Υπό:

1.Δρ. Ιωάννου Μάζη *

2.Θεόδωρου Νικολοβγένη **

Εισαγωγή: 

Η Τουρκία, προσπαθώντας να εξισορροπήσει τις επιπτώσεις του εμπάργκο όπλων χωρίς να σταματήσει τις επεκτατικές της φιλοδοξίες, έχει ξεκινήσει έναν ξέφρενο ρυθμό παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAV) και σκαφών επιφανείας (USV) που λειτουργούν από όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές αεροπορικές βάσεις της.

Η τελευταία της κίνηση είναι η ανακοίνωση της δημιουργίας βάσης μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην κατεχόμενη περιοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, η λειτουργία της οποίας επηρεάζει όλες τις γειτονικές χώρες.

Σε αυτήν την ανάλυση θα εξετάσουμε, πόσο επηρεάζεται το Ισραήλ από την αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης του Λευκονοίκου, για χρήση από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, στην Κύπρο.

Ανάλυση:

Το ζήτημα της δημιουργίας βάσης για Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (Μ.Ε.Α) στην Κύπρο, επανήλθε στην επιφάνεια με τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου. 

Ποιο ακριβώς επιχειρησιακό αποτύπωμα θα έχει η κίνηση αυτή;

Για να μελετήσουμε το πιο πάνω ερώτημα, ας δούμε ποια αεροδρόμια (ΑΔ) υπάρχουν στα κατεχόμενα αυτή τη στιγμή:

  1. Το παράνομο ΑΔ Ερτζάν στο χωριό Τύμπου, απ’ όπου εξυπηρετούνται οι παράνομες πτήσεις των τουρκικών και των λεγομένων «Τουρκοκυπριακών» αερογραμμών και αποτελεί μια εκ των παρανόμων πυλών εισόδου στα κατεχόμενα. Εδώ να πούμε ότι το ΑΔ κατασκευάστηκε από τους Βρετανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, για τις τότε στρατιωτικές τους ανάγκες. Μετά τον πόλεμο, χρησιμοποιήθηκε ως έδρα της αήττητης 31ης Μοίρας Καταδρομών.

Οι εγκαταστάσεις στο ΑΔ Ερτζάν όπως είναι σήμερα

 Μετά την εισβολή οι κατοχικές δυνάμεις επέκτειναν τους διαδρόμους και βελτίωσαν τις εγκαταστάσεις. Πήρε μάλιστα το όνομά του Επισμηναγού Φεχμί Ερτζάν, ο οποίος ήταν ο Αεροπορικός Σύνδεσμος του Διοικητού του 50ου Συντάγματος Πεζικού Συνταγματάρχη Ιμπραήμ Καραογλάνογλου, οι οποίοι μαζί με άλλους, σκοτώθηκαν από φίλια πυρά αντιαρματικού Μπαζούκα, κατά τη νύχτα  της 20ης προς 21ης Ιουλίου στο Πέντε Μίλι της Κερύνειας.

 

Ο τάφος του Ερτζάν στο νεκροταφείο της Κερύνειας (πηγή:24h.com.cy)

  1. Ο μικρός διάδρομος (1,3χλμ) στο κατεχόμενο χωριό Κρηνί, όπου βρίσκεται η έδρα της Διοίκησης Αεροπορίας Στρατού των κατοχικών δυνάμεων, όπου μετασταθμεύουν ελικόπτερα (ΕΠ) Cougar και Blackhawk.
  1. Το ΑΔ του Λευκονοίκου το οποίο ήδη από το Δεκέμβριο του 2019, χρησιμοποιείται ως βάση ΜΕΑ του Τουρκικού Ναυτικού.  Μάλιστα τότε, υπήρξαν αντιδράσεις από το Δήμο του κατεχόμενου χωριού, οι οποίες αντιμετωπίσθηκαν από τις κατοχικές αρχές με δικαιολογίες του τύπου πως τα ΜΕΑ που θα αποπροσγειώνονται εκεί ΔΕΝ θα είναι οπλισμένα. 

ΜΕΑ ΤΒ2 στο ΑΔ του Λευκονοίκου. Παρατηρήστε το αναπεπταμένο έδαφος και την οροσειρά του Πενταδακτύλου στο βάθος (πηγή:hellasjournal.com)

Πριν την πρώτη προσγείωση ΜΕΑ στο ΑΔ αυτό, η ψευδοδιοίκηση των κατεχομένων είχε αποστείλει αίτημα στην Τουρκία και είχε εγκρίνει στην ψευδοβουλή τη χρήση του ΑΔ από αυτά. 

Έως τώρα όμως, δεν υπήρχε μόνιμη εγκατάσταση στο Λευκόνοικο, αλλά εκτελούνταν μετασταθμεύσεις μεμονομένου ή ζεύγους ΜΕΑ από το ΑΔ του Νταλαμάν. Συνεπώς, η ανακοίνωση του Ερντογάν σηματοδοτεί ίσως, τη μόνιμη εγκατάσταση  μεγαλύτερου αριθμού ΜΕΑ, και αυτό δικαιολογεί τις επιπλέον εργασίες που θα λάβουν χώρα στο ΑΔ του Λευκονοίκου καθώς οι παρούσες εγκαταστάσεις είναι υποτυπώδεις και δε μπορούν να εξυπηρετήσουν μεγάλους αριθμούς. Πληροφορίες μας, αναφέρουν πως το ΑΔ του Λευκονοίκου θα λάβει το όνομα του Επισμηναγού Ερτζάν (ενώ αυτό της Τύμπου θα μετονομαστεί σε ΑΔ Φαζίλ Κιουτσούκ).

Προπαγανδιστική φωτογραφία του ΑΔ του Λευκονοίκου από τουρκικό ΜΕΑ. Ξανατονίζουμε το αναπεπταμένο έδαφος (πηγή:alphanews.live).

 Κάτι άλλο που ειπώθηκε από τον τούρκο πρόεδρο ήταν ότι δεν υπάρχει η ανάγκη μεταστάθμευσης μαχητικών ΑΦ στην Κύπρο καθώς τα ΑΔ του Ικονίου και Αττάλειας βρίσκονται πολύ κοντά στο νησί. 

Ο βασικός όμως λόγος μη μεταστάθμευσης ΑΦ στα κατεχόμενα δεν είναι αυτός. 

Είναι ότι από τα τρία ΑΔ, το μόνο που μπορεί να εξυπηρετήσει μαχητικά είναι αυτό της Τύμπου. Θα αποτελούσε μέγιστο τακτικό σφάλμα η μεταστάθμευση F16 στην Κύπρο, καθώς το ΑΔ αυτό απέχει από τη γραμμή αντιπαράθεσης (Γ.Α) μόλις 7 χλμ. 

Βρίσκεται δηλαδή εντός βεληνεκούς ακόμη και των όλμων της ΕΦ!!! Αυτό το πρόβλημα για την Τουρκία και τις κατοχικές δυνάμεις ισχύει και για τα υπόλοιπα δύο ΑΔ, καθώς το Λευκόνοικο απέχει 27 χλμ ενώ το Κρηνί 10 χλμ από τη Γ.Α.

Επιπλέον, για όποιον γνωρίζει το κατεχόμενο έδαφος γίνεται εύκολα κατανοητό, ότι πυρά καμπύλης τροχιάς από την ΕΦ εναντίον των τριών ΑΔ θα είναι ιδιαιτέρως εύστοχα, καθώς το έδαφος είναι αναπεπταμένο. Ταψί. Flat. 

(σχετικά με την Κύπρο διαβάστε την ανάλυση : «Πολεμώντας στην Κύπρο. Μύθοι και πραγματικότητες»: 

https://www.amynageostratigiki.eu/l/polemontas-stin-kypro-mythoi-kai-pragmatikotites/)

   

Χάρτης που απεικονίζει τα τρία παράνομα ΑΔ των κατεχομένων. Αριστερά, στις νότιες παρυφές του υψώματος του Κοτζάκαγια (στην κορυφή του οποίου τη νύχτα 20/21 Ιουλίου 1974 η 31 ΜΚ «καθάρισε την κατάσταση») το μικρό ΑΔ του Κρηνίου. Στο κέντρο το ΑΔ της Τύμπου και δεξιά αυτό του Λευκονοίκου (πηγή: google maps με δική μας επεξεργασία)

Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε πως ο «εναέριος χώρος» των κατεχομένων ανήκει στο FIR Λευκωσίας. Τα όρια του FIR Λευκωσίας καθορίστηκαν το 1959, την περίοδο που η Κύπρος τελούσε υπό αγγλική κατοχή. Μετά την ανεξαρτησία τα όρια δεν άλλαξαν, ούτε με την προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ICAO στις 18 Δεκεμβρίου του 1961, κατά τις εργασίες τις 14ης συνάντησης του Οργανισμού στη Ρώμη. Το FIR Λευκωσίας έχει έκταση 175.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ήτοι 19 φορές την έκταση του Εθνικού Εναέριου Χώρου της Κύπρου.

Η δυσανάλογη έκταση του FIR Λευκωσίας, σε σχέση με το έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας, οφείλεται στο γεγονός ότι οι Βρετανοί είχαν καταφέρει, λόγω της επιρροής τους μέσα στις δομές του ICAO, να καθοριστούν τα σημερινά όρια του FIR Λευκωσίας με σκοπό τον έλεγχο, αλλά και την οικονομική εκμετάλλευση των πτήσεων στην ευρύτερη κομβική  περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Όλες οι πτήσεις από και προς τα τρία ΑΔ των κατεχομένων αποτελούν παραβίαση του FIR Λευκωσίας. Θεωρούμε, ότι οι παράνομες πτήσεις ΜΕΑ στο FIR Λευκωσίας ήδη καταγράφονται και η λίστα υποβάλλεται εκεί που πρέπει.

Επίσης θα πρέπει να πούμε ότι τα τουρκικά πολιτικά ΑΦ που πετούν εντός του FIR Λευκωσίας, πληρώνουν κανονικά τα τέλη προς την Κυπριακή Δημοκρατία, κάτι που αποτελεί έμμεση αναγνώριση αυτής και του FIR της. 

Χάρτης που απεικονίζει το FIR Λευκωσίας. Παρατηρήστε την πολύ καλή δουλειά που έκαναν οι Βρετανοί (πηγή: ΚΔ). Συγκρατήστε το συγκεκριμένο χάρτη στη μνήμη σας ως ΧΑΡΤΗΣ 1.

Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για τον «εναέριο χώρο» των Αγγλικών βάσεων. Είναι εναέριος χώρος της Κ.Δ και μέρος του FIR Λευκωσίας, κάτι που θα άλλαζε αν ψηφίζονταν το σχέδιο Ανάν.

Πως το Ισραήλ επηρεάζεται;

Για την ΕΦ σε τακτικό επίπεδο δεν αλλάζει κάτι. Τα ΑΔ συνεχίζουν να είναι εντός βεληνεκούς και μάλιστα κατά την άποψή μας, τα ΜΕΑ που ενδεχομένως θα δράσουν εναντίον αυτής, είναι προτιμότερο για την ΕΦ, να απογειώνονται από το Λευκόνοικο. Γιατί πολύ απλά οι Παρατηρητές της με κιάλια θα τα επισημαίνουν τη στιγμή της απογείωσης. Δεν υπερβάλλουμε. Θα πρέπει κάποιος να έχει δει ιδίοις όμμασι το κατεχόμενο έδαφος για να αντιληφθεί την κατάσταση.

Για την Κ.Δ όμως, είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να απαντήσει στην κλιμάκωση και να αιτηθεί μετεγκατάσταση σμήνους μαχητικών της Π.Α στην ΑΒΑΠ. Από το σημείο αυτό και μετά, η Τουρκία δε διαθέτει άλλο επίπεδο κλιμάκωσης. Εξηγήσαμε γιατί. 

Επιχειρησιακά όμως, αυτοί που επηρεάζονται είναι κυρίως το Ισραήλ και δευτερευόντως η Αίγυπτος. Αν οι φίλοι μας δεν το έχουν αντιληφθεί, θα πρέπει να τους το τονίσουμε ότι για αυτούς είναι που χτυπάει η καμπάνα. 

Χάρτης με αποτυπωμένο επ’ αυτού, κύκλο με κέντρο το παράνομο ΑΔ του Λευκονοίκου και ακτίνα 500 χλμ διότι ως γνωστόν τα ANKA S και TB2 S (δορυφορική τηλεκατεύθυνση) έχουν αυτονομία 1000 χλμ. Παρατηρήστε ότι ολόκληρη η ΑΟΖ (άρα και οι πλατφόρμες εξόρυξης, με ότι αυτό συνεπάγεται) του Ισραήλ καθώς και σχεδόν ολόκληρη η επικράτειά του είναι εντός του κύκλου (πηγή: google maps με δική μας επεξεργασία). Συγκρατήστε το συγκεκριμένο χάρτη στη μνήμη σας ως ΧΑΡΤΗΣ 2.

Πιθανότεροι Τρόποι Ενεργείας της Τουρκίας :

Για να προχωρήσουμε στην αξιολόγηση του πιθανού τρόπου δράσης της Τουρκίας από τη βάση του Λευκονικού, είναι απαραίτητο να μελετήσουμε τον ακόλουθο χάρτη που απεικονίζει την ΑΟΖ του Ισραήλ.

Συγκρατήστε το συγκεκριμένο χάρτη στη μνήμη σας ως ΧΑΡΤΗΣ 3.

Αν τοποθετήσουμε τους Χάρτες 1, 2 και 3 τον ένα πάνω στον άλλο, συνειδητοποιούμε ότι υπάρχει μια μεγάλη περιοχή της Ισραηλινής ΑΟΖ , στην οποία το νερό ανήκει στην ισραηλινή ΑΟΖ, αλλά ο αέρας στο FIR Λευκωσίας !!!

Επομένως, ο πιο πιθανός τρόπος για να δράσει η Τουρκία είναι:

• Παρενόχληση ισραηλινών πλατφορμών εξόρυξης υδρογονανθράκων που βρίσκονται στην παραπάνω περιοχή. Η δυσκολία σε αυτό είναι ότι η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία δεν θα είναι σε θέση να αναχαιτίσει τα τουρκικά UAV χωρίς την έγκριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκτιμούμε ότι αυτές οι ενέργειες θα πραγματοποιηθούν χρησιμοποιώντας το TB-2 και το ANKA. Αναπόφευκτα θα υπάρχει αγκίστρωση ισραηλινών ναυτικών δυνάμεων κοντά στις πλατφόρμες με αντιαεροπορικές αποστολές.

• Επιτήρηση, Ηλεκτρονική Παρακολούθηση και Λειτουργίες Ηλεκτρονικού Πολέμου χρησιμοποιώντας το ANKA – I, στις εξέδρες εξόρυξης αλλά και στα λιμάνια του Τελ Αβίβ και της Χάιφα, καθώς θα πετάξουν στα ανατολικά σύνορα της FIR Λευκωσίας

• Επιχειρήσεις  στοχοποίησης κρίσιμων Ισραηλινών στόχων βόρεια της Λωρίδας της Γάζας χρησιμοποιώντας TB-2 και ANKA και μεταφέροντας τα στοιχεία βολής στους εκτοξευτές πυραύλων της Χαμάς και Χεζμπολάχ.

• Λειτουργίες παρατήρησης και προειδοποίησης της Χαμάς και της Χεζμπολάχ για κινήσεις των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων με χρήση TB-2 και ANKA – I

• Αποστολές κρούσης (εάν απαιτείται) χρησιμοποιώντας TB-2, ANKA – B που μεταφέρουν αερομεταφερόμενες βόμβες (όπως αυτές που φαίνονται στις προηγούμενες εικόνες), μόνες ή σε συνδυασμό με ρουκέτες από τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ για να κορεστεί το A / A δίκτυο του Ισραήλ.

• Με την επιχειρησιακή ολοκλήρωση των Akinci, Aksungur, αλλά ήδη με τη χρήση των ANKA – S και TB-2 S, μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν την αεροπορική βάση Batman και άλλα αεροδρόμια της ανατολικής Τουρκίας και μέσω του εναέριου χώρου της Συρίας και του Λιβάνου για επίθεση από πολλαπλές κατευθύνσεις. Φυσικά, υπάρχει ένας περιορισμός εδώ ότι τα δυνατά σημεία του τουρκικού δορυφορικού συστήματος έχουν όρια και μπορούν να αντέξουν έναν ορισμένο αριθμό ΜΕΑ που καθοδηγούνται από αυτό.

Τρόποι Αντιμετώπισης: 

• Πιστεύουμε ότι ο πιο σωστός τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη. Οι Τούρκοι δεν πρέπει να τολμήσουν να χρησιμοποιήσουν μαζικά τα αεροδρόμια  Λευκονοίκου ή Τύμπου (σε αυτό το στάδιο λειτουργούν μόνο ένα UAV από τη Λευκόνοικο, το οποίο μετασταθμεύει εκεί από την Αεροπορική Βάση Dalaman).

• Ασκώντας πολιτική πίεση στην ουκρανική κυβέρνηση να μην μεταφέρει τεχνογνωσία για τους ισχυρούς κινητήρες των 750 ίππων για τα Akinci και Aksungur.

• Ασκώντας πολιτική πίεση στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, του Καναδά και της Βρετανίας για περαιτέρω αύξηση του εμπάργκο όπλων

• Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να επιτευχθεί, με τη σύναψη συμφωνίας Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδας που θα προέβλεπε τη μετεγκατάσταση ισραηλινών και Ελλαδικών αεροσκαφών στην αεροπορική βάση Πάφου.

• Επιπλέον, η εγκατάσταση συστημάτων Iron Domes ή / και David Sling στην επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας θα βοηθούσε με τον μανδύα ότι πρόκειται για κυπριακά συστήματα, η οποία η εγκατάσταση θα συνοδεύονταν από ανακοίνωση ότι τα ισραηλινά αεροσκάφη θα υπερασπίζονται τον κυπριακό εναέριο χώρο και FIR Λευκωσίας.

Εκτός από την αεροπορική βάση του Λευκονοίκου, οι Τούρκοι στοχεύουν στην ίδρυση ναυτικής βάσης στο Τρίκωμο, βόρεια της Αμμοχώστου, από όπου θα μπορούν να λειτουργούν μη επανδρωμένα πλοία Ulaq.

Πηγές:

  1. https://www.amynageostratigiki.eu/l/polemontas-stin-kypro-mythoi-kai-pragmatikotites/
  2. https://amynageostratigiki.eu/2021/06/30/%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%ba%ce%b9%ce%ba%ce%ac-%ce%bc%ce%b7-%ce%b5%cf%80%ce%b1%ce%bd%ce%b4%cf%81%cf%89%ce%bc%ce%ad%ce%bd%ce%b1-%ce%bf%ce%b9-%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b1%ce%af%ce%b5/
  3. https://defencereview.gr/toyrkika-mi-epandromena-oi-teleytaie/
  4. https://defencereview.gr/sygkritiko-ethniki-froyra-enantio-ka/
  5. https://defencereview.gr/sygkritiko-ethniki-froyra-enantion-ka/
  6. https://www.straturka.com/baykar-small-company-great-ambition-1/
  7. https://www.straturka.com/baykar-small-company-great-ambition-2/
  8. https://doureios.com/tourkiki-propaganda-kai-trotorita-a-a-systimaton-enanti-oplismenon-uav/
  9. https://geopoliticalcyprus.org/2020/11/26/ti-den-tha-mathoume-apo-tin-itta-ton-armenion/
  10. https://infognomonpolitics.gr/2020/11/to-azerbaitzan-echase-9-bayraktar-tb-2-mesa-se-dyo-meres-apo-systima-ilektronikou-polemou/
  11. https://www.militaire.gr/aeroporika-didagmata-apo-ton-polemo-sto-nagkorno-karampach/

*Καθηγητού Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

[email protected]

**Αποφοίτου Σ.Σ.Ε

Αρχισυντάκτη της ιστοσελίδας www.amynageostratigiki.eu.

email: [email protected]

https://www.militaire.gr/i-nea-vasi-mi-epandromenon-stin-kypro-kai-pos-ayti-epireazei-to-israil/