Οδικός Χάρτης για τις Ειρηνευτικές Διαπραγματεύσεις Τουρκίας και Συρίας-Ροζάβα-Τουρκίας

Δραστηριότητα για την Ειρήνη

Συγγραφείς: Γιάννης Βασίλης Γιαϊλαλί
Στις 29 Ιουλίου 2025
Τελευταία ενημέρωση: 30 Ιουλίου 2025

1. Εισαγωγή

Η επίλυση των εσωτερικών συγκρούσεων δεν απαιτεί μόνο τον αφοπλισμό των ένοπλων ομάδων, αλλά και τη διασφάλιση της κοινωνικής δικαιοσύνης, της πολιτικής συμμετοχής και της διαχείρισης των περιφερειακών δυναμικών. Οι ειρηνευτικές διαδικασίες με τις FARC και ELN στην Κολομβία, καθώς και η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής με τον IRA στην Ιρλανδία, αποτελούν παγκόσμια πρότυπα στο πλαίσιο αυτό [1, 2]. Η σύγκρουση στην Τουρκία με το PKK που διαρκεί πάνω από 40 χρόνια απέκτησε ιστορική ευκαιρία το 2025 με την απόφαση του PKK να καταθέσει τα όπλα και να αυτοδιαλυθεί στη Σουλεϊμανιγιέ [3]. Ωστόσο, το καθεστώς που συνδέεται με την HTŞ υπό την ηγεσία του Άχμετ ελ-Σάρα μετά τον Άσαντ στη Συρία, η δυσπιστία των Κούρδων προς αυτό το καθεστώς (λόγω των σφαγών Αλεβιτών και Δρούζων το 2025 στη Λαττάκεια και τη Σουέιντα), η αντιμετώπιση από την Τουρκία της παρουσίας των YPG στη Ροζάβα ως απειλή ασφαλείας, η προσέγγιση που χαρακτηρίζεται ως «φοβία κατά των Κούρδων», και στο πλαίσιο αυτό η κατοχή κουρδικών περιοχών όπως το Άφριν, το Αζάζ, το Τζαραμπλούς, το Σερέ Κανιγιέ, και το Γκιρέ Σπι, η ανάγκη περιορισμού της δύναμης της HTŞ στον συριακό στρατό και η παρουσία του Ισραήλ στη Συρία με επίκεντρο την ασφάλεια, καθιστούν αναγκαία την αξιολόγηση της ειρηνευτικής διαδικασίας από περιφερειακή σκοπιά [4, 5, 6, 46]. Το παρόν άρθρο, αντλώντας διδάγματα από διεθνείς ειρηνευτικές διαδικασίες, προτείνει έναν συνολικό οδικό χάρτη για τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ PKK-Τουρκίας και Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας.

2. Διδάγματα από Διεθνείς Ειρηνευτικές Διαδικασίες

2.1. Η Ειρηνευτική Διαδικασία στην Κολομβία

Ιστορικό Πλαίσιο και Διαπραγματεύσεις: Στην Κολομβία, ο ένοπλος αγώνας που ξεκίνησε η FARC το 1964, με αιτήματα για κοινωνικοοικονομική δικαιοσύνη και αγροτική μεταρρύθμιση, επιχειρήθηκε να τερματιστεί με διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν το 2012 υπό την ηγεσία του Χουάν Μανουέλ Σάντος. Οι διαπραγματεύσεις που διεξήχθησαν υπό την εγγύηση της Νορβηγίας και της Κούβας κάλυψαν θέματα όπως η αγροτική μεταρρύθμιση, η πολιτική συμμετοχή, το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών και τα δικαιώματα των θυμάτων, και ολοκληρώθηκαν με την Τελική Συμφωνία το 2016 [7]. Ωστόσο, η συμφωνία απορρίφθηκε με ποσοστό 50,24% στο δημοψήφισμα και τέθηκε σε ισχύ με την έγκριση του κοινοβουλίου με μικρές τροποποιήσεις [8]. Η συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία ξεχώρισε με την ίδρυση υποεπιτροπής για το φύλο [9].

Αποτελέσματα και Δυσκολίες: Η FARC, παραδίδοντας 8.102 όπλα το 2017, μετατράπηκε στο Κόμμα των Κομούνων [10]. Ωστόσο, λόγω της αμφίσημης στάσης της κυβέρνησης, ορισμένες αντιπολιτευτικές ομάδες επανεξοπλίστηκαν και οι συγκρούσεις με την ELN ανέδειξαν την ευθραυστότητα της διαδικασίας. Οι συγκρούσεις που ξέσπασαν στην περιοχή Κατατούμπο το 2025, με πάνω από 80 νεκρούς, ανέδειξαν αυτές τις δυσκολίες [11].

2.2. Η Ειρηνευτική Διαδικασία στην Ιρλανδία

Ιστορικό Πλαίσιο και Διαπραγματεύσεις: Οι «Ταραχές» (The Troubles) στη Βόρεια Ιρλανδία, από τη δεκαετία του 1960 έως τη δεκαετία του 1990, οδήγησαν σε θρησκευτικές συγκρούσεις με περίπου 3.500 νεκρούς [12]. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής που υπογράφηκε το 1998 εξασφάλισε την κατανομή της εξουσίας και τον αφοπλισμό με τη μεσολάβηση του Αμερικανού γερουσιαστή Τζορτζ Μίτσελ [13]. Οι Αρχές Μίτσελ όρισαν ως προϋπόθεση την εγκατάλειψη της βίας από όλες τις πλευρές [14].

Αποτελέσματα και Δυσκολίες: Η συμφωνία εξασφάλισε την κατάθεση των όπλων από τον IRA και τη συμμετοχή του Σιν Φέιν στην κυβέρνηση της Βόρειας Ιρλανδίας [15]. Ωστόσο, οι συνοριακές διαφωνίες μετά το Brexit δυσχέραναν τη διαδικασία [16]. Σε αντίθεση με την Κολομβία, η ισότητα των φύλων παρέμεινε ασθενής στις διαπραγματεύσεις [17].

2.3. Άλλα Διεθνή Παραδείγματα

Η Συμφωνία του Ντέιτον του 1995 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έθεσε τέλος στη σύγκρουση με κατανομή εξουσίας μεταξύ εθνοτικών ομάδων, ωστόσο οι θρησκευτικές εντάσεις συνεχίστηκαν [18]. Η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης του 1994 στη Νότια Αφρική διευκόλυνε την αντιπαράθεση με το παρελθόν και συνέβαλε στην κοινωνική ειρήνη [19]. Αυτά τα παραδείγματα αναδεικνύουν την πολυπλοκότητα των ειρηνευτικών διαδικασιών σε πολυεθνοτικές και θρησκευτικά διαιρεμένες κοινωνίες.

3. Συγκριτική Ανάλυση

3.1. Ομοιότητες

1. Διεθνής Διαμεσολάβηση: Στην Κολομβία, η Κούβα και η Νορβηγία, στην Ιρλανδία, οι ΗΠΑ και η Δημοκρατία της Ιρλανδίας διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης [7, 13].
2. Αφοπλισμός και Πολιτική Συμμετοχή: Οι FARC και ο IRA, αφήνοντας τα όπλα, μετατράπηκαν σε πολιτικά κόμματα [10, 15].
3. Κοινωνική Αντίσταση: Η απόρριψη του δημοψηφίσματος στην Κολομβία και η αντίθεση των ενωτικών στην Ιρλανδία δείχνουν την αντίσταση στις διαδικασίες [8, 16].

3.2. Διαφορές

1. Φύση της Σύγκρουσης: Στην Κολομβία, η κοινωνικοοικονομική αδικία και στην Ιρλανδία, η θρησκευτική και εθνική ταυτότητα είναι οι κύριες πηγές σύγκρουσης [1, 12].
2. Οπτική του Κοινωνικού Φύλου: Στην Κολομβία τονίστηκε η συμμετοχή των γυναικών, ενώ στην Ιρλανδία αυτή η διάσταση παρέμεινε αδύναμη [9, 17].
3. Επιτυχία Εφαρμογής: Ενώ στην Ιρλανδία η συμφωνία έθεσε σε μεγάλο βαθμό τέλος στη βία, στην Κολομβία υπήρξαν εμπλοκές στη διαδικασία με την ELN και την FARC λόγω της στάσης της κυβέρνησης και της αμφιθυμίας της [11, 15].
4. Προτάσεις για τις Ειρηνευτικές Διαπραγματεύσεις PKK-Τουρκίας

Η σύγκρουση της Τουρκίας με το PKK από το 1978 έως το 2025 έχει προκαλέσει πάνω από 40.000 θανάτους [20]. Η απόφαση του PKK το 2025 να καταθέσει τα όπλα και να διαλυθεί προσφέρει μια ευκαιρία για ειρήνη [3]. Υπό το φως των διδαγμάτων από τις διαδικασίες στην Κολομβία, την Ιρλανδία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Νότια Αφρική, έχουν διαμορφωθεί οι παρακάτω προτάσεις:

4.1. Διεθνής Διαμεσολάβηση και Οικοδόμηση Εμπιστοσύνης

Στην Κολομβία και την Ιρλανδία, ουδέτεροι διαμεσολαβητές διαδραμάτισαν κρίσιμο ρόλο στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης [7, 13]. Στην Τουρκία, η Διαδικασία Επίλυσης του 2013-2015 διεκόπη λόγω έλλειψης διαμεσολαβητή [21].

Πρόταση: Οι διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν στη Γενεύη με διαμεσολάβηση ενός ουδέτερου φορέα, όπως ο ΟΗΕ ή η Νορβηγία, και οι δεσμεύσεις των πλευρών να παρακολουθούνται με διαφάνεια [22].

4.2. Κοινωνική Συμμετοχή και Υποστήριξη της Κοινής Γνώμης

Η απόρριψη του δημοψηφίσματος στην Κολομβία οφειλόταν στην απουσία προετοιμασίας της κοινής γνώμης [8]. Στην Τουρκία, οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης μετά τα γεγονότα του Χαμπούρ αποδυνάμωσαν τη Διαδικασία Επίλυσης [23].

Πρόταση: Η κοινωνία των πολιτών, οι ακαδημαϊκοί και οι διαμορφωτές κοινής γνώμης πρέπει να εμπλακούν στη διαδικασία, και όπως πρότεινε το κόμμα DEM, να διοργανώνονται ενημερωτικές συγκεντρώσεις για το κοινό [24].

4.3. Νομική Διασφάλιση και Θεσμική Δομή

Η έγκριση από το κοινοβούλιο στην Κολομβία και το μοντέλο κατανομής εξουσίας στην Ιρλανδία παρείχαν νομική βάση στις διαδικασίες [8, 15]. Η ενιαία κρατική δομή της Τουρκίας επικρίνεται για κεντρικιστικές πολιτικές στο Κουρδικό ζήτημα [25].

Πρόταση: Να συσταθεί στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας Επιτροπή «Ειρήνης και Δημοκρατικής Κοινωνίας» με συμμετοχή όλων των κομμάτων, να συζητηθούν νόμοι περί αμνηστίας, εκπαίδευση στην κουρδική γλώσσα και πολιτιστικά δικαιώματα και να αξιολογηθούν μοντέλα ασύμμετρης ομοσπονδίας όπως της Ισπανίας ή του Καναδά [26].

4.4. Συμμετοχή των Γυναικών και Ένταξη της Ισότητας των Φύλων

Η υποεπιτροπή φύλου στην Κολομβία αύξησε την περιεκτικότητα της διαδικασίας [9]. Η έννοια της «τζινεολογίας» του PKK υπογραμμίζει τον ρόλο των γυναικών [27].

Πρόταση: Να συμμετέχουν γυναίκες εκπρόσωποι και ειδικοί σε θέματα φύλου στις διαπραγματεύσεις, και να υιοθετηθεί προοπτική κοινωνικού φύλου στην επανένταξη πρώην μαχητών [28].

4.5. Διαδικασία Αφοπλισμού και Ασφάλειας

Ο αφοπλισμός του IRA στην Ιρλανδία εποπτεύθηκε από ανεξάρτητη επιτροπή και στην Κολομβία από τον ΟΗΕ [10, 15]. Η τελετή αφοπλισμού του PKK το 2025 στην Τουρκία αποτελεί μια αρχή [3].

Πρόταση: Η διαδικασία αφοπλισμού να εποπτευθεί από τον ΟΗΕ και να καταρτιστεί χρονοδιάγραμμα για την ενσωμάτωση των πρώην μαχητών [29].

4.6. Αντιπαράθεση με το Παρελθόν και Δικαιοσύνη

Οι επιτροπές αλήθειας στην Κολομβία έδωσαν φωνή στα θύματα, ενώ το παράδειγμα της Νότιας Αφρικής διευκόλυνε την αντιπαράθεση με το παρελθόν [9, 19]. Στην Τουρκία, οι ανεξιχνίαστες δολοφονίες της δεκαετίας του 1990 και οι επιθέσεις του PKK σε πολίτες δημιούργησαν κοινωνικά τραύματα [20].

Πρόταση: Πρέπει να συσταθεί μια «Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης», να διερευνηθούν οι παραβιάσεις και να αποδοθεί δικαιοσύνη στα θύματα [30].

5. Προτάσεις για τις Ειρηνευτικές Διαπραγματεύσεις Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας

Μετά την ανατροπή του Άσαντ στη Συρία, το καθεστώς που σχετίζεται με την HTŞ υπό την ηγεσία του Άχμετ ελ-Σάρα έχει κλονίσει την εμπιστοσύνη των Κούρδων. Οι συνδέσεις της HTŞ με την πρώην Τζεμπχάτ αλ-Νούσρα και οι σφαγές άνω των 1.000 Αλεβιτών στη Λαττάκεια και Δρούζων στη Σουέιντα το 2025 ενέτειναν τη δυσπιστία των Κούρδων προς το καθεστώς [4, 31]. Η Τουρκία βλέπει την παρουσία των YPG στη Ροζάβα ως απειλή ασφαλείας που σχετίζεται με το PKK, διαμορφώνοντας μια προσέγγιση που χαρακτηρίζεται ως «φοβία κατά των Κούρδων» [32]. Ωστόσο, οι Κούρδοι στη Ροζάβα δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται ζήτημα ασφάλειας από την Τουρκία, αντιθέτως θεωρούν προβληματική τη στάση άρνησης της κουρδικής ταυτότητας από την Τουρκία [33]. Η παρουσία του Ισραήλ στη Συρία, ιδίως στα Υψίπεδα του Γκολάν και με αφορμή ζητήματα ασφάλειας, περιπλέκει τις περιφερειακές δυναμικές [46]. Ακολουθούν προτάσεις εμπνευσμένες από διεθνείς ειρηνευτικές διαδικασίες στο πλαίσιο Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας.

5.1. Διεθνής Διαμεσολάβηση και Περιφερειακή Ασφάλεια

Στην Κολομβία και την Ιρλανδία, οι διαμεσολαβητές συνέβαλαν αποτελεσματικά στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης [7, 13]. Στη Συρία, το αιματοβαμμένο θρησκευτικό παρελθόν της HTŞ και οι σφαγές κλονίζουν την εμπιστοσύνη των Κούρδων προς το καθεστώς, ενώ οι επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Ροζάβα (π.χ. Επιχείρηση Πηγή Ειρήνης το 2019) εντείνουν την περιφερειακή ένταση [34]. Το Ισραήλ διεξάγει αεροπορικές επιθέσεις ενάντια σε δυνάμεις που υποστηρίζονται από το Ιράν και τη Χεζμπολάχ στη Συρία, στοχεύοντας στην προστασία της ασφάλειάς του [46, 47]. Το 2025, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η στρατιωτική παρουσία και κατοχή της Τουρκίας στη Ροζάβα συζητήθηκαν στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Ορισμένα κράτη μέλη (όπως η Ρωσία και η Κίνα) χαρακτήρισαν τις επιχειρήσεις της Τουρκίας ως «κατοχή» και ζήτησαν την αποχώρησή της, ενώ οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες πρότειναν προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τις ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας [55, 56].

Πρόταση: Να ξεκινήσουν ειρηνευτικές συνομιλίες Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας υπό την ηγεσία του ΟΗΕ ή των ΗΠΑ, με άμεση ή έμμεση συμμετοχή Κούρδων εκπροσώπων (YPG/PYD), ώστε να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας, η δυσπιστία των Κούρδων προς την HTŞ και τα συμφέροντα ασφαλείας του Ισραήλ στη Συρία. Το ΣΑ του ΟΗΕ πρέπει να διαμορφώσει ένα πλαίσιο για σταδιακή αποχώρηση της Τουρκίας από τη Ροζάβα και η διαδικασία να υποστηριχθεί με διεθνή εποπτεία [35, 55].

5.2. Κοινωνική Συμμετοχή και Περιφερειακή Συμφιλίωση

Στην Κολομβία, η αποτυχία προετοιμασίας της κοινής γνώμης οδήγησε σε απόρριψη του δημοψηφίσματος [8]. Στη Συρία, οι Κούρδοι αντιτίθενται στη σουνιτική τζιχαντιστική φύση και τις σφαγές της HTŞ, ενώ οι Κούρδοι στην Τουρκία βλέπουν τη Ροζάβα ως πηγή έμπνευσης [4, 36]. Η προσέγγιση της Τουρκίας που χαρακτηρίζεται ως «φοβία κατά των Κούρδων» αποτελεί εμπόδιο στην ικανοποίηση των αιτημάτων ισότητας των Κούρδων [32].

Πρόταση: Στη Συρία, να δημιουργηθεί μια περιεκτική πλατφόρμα διαλόγου με συμμετοχή Κούρδων, Αλεβιτών, Δρούζων και Αράβων εκπροσώπων. Στην Τουρκία, να συζητηθούν οι ανησυχίες για τη Ροζάβα, την HTŞ, το Ισραήλ και τον ρόλο της Τουρκίας στη Συρία μέσω πολιτικών κομμάτων, οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και του κόμματος DEM [24].

5.3. Νομική Διασφάλιση και Μοντέλο Διακυβέρνησης

Η Συμφωνία του Ντέιτον στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη εξασφάλισε κατανομή εξουσίας μεταξύ εθνοτικών ομάδων [18]. Στη Συρία, η ομοσπονδιακή αυτόνομη διοίκηση στη Ροζάβα έδειξε την ικανότητα των Κούρδων για αυτοδιοίκηση, όμως η HTŞ και η Τουρκία τη θεωρούν απειλή [4, 32]. Η ενιαία κρατική δομή της Τουρκίας αντιμετωπίζει την αυξανόμενη ζήτηση για αυτονομία από Κούρδους με αντίσταση, λόγω φόβων «διάσπασης» [37].

Πρόταση: Για τη Συρία, ένα ομοσπονδιακό μοντέλο παρόμοιο με της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μπορεί να εξασφαλίσει κατανομή εξουσίας μεταξύ εθνοτήτων. Η Τουρκία, διατηρώντας την ενιαία δομή της, μπορεί να υιοθετήσει το ασύμμετρο ομοσπονδιακό μοντέλο της Ισπανίας για την αναγνώριση πολιτιστικών και διοικητικών δικαιωμάτων των Κούρδων [26].

5.4. Συμμετοχή των Γυναικών και Ένταξη της Ισότητας των Φύλων

Η ηγεσία των γυναικών στη Ροζάβα στην αυτόνομη διοίκηση παρέχει μοντέλο παρόμοιο με την υποεπιτροπή φύλου στην Κολομβία [9, 38].

Πρόταση: Να συμπεριληφθούν γυναίκες εκπρόσωποι στις συνομιλίες Συρίας και Τουρκίας και να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός η εμπειρία της γυναικοκεντρικής διοίκησης της Ροζάβας [39].

5.5. Ενσωμάτωση της YPG στον Συριακό Στρατό

Ο αφοπλισμός των FARC στην Κολομβία και του IRA στην Ιρλανδία αποτελούν πρότυπα [10, 15]. Ωστόσο, στη Συρία, αντί για πλήρη αφοπλισμό της YPG, η διατήρηση της δομής της και η ενσωμάτωσή της στον συριακό στρατό προβάλλεται ως πιο εφαρμόσιμη επιλογή για την περιφερειακή σταθερότητα [48]. Η YPG έχει αποδείξει την ικανότητά της να εγγυάται την ασφάλεια της αυτόνομης διοίκησης στη Ροζάβα, αλλά η αντίληψη της Τουρκίας για σύνδεσή της με το PKK δυσχεραίνει τη διαδικασία ενσωμάτωσης [32].

Πρόταση: Η YPG πρέπει να διατηρήσει την ύπαρξή της και να ενταχθεί στον συριακό στρατό, η διαδικασία αυτή να οργανωθεί υπό την εποπτεία του ΟΗΕ και οι «δήθεν ανησυχίες ασφαλείας» της Τουρκίας να αντιμετωπιστούν με διεθνείς εγγυήσεις \[48].

5.6. Περιορισμός της Ισχύος της HTŞ στην Κυβέρνηση και τον Στρατό της Συρίας

Η αυξανόμενη επιρροή της HTŞ υπό την ηγεσία του Άχμετ ελ-Σάρα στην κυβέρνηση και τον στρατό της Συρίας έχει δημιουργήσει σοβαρή δυσπιστία μεταξύ Κούρδων, Αλεβιτών και Δρούζων \[4, 31]. Οι πρώην σχέσεις της HTŞ με την Τζεμπχάτ αλ-Νούσρα και οι σφαγές άνω των 1.000 Αλεβιτών στη Λαττάκεια και των Δρούζων στη Σουέιντα το 2025 ενίσχυσαν αυτή τη δυσπιστία \[5, 31]. Η δύναμη της HTŞ στην κυβέρνηση και τον στρατό αυξάνει τον κίνδυνο συνέχισης των σεκταριστικών πολιτικών και απειλεί την περιφερειακή ειρήνη \[49].

Πρόταση: Η επιρροή της HTŞ στην κυβέρνηση και τον στρατό της Συρίας πρέπει να περιοριστεί μέσω ενός διεθνούς μηχανισμού εποπτείας (π.χ. υπό την ηγεσία του ΟΗΕ ή των ΗΠΑ), και ο στρατός να αναδομηθεί ώστε να αντικατοπτρίζει την εθνοτική και θρησκευτική πολυμορφία της χώρας \[50].

5.7. Αντιπαράθεση με το Παρελθόν και Δικαιοσύνη

Η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης της Νότιας Αφρικής διευκόλυνε την αντιπαράθεση με το παρελθόν \[19]. Στη Συρία, οι σφαγές Αλεβιτών και Δρούζων από την HTŞ, και στην Τουρκία η διαδικασία άρνησης και εξόντωσης των Κούρδων από την ίδρυση του τουρκικού κράτους έως σήμερα (σφαγή του Κοτσγκιρί, σφαγή Ζιλάν, Γενοκτονία του Ντερσίμ), και οι ανεξιχνίαστες δολοφονίες της δεκαετίας του 1990, καθώς και οι συνεχείς επιθέσεις και σφαγές μέχρι την Ειρηνευτική και Δημοκρατική Κοινωνική διαδικασία, έχουν δημιουργήσει μεγάλα κοινωνικά τραύματα \[4, 20].

Πρόταση: Πρέπει να συσταθεί Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης τόσο στην Τουρκία όσο και στη Συρία, να διερευνηθούν όλες οι παραβιάσεις και να αποδοθεί δικαιοσύνη στα θύματα \[30].

5.8. Περιφερειακές Δυναμικές: Η Παρουσία του Ισραήλ στη Συρία

Η δυσπιστία των Κούρδων προς το καθεστώς της HTŞ στη Συρία έχει ενταθεί λόγω των σφαγών Αλεβιτών και Δρούζων \[4, 31]. Οι επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Ροζάβα αυξάνουν την περιφερειακή ένταση, ενώ η παρουσία του Ισραήλ στη Συρία, ιδιαίτερα οι επιχειρήσεις γύρω από τα Υψίπεδα του Γκολάν κατά της Χεζμπολάχ και των παραστρατιωτικών δυνάμεων που υποστηρίζονται από το Ιράν, περιπλέκουν τις περιφερειακές δυναμικές \[46]. Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι η αστάθεια στη Συρία απειλεί την ασφάλειά του και πραγματοποίησε περιορισμένες παρεμβάσεις κατά του καθεστώτος της HTŞ το 2025 \[47].

Πρόταση: Οι ανησυχίες ασφαλείας του Ισραήλ πρέπει να ενσωματωθούν στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας, και οι επιπτώσεις των επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Συρία στη διαδικασία περιφερειακής ειρήνης να εξισορροπηθούν μέσω του ΟΗΕ ή των ΗΠΑ \[51].

5.9. Είναι Κατάλληλο το Ομοσπονδιακό Μοντέλο για τη Συρία;

Η εθνοτική και θρησκευτική ποικιλομορφία της Συρίας καθιστά δύσκολη τη διατήρηση ενός συγκεντρωτικού μοντέλου διακυβέρνησης \[42]. Το ομοσπονδιακό μοντέλο στη Ροζάβα έδειξε την ικανότητα των Κούρδων, αλλά το σεκταριστικό παρελθόν και οι σφαγές της HTŞ προκάλεσαν προβλήματα εμπιστοσύνης \[4, 31]. Το ομοσπονδιακό σύστημα στο Ιράκ αποτελεί παράδειγμα, αλλά είχε περιορισμένη επιτυχία λόγω θρησκευτικών εντάσεων \[43].

Πρόταση: Ένα ομοσπονδιακό μοντέλο παρόμοιο με της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μπορεί να εξασφαλίσει κατανομή εξουσίας μεταξύ εθνοτικών ομάδων στη Συρία, ωστόσο απαιτούνται εγγυήσεις από τον ΟΗΕ λόγω της δυσπιστίας προς την HTŞ και των ανησυχιών ασφαλείας του Ισραήλ \[18].

5.10. Η Ενιαία Δομή της Τουρκίας και το Κουρδικό Ζήτημα

Η ενιαία δομή της Τουρκίας επικρίνεται λόγω των κεντρικιστικών πολιτικών της \[25]. Η αυτόνομη διοίκηση στη Ροζάβα έχει αυξήσει τα αιτήματα για αυτονομία μεταξύ των Κούρδων στην Τουρκία \[36]. Η προσέγγιση της Τουρκίας που χαρακτηρίζεται ως «φοβία κατά των Κούρδων» αποτελεί εμπόδιο στην ικανοποίηση των αιτημάτων ισότητας των Κούρδων, ενώ οι Κούρδοι της Ροζάβας δηλώνουν ότι δεν αντιμετωπίζουν θέμα εμπιστοσύνης προς την Τουρκία, αλλά θεωρούν προβληματική τη στάση άρνησης της ταυτότητάς τους \[33].

Πρόταση: Η Τουρκία, διατηρώντας την ενιαία της δομή, μπορεί να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των Κούρδων υιοθετώντας το μοντέλο ασύμμετρου φεντεραλισμού της Ισπανίας [26].

5.11. Πολιτική Βούληση και Διαφάνεια

Η αφοσίωση των πολιτικών κομμάτων στην Ιρλανδία και η ηγεσία του Σάντος στην Κολομβία ενίσχυσαν τις διαδικασίες [7, 13]. Στην Τουρκία, η έκκληση του Μπαχτσελί το 2024 προς τον Οτζαλάν και η υποστήριξη του κόμματος DEM δείχνουν πολιτική βούληση [44].

Πρόταση: Οι διαπραγματεύσεις πρέπει να διεξαχθούν με διαφάνεια, με κέντρο τη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας, και να ενημερωθεί το κοινό για τις ανησυχίες που αφορούν τη Ροζάβα, την HTŞ και τον ρόλο του Ισραήλ στη Συρία [45].

5.12. Οι Στρατιωτικές Επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Ροζάβα, η Κατοχή και οι Συζητήσεις στο ΣΑ του ΟΗΕ

Πλαίσιο και Προβλήματα: Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Ροζάβα, ιδιαίτερα η Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας το 2018 και η Επιχείρηση Πηγή Ειρήνης το 2019, που είχαν ως αποτέλεσμα τον έλεγχο του Άφριν, περιπλέκουν την περιφερειακή ειρηνευτική διαδικασία. Η Τουρκία υποστηρίζει ότι διεξήγαγε τις επιχειρήσεις αυτές για λόγους εθνικής ασφάλειας, λόγω της σύνδεσης της YPG με το PKK [32]. Ωστόσο, η έκθεση του 2020 της Ανεξάρτητης Διεθνούς Ερευνητικής Επιτροπής για τη Συρία του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ καταγράφει σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ένοπλες ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία (ιδίως ο Συριακός Εθνικός Στρατός – SMO) σε Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι [52]. Σύμφωνα με την έκθεση, ομάδες του SMO διέπραξαν αυθαίρετες συλλήψεις, βασανιστήρια, σεξουαλική βία, κατασχέσεις περιουσιών και αναγκαστικούς εκτοπισμούς. Ιδιαίτερα, διακρίσεις και λεηλασίες κατά του κουρδικού πληθυσμού δημιούργησαν βαθιά δυσπιστία μεταξύ των ντόπιων [52, 53]. Μέχρι το 2025, οι πολιτικές δημογραφικής αλλοίωσης στο Άφριν, με τον εκτοπισμό του κουρδικού πληθυσμού και την εγκατάσταση αραβικών οικογενειών, έχουν προκαλέσει διεθνή κριτική [54].

Το 2025, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η στρατιωτική παρουσία και de facto κατοχή της Τουρκίας στη Ροζάβα αποτέλεσαν αντικείμενο έντονης συζήτησης. Η Ρωσία και η Κίνα χαρακτήρισαν την τουρκική παρουσία σε Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι ως παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας και ζήτησαν σταδιακή αποχώρηση σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο [55]. Οι ΗΠΑ και οι ευρωπαϊκές χώρες, ενώ αναγνώρισαν τις ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας (ιδίως τις συνδέσεις YPG–PKK), ζήτησαν ανεξάρτητη έρευνα για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Άφριν [56]. Το ψήφισμα 2254 του ΣΑ του ΟΗΕ υποστηρίζει την πολιτική μετάβαση και την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας, αλλά η παρουσία της Τουρκίας στη Ροζάβα δυσχεραίνει την εφαρμογή του [50]. Κούρδοι εκπρόσωποι στις συνεδριάσεις του ΣΑ δήλωσαν ότι η κατοχή της Ροζάβας από την Τουρκία απειλεί το μοντέλο αυτόνομης διακυβέρνησης και υπονομεύει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη διαδικασία ειρήνης [57].

Διδάγματα από Διεθνείς Ειρηνευτικές Διαδικασίες:

Κατά την αφοπλιστική διαδικασία της FARC στην Κολομβία, ο εποπτικός ρόλος του ΟΗΕ διευκόλυνε την οικοδόμηση εμπιστοσύνης [10]. Στην Ιρλανδία, ανεξάρτητη επιτροπή επέβλεψε τη διαδικασία αφοπλισμού του IRA, διασφαλίζοντας διαφάνεια [15]. Η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης της Νότιας Αφρικής έδειξε ότι η διερεύνηση παλαιότερων παραβιάσεων μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική ειρήνη [19]. Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η de facto κατοχή της Τουρκίας σε Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι αποτελούν βασικά εμπόδια στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης στη διαδικασία ειρήνης.

Πρόταση:

1. Ανεξάρτητη Έρευνα και Λογοδοσία: Πρέπει να ξεκινήσει ανεξάρτητη έρευνα υπό την ηγεσία του ΟΗΕ για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία στις περιοχές Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι. Οι παραβιάσεις που περιγράφονται στην έκθεση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ του 2020 πρέπει να ενταχθούν στην ατζέντα μιας «Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης» και να παρασχεθούν αποζημιώσεις στα θύματα [30, 52]. Αυτό θα μπορούσε να μειώσει τη δυσπιστία των Κούρδων απέναντι στην Τουρκία και να ενθαρρύνει τη συμμετοχή τους στη διαδικασία ειρήνης.
2. Σταδιακή Αποχώρηση της Τουρκίας από τη Ροζάβα: Υπό το φως των συζητήσεων στο ΣΑ του ΟΗΕ το 2025, πρέπει να καταρτιστεί οδικός χάρτης για τη σταδιακή αποχώρηση της Τουρκίας από τη Ροζάβα. Η διαδικασία αυτή να διεξαχθεί υπό την εποπτεία του ΟΗΕ και οι ανησυχίες ασφαλείας της Τουρκίας (π.χ. αφοπλισμός ή ενσωμάτωση της YPG) να αντιμετωπιστούν με διεθνείς εγγυήσεις [55, 56]. Το μοντέλο εποπτείας του ΟΗΕ στην Κολομβία μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός σε αυτή τη διαδικασία [10].

3. Αντιστροφή Δημογραφικών Αλλαγών: Ο αναγκαστικός εκτοπισμός του κουρδικού πληθυσμού και οι πολιτικές δημογραφικής αλλοίωσης σε Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο [52]. Η Τουρκία πρέπει να συνεργαστεί με τον ΟΗΕ για να εξασφαλίσει την ασφαλή επιστροφή των εκτοπισμένων και να τερματίσει την κατάσχεση περιουσιών.
4. Κοινωνικός Διάλογος και Τοπική Συμμετοχή: Εκπρόσωποι των Κούρδων, Αράβων και άλλων κοινοτήτων στις περιοχές Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι πρέπει να συμπεριληφθούν στις ειρηνευτικές συνομιλίες Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας. Οι εμπειρίες γυναικοκεντρικής διοίκησης της Ροζάβας μπορούν να αποτελέσουν οδηγό για την ίδρυση περιεκτικών τοπικών πλατφορμών διαλόγου [38, 39].
5. Αντιπαράθεση με τη «Φοβία κατά των Κούρδων» στην Τουρκία: Οι επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Ροζάβα ενίσχυσαν την προσέγγιση που χαρακτηρίζεται ως «φοβία κατά των Κούρδων» [32]. Το ασύμμετρο φεντεραλιστικό μοντέλο της Ισπανίας προσφέρει πλαίσιο για την αναγνώριση πολιτιστικών και διοικητικών δικαιωμάτων των Κούρδων, διατηρώντας την ενιαία δομή της Τουρκίας [26]. Η αντιμετώπιση των παραβιάσεων και της κατοχής σε Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αλλαγή αυτής της προσέγγισης.
6. Ο Ρόλος του ΣΑ του ΟΗΕ: Το ΣΑ του ΟΗΕ πρέπει να εγκρίνει ψήφισμα που να υποστηρίζει την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Ροζάβα και τη διερεύνηση των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το ψήφισμα αυτό πρέπει να ενσωματωθεί στην εφαρμογή του ψηφίσματος 2254 [50]. Η ουδέτερη εποπτεία του ΣΑ μπορεί να ενισχύσει την εμπιστοσύνη Κούρδων εκπροσώπων και της Τουρκίας στη διαδικασία [57].
7. Συμπεράσματα

Οι ειρηνευτικές διαδικασίες στην Κολομβία, την Ιρλανδία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Νότια Αφρική αναδεικνύουν τη σημασία της διεθνούς διαμεσολάβησης, του αφοπλισμού και της κοινωνικής συμμετοχής. Η Τουρκία μπορεί να αξιοποιήσει την απόφαση διάλυσης του PKK το 2025 ως ευκαιρία για την έναρξη μιας περιεκτικής ειρηνευτικής διαδικασίας στο πλαίσιο Συρίας-Ροζάβας-Τουρκίας. Η δυσπιστία των Κούρδων προς το καθεστώς που σχετίζεται με την HTŞ στη Συρία έχει ενταθεί λόγω των σφαγών Αλεβιτών και Δρούζων [4, 31]. Η de facto κατοχή της Ροζάβας από την Τουρκία, ιδίως στις περιοχές Άφριν, Αζάζ, Τζαραμπλούς, Σερέ Κανιγιέ και Γκιρέ Σπι, και οι εκεί παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πολιτικές δημογραφικής αλλαγής δυσχεραίνουν την οικοδόμηση εμπιστοσύνης [52, 54]. Οι συζητήσεις του ΣΑ του ΟΗΕ το 2025 υπογραμμίζουν την ανάγκη σταδιακής αποχώρησης της Τουρκίας από τη Ροζάβα και διερεύνησης των παραβιάσεων [55, 56]. Η ενσωμάτωση της YPG στον συριακό στρατό και ο περιορισμός της ισχύος της HTŞ στην κυβέρνηση και τον στρατό είναι κρίσιμης σημασίας για τη σταθερότητα της περιοχής [48, 50]. Η παρουσία του Ισραήλ στη Συρία, επικεντρωμένη σε ζητήματα ασφάλειας, πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη στη διαδικασία ειρήνης [46]. Ένα ομοσπονδιακό μοντέλο για τη Συρία μπορεί να εφαρμοστεί με διεθνείς εγγυήσεις, ενώ η Τουρκία μπορεί να εξισορροπήσει τη δομή της μέσω ασύμμετρου φεντεραλισμού [26]. Η μακροπρόθεσμη ειρήνη είναι δυνατή μόνο μέσω μιας διαφανούς, περιεκτικής και με διεθνή υποστήριξη διαδικασίας.

18. Kaltwasser, C. R. (2019). «Ομοσπονδισμός και Εθνοτική Σύγκρουση: Η Περίπτωση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης». Publius: The Journal of Federalism, 49(2), 234-258.
19. Tutu, D. (1999). Καμία Συγχώρεση χωρίς Αλήθεια. Λονδίνο: Rider.
20. International Crisis Group. (2023). «Η Σύγκρουση της Τουρκίας με το PKK: Μια Οπτική Επεξήγηση».
21. Wikipedia. (2023). «Διαδικασία Ειρήνης Τουρκίας–PKK 2013–2015».
22. Lederach, J. P. (1997). Οικοδομώντας την Ειρήνη: Βιώσιμη Συμφιλίωση σε Διαιρεμένες Κοινωνίες. Ουάσιγκτον: United States Institute of Peace Press.
23. BBC News Türkçe. (2015). «Οτζαλάν: Τι συνέβη κατά τη διαδικασία επίλυσης 2013–2015;»
24. Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (DEM), «Συναντήσεις του Λαού για την Ειρήνη και τη Δημοκρατική Κοινωνία» (2025).
25. Yeğen, M. (2016). Το Κουρδικό Ζήτημα στην Τουρκία: Από την Άρνηση στην Αναγνώριση. Λονδίνο: Routledge.
26. O’Driscoll, D. (2016). «Το Μέλλον του Ομοσπονδισμού στο Ιράκ». Middle East Policy, 23(4), 67-79.
27. Öcalan, A. (2013). Απελευθερώνοντας τη Ζωή: Η Επανάσταση των Γυναικών. Κολωνία: International Initiative Edition.
28. UN Women. (2015). Αποτροπή Συγκρούσεων, Μετασχηματισμός της Δικαιοσύνης, Εξασφάλιση της Ειρήνης: Παγκόσμια Μελέτη για την Εφαρμογή του Ψηφίσματος 1325 του ΣΑΗΕ.
29. Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών. (2000). «Ψήφισμα 1325 για Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια».
30. Hayner, P. (2011). Ανεκλάλητες Αλήθειες: Μεταβατική Δικαιοσύνη και η Πρόκληση των Επιτροπών Αλήθειας. Νέα Υόρκη: Routledge.
31. Independent Türkçe. (2025). «Στη Δαμασκό ανάμεσα σε Δρούζους, Αλεβίτες και Κούρδους».
32. Gunter, M. M. (2020). Οι Κούρδοι στη Μέση Ανατολή: Διαρκή Προβλήματα και Νέα Δυναμική. Λάνχαμ: Lexington Books.
33. Allsopp, H., & van Wilgenburg, W. (2019). Οι Κούρδοι της Βόρειας Συρίας: Διακυβέρνηση, Ποικιλομορφία και Συγκρούσεις. Λονδίνο: I.B. Tauris.
34. Lister, C. (2018). Η Συριακή Τζιχάντ: Αλ Κάιντα, Ισλαμικό Κράτος και η Εξέλιξη της Εξέγερσης. Οξφόρδη: Oxford University Press.
35. International Crisis Group. (2020). «Οι SDF Αναζητούν Δρόμο προς τη Σταθερότητα στη Συρία».
36. Kaya, Z. (2020). Χαρτογραφώντας το Κουρδιστάν: Επικράτεια, Αυτοδιάθεση και Εθνικισμός. Κέιμπριτζ: Cambridge University Press.
37. Allsopp, H. (2017). Η Κουρδική Άνοιξη: Ένας Νέος Χάρτης της Μέσης Ανατολής. Νέα Υόρκη: Routledge.
38. Knapp, M., Flach, A., & Ayboga, E. (2016). Επανάσταση στη Ροζάβα: Δημοκρατική Αυτονομία και Απελευθέρωση των Γυναικών στο Συριακό Κουρδιστάν. Λονδίνο: Pluto Press.
39. UN Women. (2020). Ουσιαστική Συμμετοχή των Γυναικών στις Ειρηνευτικές Διαδικασίες: Μαθήματα από τη Συρία και Πέραν Αυτής.
40. Ηνωμένα Έθνη. (2015). Πλαίσιο για μια Συνολική Πολιτική Μετάβαση στη Συρία.
41. Human Rights Watch. (2020). «Συρία: Παραβιάσεις σε Κουρδικά Ελεγχόμενες Περιοχές».
42. McDowall, D. (2021). Μια Σύγχρονη Ιστορία των Κούρδων. Λονδίνο: I.B. Tauris.
43. O’Driscoll, D., & Zoonen, D. (2017). «Το Μέλλον του Ιράκ: Ανασυγκρότηση ή Διάσπαση;» Middle East Research Institute.
44. @StrtejikG. (2025, 12 Μαΐου). Δημοσίευση στο Twitter/X, 21:59 EEST.
45. Stedman, S. J. (2002). «Τερματισμός Εμφυλίων Πολέμων: Η Εφαρμογή των Ειρηνευτικών Συμφωνιών». International Security, 26(3), 5-40.
46. Al Jazeera. (2025). «Οι Στρατιωτικές Επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Συρία: Εξισορρόπηση Ασφάλειας και Περιφερειακής Σταθερότητας».
47. Byman, D. (2020). «Η Πολιτική Ασφαλείας του Ισραήλ σε μια Μεταβαλλόμενη Μέση Ανατολή». Foreign Affairs, 99(3), 45-56.
48. International Crisis Group. (2021). «Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις: Ενσωμάτωση σε μια Μεταπολεμική Συρία».
49. Human Rights Watch. (2025). «Συρία: Ο Ρόλος της HTŞ στη Μετα-Άσαντ Διακυβέρνηση και οι Ανησυχίες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα».
50. Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών. (2017). «Ψήφισμα 2254: Οδικός Χάρτης για την Ειρήνη στη Συρία».
51. Jones, S. G. (2022). «Περιορίζοντας το Χάος: Η Στρατηγική του Ισραήλ στη Συρία και Πέραν Αυτής». Ουάσιγκτον: Center for Strategic and International Studies.
52. Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. (2020). «Έκθεση της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιτροπής Έρευνας για τη Συριακή Αραβική Δημοκρατία» (A/HRC/45/31).
53. Human Rights Watch. (2018). «Τουρκία: Ένοπλες Ομάδες στο Άφριν Διαπράττουν Εγκλήματα Πολέμου».
54. Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. (2025). «Άφριν: Δημογραφικές Αλλαγές και Συνεχιζόμενες Παραβιάσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
55. Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών. (2025). «Πρακτικά Συνεδρίασης: Κατάσταση στη Μέση Ανατολή (Συρία)» (S/PV.9012).
56. Reuters. (2025). «Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ Συζητά τη Στρατιωτική Παρουσία της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία».
57. ANF News. (2025). «Κούρδοι Εκπρόσωποι Ζητούν τον Τερματισμό της Τουρκικής Κατοχής στο ΣΑΗΕ».

Γιάννης Βασίλης Γιαϊλαλί
Ο Γιάννης-Βασίλης Γιαϊλαλί είναι ακτιβιστής υπέρ της ειρήνης και δημοσιογράφος στην Τουρκία. Είναι Τούρκος πολίτης ελληνικής καταγωγής, γεννημένος στην περιοχή Μπαφρά των ακτών του Εύξεινου Πόντου.
yannisvyaylali@gmail.com

barisicinaktivite.net