Γράφει ο Χρήστος Κωνσταντινίδης
Όπως σημειώνει ο ιστορικός και συγγραφέας Μουκούλ Κεσάβαν σε ανάλυσή του στον Guardian με τίτλο “Τυφλωμένος από τον Τραμπ, ο Μόντι μαθαίνει σκληρά μαθήματα για τη θέση της Ινδίας στη νέα παγκόσμια τάξη“, το Νέο Δελχί πίστεψε ότι με την οικονομική του ισχύ και τη γεωπολιτική του αξία απέναντι στην Κίνα θα εξασφάλιζε μια θέση ισοτιμίας στο τραπέζι της Ουάσιγκτον. Αντί αυτού, βρέθηκε αντιμέτωπο με σκληρές τιμωρητικές κινήσεις και μια ταπεινωτική υπενθύμιση: οι ΗΠΑ έχουν πελάτες, όχι συμμάχους, εκτός Δύσης.
Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι είχε επενδύσει προσωπικά στην εικόνα στενής σχέσης με τον Τραμπ. Οι δημόσιες εμφανίσεις, τα θερμά αγκαλιάσματα και οι δηλώσεις περί «χημείας» καλλιέργησαν την εντύπωση ότι η Ινδία θα μπορούσε να αποσπάσει μια προνομιακή συμφωνία στο εμπόριο.
Οι πρώτες κινήσεις του Λευκού Οίκου όμως κατέρριψαν τις αυταπάτες! Αρχικά ήρθε δασμός 25% στα ινδικά προϊόντα, υψηλότερος από εκείνον που επιβλήθηκε σε στενούς συμμάχους των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, το ποσοστό εκτοξεύτηκε στο 50%, ως «καμπάνα» για τη συνέχιση των αγορών ρωσικού πετρελαίου από το Νέο Δελχί εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
Τα χτυπήματα δεν ήταν μόνο οικονομικά. Η σύντομη ένοπλη σύγκρουση Ινδίας–Πακιστάν, μετά από τρομοκρατική επίθεση στο Παχαλγκάμ, αντιμετωπίστηκε από τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του Τζ. Ντ. Βανς σαν «καβγάς γειτόνων», όπου η Ουάσιγκτον έπρεπε να επιβάλει πειθαρχία. Η αμερικανική απαίτηση για εγγυήσεις ειρήνης, που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις φιλοδοξίες του Τραμπ για Νόμπελ, εκλήφθηκε στο Νέο Δελχί ως ευθεία προσβολή.
Στην Ινδία η εικόνα του Μόντι ως διεθνούς ηγέτη καταρρέει. Η στρατηγική της «εξωστρέφειας με όλους» αποδεικνύεται εύθραυστη. Παρά τις ρητορικές περί «στρατηγικής αυτονομίας», η χώρα γλίστρησε σε μια άνιση εξάρτηση από την Ουάσιγκτον, την ώρα που το γεωπολιτικό της βάρος υποτιμάται ή εργαλειοποιείται. Όπως υπογραμμίζει ο Guardian, το πρόβλημα δεν είναι απλώς η προσωπική σχέση Μόντι–Τραμπ, αλλά μια ολόκληρη πολιτική ελίτ που τα τελευταία 25 χρόνια θεώρησε τη Δύση φυσικό σύμμαχο της Ινδίας, παραμελώντας την παραδοσιακή γραμμή μη-ευθυγράμμισης.
Η κρίση αυτή, γράφει ο Κεσάβαν, δείχνει ότι η Ινδία δεν έχει την πολυτέλεια να μιμηθεί την Κίνα σε αντιπαράθεση ισοτιμίας με τις ΗΠΑ, ούτε όμως και να καταντήσει «πελάτης» κατά το ευρωπαϊκό παράδειγμα. Η πορεία της θα είναι μια δύσκολη ισορροπία, ανάμεσα σε αντιφατικές δυνάμεις ενός κόσμου που ξαναμοιράζεται.
Την ίδια στιγμή, η άνοδος ακροδεξιών ηγετών σε ολόκληρη τη Δύση – από τον Νάιτζελ Φάρατζ έως τον Βίκτορ Όρμπαν – αποδεικνύει ότι ο τραμπισμός δεν είναι παρέκκλιση, αλλά νέα κανονικότητα. Τα τείχη που υψώνει η Δύση απέναντι στον «ανήσυχο υπόλοιπο κόσμο» καθιστούν την ινδική ουδετερότητα όχι επιλογή πολυτέλειας, αλλά αναγκαιότητα επιβίωσης.
“Στρατηγικό λάθος του Τραμπ”
Τις μέρες που ακολούθησαν την 28η Αυγούστου, της ημέρας δηλαδή που ανακοινώθηκαν οι δασμοί 50% του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, σε σειρά ινδικών προϊόντων, υλοποιώντας την απειλή του να «τιμωρήσει» τη χώρα για τις αγορές ρωσικού πετρελαίου με έκπτωση, ΜΜΕ των ΗΠΑ, της Κίνας, του Ηνωμένου Βασιλείου και άλλων διεθνών Μέσων Ενημέρωσης χαρακτήρισαν ως «στρατηγικό λάθος» τη στάση του απέναντι στο Νέο Δελχί.
Βλέπετε, οι νέοι δασμοί άγγιξαν κρίσιμους εξαγωγικούς κλάδους της Ινδίας προς τις ΗΠΑ: υφάσματα, κοσμήματα, γαρίδες, δέρμα, υποδήματα, χημικά και μηχανήματα. Οι βιομηχανικοί φορείς της Ινδίας προειδοποίησαν για κινδύνους ανεργίας και σοβαρές προκλήσεις στην οικονομία, ωστόσο ταυτόχρονα διατύπωσαν αισιοδοξία ότι η κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε ευκαιρία για να αναδείξει η χώρα τον ρόλο της ως ανθεκτικός και αξιόπιστος εμπορικός εταίρος.
Στη Γερμανία, η Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) αποκάλυψε ότι ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι αρνήθηκε να απαντήσει σε τουλάχιστον τέσσερις τηλεφωνικές κλήσεις του Ντόναλντ Τραμπ τις τελευταίες εβδομάδες. «Υπάρχουν σημάδια ότι ο Μόντι ένιωσε προσβεβλημένος», σημειώνει το γερμανικό μέσο, τονίζοντας ότι η στάση αυτή δείχνει το βάθος της ενόχλησης του Ινδού ηγέτη.
Στις ΗΠΑ Οι New York Times έκαναν λόγο για «απορία και σύγχυση» στην Ινδία απέναντι στις αποφάσεις του Λευκού Οίκου, με τίτλο: «Η Ινδία είναι μπερδεμένη από τον Ντόναλντ Τραμπ».
Η Washington Post, σε άρθρο γνώμης, χαρακτήρισε την κίνηση «στρατηγικό λάθος» που απειλεί μια από τις σημαντικότερες στρατηγικές σχέσεις της Αμερικής. Ο αρθρογράφος, υιοθετώντας και τη θέση του αναλυτή Φαρίντ Ζακάρια, τόνισε ότι πρόκειται για «απερίσκεπτη και αχρείαστη επίθεση» σε έναν κρίσιμο εταίρο.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Guardian εστίασε στη γεωπολιτική διάσταση, γράφοντας ότι «οι δασμοί του Τραμπ αναδιαμορφώνουν τις παλιές συμμαχίες, ενώ ο παγκόσμιος Νότος χαράσσει τον δικό του δρόμο». Το βρετανικό μέσο σημείωσε ότι οι τακτικές του Τραμπ προκαλούν ήδη πολιτική αντίδραση σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα, προειδοποιώντας ότι μπορεί να γυρίσουν μπούμερανγκ μεσοπρόθεσμα.
Στην Κίνα, οι Global Times ανέδειξαν τη «βαθύτερη ρήξη» στις σχέσεις ΗΠΑ–Ινδίας, που, όπως υπογράμμισε, «ξεπερνά τους αριθμούς των δασμών». Κινέζοι αναλυτές που φιλοξένησε η εφημερίδα σημείωσαν ότι οι δασμοί έχουν ενισχύσει τα εθνικιστικά αισθήματα στην Ινδία και λειτουργούν ως «καμπανάκι αφύπνισης», ώστε η χώρα να επανεξετάσει τη διπλωματική της στρατηγική.
Η μεγάλη εικόνα και η hyper power
Η εμπορική σύγκρουση δεν περιορίζεται σε τιμολόγια. Ανοίγει ευρύτερη συζήτηση για το πώς η Ουάσιγκτον αντιλαμβάνεται τη στρατηγική σχέση με το Νέο Δελχί — μια σχέση που μέχρι πρόσφατα θεωρείτο θεμέλιο της αμερικανικής πολιτικής ισορροπίας απέναντι στην Κίνα. Για την Ινδία, οι δασμοί αποτελούν πλήγμα, αλλά ταυτόχρονα και πρόκληση για να επιβεβαιώσει την ανθεκτικότητά της σε μια εποχή αναδιάταξης συμμαχιών και εμπορικών οδών.
To σίγουρο είναι, ότι η πολιτική του Τραμπ απέναντι στο Νέο Δελχί δεν είναι μια ινδική αυταπάτη, αλλά ένα στρατηγικό λάθος, το οποίο ανατρέπει τους υπολογισμούς της Ινδίας για τις σχέσεις με τις ΗΠΑ και τη στρέφει προς την Κίνα και τη Ρωσία, κάτι που φαίνεται πως το γνωρίζει ο Αμερικανός πρόεδρος.
«Φαίνεται ότι χάσαμε την Ινδία και τη Ρωσία στη βαθύτερη, πιο σκοτεινή Κίνα. Εύχομαι να έχουν ένα μακρύ και ευημερούν μέλλον μαζί!», έγραψε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος στο Truth Social, σχολιάζοντας μια πολυσυζητημένη φωτογραφία με τον Βλάντιμιρ Πούτιν, τον Σι Τζινπίνγκ και τον Ναρέντρα Μόντι, η οποία προκάλεσε διεθνώς συζητήσεις με τη λεζάντα «ελέφαντας, δράκος και αρκούδα», παραπέμποντας σε Ινδία, Κίνα και Ρωσία αντίστοιχα… Σύμφωνα με έγκυρους αναλυτές η στρατηγική “ένωση” των τριών ασιατικών δυνάμεων δεν είναι κάτι που δεν έχει προβλεφθεί.
«Ο εφιάλτης του Μακίντερ, αργά αλλά σταθερά, υλοποιείται. Μια σπονδυλωτή, αντιφατική αλλά διακριτή και λειτουργική, υπέρ – υπερδύναμη, πρωτοφανής στην ανθρώπινη ιστορία, απειλεί να γεννηθεί στην Ευρασία χάρη στην ευγενική χορηγία μιας αυτοκαταστροφικά αλαζονικής Δύσης», σχολίασε ο καθηγητής Γεωπολιτικής και Σύγχρονων Αμυντικών Τεχνολογιών, Κωνσταντίνος Γρίβας, αναφερόμενος στη θεωρία της δημιουργίας μιας hyper power, ενός γεωπολιτικού μεγέθους που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πρώτη υπέρ-υπερδύναμη στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεδομένου ότι τα μεγέθη αυτού του συμπλόκου είναι απλά τεράστια, από όποια σκοπιά κι αν το δει κανείς.
