Η εμβληματική γαλλική εφημερίδα θέτει έξι ερωτήσεις για το μείζον πολιτικό πρόβλημα που προέκυψε στην χώρα. Λόγω της ιστορίας της, αξίζει η αναφορά στο κείμενό της.
Η παραίτηση του πρωθυπουργού Σεμπαστιέν Λεκορνύ εγκαινιάζει μια νέα περίοδο πολιτικής αστάθειας, αν και το Σύνταγμα, ο νόμος και η ρεπουμπλικανική παράδοση προβλέπουν τη συνέχιση της λειτουργίας της χώρας.
Των Noa Moussa, Romain Imbach, Léa Prati, Iris Derœux και Maxime Vaudano
Δημοσιεύθηκε th Δευτέρα, στις 17:30 (Παρίσι), ενημερώθηκε στις 5:38 π.μ. της Τρίτης
Ο πρωθυπουργός Σεμπαστιέν Λεκορνύ κάνει δήλωση μετά την παραίτησή του, στο Παρίσι, 6 Οκτωβρίου 2025. JULIEN MUGUET ΓΙΑ ΤΗ LE MONDE
Αίσθηση déjà vu. Η παραίτηση του πρωθυπουργού Σεμπαστιέν Λεκορνύ τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου βύθισε και πάλι τη Γαλλία σε μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας. Προκύπτουν μια σειρά από πρωτόγνωρα ερωτήματα σχετικά με το πώς μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί η χώρα, ενόψει μιας επίμαχης και κρίσιμης συζήτησης για τον προϋπολογισμό.
ΠΡΟΧΩΡΗΣΤΕ ΣΕ ΕΡΩΤΗΣΗ:
Ποιος κυβερνά τώρα;
Ποιος θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός;
Μπορούν να γίνουν πρόωρες εκλογές;
Μπορεί να παραιτηθεί ο Μακρόν;
Τι θα γίνει με τον προϋπολογισμό;
Τι προνόμια λαμβάνουν ο Λεκορνύ και οι υπουργοί του;
Ποιος κυβερνά τώρα τη χώρα;
Όταν ένας πρωθυπουργός παραιτείται, είναι σύνηθες η κυβέρνηση να εξασφαλίζει τη συνέχεια, διαχειριζόμενη τις καθημερινές υποθέσεις μέχρι να διοριστεί νέο υπουργικό συμβούλιο. Αυτός ήταν ο ρόλος που ανέλαβαν οι απερχόμενοι υπουργοί της κυβέρνησης του Φρανσουά Μπαϊρού από τις 9 Σεπτεμβρίου.
Αν και είχαν αναλάβει καθήκοντα μόλις για 836 λεπτά και δεν είχαν προλάβει να κάνουν την παράδοση από τους προκατόχους τους, είναι οι 18 υπουργοί που διορίστηκαν το βράδυ της 5ης Οκτωβρίου, μαζί με τον Λεκορνύ, που πρέπει τώρα να διαχειριστούν αυτήν την ενδιάμεση περίοδο. «Το διάταγμα διορισμού των υπουργών έχει δημοσιευθεί, ο πρόεδρος έχει αποδεχθεί την παραίτηση, άρα πρόκειται πλέον για υπηρεσιακή κυβέρνηση», εξήγησε ο Πολ Κασιά, καθηγητής δημοσίου δικαίου στο Πανεπιστήμιο Παρίσι I – Πανθέον-Σορβόννη.
Νομικά, αυτή η κατάσταση είναι πανομοιότυπη με εκείνη που ακολούθησε την παραίτηση του Μπαϊρού. Οι υπηρεσιακοί υπουργοί μπορούν να εκτελούν μόνο πολιτικά ουδέτερες διοικητικές πράξεις, όπως η έγκριση αιτήσεων από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Δεν επιτρέπεται να δημιουργούν νέα δικαιώματα ή υποχρεώσεις για το κοινό, να προχωρούν σε σημαντικούς διορισμούς ή να εφαρμόζουν μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, διατηρούν τη δυνατότητα λήψης επειγουσών αποφάσεων, για παράδειγμα σε περίπτωση τρομοκρατικής επίθεσης ή κρίσης δημόσιας υγείας. Μια υπηρεσιακή κυβέρνηση δεν μπορεί να ανατραπεί από την Εθνοσυνέλευση, καθώς η παραίτησή της έχει ήδη τεθεί σε ισχύ.
Μπορεί να διοριστεί νέος πρωθυπουργός;
Για άλλη μία φορά, εναπόκειται στον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να επιλέξει τον επόμενο πρωθυπουργό. Δεν υπάρχει καμία προθεσμία που να του επιβάλλεται. Θεωρητικά, μπορεί να επιλέξει οποιονδήποτε, ακόμα και να επαναδιορίσει τον Λεκορνύ.
Πρέπει να βρει κάποιον που να μπορεί να δημιουργήσει συναίνεση, ώστε να αποφευχθεί μια νέα γρήγορη παραίτηση ή μια ταχεία ψήφος δυσπιστίας στην Εθνοσυνέλευση.
Φαίνεται απίθανο ο Μακρόν να επιλέξει άλλο πρόσωπο από το κεντρώο μπλοκ, δεδομένων των αποτυχιών τόσο του Μπαϊρού όσο και του Λεκορνύ. Επιπλέον, οι εντάσεις ανάμεσα στους υποστηρικτές του Μακρόν και τη δεξιά καθιστούν αβέβαιο το ενδεχόμενο να επιλέξει πρωθυπουργό από τις τάξεις των συντηρητικών των Les Républicains (LR), οι οποίοι συμμετέχουν στην κυβέρνηση με τη συμμαχία Μακρόν από τον Σεπτέμβριο του 2024.
Ο πρόεδρος μπορεί επίσης να στραφεί στην αριστερά ή στο ακροδεξιό Rassemblement National (RN) σε μια προσπάθεια να σχηματίσει κυβέρνηση, αν και και οι δύο είναι επίσης μειοψηφίες στην Εθνοσυνέλευση και θα έπρεπε να διαπραγματευτούν συμμαχίες ή συμφωνίες μη επιθετικότητας με άλλες πολιτικές δυνάμεις για να αποφύγουν την ανατροπή τους. Η απαγόρευση συμμετοχής στις εκλογές που επιβλήθηκε στην ακροδεξιά ηγέτιδα Μαρίν Λεπέν στα τέλη Μαρτίου, ως μέρος της ποινής της για κατάχρηση δημόσιων κονδυλίων, δεν την εμποδίζει να διοριστεί πρωθυπουργός.
Για να ξεπεράσει τις πολιτικές διαιρέσεις, ο Μακρόν θα μπορούσε επίσης να απευθυνθεί σε ένα υπερκομματικό πρόσωπο, προκειμένου να σχηματιστεί μία «τεχνική» κυβέρνηση που θα διαχειριστεί τις επείγουσες υποθέσεις ενώ θα αναζητείται μακροπρόθεσμη λύση.
Μπορεί να υπάρξει νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης;
Εάν τα αδιέξοδα συνεχιστούν σε ένα Κοινοβούλιο που είναι διαιρεμένο σε τρία μεγάλα μπλοκ χωρίς σαφή πλειοψηφία, μία λύση θα μπορούσε να είναι η διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και η επαναφορά των ψηφοφόρων στις κάλπες.
Νομικά, αυτό είναι εφικτό, καθώς έχει παρέλθει το ελάχιστο χρονικό διάστημα που απαιτείται από το Σύνταγμα για τη χρήση αυτού του «προεδρικού όπλου»: Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν πριν από περισσότερο από έναν χρόνο, τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 2024.
Το εμπόδιο είναι περισσότερο πολιτικό: Οι πιθανότητες του Μακρόν να κερδίσει πλειοψηφία σε νέες εκλογές φαίνονται περιορισμένες, ενώ το ενδεχόμενο νίκης του RN (Εθνικός Συναγερμός) είναι πολύ υπαρκτό.
Μπορεί ο Μακρόν να παραιτηθεί ή να απομακρυνθεί από το αξίωμα;
Αρκετοί πολιτικοί ηγέτες έχουν ζητήσει από τον πρόεδρο να παραιτηθεί για να αρθεί το αδιέξοδο και να προκληθούν πρόωρες προεδρικές εκλογές. Μεταξύ αυτών βρίσκονται βουλευτές της ριζοσπαστικής αριστεράς La France Insoumise, του ακροδεξιού RN, ακόμη και ορισμένοι συντηρητικοί. Ωστόσο, ο Μακρόν έχει σταθερά δηλώσει ότι θα εξαντλήσει τη θητεία του έως το 2027.
Η LFI προσπαθεί να προκαλέσει την αποχώρησή του εδώ και πάνω από έναν χρόνο: Μετά από μια πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια το 2024, οι βουλευτές της κατέθεσαν νέα πρόταση αποπομπής στις 9 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, η διαδικασία είναι μακρά και πολύπλοκη και η επιτυχία της παραμένει απίθανη.
Η διαδικασία ορίζεται από το Άρθρο 68 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει ότι ο πρόεδρος μπορεί να απομακρυνθεί μόνο σε περιπτώσεις «παράλειψης καθήκοντος που είναι κατάφωρα ασυμβίβαστη με την άσκηση της εντολής». Αυτό μπορεί να αφορά την πολιτική ή ακόμη και την ιδιωτική συμπεριφορά του προέδρου, εφόσον τα πράγματα πλήττουν την αξιοπρέπεια του αξιώματος.
Στην πράξη, η διαδικασία ξεκινά με λεπτομερή πρόταση που κατατίθεται από τουλάχιστον 58 μέλη της Εθνοσυνέλευσης ή 35 γερουσιαστές. Αφού κριθεί παραδεκτή από την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων, η πρόταση πρέπει να εγκριθεί με πλειοψηφία δύο τρίτων τόσο στην Εθνοσυνέλευση όσο και στη Γερουσία. Εάν συμφωνήσουν και τα δύο σώματα, το Κοινοβούλιο, συνεδριάζοντας ως Ανώτατο Δικαστήριο, πρέπει μέσα σε έναν μήνα να αποφασίσει, πάλι με πλειοψηφία δύο τρίτων, εάν θα απομακρύνει τον πρόεδρο. Εάν η ψήφος περάσει, η απομάκρυνση τίθεται άμεσα σε ισχύ.
Τι θα συμβεί με τον προϋπολογισμό του 2026;
Ο προϋπολογισμός του 2026 πρέπει να εγκριθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου. Ο Λεκορνύ επρόκειτο να παρουσιάσει το προσχέδιο του νομοσχεδίου του προϋπολογισμού στο υπουργικό συμβούλιο τη Δευτέρα και κατόπιν στην Εθνοσυνέλευση την Τρίτη. Η παραίτησή του καθιστά το νομοσχέδιο άκυρο, καθώς οι υπηρεσιακές κυβερνήσεις δεν επιτρέπεται να καταθέτουν πολιτικά σημαντική νομοθεσία, όπως ένας προϋπολογισμός.
Συνεπώς, θα εναπόκειται στη νέα κυβέρνηση να καταθέσει νέο προσχέδιο προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο. Για να τηρηθούν οι νομικές προθεσμίες εξέτασης από το Κοινοβούλιο και το Συνταγματικό Συμβούλιο, το κείμενο θα πρέπει να υποβληθεί έως τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου, είχε προειδοποιήσει η απερχόμενη υπουργός Δημοσίων Λογαριασμών Αμελί ντε Μονσαλέν. «Όμως αυτή η προθεσμία δεν μπορεί να τηρηθεί», σημείωσε ο καθηγητής νομικής Κασιά. Ακόμη και αν διοριστεί γρήγορα νέος πρωθυπουργός, θα χρειαστούν αρκετές ημέρες ή και εβδομάδες για να αναμορφωθεί το προσχέδιο προϋπολογισμού.
Ο νόμος για τους προϋπολογισμούς προβλέπει πάντως λύσεις για τέτοιες περιπτώσεις. Η απερχόμενη κυβέρνηση Λεκορνύ ή η νέα κυβέρνηση θα μπορούσε να προτείνει στους βουλευτές να ψηφίσουν ξεχωριστά για το σκέλος των «εσόδων» του νομοσχεδίου, γεγονός που θα επέτρεπε στο κράτος να εισπράττει φόρους και να διαθέτει τα οικονομικά μέσα για να λειτουργεί.
Μια άλλη λύση είναι η κατάθεση «ειδικού νόμου» στην Εθνοσυνέλευση, που θα επεκτείνει προσωρινά τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους έως την έγκριση του προϋπολογισμού του 2026 — όπως είχε γίνει και για τον προϋπολογισμό του 2025. Ο νόμος αυτός θα επιτρέπει στο κράτος να συνεχίσει να εισπράττει τους υφιστάμενους φόρους και, μέσω διατάγματος, να χρησιμοποιεί τις απαραίτητες δαπάνες για τη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών.
Ποια προνόμια θα λάβουν ο Λεκορνύ και οι υπουργοί του;
Στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο Λεκορνύ κατάργησε τα δια βίου προνόμια που απολάμβαναν μέχρι πρότινος οι πρώην πρωθυπουργοί. Ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μέτρα είναι η αποζημίωση που καταβάλλεται στους υπουργούς για τους τρεις μήνες μετά τη λήξη της θητείας τους.
Νομικά, όλα τα μέλη της κυβέρνησης που διορίστηκαν την Κυριακή θα μπορούσαν θεωρητικά να δικαιούνται την αποζημίωση, σύμφωνα με τον Ματιέ Καρόν, λέκτορα δημοσίου δικαίου και γενικό διευθυντή του Παρατηρητηρίου Δημόσιας Ηθικής της Γαλλίας. Ωστόσο, η νομοθεσία απαιτεί οι υπουργοί να έχουν παραιτηθεί από οποιαδήποτε άλλη εργασία ή αιρετό αξίωμα πριν από το τέλος της κυβερνητικής τους θητείας. Δεδομένου ότι οι νεοδιορισθέντες υπουργοί σχεδόν σίγουρα δεν είχαν τον χρόνο να το πράξουν, δεν θα είναι επιλέξιμοι.
Επιπλέον, «για λόγους φήμης και προφανώς ηθικής, δεν βλέπω κανένα από τα μέλη που διορίστηκαν χθες να διακινδυνεύει να ζητήσει αυτή την αποζημίωση», η οποία απαιτεί επίσημη αίτηση, εξήγησε ο Καρόν. Αντίθετα, οι 12 υπουργοί της κυβέρνησης Μπαϊρού που επαναδιορίστηκαν από τον Λεκορνύ (όπως ο Μπρουνό Ρεταγιό στο Υπουργείο Εσωτερικών, ο Ζεράλ Νταρμανέν στη Δικαιοσύνη ή η Ρασιντά Ντατί στον Πολιτισμό) θα μπορούν δικαιωματικά να την αιτηθούν.
