Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

ΣΗΜΕΙΩΣΗ “ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΩΝ”

Είχα την τύχη να βρίσκομαι σε εκείνο το κατάμεστο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ το 1977 όταν ο Ανδρόνικος πραγματοποίησε την πρώτη του ομιλία και ανακοίνωσε τα ευρήματα και τα συμπεράσματά του για τον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα. Κάλυπτα την παρουσίαση για την εφημερίδα “Αυγή” στην οποία βοηθούσα τον ανταποκριτή της στη Θεσσαλονίκη Πάνο Καϊσίδη.

Νεαρός και άπειρος στο χώρο, μου έκανε εντύπωση η αγωνιώδης, και μανιώδης, προσπάθεια των συναδέλφων του Ανδρόνικου αλλά και δημοσιογράφων ( με βάση ποια γνώση;) να αμφισβητήσουν αυτό στο οποίο κατέληξε.

Το ίδιο διαπίστωσα αργότερα παρακολουθώντας είτε σε ταινίες, είτε σε ντοκυμαντέρ, ή διαβάζοντας σε βιβλία τις παρουσιάσεις εφευρέσεων, κυρίως, στην Αγγλία.

Οι άνθρωποι αναζητούν την αναγνώριση. Η επιθυμία αυτή διαμορφώνει μια συμπεριφορά και πάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά διαμορφώνονται θεωρίες οι οποίες καταλήγουν σε πολιτικές αντιλήψεις.

Αυτό είναι ένα από τα πρώτα συμπεράσματα του εξαιρετικού βιβλίου του Φράνσις Φουκουγιάμα “Ταυτότητα” το οποίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τον εκδοτικό οίκο “Ροπή” σε μετάφραση του Επίτιμου Αρεοπαγίτη Σταύρου Γαβαλά.

Για να συνεχίσω στο σκεπτικό που ξεκίνησα τόσο ο Φουκουγιάμα, ένας αξιόλογος διανοούμενος της εποχής μας, όσο και ο Σάμουελ Χάντιγκτον αμφισβητήθηκαν έντονα για το “Τέλος της Ιστορίας” ο πρώτος και τον “Πόλεμο των Πολιτισμών” ο δεύτερος. Αλλά ο Φουκουγιάμα κάτι άλλο ήθελε να πει με τον τίτλο του βιβλίου του (το τέλος το εκλάμβανε σύμφωνα με την Χεγκελιανή και μαρξιστική αντίληψη ως εξέλιξη των ανθρώπινων θεσμών). Και τον Χάντινγκτον τον θυμηθήκαμε επανειλημμένως τα αρκετά τελευταία χρόνια καθώς παρακολουθούμε την συμπεριφορά του φανατικού Ισλάμ.

Αλλά και ο Αχμέτ Νταβούτογλου υποτιμήθηκε για το πολύ αξιόλογο βιβλίο του “Στρατηγικό βάθος” πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η πολιτική του Ερντογάν την τελευταία 20ετία.

Η αμφισβήτηση είναι βασικό στοιχείο της επιστημονικής γνώσης. Υπάρχει, όμως, όριο μεταξύ επιστημονικής αμφισβήτησης και αμετροέπειας; 

Αυτά που περιγράφω είναι ανθρώπινες συμπεριφορές που επιβεβαιώνουν την αντίληψη περί αρχέγονης επιθυμίας του ανθρώπου για αναγνώριση. Αναγνώριση του εαυτού, αναγνώριση της ομάδας, της φυλής, και όποιας άλλης ιδιαιτερότητας στην οποία ανήκει ο καθένας. Και η αμφισβήτηση αυτής της αναγνώρισης αποτελεί αμφισβήτηση της αξιοπρέπειας χωρίς την οποία, όπως αποδεικνύεται ιστορικά, δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος. Και αντιδρά. 

Αυτό είναι το βασικό σκεπτικό του Φουκουγιάμα στο βιβλίο του “Ταυτότητα” το οποίο έχει ξεχωριστή σημασία διότι ο Αμερικανός πολιτικός φιλόσοφος θεωρεί πως η πολιτική διάκριση, πλέον, δεν θα γίνεται μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς στη βάση του οικονομικού συμφέροντος αλλά στη βάση της ταυτότητας. Εθνικής, κοινωνικής, φυλετικής και όποιας άλλης. 

Και εδώ θα ήθελα να επισημάνω, μόνο ως προβληματισμό, ένα πολιτικό δια ταύτα: Εθνότητες, θρησκευτικές κοινότητες κοινωνικές ομάδες που συσπειρώνονται γύρω από το φύλο, τη φυλή, την σεξουαλική προτίμηση και ό,τι άλλο, αντιδρούν όταν αμφισβητείται η ταυτότητά τους και κατά συνέπεια η αξιοπρέπεια τους.

Ακραία περίπτωση που τη βιώνουμε καθημερινά είναι η γειτονική Τουρκία όπου όλοι οι θεσμικοί παράγοντες αναπαράγουν καθημερινά το σύνθημα “είμαι περήφανος που είμαι Τούρκος”.  

Ο ίδιος λαός και η ηγεσία του αναλώνονται, επίσης, καθημερινά στην προσβολή της εθνικής ταυτότητας των άλλων. Και πολύ συχνά των Ελλήνων και της Ελλάδας.

Το παράδοξο είναι ότι, σε ό,τι αφορά τα καθ ημάς, ενώ είναι ισχυρή η αίσθηση μιας ιστορικής εθνικής ταυτότητας κανείς δεν είναι διατεθειμένος να την υπερασπιστεί. Και αν αποδεχθούμε το σκεπτικό του Φουκουγιάμα ότι η προσβολή της ταυτότητας αποτελεί προβολή της αξιοπρέπειας, ενώ συνειδητοποιούμε πως μας προσβάλλουν δεν νοιώθουμε ότι προσβάλλεται η αξιοπρέπειά μας. Και βρίσκουμε άλλους λόγους για να δικαιολογήσουμε την απραξία μας.

Άλλος με την υποτίμηση, ως μη πολιτισμένης, της συμπεριφοράς των γειτόνων, άλλος επικαλούμενος τα φιλειρηνικά του αισθήματα, άλλος αμφισβητώντας τα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς μας και άλλος για πολλούς άλλους λόγους. 

Πίσω από όλα αυτά μάλλον κρύβεται ένα φοβικό σύνδρομο και η κυριαρχία μιας οικονομίστικης λογικής.

Με λίγα λόγια, νοιώθουμε άβολα όταν μας προσβάλλουν, αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να αντιδράσουμε και όσοι αντιδρούν ζητούν, αναπτύσσοντας διάφορες θεωρίες, να αντιδράσουν άλλοι και γι αυτούς.

Αυτά, κατά τη γνώμη μου είναι σημάδια παρακμής ενός έθνους. Και αν η ταυτότητα είναι καθοριστικό στοιχείο στη διαμόρφωση των νέων πολιτικών θεωριών κατά τον 21ο αιώνα, όπως λέει ο Φουκουγιάμα, αντικαθιστώντας τη μαρξιστική αντίληψη περί ταξικών αγώνων και της διάκρισης σε οικονομική βάση και πολιτισμικό εποικοδόμημα (κάτι που αμφισβητήθηκε πολλές φορές) τότε η ανανέωση του πολιτικού σκηνικού με βάση την ταυτότητα απαιτεί μια βαθιά θεωρητική προσέγγιση με αφορμή και τα 200 χρόνια από την Επανάσταση που δημιούργησε το νεοελληνικό κράτος. 

Σε αυτήν την κατεύθυνση το βιβλίο του Φουκουγιάμα θα σας φανεί πολύ ενδιαφέρον. 

Στη συνέχεια σας παραθέτω το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο η Πολιτική της Αξιοπρέπειας.

ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

 

  Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ

“Κάποια μέρα, στα μέσα της δεύτερης δεκαετίας του εικοστού πρώτου αιώνα, η παγκόσμια πολιτική άλλαξε δραματικά.

Η περίοδος από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000 υπήρξε μάρτυρας εκείνου που ο Samuel Huntington χαρακτήρισε το «τρίτο κύμα» του εκδημοκρατισμού, καθώς ο αριθμός των χωρών που μπορούν να καταταγούν στις δημοκρατίες με αιρετή κυβέρνηση αυξήθηκε από περίπου 35 σε περισσότερες από 110. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η φιλελεύθερη δημοκρατία έγινε η αναντίρρητη μορφή διακυβέρνησης σε μεγάλο μέρος του κόσμου, τουλάχιστον ως φιλοδοξία, αν όχι ως πράξη.1

Παράλληλη με αυτή τη μεταβολή στους πολιτικούς θεσμούς υπήρξε μια αντίστοιχη αύξηση της οικονομικής αλληλεξάρτησης μεταξύ εθνών, ή εκείνο που αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση. Η τελευταία υποστηρίχθηκε από φιλελεύθερους οικονομικούς θεσμούς, όπως η Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου, και ο διάδοχός της, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου. Αυτοί συμπληρώθηκαν από περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Βορειοαμερικανική Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο ρυθμός αύξησης στο διεθνές εμπόριο και τις επενδύσεις ξεπέρασε την αύξηση του ΑΕΠ και θεωρήθηκε ευρέως ο μείζων μοχλός ευημερίας. Μεταξύ του 1970 και του 2008 η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών τετραπλασιάστηκε και η ανάπτυξη επεκτάθηκε σχεδόν σε όλες τις περιοχές του κόσμου, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που ζούσαν σε καθεστώς ακραίας φτώχειας στις αναπτυσσόμενες χώρες έπεσε από το 42% του συνολικού πληθυσμού το 1993 στο 17% το 2011. Το ποσοστό των παιδιών που πεθαίνουν πριν από το πέμπτο έτος της ηλικίας τους έπεσε από το 22% το 1960 σε λιγότερο από 5% το 2016.2

Ωστόσο, αυτή η φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη δεν ωφέλησε τους πάντες. Σε πολλές χώρες του κόσμου και ειδικότερα στις ανεπτυγμένες δημοκρατίες, η ανισότητα αυξήθηκε θεαματικά, ώστε πολλά από τα οφέλη της ανάπτυξης έρρευσαν κυρίως προς μια ελίτ που καθορίζεται πρωτίστως από το μορφωτικό επίπεδο.3 Δεδομένου ότι η ανάπτυξη σχετιζόταν με τον αυξημένο όγκο αγαθών, χρήματος και ανθρώπων μετακινούμενων από το ένα μέρος στο άλλο, δημιουργήθηκε μια τεράστια σε μέγεθος διαβρωτική κοινωνική αλλαγή. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, χωρικοί που προηγουμένως δεν είχαν πρόσβαση στο ηλεκτρικό ρεύμα βρέθηκαν ξαφνικά να ζουν σε μεγάλες πόλεις, να παρακολουθούν τηλεόραση ή να συνδέονται στο Διαδίκτυο με τα πανταχού παρόντα κινητά τηλέφωνα. Οι αγορές εργασίας προσαρμόσθηκαν στις νέες συνθήκες, οδηγώντας δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων εκτός εθνικών συνόρων σε αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών για τους ίδιους και τις οικογένειές τους ή, διαφορετικά, σε μια επιδίωξη διαφυγής από τις αφόρητες συνθήκες στην πατρίδα τους. Πολυπληθείς νέες μεσαίες τάξεις αναδείχθηκαν σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, αλλά η δουλειά που έκαναν αυτές αντικατέστησε τη δουλειά που έκαναν οι παλαιότερες μεσαίες τάξεις στον ανεπτυγμένο κόσμο. Οι μεταποιητικές δραστηριότητες μετακινούνταν σταθερά από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες προς την Ανατολική Ασία και άλλες χαμηλού εργατικού κόστους περιοχές. Συγχρόνως οι γυναίκες αντικαθιστούσαν τους άνδρες  σε μια όλο και πιο πολύ κυριαρχούμενη από τις υπηρεσίες νέα οικονομία, και οι χαμηλών ικανοτήτων εργαζόμενοι αντικαταστάθηκαν από ευφυείς μηχανές.

Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, η τάση προς μια ολοένα και πιο ανοιχτή και φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη άρχισε να κλονίζεται και στη συνέχεια αντιστράφηκε. Αυτή η μεταβολή συνέπεσε με δύο οικονομικές κρίσεις, με την πρώτη να εμφανίζεται στην αγορά ενυπόθηκων δανείων στις Η.Π.Α. το 2008, που κατέληξε στην επακόλουθη Μεγάλη Ύφεση, και τη δεύτερη να αναδύεται από την απειλή προς το ευρώ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, που προκλήθηκε από τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Και στις δύο περιπτώσεις οι πολιτικές της ελίτ προκάλεσαν τεράστιες υφέσεις, υψηλά επίπεδα ανεργίας και πτώση των εισοδημάτων για εκατομμύρια απλών εργαζομένων σε όλο τον κόσμο. Δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ε.Ε. ήταν τα εξέχοντα παραδείγματα, αυτές οι κρίσεις έβλαψαν τη φήμη της φιλελεύθερης δημοκρατίας στο σύνολό της.

Ο μελετητής της δημοκρατίας Larry Diamond έχει χαρακτηρίσει τα έτη μετά από κρίσεις ως έτη μιας «δημοκρατικής ύφεσης» στην οποία ο συνολικός αριθμός των δημοκρατιών μειώθηκε σε σχεδόν όλες τις περιοχές του κόσμου.4 Ένας αριθμός αυταρχικών χωρών με επικεφαλής την Κίνα και τη Ρωσία απέκτησαν πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και έγιναν περισσότερο επηρμένες: η Κίνα άρχισε να προωθεί το δικό της «μοντέλο Κίνας» ως τον δρόμο προς την ανάπτυξη και την ευημερία, μοντέλο εξαιρετικά αντιδημοκρατικό, ενώ η Ρωσία επιτέθηκε κατά της φιλελεύθερης παρακμής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Κάποιες χώρες που έμοιαζαν επιτυχημένες φιλελεύθερες δημοκρατίες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, μεταξύ των οποίων η Ουγγαρία, η Τουρκία, η Ταϊλάνδη και η Πολωνία, διολίσθησαν προς μια περισσότερο αυταρχική διακυβέρνηση. Η Αραβική Άνοιξη του 2011 προκάλεσε αναταραχή σε δικτατορίες σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή, αλλά στη συνέχεια διέψευσε εντελώς τις ελπίδες για περισσότερη δημοκρατία στην περιοχή, καθώς η Λιβύη, η Υεμένη, το Ιράκ και η Συρία οδηγήθηκαν σε εμφύλιο πόλεμο. Το τρομοκρατικό κύμα που προκάλεσε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου δεν ηττήθηκε με τις εισβολές των Η.Π.Α στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, αλλά μάλλον μεταλλάχθηκε στο Ισλαμικό Κράτος, το οποίο αναδύθηκε ως φάρος για τους βαθιά αντιφιλελεύθερους και βίαιους Ισλαμιστές σε ολόκληρο τον κόσμο. Εξίσου αξιοσημείωτο με την ανθεκτικότητα του ISIS ήταν ότι τόσο πολλοί νεαροί Μουσουλμάνοι άφησαν μια σχετικά ασφαλή ζωή στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη για να ταξιδέψουν στη Συρία και να πολεμήσουν για λογαριασμό του.

Πιο εκπληκτικές και ίσως πιο σημαντικές ήταν οι δύο μεγάλες εκλογικές εκπλήξεις του 2016, η ψήφος της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και η εκλογή του Ντόναλντ Τζ. Τραμπ ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Και στις δύο περιπτώσεις οι ψηφοφόροι ανησυχούσαν για οικονομικά ζητήματα, ιδιαίτερα οι ψηφοφόροι της εργατικής τάξης που ήταν εκτεθειμένοι στην απώλεια εργασίας και την αποβιομηχανοποίηση. Εξίσου σημαντική, όμως, ήταν η αντίθεση στη συνεχιζόμενη ευρείας κλίμακας μετανάστευση, την οποία θεωρούσαν ότι έπαιρνε τις θέσεις απασχόλησης από τους γηγενείς εργαζόμενους και διάβρωνε τις καθιερωμένες από παλιά πολιτισμικές ταυτότητες. Κόμματα κατά των μεταναστών και κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέκτησαν δύναμη σε πολλές άλλες ανεπτυγμένες χώρες, με εξέχοντα το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, το Κόμμα για την Ελευθερία στην Ολλανδία, την Εναλλακτική για τη Γερμανία και το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία. Σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο γεννήθηκαν αφενός φόβοι για την ισλαμική τρομοκρατία και αφετέρου αντιπαραθέσεις σχετικά με την παρεμπόδιση έκφρασης της μουσουλμανικής ταυτότητας όπως η μπούρκα, το νικάμπ και το μπουρκίνι.

Η πολιτική του εικοστού αιώνα είχε οργανωθεί πάνω στο φάσμα αριστεράς–δεξιάς, το οποίο καθοριζόταν από οικονομικά ζητήματα, με την αριστερά να θέλει περισσότερη ισότητα και τη δεξιά να απαιτεί μεγαλύτερη ελευθερία. Η προοδευτική πολιτική επικεντρωνόταν γύρω από τους εργαζόμενους, τα συνδικάτα τους και τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα που επεδίωκαν καλύτερη κοινωνική προστασία και οικονομική αναδιανομή. Η δεξιά, αντίθετα, ενδιαφερόταν πρωτίστως να περιορίσει το μέγεθος της κυβέρνησης και να ενισχύσει τον ιδιωτικό τομέα. Τη δεύτερη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα, αυτό το φάσμα φαίνεται να υποχωρεί σε πολλές περιοχές προς ένα φάσμα που ορίζεται από την ταυτότητα. Η αριστερά έχει επικεντρωθεί λιγότερο σε μια ευρεία οικονομική ισότητα και περισσότερο στην προώθηση των συμφερόντων μιας μεγάλης ποικιλίας ομάδων που θεωρούνται περιθωριοποιημένες – μαύροι, μετανάστες, γυναίκες, λατινοαμερικανοί, η κοινότητα ΛΟΑΤ (LGBT), πρόσφυγες και άλλοι παρόμοιοι. Η δεξιά εν τω μεταξύ επαναπροσδιορίζεται ως αποτελούμενη από πατριώτες που ζητούν να προστατεύσουν την παραδοσιακή εθνική ταυτότητα, μια ταυτότητα που συχνά συνδέεται ρητά με τη φυλή, την εθνότητα ή τη θρησκεία.

Μια μακρά παράδοση, που χρονολογείται τουλάχιστον από την εποχή του Καρλ Μαρξ, βλέπει τους πολιτικούς αγώνες ως αντανάκλαση οικονομικών συγκρούσεων, κυρίως ως διεκδικήσεις για κομμάτια της πίτας. Πράγματι, αυτό αποτελεί μέρος του αφηγήματος της δεκαετίας του 2010, με την παγκοσμιοποίηση να προκαλεί τη μη συμμετοχή σημαντικών πληθυσμών στη συνολική ανάπτυξη που έλαβε χώρα σε ολόκληρο τον κόσμο. Μεταξύ του 2000 και του 2016 οι μισοί Αμερικανοί δεν είδαν καμία αύξηση στα πραγματικά τους εισοδήματα. Το ποσοστό της εθνικής παραγωγής που πηγαίνει στο πλουσιότερο 1% ανήλθε από 9% του ΑΕΠ το 1974, στο 24% το 2008.5

Όμως, όσο σημαντικό και αν είναι το ατομικό υλικό συμφέρον, οι άνθρωποι έχουν και άλλα κίνητρα, τα οποία εξηγούν καλύτερα τα όσα ετερόκλητα συμβαίνουν σήμερα. Αυτό μπορούμε να το ονομάσουμε πολιτική της μνησικακίας. Σε πολλές και διάφορες περιπτώσεις ο πολιτικός αρχηγός έχει κινητοποιήσει τους οπαδούς του γύρω από την αντίληψη ότι η αξιοπρέπεια της ομάδας έχει πληγεί, διασυρθεί ή αλλιώς περιφρονηθεί. Αυτή η μνησικακία γεννά αιτήματα για δημόσια αναγνώριση της αξιοπρέπειας της εν λόγω ομάδας. Μια ταπεινωμένη ομάδα που ζητά αποκατάσταση της αξιοπρέπειάς της φέρει πολύ περισσότερο συναισθηματικό φορτίο απ’ ό,τι άνθρωποι που απλώς επιδιώκουν το οικονομικό τους όφελος.

Έτσι, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει μιλήσει για την τραγωδία της κατάρρευσης της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και του τρόπου που η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες επωφελήθηκαν από την αδυναμία της Ρωσίας, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, και έφεραν το ΝΑΤΟ μέχρι τα σύνορά της. Ο Πούτιν περιφρονεί τη στάση ηθικής ανωτερότητας των δυτικών πολιτικών και θέλει να αντιμετωπίζουν τη Ρωσία όχι, όπως είπε κάποτε ο πρόεδρος Ομπάμα, ως έναν αδύναμο περιφερειακό παίκτη, αλλά ως μεγάλη δύναμη. Ο Βίκτωρ Όρμπαν, ο Ούγγρος πρωθυπουργός, δήλωσε το 2017 ότι η επιστροφή του στην εξουσία το 2010 σηματοδότησε τη στιγμή που «εμείς οι Ούγγροι αποφασίσαμε επίσης ότι θέλουμε να ανακτήσουμε τη χώρα μας, ότι θέλουμε να ανακτήσουμε την αυτοεκτίμησή μας και ότι θέλουμε να ανακτήσουμε το μέλλον μας».6 Η κινεζική κυβέρνηση του Σι Τζινπίνγκ έχει μιλήσει διά μακρών για την «εκατό ετών ταπείνωση» της Κίνας και πώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία και άλλες χώρες προσπάθησαν να αποτρέψουν την επιστροφή της στο στάτους μεγάλης δύναμης που είχε σε όλες τις περασμένες χιλιετίες της ιστορίας. Όταν ο ιδρυτής της Αλ Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν, ήταν δεκατεσσάρων ετών, η μητέρα του διαπίστωσε ότι η Παλαιστίνη τού είχε γίνει εμμονή και «δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό του, καθώς έβλεπε τηλεόραση στο σπίτι τους στη Σαουδική Αραβία».7 Ο θυμός του για την ταπείνωση των Μουσουλμάνων μεταδόθηκε αργότερα στους νεαρούς ομόθρησκούς του, που προσφέρθηκαν εθελοντικά να πολεμήσουν στη Συρία στο όνομα μιας πίστης για την οποία είχαν την πεποίθηση ότι είχε διωχθεί και καταπιεσθεί σε ολόκληρο τον κόσμο. Είχαν την ελπίδα να επαναφέρουν τη δόξα ενός παλαιότερου ισλαμικού πολιτισμού μέσα στο Ισλαμικό Κράτος.

Η μνησικακία απέναντι σε ταπεινώσεις αποτελούσε επίσης ισχυρή δύναμη σε δημοκρατικές χώρες. Το κίνημα Black Lives Matter (Οι ζωές των μαύρων έχουν αξία) εμφανίστηκε μετά από μια σειρά φόνων Αφροαμερικανών από την αστυνομία, οι οποίοι συνέβησαν στο Φέργκιουσον (Μιζούρι), τη Βαλτιμόρη, τη Νέα Υόρκη και άλλες πόλεις και πήραν μεγάλη δημοσιότητα, με την επιδίωξη να εξαναγκάσει τον έξω κόσμο να δώσει προσοχή σε ό,τι βίωσαν τα θύματα της φαινομενικά τυχαίας αστυνομικής βίας. Σε πανεπιστημιακούς και εργασιακούς χώρους σε όλη τη χώρα, σεξουαλικές επιθέσεις και σεξουαλική παρενόχληση θεωρήθηκαν ως απόδειξη ότι οι άνδρες δεν έπαιρναν στα σοβαρά τις γυναίκες ως ισότιμες.

Ξαφνικά δόθηκε προσοχή στους διεμφυλικούς, οι οποίοι προηγουμένως δεν αναγνωρίζονταν ως ξεχωριστός στόχος διακρίσεων. Πολλοί δε από εκείνους που ψήφισαν τον Ντόναλντ Τραμπ θυμόνταν μια καλύτερη εποχή στο παρελθόν, όταν η θέση τους στη δική τους κοινωνία ήταν  περισσότερο ασφαλής, και ήλπιζαν με τις πράξεις τους «Να κάνουν την Αμερική σπουδαία ξανά». Παρά την απόσταση στον χρόνο και τον τόπο, τα αισθήματα των υποστηρικτών του Πούτιν ως προς την αλαζονεία και την περιφρόνηση από τις δυτικές ελίτ ήταν παρόμοια με εκείνα που ένιωθαν οι αγρότες ψηφοφόροι στις Η.Π.Α., οι οποίοι αισθάνονταν ότι οι αστικές ελίτ και στις δύο ακτές, καθώς και οι σύμμαχοί τους στα ΜΜΕ, αγνοούσαν με παρόμοιο τρόπο αυτούς και τα προβλήματά τους.

Οι επαγγελματίες της πολιτικής της μνησικακίας αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο. Η συμπάθεια που ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Ντόναλντ Τραμπ  τρέφουν ο ένας για τον άλλο δεν είναι απλώς προσωπική, αλλά έχει τις ρίζες της στον κοινό εθνικισμό τους. Ο Βίκτωρ Όρμπαν εξήγησε ότι «συγκεκριμένες θεωρίες περιγράφουν τις αλλαγές που λαμβάνουν χώρα τώρα στον δυτικό κόσμο, καθώς και την εμφάνιση στο προσκήνιο ενός συγκεκριμένου Προέδρου των Η.Π.Α., ως έναν αγώνα στην παγκόσμια πολιτική αρένα μεταξύ της διεθνικής ελίτ – αναφερόμενης ως ‘παγκόσμιας’– και των πατριωτικών εθνικών ελίτ», των οποίων αυτός ήταν ένα πρώιμο παράδειγμα.8

Σε όλες τις περιπτώσεις μια ομάδα, είτε μια μεγάλη δύναμη, όπως η Ρωσία ή η Κίνα, είτε ψηφοφόροι στις Ηνωμένες Πολιτείες ή στη Βρετανία, πιστεύει ότι αυτή διαθέτει μια ταυτότητα στην οποία δεν δίδεται επαρκής αναγνώριση – είτε από τον έξω κόσμο, στην περίπτωση ενός έθνους, είτε από άλλα μέλη της ίδιας κοινωνίας. Αυτές οι ταυτότητες μπορεί να είναι, και είναι, απίστευτα ποικίλες, βασιζόμενες στο έθνος, τη θρησκεία, την εθνότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή το φύλο. Αποτελούν όλες τους εκφάνσεις ενός κοινού φαινομένου, εκείνου της πολιτικής της ταυτότητας.

Οι όροι ταυτότητα και πολιτική της ταυτότητας είναι αρκετά πρόσφατοι, με τον πρώτο να έχει εκλαϊκευτεί από τον ψυχολόγο Eric Erikson κατά τη δεκαετία του 1950 και τον δεύτερο να εμφανίζεται μόλις στην πολιτισμική πολιτική των δεκαετιών 1980 και 1990. Η ταυτότητα διαθέτει μεγάλο αριθμό σημασιών σήμερα. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρεται απλώς σε κοινωνικές κατηγορίες ή ρόλους και σε άλλες σε βασική πληροφόρηση για τον ίδιο τον εαυτό κάποιου (όπως στο «μου έκλεψαν την ταυτότητά μου»). Χρησιμοποιούμενες με αυτό τον τρόπο οι ταυτότητες υπήρχαν ανέκαθεν.9

Σε αυτό το βιβλίο θα χρησιμοποιώ τον όρο ταυτότητα με μια ειδική έννοια που μας βοηθάει να κατανοήσουμε γιατί η ταυτότητα είναι τόσο σημαντική στη σύγχρονη πολιτική. Ο όρος ταυτότητα προέρχεται, κατά πρώτο λόγο, από μια διάκριση μεταξύ του πραγματικού εσωτερικού εαυτού κάποιου και ενός εξωτερικού κόσμου με κοινωνικούς κανόνες και νόρμες, η οποία δεν αναγνωρίζει επαρκώς την αξία ή την αξιοπρέπεια αυτού του εσωτερικού εαυτού. Μεμονωμένα άτομα κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας βρέθηκαν σε αντιπαράθεση με τις κοινωνίες τους. Όμως, μόλις στη σύγχρονη εποχή έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι ο αυθεντικός εσωτερικός εαυτός είναι εγγενώς πολύτιμος, και η εξωτερική κοινωνία συστηματικά εσφαλμένη και άδικη στην εκτίμησή της για αυτόν. Δεν είναι ο εσωτερικός εαυτός αυτός που πρέπει να συμμορφώνεται με τους κανόνες της κοινωνίας, αλλά η ίδια η κοινωνία που πρέπει να αλλάξει.

Ο εσωτερικός εαυτός είναι η βάση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αλλά η φύση αυτής της αξιοπρέπειας είναι ευμετάβλητη και έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου. Σε πολλούς πρώιμους πολιτισμούς, η αξιοπρέπεια αποδίδεται μόνο σε λίγους ανθρώπους, συχνά σε πολεμιστές οι οποίοι είναι πρόθυμοι να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους στη μάχη. Σε άλλες κοινωνίες, η αξιοπρέπεια αποτελεί χαρακτηριστικό όλων των ανθρώπων, βασιζόμενο στην εσωτερική τους αξία ως ανθρώπων με αυτενέργεια. Σε άλλες δε περιπτώσεις, η αξιοπρέπεια οφείλεται στην ιδιότητα κάποιου ως μέλους μιας ευρύτερης ομάδας με κοινή μνήμη και εμπειρία.

Τέλος, η εσωτερική αίσθηση της αξιοπρέπειας αναζητεί αναγνώριση. Δεν είναι αρκετό ότι έχω μια αίσθηση της δικής μου αξίας, εάν άλλοι άνθρωποι δεν την αναγνωρίζουν δημόσια ή, ακόμα χειρότερα, εάν αυτοί με δυσφημούν ή δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξή μου. Η αυτοεκτίμηση απορρέει από την εκτίμηση των άλλων. Επειδή οι άνθρωποι εκ φύσεως ποθούν την αναγνώριση, η σύγχρονη έννοια της ταυτότητας εξελίσσεται γρήγορα σε πολιτική της ταυτότητας, στην οποία τα άτομα απαιτούν δημόσια αναγνώριση της αξίας τους.

Έτσι, η πολιτική της ταυτότητας περικλείει ένα μεγάλο μέρος των πολιτικών αγώνων του σύγχρονου κόσμου, από τις δημοκρατικές επαναστάσεις έως τα νέα κοινωνικά κινήματα, από τον εθνικισμό και τον ισλαμισμό έως την πολιτική στα σύγχρονα αμερικανικά πανεπιστήμια. Για την ακρίβεια, ο φιλόσοφος Χέγκελ υποστήριξε ότι ο αγώνας για αναγνώριση υπήρξε ο πιο σημαντικός μοχλός εξέλιξης της ανθρώπινης ιστορίας, μια δύναμη η οποία ήταν το κλειδί για να κατανοήσουμε την ανάδυση του σύγχρονου κόσμου.

Ενώ οι οικονομικές ανισότητες που παρουσιάζονται στα τελευταία περίπου πενήντα χρόνια της παγκοσμιοποίησης αποτελούν μείζονα παράγοντα που εξηγεί τη σύγχρονη πολιτική, οι οικονομικές αδικίες γίνονται πολύ περισσότερο έντονες όταν συνδέονται με αισθήματα ταπείνωσης και έλλειψης σεβασμού. Μάλιστα, μεγάλο μέρος αυτού που κατανοούμε ως οικονομικό κίνητρο, στην πραγματικότητα αντανακλά όχι μια άμεση επιθυμία για πλούτο και πόρους, αλλά το γεγονός ότι το χρήμα εκλαμβάνεται ως δείκτης κοινωνικής καταξίωσης και αγοράζει σεβασμό. Η σύγχρονη οικονομική θεωρία δομείται  γύρω από την παραδοχή ότι οι άνθρωποι είναι έλλογα όντα που θέλουν να μεγιστοποιήσουν την «ωφέλειά» τους –δηλαδή την υλική ευημερία τους– και ότι η πολιτική αποτελεί απλώς μια επέκταση αυτής της συμπεριφοράς που επιδιώκει τη μεγιστοποίηση. Ωστόσο, εάν πρόκειται ποτέ να ερμηνεύσουμε κατάλληλα τη συμπεριφορά των πραγματικών ανθρώπων στον σύγχρονο κόσμο, πρέπει να διευρύνουμε την κατανόηση που έχουμε για το ανθρώπινο κίνητρο πέρα από αυτό το απλό οικονομικό μοντέλο, το οποίο τόσο πολύ κυριαρχεί στον λόγο μας. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί να επιδείξουν ορθολογική συμπεριφορά, ή ότι αυτοί είναι ιδιοτελή άτομα τα οποία επιδιώκουν περισσότερο πλούτο και πόρους. Όμως, η ανθρώπινη ψυχολογία είναι πολύ πιο σύνθετη από όσο δέχεται το μάλλον απλουστευτικό οικονομικό μοντέλο. Προτού μπορέσουμε να αντιληφθούμε τη σύγχρονη πολιτική της ταυτότητας, πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να αναπτύξουμε μια βαθύτερη και πλουσιότερη αντίληψη για τα ανθρώπινα κίνητρα και τη συμπεριφορά. Χρειαζόμαστε, με άλλα λόγια, μια καλύτερη θεωρία για την ανθρώπινη ψυχή”.

spot_img

11 ΣΧΟΛΙΑ

    • Δηλαδή, η ελπίδα πεθαίνει μετά απ’ αυτούς που ελπίζουν, μετά από εμάς 🙁 🙁 Τι να την κάμεις;

  1. Δεν θα μπορούσε κανείς παρά να συμφωνήσει με το συμπέρασμα του ΦΦ: «Χρειαζόμαστε μια καλύτερη θεωρία για την ανθρώπινη ψυχή».

    Μόνο που μια καλύτερη θεώρησή της δεν γίνεται να υπάρξει αν δεν αμφισβητηθεί ο περιορισμός της οπτικής μας στο Άτομο = η άγνοια της Κοινωνίας. Δηλαδή δεν θα αποκτήσουμε ποτέ μια ουσιωδώς σωστή αντίληψη για τη ψυχή μας αν δεν παραδεχτούμε ότι οι ατομικές ψυχές είναι κατασκευάσματα ιδιαίτερων κοινωνιών.

    Τόσο ο ΦΦ όσο και ο Χέγκελ, δίνουν σημασία στη σημασία της ατομικής «αναγνώρισης» επειδή το ατομικιστικό τους σύστημα αξιών δεν αναγνωρίζει τη σημασία της Συλλογικής Υπόστασης, που είναι σημαντικότερη για άλλους πολιτισμούς.
    Έτσι, ο ΦΦ θεωρεί «πολιτικό ζήτημα» και «πολιτική ταυτότητα» την ατομική ψυχική ανάγκη για αναγνώριση, η οποία δεν είναι παρά ένα ένστικτο, πράγμα που σημαίνει μη πολιτικό θέμα. Επίσης, συγχέει τον εθνικισμό με την εθνική αξιοπρέπεια.

    Η ταπείνωση, πράγματι αφορά το Είναι του ανθρώπου, όχι το Έχειν. Και όντως ο «οικονομικός άνθρωπος» με τα ιδιοτελή κίνητρα και τον «ορθολογισμό» του δεν επαρκεί για τον ορισμό του «υποκειμένου». Ούτε όμως και το «υποκείμενο» αρκεί για την κατανόηση της ανθρώπινης Υπόστασης (που δεν έχει για πρωταρχικό μέλημα την αναγνώριση).

    Ο ΦΦ, εγκλωβισμένος σε μια προσβλητική για την Ανθρωπιά αντίληψη του ανθρώπου, δεν βλέπει παρά έναν «εσωτερικό εαυτό» και έναν «εξωτερικό κόσμο». Ο «αυθεντικός» εαυτός όμως δεν είναι ο «υποκειμενικός» αλλά ο κοινωνικός!……

    Η «πολιτική της αξιοπρέπειας» δεν είναι παρά μέρος του προβλήματος της έλλειψης Πολιτικής. Δεν είναι παρά μια όψη του απολιτικού δικαιωματισμού.

    Πράγματι, φέρνει πολλά δεινά η κυριαρχία του οικονομισμού, ο οποίος είναι η μία όψη του ατομικισμού: ο Ρεαλισμός. Η μη κυρίαρχη όψη του ατομικισμού, ο Ιδεαλισμός, δεν είναι η λύση αλλά μη κυρίαρχο μέρος του προβλήματος.
    Ο λόγος που στα καθ’ ημάς δεν παρατηρείται πια αγάπη για την Πατρίδα έγκειται στο ότι απολέσαμε την αγάπη στον Άνθρωπο, στον Εαυτό μας (ως κάτι που γίνεται Άνθρωπος).

    Δυστυχώς, η θεώρηση του ΦΦ δεν συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας νέας πολιτικής θεωρίας. Συμβάλλει στην αναπαραγωγή του απολιτικού-αντικοινωνικού ατομικισμού.

    Δεν υπάρχει πολιτική θεωρία που να θεωρεί την κοινωνία «έξω κόσμο».
    Υπάρχουν όμως προσβολές της Υπόστασης (ατόμων ή εθνών) που έχουν τα χαρακτηριστικά του εκφοβισμού. Και στον εκφοβισμό (είτε το άτομο είτε η κοινωνία) δεν υπάρχει αντίδραση. Απλώς και μόνο επειδή το θύμα παραλύει. Αυτός ακριβώς είναι ο στόχος του επιτιθέμενου…

    Ευχή μου για την καινούργια χρονιά: να συνειδητοποιήσουμε ότι μας συμβαίνει (χρόνια τώρα) κάτι πολύ χειρότερο από την μη αναγνώριση ή την προσβολή της αξιοπρέπειας!

    • Σας ευχαριστώ πολύ για αυτό το εμπνευσμένο σχόλιο.
      Δεν είναι όμως τυχαίο το γεγονός ότι γράφτηκε σε αυτή την σελίδα. Ο Σαββίδης πάντα φρόντιζε να δίνει χώρο είτε εδώ, είτε στην εκπομπή, σε ανθρωποκεντρικές και ελληνοπρεπείς αναζητήσεις.

      Έχω να πώ μόνο, ότι η προτεσταντική αυθαίρετη σκέψη χρειάζεται την ατομοκεντρική οπτική γωνία. Αυτή είναι η βασική της διαφορά από την κατ’ εξοχήν πολιτική, αναίτια σκέψη (την φιλοσοφία).

  2. Για το γεγονός ότι θίγεται η εθνική μας αξιοπρέπεια φταίμε εμείς οι ίδιοι, διότι είναι φανερό, ότι αυτή η αξιοπρέπεια την οποία ο Σαββίδης αναγάγει πολύ ορθά στην εθνική μας ταυτότητα, δεν εκφράζει εμάς τους ίδιους διότι την ταυτότητά μας την αντλούμε από την ιστορία, δηλαδή από το παρελθόν.
    Με τέτοια εθνική ταυτότητα είναι άστοχο να περιμένει κανείς, ότι θα αντιδράσουμε απέναντι στην προσβολή της. Θα ήταν εξάλλου και μή φρόνιμο να το κάμουμε. Διότι σήμερα δεν διαθέτουμε ούτε το πολιτικό, ούτε το οικονομικό, ούτε φυσικά και το πολιτιστικό ανάστημα για να προσδώσουμε σε μια τέτοια αντίδραση αποτελεσματικότητα.

  3. Εννοείται φυσικά ότι ο Π. Σαββίδης αξίζει την βαθιά ευγνωμοσύνη μας για την προσφορά του.
    Προσωπικά, υποκλίνομαι μπροστά στη σκέψη και το ήθος του. Το σχόλιό μου δεν τον αφορά γιατί η δική του αντίληψη δεν γίνεται να είναι ούτε προτεσταντική ούτε καθολική ή εβραϊκή.

    Η δική μου μικρή συμβολή αφορά στο να απεγκλωβιστούμε από τη σύγχυση του ιδεαλιστικού «ανθρωπισμού-ανθρωποκεντρισμού» (= προτεσταντικού ατομοκεντρισμού) με την Ελευθερία-Ανθρωπιά.
    Στην αρχή ο Ουμανισμός και στη συνέχεια ο Ρομαντισμός, υπήρξαν η σταθερή γερμανική/ιδεαλιστική αντίδραση απέναντι στον αγγλοσαξονικό πραγματισμό-υλισμό-εμπειρισμό. Οι Γερμανοί «φιλόσοφοι» μας έκαναν μεγάλη ζημιά ταυτίζοντας την αντίληψή τους με την ελληνική, αποκλείοντας έτσι την εναλλακτική δυνατότητα της αληθινής Φιλοσοφίας = Πολιτικής.

    Σε όλα τα ζητήματα πρέπει να βγαίνουμε έξω από τη λογική της Μίας-κυρίαρχης σκέψης με τα δύο παρακλάδια (που αναγνωρίζουμε μόνο σαν δεξιά-αριστερά). Η γερμανική «αριστερά» έφερε τεράστια σύγχυση λόγω «σύνθεσης» του ιδεαλιστικού Πνεύματος με τον αγγλοσαξονικό ΚΑΙ εβραϊκό υλισμό-πραγματισμό. Έξω από τη διχοτομική σκέψη (ύλη-πνεύμα, άτομο-όλο, φύση-ιστορία), αρχίζει η Κρίση (η Διά-κριση):
    Άλλο πράγμα είναι η καθημερινή ζωή της αναγκαιότητας και άλλο πράγμα η αληθινή Ζωή της Ελευθερίας του Είναι.

    Άλλο πράγμα είναι το να θίγεται η αξιοπρέπεια/προσωπικότητα/ταυτότητα ΜΕΤΑΞΥ ΙΣΩΝ (ατόμων ή κρατών) και άλλο η προσβολή του Είναι (του Προσώπου, της αληθινής Ύπαρξης=τρόπου του Είναι) λόγω ΑΝΙΣΗΣ ΣΧΕΣΗΣ, σχέσης εξουσίας!

    Το να θίγεις κάποιον συμπολίτη (πχ παραβαίνοντας τον «πολιτικά ορθό» τρόπο περί «πολιτισμικών» διακρίσεων) ή το να κατηγορούν οι Αμερικανοί τους Ευρωπαίους, είναι μια στιγμιαία ΑΣΕΒΕΙΑ περί της ταυτότητας που συμβαίνει μεταξύ ίσων.
    Όμως το να ΑΦΑΙΡΕΙΣ την Ταυτότητα όπως συμβαίνει με την άνιση σχέση Δυτικών-Ελλήνων σημαίνει ότι βγάζεις από την μέση τον άλλο, εξουσιαστικά.
    Είναι άλλο πράγμα, το να επιτίθεσαι ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΑ με ΠΡΟΘΕΣΗ να ΒΛΑΨΕΙΣ την ψυχική ΥΠΟΣΤΑΣΗ του Άλλου-Διαφορετικού ΩΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ.

    Οι Δυτικοί δεν «θίγουν την αξιοπρέπεια» των Ελλήνων υποτιμώντας την Υπόσταση/Πρόσωπό τους, την ΒΛΑΠΤΟΥΝ και μάλιστα πολύ σοβαρά. Εξοντώνεις Ψυχικά το θύμα σου όταν το κάνεις να πιστεύει πως φταίει το ίδιο, φταίει Aυτό-που-Είναι, για τα δεινά που του προξενείς εσύ, για το ότι καταστρέφεται ψυχικά.

    Η αξιοπρέπεια θίγεται μεταξύ όμοιων, αλλά η προσβολή της Υπόστασης είναι Κόλπο Εξουσίας, είναι ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ.

    Σε όλα τα έθνη αναγνωρίζεται μια Υπόσταση. Όταν θίγεται η αξιοπρέπειά τους είναι απλώς μια εμπόλεμη φάση. Στους Έλληνες όμως δεν αναγνωρίζεται το Είναι τους, η Ιστορία τους: τους λένε «ΝΕΟ-Έλληνες», δηλαδή ότι δεν έχουν σχέση με τους προγόνους τους, των οποίων γνήσιοι συνεχιστές είναι οι Δυτικοί.

  4. Φταίμε, ίσως, οι ίδιοι για το γεγονός ότι ανεχόμαστε τους στρατευμένους στον εθνομηδενισμό διανοούμενους να παπαγαλίζουν ότι οι Έλληνες είναι ανίκανοι για εκσυγχρονισμό κλπ. Οι συμπατριώτες αναθεωρητές της ιστορίας θίγουν την αξιοπρέπειά μας, μολονότι είναι στρατευμένοι στη στρατηγική εκμηδένισης. Βοηθούν στην εξόντωσή μας, δεν μπορούν να την επιφέρουν όπως οι πολιτισμικά κυρίαρχοι.

    Επίσης, οι αναθεωρητές Τούρκοι μας θίγουν και φταίμε που δεν αντιδρούμε. Αλλά δεν αντιδρούμε επειδή έχουμε υποστεί ψυχική καταστροφή από τους Συμμάχους-αφεντικά. Μας έχουν ήδη εξοντώσει επιβάλλοντας μια «παιδεία» που κάνει τους νέους μας να αγνοούν τον Κολοκοτρώνη. Χτες κάποιος τον είπε «ο Νέγρος του Μοριά»!

    Στην αρχαιότητα οι Ρωμαίοι, στους βυζαντινούς χρόνους οι Φράγκοι, μετά τον Διαφωτισμό οι Βόρειοι, η ίδια πάντα ύπουλη στρατηγική εξόντωσης, η πολιτισμική βία, η Άρνηση Ταυτότητας, όχι η προσβολή της.
    Μετά την κατάκτησή μας από τους Φράγκους (με αρχή το 1204), οι Έλληνες δεν έχουν ούτε τις υλικές ούτε τις ψυχικές δυνάμεις να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους απέναντι στον εχθρό. Μόνο σε στιγμές «Αγίας Παραφροσύνης» (Καζατζάκης), παρατηρείται το «Πύρωμα Ψυχής» (Παλαμάς) που έκανε την Επανάσταση του 21 και τη σύγχρονη Αντίσταση.

    Η ταυτότητά του έθνους μας είναι η Ιστορία μας, η Παράδοσή μας, η Ορθοδοξία, ο τρόπος της Σοφίας, ο τρόπος των Κοινοτήτων. Το Είναι μας δεν είναι η «μαϊμού κοινωνία», το κράτος-μη έθνος μιας δουλοπρεπούς ελίτ και ενός ψυχικά καταστραμμένου λαού.

  5. Καβάφης:

    ‘Το θέμα, ο Χαρακτήρ του Δημαράτου,…«Πρώτα του βασιλέως Δαρείου, κι έπειτα του βασιλέως Ξέρξη ο αυλικός·και τώρα με τον Ξέρξη και το στράτευμά του,νά επιτέλους θα δικαιωθεί ο Δημάρατος.

    »Μεγάλη αδικία τον έγινε. Ήταν του Αρίστωνος ο υιός. Αναίσχυντα εδωροδόκησαν οι εχθροί του το μαντείον.Και δεν τους έφθασε που τον εστέρησαν την βασιλεία,αλλ’ όταν πια υπέκυψε, και το απεφάσισε να ζήσει μ’ εγκαρτέρησιν ως ιδιώτης,έπρεπ’ εμπρός και στον λαό να τον προσβάλουν,έπρεπε δημοσία να τον ταπεινώσουν στην γιορτή.’

  6. Στά ὅρια μεταξύ τῶν πολιτισμῶν, πού εἶναι ὀντολογικά ὅρια, ἐκεῖ ξεκινοῦν οἱ πόλεμοι, καί ἀφοροῦν τήν ταυτότητα/ὕπαρξη/πρόσωπο. Ἡ μνήμη εἶναι ἕνα στοιχεῖο τοῦ προσώπου. Κανένας ἄλλος δέν μπορεῖ νά ἔχει τίς μνῆμες πού ἔχει κάποιος συγκεκριμένος ἄνθρωπος.
    «Είναι ο χρόνος που έχεις ξοδέψει για το τριαντάφυλλό σου που κάνει το τριαντάφυλλό σου τόσο σημαντικό» λέει ὁ μικρός πρίγκηπας, ἀλλά καί τό συγκεκριμένο τριαντάφυλλο, πού εἶναι τριαντάφυλλο ὡς συλλογική ὑπόσταση, ὡς αὐτό τό συγκεκριμένο τριαντάφυλλο ἔχει τήν μνήμη τῆς συγκεκριμένης φροντίδας πού ἔχει δεχτεῖ. Τά χειροποίητα, ἡ πέτρα πού ἔχει σμιλευτεῖ καί ἔχει γίνει ἄγαλμα, τό ξύλο πού σκαλίστηκε καί ἔγινε τέμπλο, ἔχουν τό ἀποτύπωμα τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς ἐποχῆς πού τά δημιούργησαν.
    Ἡ ἀναγνώριση στήν ὁποία ἀναφέρεται ὁ Φουκουγιάμα «Τέλος, η εσωτερική αίσθηση της αξιοπρέπειας αναζητεί αναγνώριση. Δεν είναι αρκετό ότι έχω μια αίσθηση της δικής μου αξίας, εάν άλλοι άνθρωποι δεν την αναγνωρίζουν δημόσια ή, ακόμα χειρότερα, εάν αυτοί με δυσφημούν ή δεν αναγνωρίζουν την ύπαρξή μου.» μπορεῖ νά διαβασθεῖ καί ἔτσι, ὡς ἀναγνώριση τοῦ ἔργου κάποιου, πού εἶναι ἔνδειξη τῆς ταυτότητας, δέν εἶναι δηλαδή χρηματιστηριακή μονάδα ἀλλά βαθύτερα, στή ρίζα της ὑπαρκτική ἀναγνώριση ταυτότητας.
    Εἶναι βαθύτατα θεολογικά ζητήματα καί ὡς γνωστόν ἡ Ὀρθοδοξία γι αὐτό ἀγωνίζεται, γιά τήν ταυτότητα τοῦ ἀνθρώπου.
    Τά δόγματα ἀναφέρονται σέ διαφορετικές ὁμάδες καί οἱ μεταξύ τους διαφοροποιήσεις ἀφοροῦν τήν διαφορετικότητα τῆς ὁμάδας, πού μπορεῖ νά ἔχει ξεχασθεῖ ἀλλά εἶναι ὑπαρκτή, ὄχι τιμωρητικά, ὅπως ἕνα τριαντάφυλλο δέν εἶναι γαρδένια ἄς ποῦμε. Ἡ ἔλλειψη συνειδητοποίησης τῆς διαφορετικότητας, πού γίνεται ἀφορμή γιά ὑπεραξίες ἤ ταπεινωτικές ἐκτιμήσεις, εἶναι στήν ρίζα καί τῶν προβλημάτων ταυτότητας, πού ὅμως ἡ ἄρνηση ἤ ἡ καταστροφή τῆς ρίζας δέν εἶναι λύση, γιατί ἡ ὁποιαδήποτε διαφορετικότητα εἶναι ἐκ Θεοῦ καί δέν εἶναι μειονέκτημα ἀλλά δρόμος.
    Συμβαίνει αὐτή ἡ προσβολή τῆς ρίζας, ὄχι μόνο ταπεινωτικά ἀλλά ὑπαρξιακά καί ὅπως ἀνέφερε ὁ κ. Σαββίδης ΄΄ενώ συνειδητοποιούμε πως μας προσβάλλουν δεν νοιώθουμε ότι προσβάλλεται η αξιοπρέπειά μας ´´ , γιατί δέν νοιώθουμε μέ ὅλη τήν ὕπαρξή μας.

    Σέ ἕνα ἐνδιαφέρον ἄρθρο φαίνεται πῶς ἀπό τήν ἀλλαγή σέ μία δραστηριότητα πλήττονται οἱ ἄνθρωποι πού ἐργάζονται ἐκεῖ ἀλλά ὄχι μόνο αὐτοί, πλήττεται στή ρίζα του ἕνας πολιτισμός, οἱ μνῆμες του, ἡ ταυτότητά του.

    https://ardin-rixi.gr/archives/228885

    Ἡ γενιά τοῦ ’30 προσπάθησε καί κατάφερε νά ἐρευνήσει τήν Ἑλληνικότητα, ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ Ν. Χατζηκυριάκος-Γκίκας ΄ μάλλον μια προπαρασκευαστική εργασία αποβολής των περιττών και ξένων στοιχείων αφ’ ενός και αφ’ ετέρου αναζήτησης και εξακρίβωσης των απαραιτήτων και σταθερών΄ κατάφερε ἴσως τήν ἀρχή τῆς ἑλληνικῆς ἀναγέννησης.

    https://ardin-rixi.gr/archives/228882

    Καί ὅπως ἀναφέρει ὁ Γ. Καραμπελιάς « Αν κάποτε υπάρξει στην Ελλάδα μια γενιά -και άμποτες αυτό να συμβεί όσο πιο σύντομα γίνεται- που θα επιχειρήσει και θα επιτύχει επί τέλους να πραγματοποιήσει την ωρίμανση του…

    • συνέχεια

      την ωρίμανση του νεώτερου ελληνικού κόσμου, αν τέτοιο εγχείρημα είναι δυνατό στις μέρες μας, τότε θα ξαναβρεί στη γενιά του ’30 τη σημαντικότερη πηγή της έμπνευσης της.».

      Καλή χρονιά στούς συνσχολιαστές καί στόν κ. Σαββίδη.

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα