Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η παγκοσμιοποίηση έχει βοηθήσει σχεδόν 1 δισ. ανθρώπους να ξεφύγουν από την απόλυτη φτώχεια, κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιες δυνάμεις έχουν οδηγήσει σε έξαρση της οικονομικής ανισότητας στις πλούσιες χώρες της Δύσης, όπου το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού αυξάνει τα πραγματικά του εισοδήματα με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό σε σχέση με το υπόλοιπο 99% του πληθυσμού.
Η δημοσιονομική πολιτική αποτελεί πανίσχυρο εργαλείο που μπορεί να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, αλλά θα πρέπει να στηρίζεται σε τρεις βασικές αρχές, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την παγκόσμια δημοσιονομική κατάσταση: να είναι αντικυκλική, να είναι φιλική προς την ανάπτυξη και να προωθεί την οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση μέσω ειδικών προγραμμάτων και μέτρων που θα ενισχύουν τα φτωχά νοικοκυριά.
Παρά τη γενικευμένη αίσθηση απαισιοδοξίας που φαίνεται να κυριαρχεί στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες της Δύσης τα τελευταία χρόνια, η αλήθεια είναι πως, συνολικά, η ανθρωπότητα μάλλον διάγει μια από τις πιο παραγωγικές της περιόδους. Περισσότεροι από 1 δισ. άνθρωποι έχουν ξεφύγει από τα νύχια της απόλυτης φτώχειας από το 1980 έως το 2013, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Ενώ, όμως, περιοριζόταν η οικονομική ανισότητα παγκοσμίως, αυξανόταν στο εσωτερικό των πλούσιων χωρών της Δύσης, καθώς κεφάλαια και θέσεις εργασίας μετακινούνταν προς την Ασία. Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες οικονομίες αυξήθηκε με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό από το εισόδημα του υπολοίπου 99% του πληθυσμού. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου πολλών ανθρώπων στη Δύση και η αδυναμία ή η απροθυμία της πλειονότητας των κυβερνήσεων να υποστηρίξουν τους ανθρώπους που έχαναν τη δουλειά τους εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης έχει οδηγήσει στην άνοδο του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και του οικονομικού προστατευτισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες και με την παγκόσμια οικονομία να υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό, το ΔΝΤ θεωρεί πως ενισχύεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής.
Κατά το ΔΝΤ, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι αντικυκλική, δηλαδή επεκτατική σε περιόδους ύφεσης και περιοριστική σε περιόδους ανάπτυξης. Αλλά θα πρέπει να είναι και φιλική προς την ανάπτυξη, υποστηρίζοντας τις τρεις κινητήριες δυνάμεις της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, δηλαδή τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις, το εργατικό δυναμικό και την παραγωγικότητα. Ειδικά για χώρες που δεν έχουν αυτό το δημοσιονομικό περιθώριο, όπως η Ελλάδα, το ΔΝΤ προτείνει μέτρα όπως τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, την αύξηση της έμμεσης φορολογίας και της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Επίσης, την κατάργηση γενικευμένων επιδοτήσεων και την υιοθέτηση μέτρων ειδικά στοχευμένων στα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Αλλά και η παραγωγικότητα μπορεί να ενισχυθεί και να αποφέρει μέχρι και 1% αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για 20 χρόνια με τη βοήθεια της φιλικής προς την ανάπτυξης φορολογικής πολιτικής. Η κακοσχεδιασμένη φορολογική πολιτική και κακή λειτουργία της αγοράς επιτρέπουν σε μη παραγωγικές εταιρείες να λειτουργούν εις βάρος άλλων παραγωγικότερων. Η φορολογική πολιτική θα πρέπει να οδηγεί τις εταιρείες να λαμβάνουν αποφάσεις όχι με γνώμονα τη μείωση του φόρου αλλά την ίδια τη λειτουργία της επιχείρησης. Ο περιορισμός της διαφορετικής φορολογικής μεταχείρισης επιχειρήσεων θα ενισχύσει τις παραγωγικότερες επενδύσεις και όχι αυτές που απλώς συμφέρουν φορολογικά. Επίσης, οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα περιορίζοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό από επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν.
Τέλος, το ΔΝΤ κρίνει πως η παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα «εξακολουθεί να βελτιώνεται», ωστόσο εντοπίζει ορισμένες πολύ σοβαρές απειλές, όπως την υπερχρέωση των αμερικανικών εταιρειών, τη γιγάντωση του δανεισμού στην Κίνα, το Brexit και την κακή κατάσταση του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν πρέπει να ελπίζουν πως θα λύσουν τα προβλήματά τους χάρη στην ανάκαμψη της οικονομίας, λέει το ΔΝΤ.
kathimerini.gr
