Οι αθωνικοί θησαυροί στο Διαδίκτυο

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Ολοκληρώθηκε η ψηφιοποίηση χιλιάδων κειμηλίων και χειρογράφων που φυλάσσονται στις μονές του Αγίου Ορους

Οι Ιερές Μονές Σταυρονικήτα, Δοχειαρίου και Σιμωνόπετρας ήταν μεταξύ αυτών που συμμετείχαν στο έργο «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός», που υλοποιήθηκε από τον όμιλο ΟΤΕ για λογαριασμό της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Ορους.

Η ημέρα έχει χαράξει προ πολλού. Η φύση έχει ξυπνήσει με το πρώτο φως του ήλιου και το τραγούδι των πουλιών αντηχεί στους χοντρούς τοίχους και γεμίζει τον περιβάλλοντα χώρο του μοναστηριού. Στους διαδρόμους και στις αίθουσες της Μονής Ξενοφώντος, οι ψίθυροι των μοναχών και οι ήχοι της καθημερινής διακονίας σέρνονται από δωμάτιο σε δωμάτιο για να μπερδευτούν με τις ψαλμωδίες και να αρωματιστούν με τη μυρωδιά του θυμιάματος.

Ξεχωρίζουν ένα ζευγάρι αποφασιστικά βήματα και μια αρμαθιά κλειδιά, που κροταλίζει δίνοντας τον ρυθμό του βηματισμού. Ο πατέρας Ιερώνυμος κατευθύνεται προς το σκευοφυλάκιο της μονής. Αυτό το δρομολόγιο κάνει δύο φορές την ημέρα, για να «ξυπνήσει» από την ανάπαυσή τους τα πολύτιμα κειμήλια που φυλάσσονται εκεί και να τα παραδώσει στον σαρωτή ή στον ψηφιακό φακό, πριν τα επιστρέψει στο ημίφως του σκευοφυλακίου. Εως εκείνη τη στιγμή, η ψηφιακή απεικόνισή τους έχει ήδη πάρει τον δρόμο προς την αιωνιότητα.

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo0
Βαρύτιμοι σταυροί ήταν ανάμεσα στα κειμήλια που ψηφιοποιήθηκαν.

Επί περίπου δυόμισι χρόνια, αυτό το τελετουργικό επαναλαμβανόταν καθημερινά σε 12 μονές του Αγίου Ορους (Βατοπεδίου, Παντοκράτορος, Σταυρονικήτα, Καρακάλου, Αγίου Παύλου, Διονυσίου, Σιμωνόπετρας, Ξηροποτάμου, Ξενοφώντος, Δοχειαρίου, Ζωγράφου, Γρηγορίου), οι οποίες συμμετείχαν, μαζί με τη Νέα Σκήτη της Μονής Αγίου Παύλου και το Πρωτάτο, στο έργο «Αθωνική Ψηφιακή Κιβωτός», που υλοποιήθηκε από τον όμιλο ΟΤΕ για λογαριασμό της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Ορους. Στόχος του έργου ήταν η διάσωση, διαφύλαξη και προβολή του πολιτιστικού και κειμηλιακού πλούτου της Αθωνικής Πολιτείας, μέσω της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του ιστορικού αρχείου και των έργων τέχνης, καθώς και η διάθεσή τους στην παγκόσμια κοινότητα μέσω του Διαδικτύου.

Ψηφιοποιήθηκαν 4.300 χειρόγραφοι κώδικες, δηλαδή χειρόγραφα βιβλία που χρονολογούνται πριν από την εφεύρεση της τυπογραφίας, για τα οποία απαιτήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο ψηφιακές λήψεις. Επίσης, περισσότερα από 1.500 παλαίτυπα, της εποχής της τυπογραφίας και με-
τά, για τα οποία χρειάστηκαν περίπου 500.000 λήψεις, πάνω από 600.000 σελίδες εγγράφων από το βυζαντινό και μεταβυζαντινό αρχείο των μονών, ουσιαστικά γύρω στις 220.000 έγγραφα. Ψηφιοποιήθηκαν, επίσης, 27.000 κειμήλια (για τα οποία έγιναν 57.000 ψηφιακές λήψεις), μεταξύ των οποίων 7.000 φορητές εικόνες, βυζαντινές και μεταβυζαντινές, και 20.000 αντικείμενα μεταλλοτεχνίας, υφάσματα, κεντητά, νομίσματα, λαογραφικές συλλογές, γλυπτά, ψηφιδωτά, άμφια, λατρευτικά σκεύη, αρχιτεκτονικά σχέδια.

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo1

Κατεγράφησαν, τέλος, 500 ώρες ηχητικού υλικού από λειτουργίες και ομιλίες. «Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο κομμάτι της διάσωσης, της έρευνας και της προβολής όλου του πολιτιστικού περιεχομένου είναι μια παλιά ανάγκη, από την οποία προέκυψε το έργο», τονίζει ο Κωνσταντίνος Πατσέας, υπεύθυνος σχεδιασμού και συντονιστής του έργου. «Ηταν πεποίθηση ότι η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στη διάσωση και προβολή του κειμηλιακού πλούτου του Αγίου Ορους».

Στο έργο συμμετείχαν περισσότεροι από 200 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων: βυζαντινοί αρχαιολόγοι, έμπειροι φιλόλογοι με ειδίκευση στην παλαιογραφία, ιστορικοί ειδικευμένοι στο αγιορείτικο βυζαντινό και μεταβυζαντινό απόθεμα, θεολόγοι με ειδίκευση στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς, τεχνικοί πληροφορικής και δικτύων, προγραμματιστές. Πολύτιμη υπήρξε και η συνεργασία των μοναχών, που στήριξαν με θέρμη το έργο. «Ανάμεσα στα υπόλοιπα διακονήματα, δηλαδή τις αναθέσεις καθηκόντων που γίνονται κάθε χρόνο σε κάποιον πατέρα, για παράδειγμα αρχοντάρης, τραπεζοκόμος, δημιουργήθηκε ένα νέο διακόνημα, αυτό της ψηφιοποίησης. Ενας εντεταλμένος μοναχός καθημερινά ασχολούνταν με το θέμα της ψηφιοποίησης, τεκμηρίωσης και παρακολούθησης του έργου που γινόταν μέσα στο μοναστήρι», εξηγεί ο κ. Πατσέας.

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo2

«Οι περισσότεροι από αυτούς που ασχολήθηκαν θα μπορούσα να πω ότι είχαν μέσα τους το μικρόβιο της καινοτομίας, το οποίο δεν λείπει από το Αγιον Ορος. Και σήμερα, παρότι από τη φύση του είναι ένας συντηρητικός θεσμός, που επιθυμεί να συντηρήσει και να διαιωνίσει την παράδοση, ταυτόχρονα έχει το μικρόβιο της πρωτοπορίας, προς όφελος και πάλι της παράδοσης. Η υιοθέτηση του ψηφιακού κόσμου και μάλιστα σε τέτοιο υψηλό επίπεδο αποδεικνύει ότι το Αγιον Ορος είναι δεκτικό στις τεχνολογίες και στις καινοτομίες».

Σε κάθε μοναστήρι δημιουργήθηκε μια ψηφιακή νησίδα, ένα εργαστήριο ψηφιοποίησης που διέθετε ειδικούς σαρωτές και ένα πλήρως εξοπλισμένο φωτογραφικό στούντιο, ενώ εγκαταστάθηκαν επίσης servers και ένα δίκτυο VPN απομακρυσμένης πρόσβασης, ώστε να μπορούν οι επιστήμονες που έκαναν την τεκμηρίωση και εργάζονταν εκτός Αγίου Ορους να έχουν πρόσβαση στο ψηφιοποιημένο υλικό. «Προχωρήσαμε στην αναβάθμιση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου που υπάρχει στο Αγιον Ορος, δηλαδή μπήκαν 4G δίκτυα, οπτικές ίνες, ώστε να συνδεθούν μεταξύ τους τα μοναστήρια και οι ψηφιακές νησίδες και να επικοινωνούν με το data center που στήθηκε στις Καρυές, όπου αποστελλόταν το προς τεκμηρίωση υλικό», εξηγεί ο Γεώργιος Αθανασόπουλος, chief officer Λειτουργιών και Συστημάτων Πληροφορικής ομίλου ΟΤΕ. «Αν βέβαια δεν είχαμε τη στήριξη των μοναχών, το έργο δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί», τονίζει.

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo3
Επτά χιλιάδες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, όπως αυτή του Αγίου Γεωργίου (πάνω), και 4.300 χειρόγραφοι κώδικες είναι μεταξύ των κειμηλίων που μπορεί κανείς να βρει στη διαδικτυακή πύλη www.mountathos.org.

Ηταν βασική προϋπόθεση από την πλευρά των μοναχών η ψηφιοποίηση να γίνει εντός της Αθωνικής Πολιτείας, ώστε το πολύτιμο αλλά και εύθραυστο κειμηλιακό απόθεμα του Ορους να μην εκτεθεί σε κανέναν κίνδυνο. «Ο ψηφιακός κόσμος από μόνος του γεννάει μια ανασφάλεια για το πώς μπορείς να διαχειριστείς έναν τέτοιο κειμηλιακό πλούτο, που συνδέεται με θεμελιώδεις αρχές της πίστης αλλά και της θρησκευτικής παράδοσης αιώνων», ομολογεί ο κ. Πατσέας. «Ενώ από την πλευρά των μοναχών υπάρχει η τόλμη, η γενναιότητα και η πίστη ότι η τεχνολογία, αν αξιοποιηθεί σωστά, είναι εργαλείο προς τη σωστή κατεύθυνση, συνάμα ετίθεντο ερωτήματα όπως “θα το αξιοποιήσουν σωστά;”, “θα προστατεύσουν, θα σεβαστούν την ιερότητα αυτής της ψηφιακής εικόνας που βγαίνει προς τα έξω;” Αυτές ήταν συχνές συζητήσεις που είχαμε με τους πατέρες».

Φυσικά, υπήρξαν αρκετά προβλήματα πρόσβασης, αλλά και μεταφοράς του τεχνολογικού υλικού (δεν ήταν λίγες οι φορές που επιστρατεύθηκαν ακόμα και μουλάρια για να μεταφερθούν οι servers και τα μηχανήματα στις απομακρυσμένες μονές), ενώ δυσκολίες παρουσιάστηκαν και λόγω αστάθειας στην παροχή ρεύματος (στήθηκαν γεννήτριες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για να συνεχίζονται απρόσκοπτα οι εργασίες της ψηφιοποίησης).
Τα χιλιάδες κειμήλια που ψηφιοποιήθηκαν και τεκμηριώθηκαν, οι πληροφορίες και οι περιγραφές που τα συνοδεύουν, οι ώρες του ηχητικού υλικού συγκεντρώθηκαν και είναι στη διάθεση των πολιτών και των επιστημόνων του πλανήτη στη διαδικτυακή πύλη www.mountathos.org, σε πέντε γλώσσες – ελληνικά, αγγλικά, βουλγαρικά, ρωσικά και σερβικά. Είναι η πρώτη φορά που άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη μπορούν να θαυμάσουν τον σπάνιο κειμηλιακό πλούτο της Αθωνικής Πολιτείας, αλλά και να περιηγηθούν σε αυτή μέσα από υπηρεσίες εικονικής περιήγησης. Επίσης, υπάρχει δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης κειμηλίων, αλλά και εκπαιδευτικές εφαρμογές.

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo4

«Ο βασικός σκοπός και το κίνητρο ήταν η διάσωση και στη συνέχεια η σύνδεση των πολιτιστικών θησαυρών με την έρευνα και την εκπαίδευση. Αυτός επετεύχθη. Το υλικό που ψηφιοποιήθηκε είναι εύκολα προσβάσιμο από όλη την ερευνητική κοινότητα στον κόσμο. Είναι ένα εργαλείο. Επίσης, είναι ένα αντίδωρο απέναντι στη νεολαία, να προσεγγίσει την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση μέσα από αυτές τις νέες μορφές επικοινωνίας που προσφέρει το Διαδίκτυο. Αρα και η πνευματικότητα με αυτόν τον τρόπο διαδίδεται. Ανθρωποι από κάθε γωνιά της Γης μπορούν να γίνουν κοινωνοί της πνευματικότητας του Αγίου Ορους», σημειώνει ο κ. Πατσέας. Και καταλήγει: «Πρόκειται, επίσης, για ένα τεχνολογικό επίτευγμα. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ολοκληρώθηκε με επιτυχία ένα τέτοιο πρότζεκτ ψηφιοποίησης και διάθεσης πολιτιστικού περιεχομένου, υιοθετήθηκαν τεχνολογίες αιχμής και καταφέραμε μια σύζευξη τεχνολογίας και παράδοσης».

oi-athonikoi-thisayroi-sto-diadiktyo5
Ο πατήρ Ιερώνυμος, βιβλιοθηκάριος της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος.

Οπως σημειώνει ο κ. Αθανασόπουλος, «το Αγιον Ορος έχει έναν πολιτιστικό θησαυρό που είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Ιστορίας και της θρησκείας μας και δίνεται η δυνατότητα να το δουν, να το προσεγγίσουν, να το μελετήσουν άνθρωποι που ποτέ δεν θα είχαν την ευκαιρία να πάνε εκεί. Το θεωρούμε μεγάλη τιμή και είναι από τα έργα για τα οποία είμαστε πολύ υπερήφανοι, γιατί συμβάλλει στην ανάδειξη του πολιτισμού και της Ιστορίας της χώρας μας».

kathimerini.gr

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,400ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα