του Maxime Charpotier
Η ταυτόχρονη κατάργηση των λογαριασμών του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ήταν η αφορμή να αντιληφθούμε τον βαρύνοντα πολιτικό ρόλο των γιγάντων του Διαδικτύου.
Μετά την επίθεση στο Καπιτώλιο, Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, επέβαλαν σιωπή στον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Η συζήτηση άναψε: έπρεπε τα κοινωνικά δίκτυα να καταργήσουν τον Αμερικανό Πρόεδρο; Αυτή η άνευ προηγουμένου λογοκρισία, που αποφασίστηκε από τις Gafam (αρκτικόλεξο για τους γίγαντες του Ιστού: Google, Apple, Facebook, Amazon και Microsoft), διχάζει και εγείρει ερωτήματα. Πρέπει να αφήσουμε τον έλεγχο της ελευθερίας της έκφρασής μας σε αυτούς τους διαδικτυακούς γίγαντες;
Στις 8 Ιανουαρίου, ο λογαριασμός @realDonaldTrump αποκλείστηκε στο Twitter. Λίγο πριν σίγησαν οι λογαριασμοί Facebook, Instagram και YouTube του Αμερικανού Προέδρου. Πολλοί παρατηρητές χαιρέτισαν αμέσως αυτήν τη λογοκρισία από τους φορείς κοινωνικής δικτύωσης. Πράγματι, τίποτα το εκπληκτικό σε μια πρώτη ματιά. Θιασώτης των ψευδών ειδήσεων, ο Αμερικανός πρόεδρος καταχωρούσε πολλά αηδιαστικά μηνύματα στους λογαριασμούς του και οι πρόσφατες θέσεις του πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επίθεση στο Καπιτώλιο θα ήταν συνεπώς οι τελευταίες υπερβολές για να δικαιολογήσουν τη λογοκρισία.
Ωστόσο, πολλά σημεία εγείρουν ερωτήματα και ανησυχούν τους υπερασπιστές των δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης. Και πρωτίστως ο συγχρονισμός. Δεν ήταν η πρώτη προσπάθεια του Τραμπ να μεταδώσει εκκλήσεις για βία. Ωστόσο, το Facebook και το Twitter επέλεξαν το τέλος της θητείας του και την χαοτική κατάσταση στο Καπιτώλιο για δράση. Και έπειτα, ο σχεδόν ταυτόχρονος αποκλεισμός όλων των λογαριασμών του σε διαφορετικές πλατφόρμες παραμένει άνευ προηγουμένου. Προκαλεί τη βάσιμη υποψία ότι υπήρξε σιωπηρή συμφωνία μεταξύ αυτών των διαφορετικών φορέων για να κρίνουν τι πρέπει και πότε να λογοκριθεί. Ωστόσο, αυτές οι επιλογές δεν είναι ανώδυνες. Η σημασία των κοινωνικών δικτύων σήμερα είναι τέτοια ώστε να μπορούν να κρίνουν εκλογές, μια ψηφοφορία, μια απόφαση αναμεταδίδοντας το λόγο του ενός περισσότερο από του άλλου. Εξαφάνιση από αυτά τα δίκτυα σημαίνει σχεδόν αμέσως διαγραφή από την πολιτική και δημοκρατική ζωή της χώρας.
17 Φεβρουαρίου 2011, γεύμα στο Λευκό Οίκο. Αμφιτρύωνας, ο τότε πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα. Συνδαιτυμόνες, οι επικεφαλής των GAFAM και οι πρωτοπόροι της Silicon Valey. Οι εκλεκτοί της εξουσίας ή ο εκλεκτός της Εξουσίας; (White House / Pete Souza via Flickr)
Παρόλο που οι GAFAM είναι “ιδιωτικοί χώροι” υποκείμενοι σε όρους εμπορικής χρήσης, υπάρχει ανησυχία από την απουσία αντεξουσίας ως προς τη λογοκρισία. Ειδικά επειδή αυτά τα δίκτυα δεν υπόκεινται στις ίδιες υποχρεώσεις με τους εκδότες Τύπου. Ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Σήμερα ο Τραμπ, αύριο, ποιος έχει σειρά;
Και άλλες προσωπικότητες έχουν δει να διαγράφονται προσωρινά ή οριστικά οι λογαριασμοί τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ακροδεξιοί χρήστες, όπως ο Tραμπ, αλλά και ακτιβιστές του κλίματος, κίτρινα γιλέκα ή ανθρωπιστικά πολιτικά κινήματα. Το 2019, το ισπανικό κίνημα Podemos, παράδειγμα, έπεσε θύμα αποκλεισμού των επικοινωνιών του από το WhatsApp μια εβδομάδα πριν από τις κρίσιμες εκλογές. Ήδη οι Gafam έχουν επισημανθεί ως πρόβλημα και υπάρχει συνειδητοποίηση του προβλήματος. Αλλά η αποβολή του Προέδρου των ΗΠΑ από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα άλλο ορόσημο. Λόγω του μεγέθους της, αυτή η κατάσταση αναβιβάζει εκ των πραγμάτων τους διαδικτυακούς γίγαντες υπεράνω των συνταγματικών εξουσιών κάθε χώρας. Η ψηφιακή ολιγαρχία κατακτά την ενημερωτική εξουσία. Αναγορεύονται δικαστές που εφαρμόζουν τους δικούς τους νόμους. Οι Αμερικανοί εκλεγμένοι αξιωματούχοι ή το δικαστικό σώμα δεν θα προλάβουν να καθαιρέσουν τον Τραμπ μιας και το Twitter αποφάσισε : πρέπει να φύγει και να σιγήσει
Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας στρατηγικής λογοκρισίας απέχει πολύ από το να αποδειχθεί. Οι χρήστες των οποίων οι λογαριασμοί αποκλείονται μπορούν να επιλέξουν μια ανταγωνιστική πλατφόρμα με λιγότερη εποπτεία. Αυτό ακριβώς έκανε ο Τραμπ, αφού είδε τους λογαριασμούς του να καταργούνται, αποφασίζοντας να επικοινωνεί μέσω του “Parler”, ένα πολύ πιο ανεκτικό κοινωνικό δίκτυο. Αλλά και πάλι λογοκρίθηκε από τους Gafam. Ωστόσο, τα φόρουμ ή οι εναλλακτικές εφαρμογές θα επιτρέπουν πάντα στους χρήστες να επικοινωνούν. Η λογοκρισία δεν εξαφανίζει τις ιδέες, τις περιορίζει αλλού, μακριά από τα βλέμματα και τη δικαιοσύνη.
Η διαγραφή των λογαριασμών κοινωνικών μέσων του Ντόναλντ Τραμπ προκαλεί έντονες αντιδράσεις στη Γαλλία και διεθνώς. Όπως είδαμε, αυτή η λογοκρισία θα μπορούσε να αποδειχθεί ακόμη πιο δραματική αν αποτελέσει «δεδικασμένον». Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί ύψωσαν τη φωνή τους για να καταγγείλουν την απόφαση του Facebook και του Twitter. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει λάβει θέση για να δηλώσει ότι “είναι δυνατόν να παρέμβουμε στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά εντός των ορίων που ορίζει ο νομοθέτης και όχι με την απόφαση μιας διοίκησης εταιρείας“.
Ντόναλντ Τραμπ: Aποδείχθηκε ανίκανος να τα βάλει με το «βαθύ κράτος» των ΗΠΑ και με τις ενέργειές του, παρά με τις παραλείψεις του, μάλλον το εδραίωσε.
Από την πλευρά τους, αρκετοί Γάλλοι υπουργοί έκαναν εντυπωσιακή στροφή αντιτιθέμενοι στη λογοκρισία του Tραμπ. Ο Μπρούνο Λε Μαιρ, Υπουργός Οικονομίας, δήλωσε τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου ότι «η ρύθμιση είναι απαραίτητη, αλλά πρέπει να γίνει από τον κυρίαρχο λαό, από τα κράτη και από τη δικαιοσύνη». Ωστόσο, τον Μάιο του 2020, το κόμμα του Μακρόν ενέκρινε τις διατάξεις του «νόμου Avia» που παρέχουν πλήρη εξουσία σε ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης κοινωνικών δικτύων να λογοκρίνουν περιεχόμενο που θεωρούν παράνομο. Διατάξεις που στο μεταξύ ανακλήθηκαν από το Συνταγματικό Συμβούλιο. Υπάρχει ο κίνδυνος οι γίγαντες, όπως το Facebook και το Twitter, να υπονομεύσουν την ελευθερία έκφρασης σε αυτές τις πλατφόρμες “υπερλογοκρίνοντας” το περιεχόμενο χωρίς την ανάγκη δικαστικής παρέμβασης. Έχουν αλλάξει τη θέση τους οι μακρονιστές σε λίγους μήνες; Ή βλέπουν τα καταστροφικά αποτελέσματα ενός νόμου που πρόσφατα εκθείαζαν; Ωστόσο, η λογοκρισία του Τραμπ πρέπει να κάνει περισσότερους από έναν να σκεφτούν για το μέλλον. Η ελευθερία της έκφρασης είναι υπερπολύτιμη για να την αφήσουμε στα χέρια των Gafam.
Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος
Πηγή: https://linsoumission.fr/2021/01/12/censure-sur-les-reseaux-sociaux-aujourdhui-trump-demain-a-qui-le-tour/
