Alon Ben-Meir
5 Νοεμβρίου 2025
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν είναι μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες που βιώνουμε σήμερα. Η διεθνής κοινότητα είναι αξιοκατάκριτη για την αδράνειά της, παρακολουθώντας με αδιαφορία αυτήν τη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική καταστροφή.
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν ξέσπασε τον Απρίλιο του 2023 και, μέχρι στιγμής, πολλοί γύροι ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων δεν έχουν καταφέρει να βάλουν τέλος σε αυτή τη φρικτή και συνεχιζόμενη σύγκρουση. Δύο στρατηγοί που είχαν συμπράξει για να φέρουν εις πέρας το πραξικόπημα του 2021 είναι πλέον οι ηγέτες των αντιμαχόμενων πλευρών: ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ-Μπουρχάν είναι επικεφαλής των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και, στην ουσία, πρόεδρος της χώρας. Πρώην υπαρχηγός του και πλέον αντίπαλός του είναι ο στρατηγός Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, ηγέτης των 100.000 ανδρών των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF).
Τον Ιούνιο του 2025, οι RSF πέτυχαν σημαντική νίκη όταν κατέλαβαν την περιοχή κατά μήκος των συνόρων του Σουδάν με τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Ο ισχυρός άνδρας της Λιβύης, στρατηγός Χαλίφα Χάφταρ, κατηγορείται ότι υποστήριξε τις RSF παρέχοντάς τους όπλα και μαχητές. Οι RSF ελέγχουν επίσης το μεγαλύτερο μέρος του Νταρφούρ και μεγάλο τμήμα της γειτονικής Κορντοφάν.
Στην πραγματικότητα, υπάρχουν φόβοι ότι η χώρα μπορεί να διαιρεθεί εκ νέου σε δύο κράτη, εάν οι RSF υλοποιήσουν το διακηρυγμένο τους σχέδιο για εγκαθίδρυση αντίπαλης κυβέρνησης.
Αδιανόητες Θηριωδίες
Ίσως η πιο τρομακτική συνέπεια της σύγκρουσης είναι ο βιασμός και η δολοφονία αθώων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών και νηπίων. Ο ΟΗΕ αναφέρει ότι πάνω από 40.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί και περισσότεροι από 14 εκατομμύρια έχουν εκτοπιστεί· η Κατάταξη Φάσεων Επισιτιστικής Ασφάλειας έχει εντοπίσει εκτεταμένο λιμό, που πλήττει σχεδόν 400.000 ανθρώπους. Υπάρχει επίσης φρικιαστικά εκτεταμένη σεξουαλική βία κατά πολύ μικρών παιδιών, και αναφορές για παιδιά που αποπειρώνται να βάλουν τέλος στη ζωή τους ως αποτέλεσμα αυτών των επιθέσεων.
Ο λαός των Μασσαλίτ και άλλες μη αραβικές κοινότητες στη δυτική πολιτεία Νταρφούρ του Σουδάν έχουν αποτελέσει στόχο εθνοκάθαρσης. Οι RSF και οι σύμμαχες αραβικές πολιτοφυλακές έχουν διαπράξει θηριωδίες και αδιάκοπες επιθέσεις σε συνοικίες των Μασσαλίτ στην Ελ Τζενέινα, την πρωτεύουσα του Δυτικού Νταρφούρ, σφαγιάζοντας χιλιάδες και αφήνοντας άλλους τόσους χωρίς στέγη ή καταφύγιο.
Τον Φεβρουάριο, ο σουδανικός στρατός βομβάρδισε τη Νιάλα, τη μεγαλύτερη πόλη του Νότιου Νταρφούρ, με μη καθοδηγούμενες βόμβες. Οι επιθέσεις αυτές σκότωσαν δεκάδες και κατέστρεψαν ολόκληρες κατοικημένες περιοχές, αποτελώντας χαρακτηριστικό παράδειγμα αδιάκριτου πολέμου. Παράλληλα, κομβόι του ΟΗΕ δέχθηκαν επιθέσεις πολλές φορές, συμπεριλαμβανομένων περιστατικών στις αρχές Ιουνίου και στα τέλη Αυγούστου, αποδεικνύοντας για ακόμη μία φορά ότι και οι εργαζόμενοι για ανθρωπιστικούς λόγους βρίσκονται υπό πολιορκία.
Οι Συνενοχές Χώρες στο Χάος του Σουδάν
Ο στρατηγός αλ-Μπουρχάν υποστηρίζεται κυρίως από το Κατάρ, το οποίο του παρέχει οικονομική ενίσχυση και όπλα. Υποστηρίζεται επίσης από το Ιράν, το οποίο φέρεται να προμηθεύει μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), και την Ερυθραία, η οποία φιλοξενεί στρατόπεδα εκπαίδευσης για ομάδες που ευθυγραμμίζονται με τις SAF, κυρίως κοντά στα ανατολικά σύνορα.
Οι RSF λαμβάνουν σημαντική υποστήριξη από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία κατηγορούνται ότι τους αποστέλλουν όπλα και drones. Εταιρείες αμυντικού εξοπλισμού της Τουρκίας συμμετέχουν επίσης στην παροχή drones που καταλήγουν να χρησιμοποιούνται και από τις δύο πλευρές.
Η εφημερίδα The Washington Post έχει αναφέρει πώς η χρήση ναρκωτικών – συγκεκριμένα του Captagon, μιας συνθετικής αμφεταμίνης – από μαχητές των πολιτοφυλακών «έχει εισαγάγει μια επικίνδυνη νέα μεταβλητή σε ένα ήδη άνομο πεδίο μάχης».
Τα χάπια Captagon, που μπορούν να παραχθούν κατά εκατοντάδες εκατομμύρια, καθιστούν τους μαχητές πιο επιρρεπείς στη βία και πιο πιθανό να διαπράξουν απερίγραπτες θηριωδίες.
Ο μισός πληθυσμός του Σουδάν εξαρτάται πλέον από ανθρωπιστική βοήθεια για να επιβιώσει – πάνω από 25 εκατομμύρια άνθρωποι βασίζονται σε διανομές τροφίμων απλώς για να αντέξουν μέσα στην ημέρα, σε μια χώρα όπου συνεχίζουν να πέφτουν βόμβες και τα χωριά καίγονται μέχρι τέφρας.
Τόσο οι RSF όσο και οι SAF διαπράττουν θηριωδίες με απόλυτη ατιμωρησία, με τους αμάχους παγιδευμένους στο μέσο αυτού του εφιαλτικού πολέμου: στοχευμένες εθνοκαθάρσεις, ομαδικοί βιασμοί, αεροπορικές επιδρομές σε νοσοκομεία και σπίτια, λεηλασίες ανθρωπιστικής βοήθειας και αποκλεισμοί που λιμοκτονούν ολόκληρες πόλεις.
Εάν κάποια πλευρά επιδιώξει την απόλυτη νίκη, κάτι που σε αυτό το σημείο μοιάζει σχεδόν ανέφικτο, αυτό θα σημαίνει κλιμάκωση της σφαγής σε πραγματικά καταστροφικές διαστάσεις – καθώς θα συνεπάγεται ότι άλλα κράτη (Ρωσία, Ιράν, ΗΑΕ, Λιβύη, Τσαντ, Αιθιοπία, Αίγυπτος κ.ά.), που έχουν ταχθεί με τη μία ή την άλλη πλευρά, θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά την υποστήριξή τους σε στρατιωτική βοήθεια και την παροχή πιο εξελιγμένου οπλισμού.
Και οι δύο πλευρές παραμένουν απολύτως αμετακίνητες στη μεταξύ τους αντιπαράθεση, και τα κράτη που τις στηρίζουν δεν φαίνεται να είναι πρόθυμα να ασκήσουν διπλωματική πίεση ώστε να αλλάξει το σημερινό αδιέξοδο.
Αν η σύγκρουση συνεχίσει να μαίνεται επί χρόνια, θα καταστρέψει ό,τι έχει απομείνει από το Σουδάν και θα εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τη συμφορά που έχει επιβληθεί σε εκατομμύρια Σουδανούς αμάχους.
Δεν Υπάρχει Χρόνος για Χάσιμο
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν αποτελεί ηθική και ανθρωπιστική ύβρη — μια σύγκρουση εξουσίας μεταξύ δύο αδίστακτων στρατιωτικών ηγετών, κανένας από τους οποίους δεν έχει τα πραγματικά συμφέροντα της χώρας του στην καρδιά του, αλλά και οι δύο κινούνται από απληστία για περισσότερη εξουσία και πλούτο, ενώ οι άμαχοι πληρώνουν ένα αδιανόητο τίμημα σε θάνατο και καταστροφή.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να συνέλθει και να καταβάλει ενιαία διπλωματική προσπάθεια για να δοθεί τέλος σε αυτή τη χωρίς νόημα σφαγή και στην αδιάκριτη δολοφονία, κακοποίηση και λεηλασία.
Μια τέτοια προσπάθεια ίσως ακούγεται σαν ευσεβής πόθος, αλλά πόσα ακόμη παιδιά πρέπει να δουν τους γονείς τους να δολοφονούνται ή να κακοποιούνται σεξουαλικά; Πόσες ακόμη μητέρες πρέπει να παρακολουθήσουν τα παιδιά τους να σκοτώνονται μπροστά στα μάτια τους; Πόσες ακόμη γυναίκες πρέπει να βιαστούν ομαδικά πριν δολοφονηθούν άγρια από παραστρατιωτικούς υπό την επήρεια ναρκωτικών; Πόσα ακόμη παιδιά πρέπει να προσπαθήσουν να βάλουν τέλος στη ζωή τους για να ξεφύγουν από τη φρίκη της ύπαρξής τους;
Η Διεθνής Κοινότητα Πρέπει να Δράσει Τώρα
Αρκετές προϋποθέσεις πρέπει να ικανοποιηθούν για να τερματιστεί ο πόλεμος. Δυστυχώς, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι ο Τραμπ θα πράξει οτιδήποτε για να σταματήσει τον πόλεμο. Η συνενοχή του στη γενοκτονία στη Γάζα λέει πολλά για την απάθειά του και την αναλγησία του. Συνεπώς, ο τερματισμός του πολέμου θα απαιτήσει μια λεπτομερώς σχεδιασμένη διεθνή διπλωματική ώθηση, ιδίως εκ μέρους του ΟΗΕ και της ΕΕ.
Πρώτον, η διεθνής κοινότητα πρέπει να υποστηρίξει αξιόπιστες έρευνες, να επιβάλει εμπεριστατωμένο εμπάργκο όπλων σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη στο Σουδάν ώστε να διακοπεί η ροή όπλων, και να τερματίσει την κυνική και ιδιοτελή υποστήριξή της.
Δεύτερον, η ΕΕ και ο ΟΗΕ μπορούν να συντονίσουν στοχευμένες κυρώσεις εναντίον ατόμων και οντοτήτων που παρέχουν οικονομική ή στρατιωτική υποστήριξη στους αντιμαχόμενους και να διασφαλίσουν την προστασία για τα εκατομμύρια που παραμένουν παγιδευμένα σε αυτόν τον πόλεμο.
Τρίτον, η ΕΕ και ο ΟΗΕ μπορούν να πιέσουν για μια ειρηνευτική αποστολή υπό διεθνή ηγεσία, ώστε να προστατευτούν οι άμαχοι και να δημιουργηθούν ασφαλείς ζώνες για την ανθρωπιστική βοήθεια.
Τέταρτον, ο ΟΗΕ και η ΕΕ πρέπει να στηρίξουν ειρηνευτικές συνομιλίες χωρίς αποκλεισμούς, στις οποίες να συμμετέχουν όχι μόνο τα εμπόλεμα μέρη αλλά και τοπικοί ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών και περιφερειακοί ενδιαφερόμενοι.
Πέμπτον, η διεθνής κοινότητα πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση και την υλικοτεχνική υποστήριξη της ανθρωπιστικής βοήθειας ώστε να εξασφαλιστεί ότι τρόφιμα, ιατρική περίθαλψη και στέγη φτάνουν σε όσους τα έχουν ανάγκη.
Έκτον, πρέπει να συσταθεί διεθνής έρευνα ή ειδικό δικαστήριο για την τεκμηρίωση εγκλημάτων πολέμου και την απόδοση ευθυνών στους υπεύθυνους, ώστε να δημιουργηθεί πίεση και προς τις δύο πλευρές για να διαπραγματευτούν.
Έβδομον, οι διαπραγματευτές πρέπει να αξιοποιήσουν την περιφερειακή διπλωματία μέσω εμπλοκής των γειτονικών αφρικανικών και μεσανατολικών χωρών, προκειμένου να στηριχθεί μια ενιαία ειρηνευτική προσπάθεια.
Πρόκειται για έναν πόλεμο χωρίς καμία εξιλεωτική διάσταση – δεν διακυβεύονται υψηλά ιδανικά, και καμία πλευρά, εφόσον επικρατήσει, δεν είναι πιθανό να εξασφαλίσει για τη χώρα ένα καλύτερο ή φωτεινότερο μέλλον. Αλλά ο τερματισμός του πολέμου θα σήμαινε τον περιορισμό μιας συνεχώς διογκούμενης κρίσης, που πλήττει εκατομμύρια άνδρες, γυναίκες και παιδιά, των οποίων η ζωή είναι γεμάτη πείνα και η καθημερινή απειλή σεξουαλικής βίας, ακρωτηριασμού και θανάτου.
Ήρθε η ώρα οι δυτικές δυνάμεις να αναλάβουν δράση. Διαφορετικά, η ηθική τους χρεοκοπία θα εκτεθεί πλήρως, καθώς οι συνθήκες θα συνεχίσουν να επιδεινώνονται και τελικά θα εκτραπούν σε μια αδιανόητη ζωντανή κόλαση για δεκάδες εκατομμύρια αθώους Σουδανούς.
