24 Οκτωβρίου 2025
Από τη Ίσααλ Ζέχρα
Η σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Πακιστάν αποψύχεται μετά από χρόνια δυσπιστίας. Οι δύο χώρες ξαναανακαλύπτουν η μία την άλλη μέσω ενέργειας, τεχνολογίας και ορυκτών, και φαίνεται πως χτίζουν κάτι που καμία από τις δύο δεν τόλμησε προηγουμένως: μια συνεργασία σχεδιασμένη να διαρκέσει πέρα από κύκλους κρίσεων.
Αυτή η νέα φάση της συνεργασίας σηματοδοτήθηκε από τις επαναλαμβανόμενες συναντήσεις του Πρωθυπουργού Σέχμπαζ Σαρίφ και του Αρχηγού Στρατού Στρατηγού Άσιμ Μουνίρ με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, υποδηλώνοντας την επιστροφή του Πακιστάν στο στρατηγικό ραντάρ της Ουάσιγκτον μετά από σχεδόν μια δεκαετία στο περιθώριο. Η μετάβαση από την αντιτρομοκρατία και τους πολέμους προς τις επενδύσεις και την αλληλεξάρτηση είναι εντυπωσιακή.
Το Εμπόριο Οδηγεί την Αναβίωση
Για δεκαετίες, οι σχέσεις Πακιστάν–ΗΠΑ αποτέλεσαν μελέτη αστάθειας — μια εναλλαγή συνεργασίας και αντιπαράθεσης. Ωστόσο αυτή τη φορά η αίσθηση είναι διαφορετική. Η Ουάσιγκτον βλέπει το Ισλαμαμπάντ όχι απλώς ως έναν πελάτη ασφαλείας, αλλά ως έναν πιθανό οικονομικό σύμμαχο στον αγώνα για τη διαμόρφωση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.
Η «έκρηξη» ήρθε όταν η εταιρεία US Strategic Metals (USSM) υποσχέθηκε 500 εκατομμύρια δολάρια στα κρίσιμα ορυκτά του Πακιστάν — μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές δεσμεύσεις των ΗΠΑ προς το Ισλαμαμπάντ τα τελευταία χρόνια. Το Μνημόνιο Κατανόησης επικεντρώνεται στην εξερεύνηση και επεξεργασία σπάνιων γαιών, χαλκού και λιθίου — ζωτικής σημασίας για τα ηλεκτρικά οχήματα και την κατασκευή αμυντικού υλικού.
Εβδομάδες αργότερα, το Πακιστάν εξαπέστειλε την πρώτη του παρτίδα σπάνιων γαιών στις ΗΠΑ, μετατρέποντας τις συνομιλίες σε εμπόριο. Οι αναφορές υποστηρίζουν ότι οι δύο χώρες διαπραγματεύονται πλαίσια εμπορίου και επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων χαλαρώσεων δασμών και κινήτρων για αμερικανικές εταιρείες σε τομείς εξόρυξης και τεχνολογίας του Πακιστάν.
Μετατρέποντας Πόρους σε Γεωπολιτική Δύναμη
Για το Ισλαμαμπάντ, η συμφωνία για τα ορυκτά ήταν κάτι περισσότερο από έναν εξαγωγικό σταθμό· ήταν ένα γεωπολιτικό μήνυμα. Τοποθετώντας τον εαυτό του ως νέα πηγή κρίσιμων ορυκτών, το Ισλαμαμπάντ διεκδικεί μια θέση σε έναν από τους πιο ανταγωνιστικούς χώρους της σύγχρονης οικονομίας.
Το Πακιστάν βρίσκεται πάνω από τεράστια, σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα αποθέματα χαλκού, χρυσού και σπάνιων γαιών — που θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν το παγκόσμιο στίγμα του. Καθώς η Ουάσιγκτον επιδιώκει να μειώσει την εξάρτηση από την Κίνα, η οποία σήμερα ελέγχει το 70 τοις εκατό της παγκόσμιας επεξεργασίας σπάνιων γαιών, το Πακιστάν προσφέρει μια εναλλακτική διαδρομή προμήθειας που συνδέει τη Νότια και την Κεντρική Ασία με τις δυτικές αγορές.
Η εξίσωση είναι πρακτική: οι Ηνωμένες Πολιτείες αποκτούν διαφοροποίηση· το Πακιστάν λαμβάνει επένδυση, αναγνώριση και μοχλό επιρροής. Για το Πακιστάν, το συμβολικό είναι βαθιά ικανοποιητικό — μια διπλωματική επιστροφή στον στρατηγικό χάρτη της Νότιας Ασίας μετά από χρόνια στο περιθώριο.
Μια Νέα Τριγωνική Τάξη: ΗΠΑ, Κόλπος και Πακιστάν
Στον Περσικό Κόλπο, η αναθέρμανση των σχέσεων ΗΠΑ–Πακιστάν ταιριάζει αρμονικά με την όλο και βαθύτερη συνεργασία της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ με το Πακιστάν. Αναφορές από τις Deloitte και S&P Global Market Intelligence δείχνουν ότι τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του Κόλπου στοχεύουν όλο και περισσότερο σε αναδυόμενες εξορυκτικές βιομηχανίες στην Ασία, προσφέροντας ευκαιρίες για συν-επενδύσεις με αμερικανικές εταιρείες στον τομέα των πόρων του Πακιστάν.
Η Στρατηγική Συμφωνία Αμοιβαίας Άμυνας (SMDA) του Ριάντ με το Ισλαμαμπάντ συμπληρώνει περαιτέρω το ενδιαφέρον της Ουάσιγκτον για τη διασφάλιση ενεργειακών και μεταλλευτικών διαδρόμων μέσω της Αραβικής Θάλασσας. Αυτό θα μπορούσε να εξελιχθεί σε έναν τριγωνικό οικονομικό διάδρομο που συνδέει την αμερικανική τεχνολογία, το αραβικό κεφάλαιο και τους πακιστανικούς πόρους. Πιο βόρεια, οι πλούσιες σε πόρους χώρες της Κεντρικής Ασίας, όπως το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν, εξετάζουν επίσης τη διασύνδεση μέσω των πακιστανικών λιμανιών για τις εξαγωγές τους προς τη Δύση — αναβιώνοντας εμπορικές διαδρομές που είχαν να φανούν από την εποχή του Δρόμου του Μεταξιού.
Η ευκαιρία, ωστόσο, συνοδεύεται από κινδύνους. Οι μεταλλευτικές ζώνες του Πακιστάν, ιδίως στο Μπαλουχιστάν, παραμένουν ασταθείς, πλήττονται από σποραδικές ταραχές και υστερούν σε υποδομές. Η πολιτική αστάθεια και η κανονιστική αβεβαιότητα θα μπορούσαν να αποθαρρύνουν τους ξένους επενδυτές. Και φυσικά υπάρχει το έλλειμμα εμπιστοσύνης που για δεκαετίες στοιχειώνει τις σχέσεις Ισλαμαμπάντ–Ουάσιγκτον. Το υφιστάμενο Μνημόνιο Κατανόησης για τα ορυκτά μεταξύ ΗΠΑ και Πακιστάν αποτελεί, σε πολλές πτυχές, ένα δοκιμαστικό στάδιο για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μετά από δεκαετίες ανεκπλήρωτων υποσχέσεων και πολιτικής τριβής. Και αυτή τη φορά, η επιτυχία θα εξαρτηθεί όχι από τη διπλωματία, αλλά από την παράδοση αποτελεσμάτων.
Η Οικονομική Διπλωματία Αντικαθιστά την Εξάρτηση
Κι όμως, το κλίμα στο Ισλαμαμπάντ σήμερα είναι επιφυλακτικά αισιόδοξο. Η χώρα δεν αναζητεί διάσωση — προσφέρει επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η Ουάσιγκτον, από την πλευρά της, επαναπροσδιορίζει την οπτική της — βλέποντας πλέον το Πακιστάν όχι ως γεωπολιτικό βάρος αλλά ως έναν πιθανό εταίρο στη διαφοροποίηση των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού.
Οι αναφορές υποδεικνύουν ότι οι επενδύσεις των ΗΠΑ στον τομέα των ορυκτών του Πακιστάν θα μπορούσαν να υπερβούν το 1 δισεκατομμύριο δολάρια τα επόμενα χρόνια, καθώς η Ουάσιγκτον επιταχύνει για να εξασφαλίσει κρίσιμες πρώτες ύλες για την αμυντική βιομηχανία, τα ρομπότ και τα ηλεκτρικά οχήματα. Για να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία, το Πακιστάν θα διοργανώσει επενδυτικό συνέδριο στην Ουάσιγκτον τον Οκτώβριο. Αν διατηρηθεί η δυναμική, αυτή η συνεργασία θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό κεφάλαιο στις σχέσεις ΗΠΑ–Πακιστάν.
Η συμφωνία για τα ορυκτά μεταξύ ΗΠΑ και Πακιστάν μπορεί στα χαρτιά να αξίζει μισό δισεκατομμύριο δολάρια, αλλά η συμβολική της αξία είναι πολύ μεγαλύτερη. Η συνεργασία αυτή θα μπορούσε να συμπληρώσει έργα όπως το CPEC, το CASA-1000 και το TAPI, ενισχύοντας τον ρόλο του Πακιστάν στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά. Αν διαχειριστεί με πραγματισμό, το Ισλαμαμπάντ θα μπορούσε να αξιοποιήσει ταυτόχρονα την κινεζική υποδομή και το δυτικό κεφάλαιο για να ενοποιήσει τις περιφερειακές οικονομίες, μετατρέποντας τη γεωγραφία του σε αυθεντική γεωοικονομική ισχύ.
