατριώτες του, οπαδούς και μη.

Δεν ήταν προφανές, καθώς πολλά έχουν ειπωθεί εναντίον του. Ο πρόεδρος Ζισκάρ ντ’ Εστέν διατείνεται ότι, παρότι ήταν ιδεολογικοί συνοδοιπόροι και σύμμαχοι, στις προεδρικές εκλογές του 1981 το γραφείο του Ζακ Σιράκ υποστήριξε τεχνηέντως τον Φρανσουά Μιτεράν, τον Σοσιαλιστή αντίπαλό του. Εκτός από διπροσωπία και πολιτικό αμοραλισμό, ο Σιράκ κατηγορείται ότι άλλαζε πολιτική και ιδεολογική γραμμή με γνώμονα την πολιτική συγκυρία, χωρίς να προσπαθεί να κατευθύνει την κοινή γνώμη.

Επίσης, ο απολογισμός της μακράς διακυβέρνησής του στον οικονομικό και στον κοινωνικό τομέα κρίνεται αρνητικός. Παρά το προεκλογικό του σύνθημα «La France d’ en bas», δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει το κοινωνικό ρήγμα, τη fracture sociale. Η γαλλική οικονομία, μετά τα δώδεκα έτη της προεδρίας του, έχει φορτωθεί με σημαντικό δημόσιο χρέος, με υψηλή ανεργία και με επιδεινούμενες ανισότητες.

Ετι μείζον, ο πρόεδρος Σιράκ ήταν ευάλωτος στην κοινωνική διαμαρτυρία, με συνέπεια να μη προωθούνται ή και να αναστέλλονται οι μεταρρυθμίσεις. Ως αποτέλεσμα, η Γαλλία ως ευρωπαϊκή δύναμη υποβαθμίστηκε. Η σημερινή διαφορά ανάμεσα στη γαλλική και τη γερμανική οικονομία, με τις σημαντικές πολιτικές της συνέπειες στις ευρωπαϊκές ισορροπίες, ανάγεται στην εποχή Σιράκ.

Πώς εξηγείται, επομένως, η, κατά το γαλλικό κοινό, «chiracomanie»; Δεν είναι μόνον η κομψή εμφάνιση και η απαράμιλλη «γαλατική ευγένεια»· ούτε η θερμή παρουσία κατά τις περιοδείες – τα bains de foule, με τις ατελείωτες χειραψίες, τα χειροφιλήματα στις κυρίες, τα επάλληλα γεύματα, η εγγύτητα με τον κόσμο της υπαίθρου, με τους αγρότες· δεν είναι ούτε η αισθητή ανθρωπιά και συμπόνια η οποία καθοδήγησε πολλές από τις επιλογές του και στην προσωπική του ζωή. Η νοσταλγία για τον Σιράκ πηγάζει από κάτι απείρως ισχυρότερο. Στη μακρά πολιτική του πορεία δύο φορές υπερέβη το σύνηθες πολιτικό μέτρο, προσφέροντας στους συμπατριώτες του εθνική αυτοπεποίθηση και υπερηφάνεια.

Η περισσότερο γνωστή πρωτοβουλία, το 2003, έφερε τη Γαλλία στο προσκήνιο της διεθνούς πολιτικής. Οταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εισηγήθηκαν και διεξήγαγαν τον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, η Γαλλία διαχώρισε τη θέση της. Εχει μείνει ιστορική αναφορά ο λόγος τού τότε υπουργού Εξωτερικών Ντομινίκ ντε Βιλπέν στα Ηνωμένα Εθνη για τις αξίες και τα ιδεώδη της Παλαιάς Ευρώπης. Η Γαλλία αντιτάχθηκε σε μια πολεμική περιπέτεια η οποία, αργότερα, απεδείχθη καταστροφική για τη Μέση Ανατολή και, γενικότερα, για τον κόσμο. Η θαρραλέα και προφητική αυτή στάση αρκεί για να κατατάξει τον Ζακ Σιράκ στους μεγάλους ηγέτες.

Η δεύτερη πρωτοβουλία είναι λιγότερο γνωστή, αλλά εξίσου δείγμα πολιτικού θάρρους. Λίγο μετά την εκλογή του στην προεδρία, το 1995, ο Σιράκ αναθεώρησε το γκωλικό δόγμα για την εβραϊκή γενοκτονία κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά το οποίο η Γαλλία δεν έφερε ευθύνη για την εξόντωση των Γαλλοεβραίων, καθώς κατά τη γερμανική κατοχή η νόμιμη γαλλική εξουσία βρισκόταν στο Λονδίνο. Ο Σιράκ αναγνώρισε και υπογράμμισε την ευθύνη της χώρας του. Αμφισβήτησε, δηλαδή, τα στερεότυπα τα οποία στοιχειώνουν τις εθνικές μυθολογίες, εμποδίζοντας τους λαούς να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν τις σκοτεινές πλευρές της ιστορίας τους.

Οι δύο αυτές επιλογές τού Ζακ Σιράκ επισκιάζουν τυχοδιωκτισμούς, αντιφάσεις και αστοχίες, ίσως αναπόφευκτες στον διαρκή σκληρό αγώνα για την πολιτική επιβίωση.

Η εξήγηση για τον «ηρωισμό» του πρέπει να αναζητηθεί όχι απλώς στον χαρακτήρα του, αλλά και στη βαθύτατη και πολύπλευρη παιδεία του. Μολονότι η εκπαίδευσή του ήταν τεχνοκρατικού χαρακτήρα, ο Σιράκ ενδιαφερόταν με πάθος για την τέχνη και μελετούσε με μεγάλη επιμέλεια τους πολιτισμούς.

Η ίδρυση του Μουσείου Quai Branly, αφιερωμένο στους πρώτους πολιτισμούς, οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά σε αυτόν. Λίγοι, επίσης, εκτός Γαλλίας γνωρίζουν την αγάπη του για τη λογοτεχνία και την ποίηση. Γνώστης και της ρωσικής γλώσσας, είχε μεταφράσει και εκδώσει μια ανθολογία Ρώσων ποιητών.

Η παρουσία του στην προεδρία συχνά εξαλείφει την ιδιαιτέρως σημαντική δεκαοκταετή θητεία του ως δημάρχου του Παρισιού. Πρώτος αιρετός στο αξίωμα αυτό, ο Σιράκ αναβάθμισε τον θεσμό, δημιουργώντας μια ολόκληρη πολιτική παράδοση. Η διοίκηση μιας ιστορικής πόλης ως πρώτο βήμα για τη διεκδίκηση της ηγεσίας της χώρας έγινε παράδειγμα προς μίμηση για πολλούς ηγέτες, μεταξύ των οποίων και ο Ταγίπ Ερντογάν. Χάρη στον Σιράκ αναγνωρίστηκε η αξία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς και διασώθηκε από τη «μοντερνιστική» επίθεση της εποχής Ζορζ Πομπιντού ένα μεγάλο μέρος από το παρισινό τοπίο. Η δημαρχία του είχε ευρύτατες επιπτώσεις στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, καθώς με την πολιτική του εξέφρασε και συνέβαλε στη μετάβαση από τη μοντερνιστική στη μεταμοντερνιστική περίοδο.

Η πολιτική παρουσία του Σιράκ τοποθετείται σε μια μεγάλη ιστορική καμπή. Ενας ολόκληρος κόσμος, σταθερός και προβλέψιμος, έληξε αργά και βασανιστικά. Τον διαδέχθηκε το σημερινό αβέβαιο, απρόβλεπτο και ρευστό περιβάλλον. Το 2007, δύο χρόνια πριν από τη βίαιη αφύπνιση στις νέες πραγματικότητες με την οικονομική κρίση, ο Ζακ Σιράκ αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή. Η εικόνα του έχει συνδεθεί με μιαν εποχή την οποία αναπολούμε με νοσταλγία, σαν έναν χαμένο παράδεισο.

* Ο κ. Γιώργος Πρεβελάκης είναι καθηγητής Γεωπολιτικής στη Σορβόννη (Paris I) και πρόσφατα ορίστηκε νέος μόνιμος αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον ΟΟΣΑ.

“Καθημερινή”

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα