Φοβισμένοι για την αποσύνθεση της δημοκρατίας (republic) τους, οι Τούρκοι δεν δίστασαν να σφάξουν κάθε μειονότητα που θεωρούνταν “προδοτική” ή Πέμπτη Φάλαγγα
Βιβλίο
Η τριαντάχρονη γενοκτονία: Η καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας, 1894-1924 Benny Morris και Dror Ze’evi
Harvard, σελ.636, £ 25
Η Τουρκία σας καλωσορίζει με ένα ψυχρό γαλάζιο μάτι, φουσκωμένο φρύδι, ανάγλυφο ζυγωματικό. Το πρόσωπο του ιδρυτή της δημοκρατίας αγριοκοιτάζει δεσποτικά σε σχεδόν κάθε τοίχο γραφείου, περίπτερου και στο τερματικό του αεροδρομίου.
Οι Τούρκοι θωρούν τον Μουσταφά Κεμάλ με ευσέβεια: πρώτος πρόεδρος του έθνους, θαρραλέος ηγέτης του πολέμου ανεξαρτησίας του 1919-1922, απελευθερωτής από τοναυτοκρατορικό μπαλτά των μεγάλων δυνάμεων. Ένας αδιαπέραστος πολιτιστικός μύθοςτον περιβάλλει. Ακόμη και για τους νεαρούς κοσμοπολίτες της Κωνσταντινούπολης, οποιαδήποτε λέξη εναντίον του Κεμάλ προκαλεί άγρια αντίδραση.
Ο Ρετζέπ Ερντογάν, ο σημερινός πρόεδρος, του οποίου η πολιτική είναι ανάθεμα της κεμαλικής ιδεολογίας, αναγκάζεται να τον επικαλείται ακόμα για προπαγανδιστικούς σκοπούς.
Για έναν Αμερικανό αξιωματικό πληροφοριών που συναντήθηκε με τον άνδρα το φορτωμένο καλοκαίρι του 1921. ο Κεμάλ ήταν ένας «έξυπνος, άσχημος πελάτης» με την εμφάνιση ενός «ανώτερου σερβιτόρου».
Είναι λίγο περίεργο ένας Αμερικανός να έβλεπε τον Κεμάλ με τέτοιο τρόπο.
Το εθνικιστικό του κίνημα διεξήγαγε μια οιονεί αντάρτικη εξέγερση εναντίον των νικητών του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, οι οποίοι επιδίωκαν να κατακερματίσουν την ετοιμοθάνατη, ηττημένη οθωμανική αυτοκρατορία.
Στη διαδικασία, ο Κεμάλ ολοκλήρωσε όσα είχαν ήδη αρχίσει οι προκάτοχοί του: την οριστική σφαγή και την απομάκρυνση του υπόλοιπου χριστιανικού πληθυσμού της αυτοκρατορίας: των Ελλήνων του Πόντου και της Ιωνίας, των Ασσυρίων και, φυσικά, των Αρμενίων.
Στον εκτεταμένο και λεπτομερή νέο τόμο, Η τριαντάχρονη γενοκτονία, οι ιστορικοί Benny Morris και Dror Ze’evi ξεκινούν από τις καθιερωμένες διηγήσεις της γενοκτονίας των Αρμενίων, οι οποίες περιγράφουν προγενέστερες και αργότερες φρενίτιδες δολοφονιών.
Συμπεριλαμβάνουν τρία εγκλήματα σε ένα.
Πρώτον, η Χαμιδιανική Τρομοκρατία (1894-96) υπό την σκληρή κυριαρχία του σουλτάνουAbdülhamid II.
Δεύτερον, η εξάλειψη που έγινε από την πρώην φιλελεύθερη Επιτροπή Ένωσης και Προόδου (1914-18).
Και τέλος, οι κεμαλικές εκστρατείες «εκκαθάρισης» κατά τη διάρκεια και μετά τον πόλεμο της ανεξαρτησίας (1919-24).
Οι Morris και Ze’evi τεκμηριώνουν κάθε περίοδο καλά, αν και συχνά με φονικό τρόπο. Περιλαμβάνουν μια οδυνηρή αλλά ακριβή περίληψη:
Μια Αρμένισσα γυναίκα από την ανατολική Ανατολία, που γεννήθηκε στη δεκαετία του 1880, πιθανότατα θα είχε δει τους γονείς της να σκοτώνονται το 1895 και τον σύζυγό και τον γιος της να σφαγιάζονται το 1915. Αν επιβίωνε, πιθανότατα θα είχε βιαστεί και δολοφονηθεί το 1919-1924. Σίγουρα θα είχε απελαθεί σε αυτή την τελευταία φάση της γενοκτονίας.
Έχουν δίκιο να συνδέσουν και τα τρία με την έννοια ότι, ανεξάρτητα από το ιδεολογικό κίνητρο, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο: μια πλήρης εκρίζωση των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, οδηγώντας σε ένα φόρο αίματος που προσεγγίζει τα δύο εκατομμύρια ανθρώπων.
Αλλά είναι τα ιδεολογικά κίνητρα που προβλημάτισαν τους συγγραφείς. Για πίστωση τους, παραδέχονται ότι «οι περίοδοι της θηριωδίας διαπράχθηκαν κάτω από τρεις διαφορετικές ιδεολογικές ομπρέλες».
Ωστόσο, για να ισχύει η διατριβή τους, πρέπει να υπάρχει μια ενότητα σκοπιμότητας. Και επέλεξαν αυτή που είναι λάθος.
Βρήκαν ένα «γενικότερο … λάβαρο» με το Ισλάμ, το οποίο, λένε, «έπαιξε κεφαλαιώδη ρόλο σε όλη τη διαδικασία».
Εν μέρει, η λανθασμένη ερμηνεία τους οφείλεται στο γεγονός ότι βασίστηκαν εκτενώς στις αναφορές αξιωματικών των συμμάχων ή δυτικών ιεραποστόλων πρόσκαιρων να αποδώσουν τις υπερβάσεις αγριότητας στο «φανατικό μωαμεθανισμό». Αυτό παραβλέπει το γεγονός ότι «οι χριστιανοί ζούσαν σε σχετική ασφάλεια υπό την οθωμανική κυριαρχία για αιώνες». Τι άλλαξε;
Η μόνη θεωρία που θα μπορούσε να εξηγήσει και τα τρία χτυπήματα της σφαγής είναι η εξής: μια νοοτροπία πολιορκούμενου. Ο Abdül Ηamid II, η Επιτροπή Ένωσης και Προόδου και ο Μουσταφά Κεμάλ (επίσης μέλος της ΕΕΠ) είχαν τρομοκρατηθεί από την πιθανότητα κατάρρευσης του κράτους και έστρεψαν την αποκαλυπτική βία εναντίον εκείνων που θεωρούσαν προδότες ή πέμπτοι φαλαγγίτες.
Πράγματι, μόνο αυτό μπορεί να εξηγήσει κάτι που οι Morris και Ze’evi αποδίδουν σε μια άσχετη υποσημείωση: την 94ετή εκστρατεία της Τουρκικής δημοκρατίας κατά των Κούρδων.
Είναι μουσουλμάνοι, και αυτοί, στη πλειοψηφία τους, αλλά από το 1925 εμπλέκονται σε εξεγέρσεις και αντιστάσεις εναντίον του κράτους – και υπέφεραν πολύ γι ‘αυτό. Κατά κάποιο τρόπο, η παράνοια του φόβου για την κατάτμηση της Τουρκίας αποτελεί τη συσπειρωτική πολιτική της τουρκικής ελίτ μέχρι σήμερα.
Οι συγγραφείς παραιτούνται επίσης από μια κάπως πικρή ειρωνική παρατήρηση, που έγινε από πρωτοπόρους Τούρκους συγγραφείς όπως τους Taner Akçam, Ugur Üngör και HrantDink, πράγματι, μια πολύ αντιφατική και δυσάρεστη ιδέα: αντίθετα με τη θαυματουργή ή μεσαιωνική άποψη του Μουσταφά Κεμάλ, δεν θα υπήρχε τουρκικό έθνος χωρίς την εξόντωση των χριστιανικών λαών του.
Η ίδρυση της σύγχρονης Δημοκρατίας της Τουρκίας είναι ένα σφαγείο λάσπης και αίματος!
Μετάφραση από αγγλικά: Κριστιάν Ακκυριά
infognomon
