Τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί στη χώρα μας για την αντιμετώπιση της πανδημίας κινούνται εντός συνταγματικού πλαισίου, τονίστηκε σε εκδήλωση του «Κύκλου Ιδεών» που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά με τη συμμετοχή του Ευάγγελου Βενιζέλου, του προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννη Σαρμά, του αντιπροέδρου επί τιμή του ΣτΕ Χρήστου Ράμου, του ομότιμου καθηγητή Αντώνη Μανιτάκη και της συνταγματολόγου Λίνας Παπαδοπούλου.

Αφού σημείωσε πως η πανδημία έχει θέσει σε αμφισβήτηση ένα ολόκληρο μοντέλο ζωής, ο Ευάγγελος Βενιζέλος σημείωσε πως οι περιορισμοί στη σωματική κίνηση έχουν επιπτώσεις σε μια σειρά από ελευθερίες που ξεκινούν από την οικονομία και φθάνουν έως το θρησκευτικό συνέρχεσθαι. Ανέφερε στη συνέχεια πως στο ελληνικό Σύνταγμα υπάρχει αναφορά σε περιοριστικά μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας, ενώ το άρθρο 25 αναφέρει πως «το Kράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης». Σχετική πρόβλεψη υπάρχει και σε διεθνή κείμενα όπως είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο κύριος Βενιζέλος πρόσθεσε ωστόσο πως «πρέπει να είμαστε εξαιρετικά επίμονοι σε ό,τι αφορά τις εγγυήσεις πως όλα τα άλλα συνταγματικά δικαιώματα πρέπει να ασκούνται εντατικά και να είναι αλώβητα», ενώ επισήμανε τον κίνδυνο να υπάρξουν προβλήματα σε άλλα δικαιώματα όπως η προστασία του ιδιωτικού βίου και των προσωπικών δεδομένων. «Δεν νοείται», ανέφερε ακόμη, «να μην λειτουργεί η Βουλή και η δικαστική εξουσία έστω για τα επείγοντα» για να προσθέσει πως πρέπει να είμαστε εξαιρετικά επιφυλακτικοί σε όποιον προτείνει αναστολή των δικαιωμάτων η οποία προβλέπεται σε περιπτώσεις όπως η κατάσταση πολιορκίας. Σε τέτοιες κινήσεις προτίθενται να προχωρήσουν χώρες όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Ρουμανία.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος Ελεγκτικού Συνεδρίου Ιωάννης Σαλμάς τόνισε πως είναι αναγκαία η αιτιολογία των μέτρων περιορισμού και η περιβολή με τις εγγυήσεις που αποτρέπουν την αυθαιρεσία των οργάνων που καλούνται να τα εφαρμόσουν. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΣ, είναι απαραίτητη η συνδρομή των ειδικών στην κατάρτιση των μέτρων, ωστόσο εκείνη που πρέπει να αποφασίζει ποια από αυτά θα ληφθούν είναι η πολιτική εξουσία και μόνο, η οποία είναι και υπόλογη απέναντι στους πολίτες. Σημείωσε ακόμη πως με τη λήψη των μέτρων διασφαλίζεται το θεμελιώδες δικαίωμα στην υγεία και της πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας. «Εάν εξαπλωθεί ο ιός, τότε υπονομεύεται το δικαίωμα αυτό» ανέφερε χαρακτηριστικά.

«Στη φάση αυτή που βρισκόμαστε, στην αρχή της πανδημίας, ούτε ο δικαστής μπορεί να αμφισβητήσει αυτά τα μέτρα και δεν είναι ο ρόλος του να προχωρεί σε τέτοιες κρίσεις» είπε στη δική του παρέμβαση ο αντιπρόεδρος επί τιμή του ΣτΕ Χρήστος Ράμος. «Τα μέτρα αυτά είναι νομιμοποιημένα από τον καταστατικό μας χάρτη. Δεν είναι ανώτερα δικαιώματα η ζωή και η υγεία σε σχέση με τα άλλα. Εχει δοθεί όμως τώρα προτεραιότητα στην προστασία τους». Σημείωσε ακόμη πως «είναι προτιμότερο να κάνει η κυβέρνηση ένα λάθος προς την κατεύθυνση της υπερβολής παρά να ρισκάρει». Αυτό όμως «δεν σημαίνει πως δίνει κανείς λευκή κάρτα να κάνουν ό,τι θέλουν οι κυβερνώντες. Χρειάζεται εγρήγορση, η δημοκρατία είναι συνεχώς υπό κατασκευή».

Ο ομότιμος καθηγητής Αντώνης Μανιτάκης αναφέρθηκε από την πλευρά του τόσο στην προσωρινότητα όσο και στην καθολικότητα των μέτρων. «Δεν αφορούν ομάδες αλλά όλους μας. Δεν αφορούν το εθνικό σύνολο αλλά ολόκληρο τον πλανήτη». Ανέφερε ακόμη πως «έχει επικρατήσει μια υπερβολικά δικαιωματοκρατική προσέγγιση των δικαιωμάτων στον κόσμο σαν ο καθένας να ζει μόνος στον κόσμο» για να εκφράσει τη διαφωνία του με την προσέγγιση επικαλούμενος άρθρα του Συντάγματος. «Τι λέει το άρθρο 5; Ασκώ δικαιώματα εφόσον δεν προσβάλω τα δικαιώματα των άλλων. Από τις θεμελιώσεις αξίες είναι αυτή της κοινωνικής αλληλεγγύης. Αυτή η αξία έχει υποχρεώσεις απέναντι στην κοινωνία, την οικογένεια. Αυτή είναι η προσέγγιση του Συντάγματος και όχι η εγωκεντρική» κατέληξε.

Ορισμένες ενστάσεις κατέθεσε από την πλευρά της η συνταγματολόγος Λίνα Παπαδοπούλου, η οποία σημείωσε πως η νομιμότητα των μέτρων βρίσκεται υπό συνεχή κρίση. Παράλληλα αμφισβήτησε την καταλληλότητα του μέτρου της γνωστοποίσης των κινήσεων μας. «Τι νόημα έχει να στείλω sms και να συνωστιστώ σε μια τράπεζα, ενώ ποια παράβαση διαπράττω εάν κάνω έναν περίπατο σε ένα απόμερο μέρος χωρίς να στείλω sms;» διερωτήθηκε. Ανέφερε ακόμη πως υπάρχουν ζητήματα ως προς την κατανομή των εξουσιών καθώς λαμβάνουν μέτρα όλα τα επίπεδα εξουσίας.

ΑΠΕ-ΜΠΕ