του Simone Canettieri
Οι φήμες για συνάντηση Μελόνι–Μερτς–φον ντερ Λάιεν και οι αποστάσεις ανάμεσα στην Ιταλίδα πρωθυπουργό και τον Γερμανό καγκελάριο
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – Πάγος όχι, ίσως είναι υπερβολή. Και το να μιλήσει κανείς για «τείχος απέναντι σε τείχος» παραπέμπει σε άλλες εικόνες της ιστορίας. Όμως, κάποια στιγμή αργά το βράδυ, η απόσταση ανάμεσα στο Βερολίνο και τη Ρώμη, άρα ανάμεσα στον Μερτς και τη Μελόνι, υπάρχει και δεν γεφυρώνεται. Αντιθέτως, γίνεται απτή. Και συμπυκνώνεται σε αυτή τη σκέψη που έπεσε στα σημειωματάρια από ιταλικές πηγές γύρω στις 20.00, την ώρα που στην αίθουσα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ετοιμάζονταν να αρχίσουν –με πολλή ηρεμία– να συζητούν τι θα γίνει με τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και πώς, με ποια χρήματα, θα συνεχιστεί η στήριξη της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια. Μια κεντρική συζήτηση που, ωστόσο, αντιμετωπίστηκε μετά το δείπνο, άλλη μια ευκαιρία αντιπαράθεσης ανάμεσα στους ηγέτες. Στην ουσία της υπόθεσης θα μπουν στις 21.40 (και η κατάληξη δεν θα έρθει πριν από τη νύχτα).
Το σκεπτικό της ιταλικής διπλωματίας είναι το εξής: η Γερμανία χρησιμοποιεί «το ηθικό επιχείρημα», δηλαδή την τιμωρία της Ρωσίας του Πούτιν για τα εγκλήματα του πολέμου, για να «κρύψει κάτι άλλο». Δηλαδή έναν οικονομικό, χρηματοπιστωτικό και πολιτικό υπολογισμό. Συμπέρασμα: να μη γίνει ευρωπαϊκό χρέος για να βοηθηθεί ο Ζελένσκι.
Η Μελόνι αντιστέκεται, διαπραγματεύεται και αντεπιτίθεται. Παίζει «πλάγια», μέσω των σέρπα, και παρακολουθεί την πραγματική διαπραγμάτευση που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εκείνη ανάμεσα στο Βέλγιο (που «κρατά» 185 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων) και την υπόλοιπη Ευρώπη, ξεκινώντας φυσικά από τη Γερμανία. Η οποία –και εδώ μιλούν ξανά οι σκέψεις των διπλωματών της Ρώμης– ασκεί «τεράστια πίεση».
Άλλωστε, οι «τεχνικές και νομικές» αμφιβολίες της πρωθυπουργού για το ξεπάγωμα και τη χρήση των ρωσικών περιουσιών είναι γνωστές. Τις εξέφρασε και προχθές στο Κοινοβούλιο, ωθούμενη από ολόκληρη την πλειοψηφία της, ξεκινώντας από τη Λέγκα, πριν προσγειωθεί εδώ για αυτό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, καθοριστικό και ασταθές, με ωράρια που συνεχώς παρατείνονται.
Η αίσθηση είναι μιας ολονύχτιας συνεδρίασης. Στην αίθουσα Τύπου κυκλοφορεί η «ετυμηγορία»: είναι το πιο περίπλοκο Συμβούλιο αυτής της νομοθετικής περιόδου. Η Ιταλία χαϊδεύει ένα σχέδιο Β: ένα ευρωπαϊκό δάνειο με εθνικές εγγυήσεις. Χωρίς ξεπάγωμα και άρα χωρίς άμεσο άγγιγμα των ρωσικών assets, με τη συμμετοχή μόνο των κρατών που ενδιαφέρονται. Μια υπόθεση που βρίσκει θετική ανταπόκριση και στις Ηνωμένες Πολιτείες του Ντόναλντ Τραμπ, οι οποίες αυτές τις ώρες είναι δραστήριες με τις πιο φιλικές ευρωπαϊκές χώρες. Απαιτείται, όμως, το πράσινο φως και των 27 ηγετών. Συμπεριλαμβανομένου του Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος θα μπορούσε να πει «ναι» χωρίς να κουνήσει την αγαπημένη του ράβδο του βέτο, για να κάνει μετά ένα βήμα πίσω και να εξηγήσει ότι η Ουγγαρία δεν θα κάνει το δικό της μερίδιο για το Κίεβο. Χωρίς, όμως, να εμποδίσει.
Πίσω από τις «δυσβάσταχτες» εγγυήσεις του Βελγίου για να ξεκλειδώσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται και οι εσωτερικές επιφυλάξεις της Γαλλίας και της Ιταλίας, είναι σαφές. Σύμφωνα με το πρακτορείο Ansa, αν και το Παλάτσο Κίτζι δεν το επιβεβαιώνει, στο περιθώριο του Συμβουλίου φέρεται να υπήρξε μια άτυπη τριμερής συνάντηση ανάμεσα στη φον ντερ Λάιεν, τον Μερτς και τη Μελόνι. Τους είδαν να μπαίνουν τελευταίοι στην αίθουσα. Άλλωστε εδώ πάνω, όλοι μιλούν με όλους.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός και ο Γερμανός καγκελάριος έζησαν αυτό το Συμβούλιο από αντίπαλα μέτωπα. Σχεδόν σαν μονομάχοι: από τη Mercosur μέχρι τα assets. Στο πρώτο μέτωπο, επικράτησε το αίτημα αναβολής που έθεσε η Ιταλία. Με την πρόεδρο της Επιτροπής να ακυρώνει το ταξίδι της στη Βραζιλία και την πρόεδρο του Συμβουλίου να εξηγεί στον Λούλα τον λόγο αυτής της προσωρινής παύσης. Ένας τρόπος να κρατηθούν μαζί οι διαμαρτυρίες του ιταλικού αγροτικού κόσμου (μόνο από την Coldiretti έφτασε χθες στις Βρυξέλλες αντιπροσωπεία με έντεκα τσάρτερ, πέρα από χίλια μέλη της Confagricoltura) και οι σχέσεις καλής γειτονίας.
Η Γερμανία βρισκόταν στην απέναντι όχθη και η Ιταλία μπόρεσε να χρεωθεί την αναβολή για τη βελτίωση της συμφωνίας. Στο ζήτημα της στήριξης της Ουκρανίας, το διακύβευμα ήταν ακόμη μεγαλύτερο και πιο σύνθετο. Κανείς –ούτε η Γερμανία ούτε η Ιταλία– δεν θέλει να χαρεί για τις συμφορές (schadenfreude) του Ζελένσκι. Όμως στο πώς θα τον βοηθήσουν, η αναμέτρηση παίχτηκε μέχρι αργά τη νύχτα.
