Εικόνες σκληρές, γεμάτες φρίκη, πρόσωπα χαρακωμένα από τον πόλεμο. Σοροί σε σακκούλες, παιδιά με βλέμμα απλανές. Εικόνες εδώ και εβδομάδες από την Ουκρανία. Και ένα ερώτημα. Υπάρχει Θεός;
Είναι ένα πανάρχαιο ερώτημα που φιλόσοφοι, θεολόγοι και αμέτρητοι πιστοί και άλλοι προσπάθησαν να προσεγγίσουν, τις περισσότερες φορές μάταια. Πώς είναι δυνατόν ένας Θεός, τον οποίο ο Χριστιανισμός τον περιγράφει στοργικό και μεγαλόψυχο, να επιτρέπει το κακό και τα βάσανα; Αυτές τις ημέρες η ματιά πέφτει στην Ουκρανία, όπου έρχονται στο φως της δημοσιότητες όλο και περισσότερες θηριωδίες κατά τη διάρκεια αυτού του ρωσικού επιθετικού πολέμου. Το κακό σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να προσδιοριστεί πολύ καθαρά, ότι η Ρωσία τον ξεκίνησε. Τί νόημα έχει αυτός ο πόλεμος και τα εγκλήματά του;
«Οι νεκροί στα χέρια του Θεού»
Εικόνες σκληρές από την Ουκρανία
Οι Χριστιανοί αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα. Στην Καινή Διαθήκη γράφει ότι ο Θεός είναι αγάπη. Ισχύει; Κάθεται ένας ιδιότροπος Θεός κάπου ψηλά με το τηλεχειριστήριο στο χέρι και κατευθύνει τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο σαν μικρά ρομπότ; Ή μήπως τελικά δεν είναι και τόσο δυνατός; Τότε τι νόημα έχει να προσευχόμαστε στο όνομά του; Ο Τόμας Χίκε, καθηγητής της Παλαιάς Διαθήκης στο Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg στο Μάιντς, θεωρεί ότι το ερώτημα γιατί ο Θεός επιτρέπει έναν πόλεμο όπως αυτόν στην Ουκρανία είναι ανάρμοστο. «Ο Θεός έχει για μας πολύ μεγαλύτερα ερωτήματα, στην περίπτωση της Ουκρανίας για τη συμπεριφορά της Δύσης. Από ανθρώπινη πλευρά, ο θάνατος ανθρώπων είναι μια ατελείωτη τραγωδία, τρομερή, μια απώλεια αναντικατάστατη. Αλλά ξέρω ότι οι νεκροί είναι στα χέρια του Θεού. Αντίθετα για τους πενθούντες και τους παθόντες αποτελεί ηχηρή κατηγορία για τη νωθρότητα της πολιτικής και της οικονομίας στο υψηλότερο επίπεδο. Η πείνα για φθηνότερη ενέργεια φαίνεται ότι ήταν ισχυρότερη από την προθυμία να προχωρήσουμε σε ενεργειακή μετάβαση και να μην εξαρτηθούμε από τη Ρωσία».
Ειδικά η Παλαιά Διαθήκη διαποτίζεται από το ερώτημα, γιατί να υπάρχουν βάσανα και αδικία; Πρόκειται για μια συνεχή συζήτηση, πόλεμοι μεγάλων λαών εναντίον μικρών, καταπίεση, αγώνες, αυτό είναι συνεχώς το πανόραμα της Παλαιάς Διαθήκης. «Η Αγία Γραφή δεν προσφέρει συγκριμένη απάντηση ή λύση, παρά μόνο την προτροπή στη δική του ανάγκη να στρέφεται κανείς στο Θεό και να επιδιώκει τη δικαιοσύνη» λέει Γερμανός καθηγητής. «Η βασική ελπίδα της Αγίας Γραφής είναι ότι ο Θεός θα αφήσει όλα να πάνε καλά, όταν και με όποιον τρόπο. Και έάν όχι σε αυτήν τη ζωή, τότε στην άλλη. Δεν πρέπει να είναι φθηνή παρηγοριά, αλλά να δίνει ελπίδα, τώρα. Το πόσο βαθιά ριζωμένη ήταν αυτήν η ελπίδα στην ανθρωπότητα, φαίνεται από το γεγονός ότι οι ιστορίες, οι προσευχές και οι εντολές της Παλαιάς Διαθήκης αντιγράφονταν ξανά και ξανά. Ήταν εκείνη την εποχή μια εξαιρετικά μεγάλη και πολύπλοκη διαδικασία. Απλά ξεπατικώσαμε κάτι που ήταν πολύτιμο και σημαντικό για κάποιον».
Ειδική προσευχή για τα θύματα του πολέμου στην Ουκρανία
Ο Θεός τιμωρός;
Ο ειδικός της Καινής Διαθήκης Τόμας Ζέντινγκ επικεντρώνεται σε ένα άρθρο του στο περιοδικό «Christ in der Gegenwart» του περασμένου Μαρτίου στο ερώτημα, γιατί κάποιος να βιώνει βάσανα, ταλαιπωρία; Μήπως τελικά αυτοί που υποφέρουν, φταίνε σε οποιαδήποτε μορφή; Μήπως έχουμε να κάνουμε με έναν τιμωρό Θεό; Μήπως η ενοχή μεταφέρεται στις επόμενες γενιές; «Η κατάργηση της θεοδικίας, σύμφωνα με την οποία ο Θεός τιμωρεί κατά την κρίση του τους απίστους, τους απρόσεκτους, τους παράλογους, όπως φαίνεται από τα βάσανά τους, είναι το πρώτο βήμα, το οποίο πρέπει να γίνεται ξανά και ξανά» λέει ο Ζέντιγκ. «Γιατί η προκατάληψη, ότι τα ίδια τα θύματα πρέπει να φταίνε για τη δυστυχία τους, είναι βαθιά ριζωμένη στους ανθρώπους και την πολιτιστική μνήμη. Ο ίδιος ο Ιησούς επέκρινε δριμύτητα αυτόν τον φαινομενικό μηχανισμό». Ο γνωστός καθολικός θεολόγος Γιόχαν Μπατίστ Μετς, ο οποίος πέθανε το 2019, στο κείμενό του «Μυστικισμός των ανοιχτών οφθαλμών», τόνισε ότι η πρώτη ματιά του Ιησού δεν πέφτει στην αμαρτία, αλλά στα βάσανα. Ο Μετς, ο οποίος ως δεκαεξάχρονος στρατιώτης στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο επέστρεψε στους συμπολεμιστές του, αλλά τους βρήκε όλους νεκρούς, ασχολήθηκε εντατικά με το ζήτημα του ανθρώπινου πόνου. Και με το μεγάλο ερώτημα, πώς μπορεί να υπάρχει Θεολογία μετά το Άουσβιτς. Και η απάντησή του; Ο Χριστιανισμός χρειάζεται έναν μυστικισμό των οδυνηρά «ανοιχτών οφθαλμών» για τα βάσανα. Η ουσία του Χριστιανισμού είναι η συμπόνοια.
“Άλλαξε τις καρδιές όσων κάνουν κακό”, προσευχή
Στις θείες λειτουργίες, στις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και της Ανάστασης τέτοια ερωτήματα σχετικά με τα ανθρώπινα βάσανα θα βρίσκονται στο επίκεντρο. Στον Σταυρό που ο Υιός του Θεού σύμφωνα με την παράδοση, υπέφερε, μαρτύρησε. Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, η Διάσκεψη των Γερμανών Επισκόπων έδωσε στη δημοσιότητα μια νέα προσευχή-παράκληση για την Ακολουθία της Μεγάλης Παρασκευής. Διαβάζουμε:
Παντοδύναμε, αιώνιε Θεέ,
Είσαι ισχυρότερος από τους καταπιεστές αυτού του κόσμου,
Σώσε όλα τα θύματα αυτής της αδικίας και του πολέμου στις μέρες μας,
Άλλαξε τις καρδιές όσων κάνουν κακό,
Και άφησε την ειρήνη να επικρατήσει.
Αμήν.
Κάτριν Τσάιλμαν / dpa
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου
DW
