Η δημοσιογράφος Futura Dabrilli δήλωσε σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 6 Οκτωβρίου 2022 στην ιταλική εφημερίδα Il Fatto Quotidiano ότι σύμφωνα με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η Τουρκία έχει το δικαίωμα να διεξάγει επιχειρήσεις εξερεύνησης σε λιβυκά ύδατα και εδάφη υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης της Εθνικής Ενότητας – που διαμορφώθηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών – και για την εκμετάλλευση νέων πεδίων με λιβυκές εταιρείες.
Είπε ότι αυτή η συμφωνία είναι ως αντάλλαγμα για τη στρατιωτική υποστήριξη που παρείχε η Άγκυρα, η οποία επέτρεψε κατά την πρόσφατη επίθεση στην Τρίπολη να αποκρούσει τις πολιτοφυλακές του πρωθυπουργού της κυβέρνησης Εθνικής Σταθερότητας, Φαθή Πασάγκα, ο οποίος διορίστηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. .
Ο δημοσιογράφος Dabrieli αναφέρει ότι ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες επικεντρώνονται στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συνεχίζει να ενισχύει τον έλεγχο του στην Αφρική και τη Λιβύη ειδικότερα. Πριν από λίγες μέρες, μεγάλη αντιπροσωπεία αποτελούμενη από τους υπουργούς Άμυνας, Εξωτερικών, Ενέργειας και Εμπορίου και τον Υπεύθυνο Επικοινωνιών στην Προεδρία της Δημοκρατίας μετέβη στην Τρίπολη για να υπογράψει δύο νέα μνημόνια συμφωνίας με την κυβέρνηση του Abdel Hamid Dabaiba.
Σύμφωνα με τους όρους αυτού του εγγράφου, η Τουρκία έχει το δικαίωμα να εξερευνά τα λιβυκά ύδατα και εδάφη υπό τον έλεγχο της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας και να εκμεταλλεύεται νέα κοιτάσματα με λιβυκές εταιρείες. Αλλά η συμφωνία προβλέπει επίσης, σύμφωνα με ορισμένες φήμες, τη συμμετοχή τουρκικών εταιρειών στην κατασκευή διυλιστηρίων καθώς και τη μεταφορά ενέργειας στην Τουρκία και σε άλλες αγορές μέσω υφιστάμενων αγωγών ή αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου που πρόκειται να κατασκευαστούν σύντομα. Με αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα ετοιμάζεται να πάρει τον έλεγχο των πόρων τμήματος της Λιβύης, προωθώντας το όνειρο του Προέδρου Ερντογάν να κάνει την Τουρκία νέο περιφερειακό ενεργειακό κόμβο.
Σύμφωνα με τον συντάκτη του άρθρου, το μνημόνιο που υπεγράφη πρόσφατα με τον πρωθυπουργό Dabaiba, του οποίου η θητεία έληξε επίσημα τον Δεκέμβριο του 2021 -όπως το είπε- ακολουθεί το μνημόνιο που υπογράφηκε το 2019 για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, το οποίο επέτρεψε στις δύο χώρες να επεκτείνουν τις αποκλειστικές οικονομικές τους ζώνες σε βάρος της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου. Μια συμφωνία που αμφισβητήθηκε τότε από τα Ηνωμένα Έθνη και ουσιαστικά συνέβαλε στην αύξηση της έντασης σε εκείνη την περιοχή της Μεσογείου, όπου συγκρούονται τα συμφέροντα της Αθήνας, της Λευκωσίας και της Άγκυρας. Η ένταση κλιμακώθηκε περαιτέρω μετά την υπογραφή των συμφωνιών που επετεύχθησαν στις αρχές Οκτωβρίου μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης στην Τρίπολη.
Τα Ηνωμένα Έθνη ήταν τα πρώτα που καταδίκασαν τα νέα μνημόνια και υπενθύμισαν ότι η κυβέρνηση εθνικής ενότητας δεν εξουσιοδοτείται να υπογράφει δεσμευτικές συμφωνίες μακροπρόθεσμα για να μην περιορίσει το έργο της κυβέρνησης που πρέπει να σχηματιστεί μετά τις επόμενες εκλογές, η ημερομηνία των οποίων είναι ακόμα αβέβαιη. Λόγια καταδίκης ήρθαν και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία επεσήμανε πώς η συμφωνία του 2019 παραβιάζει ήδη τα κυριαρχικά δικαιώματα των τριών χωρών (Ελλάδα, Κύπρος και Αίγυπτος) και το δίκαιο της θάλασσας.
Αλλά για τον επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης, η υποστήριξη της Τουρκίας είναι πιο σημαντική από αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή οποιασδήποτε άλλης χώρας που συνορεύει με τη Μεσόγειο. Ο Νταμπάιμπα χρειάζεται όχι μόνο διπλωματική υποστήριξη αλλά και στρατιωτική υποστήριξη από την Άγκυρα για να παραμείνει στην εξουσία και να αποφύγει τη βίαια εκδίωξη από τον Μπασάγκα, έναν άνθρωπο που επιλέχθηκε από το κοινοβούλιο του Τομπρούκ ως επικεφαλής της κυβέρνησης και ανέλαβε καθήκοντα στη Σύρτη εν αναμονή της επίσημης ανάληψης της εξουσίας. Ο Μπασάγκα έγινε πρωθυπουργός τον Δεκέμβριο μετά το τέλος της θητείας του Νταμπάιμπα, τον οποίο ο Ναουάμπ Μπάρκα θεωρούσε παράνομο πρωθυπουργό. Για να αποφευχθεί η πτώση του μέχρι τώρα «ηγέτη» της Τρίπολης, η υποστήριξη που του παρείχε ιδιαίτερα η Τουρκία ήταν επίσης καθοριστική κατά τις συγκρούσεις που ξέσπασαν στα τέλη του περασμένου Αυγούστου και έληξαν με την αποχώρηση των πιστών δυνάμεων στον Μπασάγκα. Σύμφωνα με διάφορες φήμες, η χρήση τουρκικών drones από δυνάμεις πιστές στον Dabaiba και η καταδίκη της Τουρκίας, η οποία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Τρίπολη είναι μια κόκκινη γραμμή που δεν μπορεί να ξεπεραστεί, θα έδινε τέλος στις εχθροπραξίες.
Όμως ο επικεφαλής της κυβέρνησης της Τρίπολης έχει να αντιμετωπίσει και κάποια εσωτερική δυσαρέσκεια, καθώς και την αγανάκτηση που προέρχεται από την Κυρηναϊκή. Την παραμονή της συνάντησης της τουρκικής αντιπροσωπείας με την αντιπροσωπεία της Τρίπολης, ο Υπουργός Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου ανακοίνωσε ότι ορισμένες από τις αρμοδιότητές του ανατέθηκαν ξαφνικά από τον Dabaiba στην Υπουργό Εξωτερικών προκειμένου να υπογράψει συμφωνίες που θεωρούσε δυσμενείς για την Χώρα. Είναι ένα πολύ κακό σημάδι για μια κυβέρνηση της οποίας η νομιμότητα αμφισβητείται όλο και περισσότερο και η οποία σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να υπολογίζει καν στην υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών, από τα οποία αντλεί θεωρητικά την εξουσία της.
Στα νέα υπομνήματα αντιτίθενται επίσης η Ελλάδα και η Αίγυπτο, οι οποίες επικρίνουν ήδη τη συμφωνία του 2019 για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων. Η Αθήνα και το Κάιρο φοβήθηκαν ότι η Άγκυρα και η Τρίπολη θα παραβιάσουν για άλλη μια φορά τα κυριαρχικά τους δικαιώματα στη Μεσόγειο και έτσι ανακοίνωσαν συνάντηση για να συζητήσουν τα επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν για την προστασία των συμφερόντων τους. Όπως εξήγησε ο Έλληνας ΥΠΕΞ, οποιαδήποτε εφαρμογή των μνημονίων θα θεωρηθεί παράνομη και θα έχει συνέπειες τόσο στις διμερείς σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας όσο και σε ευρωπαϊκό και ατλαντικό επίπεδο, καθώς και οι δύο χώρες είναι μέλη του ΝΑΤΟ. Ως εκ τούτου, για τον Νίκο Δένδια, η συμπεριφορά της Τουρκίας συνεχίζει να αποσταθεροποιεί τη Μεσόγειο και να υπονομεύει τα συμφέροντα της Ελλάδας, η οποία επίσης βλέπει την κυριαρχία της σε ορισμένα από τα νησιά του Αιγαίου να αμφισβητείται.
Η Αίγυπτος φοβάται επίσης τις επιπτώσεις του μνημονίου στα συμφέροντά της, αλλά αυτό που ανησυχεί τον Αιγύπτιο πρόεδρο Abdel Fattah al-Sisi είναι επίσης η πιθανότητα αποδυνάμωσης του μετώπου της Κυρηναϊκής που υποστηρίζει και η συνακόλουθη ενίσχυση της Τουρκίας στη σκακιέρα της Λιβύης. Ένα θέαμα που θα πρέπει επίσης να ανησυχήσει την Ιταλία, η οποία αποκλείεται ολοένα και περισσότερο από τη χώρα της Βόρειας Αφρικής και μπορεί στο μέλλον να βρεθεί σε διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα για πρόσβαση στην αγορά ενέργειας της Λιβύης, η οποία είναι ακόμη πιο σημαντική όταν εξαντλούνται οι προμήθειες από τη Ρωσία.
