Σὰν σήμερα, τὸ 1906, ἀλβανίζοντες καὶ ὀπαδοί τῆς ρουμάνικης προπαγάνδας, δολοφόνησαν σὲ ἐνέδρα τὸν Μητροπολίτη Κορυτσᾶς Φώτιο. Ὁ θάνατός του συγκλόνισε τὸ πανελλήνιο καὶ ἡ συγκίνησι τῶν κατοίκων τῆς Κορυτσᾶς ἦταν ἀπερίγραπτη κατὰ τὴν ὥρα τῆς κηδείας του ποὺ ἔγινε ἀπό τοὺς μητροπολίτες, Καστοριᾶς Γερμανὸ Καραβαγγέλη, καὶ Δυρραχίου Προκόπιο, στὶς 12 Σεπτεμβρίου μὲ συμμετοχὴ δεκάδων ἱερέων καὶ χιλιάδων Ἑλλήνων τῆς πόλεως.
Ὁ Πόντιος ἀπό τὴν Κερασοῦντα ἐθνομάρτυρας ἱεράρχης, Φώτιος [κατὰ κόσμο Ἡλίας Καλπίδης] ἦταν θύμα τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγῶνα. Ὅταν ἡ ρουμάνικη προπαγάνδα, ὑποβοηθούμενη ἀπό τὴν ἀλβανική, προσπάθησε νὰ καταγράψῃ τοὺς Ἕλληνες ὡς «ἀρναούτ» καὶ ὄχι ὡς «ροῦμ», μὲ σκοπὸ τὴν ἀλλοίωση τοῦ πληθυσμοῦ, ἀποσκοπῶντας νὰ δείξῃ στὶς ξένες δυνάμεις ὅτι ὁ πληθυσμὲς ἦταν ἀλβανορωμουνικός καὶ ὅτι οἱ Ἕλληνες ἦταν μιὰ μειοψηφία, ἡ ἀντίδρασι τοῦ Φώτιου ἦταν ἐντονότατη.
Ὁ Γερμανὸς φιλόσοφος καὶ καθηγητὴς στὸ πανεπιστήμιο της Ίένας Γκέσλορ, γνώρισε τὸν Φώτιο καὶ σὲ σύγγραμμά του, σημείωσε πὼς τέτοιο ἄντρα, μὲ τόση βαθιὰ μόρφωση, τέτοιο ἤθος καὶ τόση ἀποφασιστικότητα, δὲν εἶχε συναντήσει.
[Κείμενο: Μακεδονικός Αγώνας: Ο Πόντιος Εθνομάρτυς Φώτιος Καλπίδης. Μητροπολίτης Κορυτσάς, Πρεμετής και Μοσχόπολης (http://yaunatakabara.blogspot.gr/2012/10/blog-post_29.html)] [Ἑλληνικό Ἡμερολόγιο – http://ellinoistorin.gr/]
