Jennifer Holleis
Είναι οι Κούρδοι της Συρίας οι επόμενοι που διατρέχουν κίνδυνο διαθρησκευτικής βίας;
Μετά τις θανατηφόρες συγκρούσεις κατά των μειονοτήτων των Δρούζων και των Αλεβιτών, και εν μέσω του σχεδίου διάλυσης του κουρδικού PKK, οι Κούρδοι της Συρίας βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι. Σε ποιο βαθμό έχουν λόγο η Τουρκία, το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες;
Μια Σύρια Κούρδη γυναίκα χορεύει και κρατά τη κουρδική σημαία
Ενώ οι διαπραγματεύσεις για την ενσωμάτωση των Κουρδικών δυνάμεων στη Συριακή εθνική στρατιά έχουν βαλτώσει, η μεγαλύτερη μειονοτική ομάδα της χώρας έχει έως σήμερα αρνηθεί να αφοπλιστεί.
Μετά την πρόσφατη βία κατά μειονοτήτων στη Συρία, οι στρατιωτικοί εκπρόσωποι της μεγαλύτερης μειονότητας της χώρας, των περίπου 2,5 εκατομμυρίων Κούρδων, διευκρίνισαν τώρα ότι για αυτούς «ο αφοπλισμός είναι κόκκινη γραμμή».
Την Πέμπτη, ο Φαρχάντ Σαμί, εκπρόσωπος των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF), δήλωσε στο τοπικό κανάλι al‑Youm TV ότι «όσοι στοιχηματίζουν στην παράδοσή μας θα χάσουν, τα τραγικά γεγονότα το έκαναν σαφές». Αναφερόταν στη θανατηφόρα βία μεταξύ Βεδουίνων φυλών Αράβων και της τρίτης μεγαλύτερης θρησκευτικής μειονότητας, των Δρούζων, που συγκλόνισε τη χώρα στις αρχές του μήνα.
Το να δηλώσει κανείς την «κόκκινη γραμμή» των SDF είναι ακόμη πιο σημαντικό, καθώς οι Κούρδοι της Συρίας βρίσκονται πολιτικά σε κρίσιμο σημείο.
Μια προγραμματισμένη συνάντηση την Πέμπτη στο Παρίσι για βασικές λεπτομέρειες μιας προηγούμενης ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ των Κούρδων και της προσωρινής κυβέρνησης της Συρίας υπό την προεδρία του Αχμάντ αλ‑Σαράα αναβλήθηκε και δεν έχει ακόμη επαναπρογραμματιστεί.
Τα σημεία τριβής της συμφωνίας, που προβλεπόταν να εφαρμοστεί μέχρι το τέλος του έτους, είναι η ενσωμάτωση των κουρδικών δυνάμεων στον εθνικό στρατό της Δαμασκού και η εξουσία επί της κουρδικής περιοχής της Συρίας με τις συνοριακές διελεύσεις προς το Ιράκ και την Τουρκία, καθώς και τα πεδία πετρελαίου και οι φυλακές της περιοχής με χιλιάδες μαχητές του «Ισλαμικού Κράτους».
Εκεχειρία στη Συρία: Μέσα στη διθρησκευτική σύγκρουση στη Σουέιντα
Παράλληλα, κυβερνητική πηγή της Συρίας είπε στο πρακτορείο ειδήσεων AFP ότι «η χρήση των γεγονότων στη Σουέιντα ή κατά μήκος της ακτής \[όπου σημειώθηκε ανοικτή βία κατά των Αλεβιτών] για να δικαιολογηθεί η άρνηση επιστροφής στο κράτος είναι χειραγώγηση της κοινής γνώμης».
«Ένας γνήσιος εθνικός διάλογος δεν μπορεί να συμβεί υπό απειλή όπλων ή με στήριξη ξένων δυνάμεων», πρόσθεσε η πηγή.
Η Τουρκία προειδοποιεί τους Κούρδους να μην εκμεταλλευθούν τις εντάσεις
Την Τετάρτη ωστόσο, το πρακτορείο Associated Press μετέφερε ότι η Δαμασκός ζήτησε τη στήριξη της Τουρκίας για την ενίσχυση των συριακών αμυντικών δυνατοτήτων. Η Άγκυρα είναι γνωστή ως σκληρός υποστηρικτής του προσωρινού προέδρου της Συρίας.
Η Τουρκία επίσης θεωρεί ότι οι Κούρδοι στη Συρία είναι συγγενείς με το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν, PKK, που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Συνεπώς, η Τουρκία θα ήθελε να δει τις κουρδικές δυνάμεις είτε να ενσωματώνονται στον εθνικό στρατό της Συρίας, είτε να αφοπλίζονται παράλληλα με την πρόσφατα ανακοινωθείσα λήξη της δράσης του PKK και την τελετή συμβολικής καταστροφής όπλων στο ιρακινό Κουρδιστάν στις 11 Ιουλίου.
Επίσης, η Τουρκία επιχειρεί να συνάψει αμυντική συμφωνία με τη Δαμασκό. Αλλά τέτοια συμφωνία φημολογείται ότι περιλαμβάνει την εγκατάσταση τουρκικών στρατιωτικών βάσεων σε συριακό έδαφος, πιθανόν στη βορειοανατολική Συρία όπου κατοικεί ο κουρδικός πληθυσμός υπό τη διοίκηση της κουρδικά ηγεμονευόμενης Αυτόνομης Διοίκησης Βόρειας και Ανατολικής Συρίας.
Σύμφωνα με το AP, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν προειδοποίησε κουρδικές και άλλες ομάδες στη Συρία να μην εκμεταλλευθούν τις εντάσεις στο νότο της χώρας για την επιδίωξη αυτονομίας. Είπε επίσης ότι κάθε προσπάθεια διαίρεσης της Συρίας θα θεωρηθεί ως άμεση απειλή για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας και μπορεί να οδηγήσει σε επέμβαση.
Ενώ απομένει να φανεί αν, ή σε ποιο βαθμό, οι Κούρδοι της Συρίας θα διατηρήσουν τη μερική αυτονομία τους στη βορειοανατολική Συρία εντός της ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Δαμασκό, είναι η γενική επιδίωξη αυτονομίας που διαφοροποιεί τους Κούρδους από άλλες παρατάξεις στη χώρα. Ωστόσο, όλοι έχουν ζητήσει από τη Δαμασκό να διασφαλίσει τα δικαιώματά τους ως μειονοτήτων στη χώρα.
«Αν σε μειονότητες όπως οι Δρούζοι, Αλεβίτες και Χριστιανοί δεν παραχωρηθούν συμπεριληπτικά δικαιώματα, οι Κούρδοι δεν θα εγκαταλείψουν ούτε ένα από τα δικά τους ειδικά αιτήματα», είπε ο Μοχάμεντ Νουρεντίν, καθηγητής Μέσης Ανατολής στη Λιβανέζικη Πανεπιστημιακή Σχολή, με έδρα τη Βηρυτό.
«Εκτός κι αν η διοίκηση του Αχμάντ αλ‑Σαράα στη Δαμασκό εγκαθιδρύσει διάλογο και υιοθετήσει ένα σύνταγμα που αντιμετωπίζει όλους τους πολίτες ισότιμα, διαφορετικά δεν θα υπάρξει σταθερότητα», πρόσθεσε.
Ο αλ‑Σαράα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θα υπερασπιστεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων και θα εγγυηθεί προστασία, αν και όλες οι παρατάξεις της κυβέρνησής του δεν υποστηρίζουν αυτή τη στάση. Οι πρόσφατες επιθέσεις σε μειονότητες φέρεται να επιδεινώθηκαν από κυβερνητικές δυνάμεις.
Θα εμπλακούν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ;
«Αν οι Κούρδοι αισθανθούν σημαντικά απειλούμενοι από τις τουρκικές προσφορές στήριξης του τομέα ασφαλείας προς τη Δαμασκό, δεν θα ήταν δύσκολο να δω το Ισραήλ να εκμεταλλευτεί αυτό», δήλωσε η Νατάσα Χολ, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στο Washington-based Center for Strategic and International Studies.
«Ξέρουμε ήδη ότι υπάρχει σχέση μεταξύ Κούρδων σε διάφορες χώρες και του Ισραήλ, ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου του Ισραήλ να εγκαθιδρύσει σχέσεις με μειονότητες σε όλη τη Μέση Ανατολή», είπε στη DW.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, το Ισραήλ στόχευσε την έδρα του Συριακού Υπουργείου Άμυνας στο κέντρο της Δαμασκού και κυβερνητικές δυνάμεις στη Σουέιντα υποστηρίζοντας τη μειονότητα των Δρούζων.
«Μπορεί να δούμε μια εξέγερση στο εύλογο μέλλον εκτός αν οι ΗΠΑ αποφασίσουν πραγματικά να πιάσουν το χέρι των διαφόρων αντίπαλων πλευρών και να στηρίξουν μεταρρύθμιση του τομέα ασφαλείας και την ενοποίηση του στρατού», είπε η Χολ.
Κατά την άποψή της, αυτό θα περιλάμβανε επίσης τη ασφαλή παράδοση των φυλακών που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ αλλά λειτουργούν από Κούρδους με περίπου 9.000 ύποπτους μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος», καθώς και περίπου 40.000 μαχητές του ISIS και τις οικογένειές τους σε κέντρα κράτησης υπό κουρδική διοίκηση.
Αν οι Κούρδοι και η Δαμασκός ήταν ευθυγραμμισμένοι σε αυτά τα ζητήματα, η Χολ πιστεύει ότι αυτό θα μπορούσε επίσης να συγκρατήσει το Ισραήλ και να αμβλύνει τις ανησυχίες των Κούρδων και των Τούρκων — αλλά μόνο με αυστηρές συμφωνίες ασφαλείας και εγγυήσεις δικαιωμάτων, πρόσθεσε.
«Το ερώτημα είναι αν η διοίκηση στην Ουάσιγκτον έχει την υπομονή για αυτές τις λεπτομέρειες», είπε.
Μετά από 14 χρόνια εμφυλίου πολέμου, πολλά πρέπει να γίνουν στο μεταπολεμικό περιβάλλον της Συρίας ώστε να αντιμετωπιστούν οι διάφορες φατρίες και η κατεστραμμένη οικονομία της.
«Η εξισορρόπηση των διαφορετικών ιδεολογιών στις αντιμαχόμενες φατρίες της Συρίας θα αποτελούσε πρόκληση για οποιονδήποτε Σύριο ηγέτη», δήλωσε η Χολ. «Ακόμη και αν μιλούσαμε για κάποιον με εντελώς καθαρό παρελθόν, όχι τον Αχμάντ αλ-Σαράα \[ο οποίος είχε παλαιότερα δεσμούς με ισλαμιστικές εξτρεμιστικές ομάδες πριν γίνει προσωρινός πρόεδρος της χώρας τον Δεκέμβριο], αυτή θα ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη ισορροπία, για να το θέσουμε ήπια».
Ωστόσο, κατά την άποψή της, για τη Συρία και όλες τις συριακές μειονότητες δεν πρόκειται απλώς για κάτι «καλό» η εθνική συμφιλίωση.
«Είναι κάτι απολύτως αναγκαίο για τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ειρήνης στο μέλλον.»
Επιμέλεια: Martin Kuebler
Jennifer Holleis
Η Jennifer Holleis είναι συντάκτρια και πολιτική αναλύτρια με ειδίκευση στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
