Ο Σίντνεϊ Γκότλιμπ (αριστερά), πρώην επικεφαλής του Τμήματος Τεχνικών Υπηρεσιών της CIA, συνομιλεί με τον δικηγόρο του Τέρι Λένζνερ την ημέρα της κατάθεσής του ενώπιον της υποεπιτροπής υγείας της Γερουσίας, 21 Σεπτεμβρίου 1977. (AP)
Δημοσιεύθηκε: 30 Οκτωβρίου 2025
Φάκελος Ενημέρωσης #
907
Επιμέλεια: Michael Evans
Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε:
202-994-7000 ή nsarchiv@gwu.edu
Θεματικές Ενότητες
Ψυχρός Πόλεμος – Γενικά
Μυστικές Επιχειρήσεις
Πληροφορίες και Κατασκοπεία
Πολιτικά Εγκλήματα και Κατάχρηση Εξουσίας
Επιστήμη και Τεχνολογία
Βασανιστήρια
Έργο
DNSA
Πληροφορίες
LSD, Σχέδια Δολοφονιών, Εσωτερική Κατασκοπεία — Τα Κύρια Σημεία από τις Καταθέσεις του Sidney Gottlieb
Το προσωπικό της Επιτροπής Τσέρτς ανέκρινε εντατικά τον χημικό της CIA για τα πειράματα ελέγχου της συμπεριφοράς,
τον θάνατο στρατιωτικού επιστήμονα και τις «ειδικές ανακρίσεις».
Ο αμερικανικός στρατός πρότεινε τη «χρήση του LSD σε αρκετά μεγάλη κλίμακα» στο Βιετνάμ.
Τα τεστ και οι επιχειρήσεις με LSD «μάλλον δεν ήταν ένα πρόγραμμα με υψηλή απόδοση».
Ουάσινγκτον, DC, 30 Οκτωβρίου 2025 – Η CIA αντιμετώπισε «τόσες αποτυχίες όσες και επιτυχίες» στην εξερεύνηση των πληροφοριακών εφαρμογών του LSD και άλλων ναρκωτικών, σύμφωνα με την κατάθεση του Οκτωβρίου 1975 του πρώην ανώτατου χημικού της, Sidney Gottlieb, του άνδρα που συνδέεται περισσότερο από κάθε άλλον με τα διαβόητα ερευνητικά προγράμματα ελέγχου συμπεριφοράς MKULTRA. «Τα αποτελέσματα όλων των πραγμάτων μας έδειξαν ότι τα χρήματα που δαπανήθηκαν, η προσπάθεια που καταβλήθηκε, ο κίνδυνος ασφαλείας που υπήρξε, όταν τα προσθέσεις όλα … πιθανώς δεν ήταν πρόγραμμα υψηλής απόδοσης.»
Οι μακροχρόνιες μυστικές απομαγνητοφωνήσεις της κατάθεσης του Gottlieb προς το προσωπικό της Επιτροπής Επιλογής της Γερουσίας των ΗΠΑ για τη Μελέτη των κυβερνητικών λειτουργιών σχετικά με τις δραστηριότητες πληροφοριών («Church Committee») δημοσιεύθηκαν σήμερα από το National Security Archive, 50 χρόνια μετά τις ιστορικές ακροάσεις εποπτείας πληροφοριών. Οι απομαγνητοφωνήσεις του Gottlieb είναι ανάμεσα στα κυριότερα σημεία της συλλογής „CIA and the Behavioral Sciences: Mind Control, Drug Experiments and MKULTRA“, που δημοσιεύθηκε το 2024 από την ProQuest.
Τα αποχαρακτηρισμένα πρακτικά από κλειστές συνεδριάσεις που διεξήχθησαν στις 15‑18 Οκτωβρίου 1975 αποκαλύπτουν νέο φως για τα παράξενα και κακοποιητικά ερευνητικά έργα που συνδέονται με τον Gottlieb και το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών (Technical Services Staff – TSS) της CIA, συμπεριλαμβανομένης της χορήγησης ναρκωτικών αλλαγής συνείδησης σε περιπτώσεις όπου, κατά τα λόγια του Gottlieb, «η άγνοια του ατόμου που ανακρινόταν εν‐ λόγων θα μπορούσε να ήταν το κλειδί».
Άλλες ενότητες της ακρόασης εστίασαν στη συμμετοχή του Gottlieb σε σχέδια δολοφονίας της CIA, ειδικά εκείνα που στόχευαν τον κουβανό ηγέτη Fidel Castro, και στη στήριξη που παρείχε σε δραστηριότητες άλλων ομοσπονδιακών υπηρεσιών μέσω της MHCHAOS, το θέμα της πρώιμης έκθεσης της Επιτροπής Rockefeller. Ο Gottlieb ρωτήθηκε επίσης για τη χρήση από την CIA εσωτερικών «ασφαλών καταλυμάτων» για πειράματα με LSD και για τον μυστηριώδη θάνατο του επιστήμονα του Στρατού Frank Olson, μόλις δέκα ημέρες αφότου του χορηγήθηκε LSD χωρίς τη γνώση του από τον Gottlieb.
Η Επιτροπή ρώτησε επίσης τον Gottlieb για τις δικές του εμπειρίες λήψης του παραισθησιογόνου φαρμάκου, το οποίο χαρακτήρισε «αποπροσανατολιστικό» και «υπερανθρώπινο». Το LSD «σου έδινε ιδιοδομήσεις» (propioceptions), όπως είπε ο Gottlieb, που σήμαιναν «την αίσθηση συναισθήματος μέσα στον εαυτό σου, αντί για τα συναισθήματα των πραγμάτων έξω από σένα, όπως το να βλέπεις μια πόρτα αντί να αισθάνεσαι κάτι μέσα στο δικό σου σώμα».
Λεπτομέρειες σχετικά με το MKULTRA και τα συναφή προγράμματα εμφανίστηκαν πρώτα στα μέσα της δεκαετίας του 1970 παράλληλα με αποκαλύψεις για σχέδια δολοφονιών της CIA και άλλες κακοποιήσεις που αποκαλύφθηκαν μέσω διαρροών στα μέσα ενημέρωσης και επίσημων ερευνών, κυρίως από τις Επιτροπές Church και Pike και την Επιτροπή Rockefeller. Στην εξέταση του Gottlieb, το προσωπικό της Επιτροπής Church βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε αρχεία της CIA που απέκτησε η Επιτροπή, αρκετά από τα οποία συμπεριλήφθηκαν στη σημερινή δημοσίευση. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται δύο βασικές εκθέσεις του γενικού επιθεωρητή‑της CIA που εξέτασαν κρίσιμα προγράμματα συνδεόμενα με τον Gottlieb: μια ανασκόπηση του 1963 του MKULTRA και λοιπών δραστηριοτήτων και η έρευνα του 1967 για τη συμμετοχή της Υπηρεσίας σε σχέδια δολοφονίας κατά ξένων ηγετών.
Η άκρως απόρρητη μαρτυρία του επικεφαλής της MKULTRA της CIA, 50 χρόνια αργότερα
Ουάσινγκτον, Δ. Κ., 30 Οκτωβρίου 2025 – Η CIA αντιμετώπισε «τόσες αποτυχίες όσες και επιτυχίες» κατά την εξερεύνηση των πληροφοριακών εφαρμογών του LSD και άλλων ναρκωτικών, σύμφωνα με την κατάθεση του Οκτωβρίου 1975 ενώπιον της Γερουσίας των ΗΠΑ από τον πρώην ανώτατο χημικό της Υπηρεσίας, Sidney Gottlieb, τον άνθρωπο που συνδέεται περισσότερο με τα διαβόητα ερευνητικά προγράμματα ελέγχου συμπεριφοράς MKULTRA. «[Τ]α αποτελέσματα όλων μάς έδειξαν ότι τα χρήματα που δαπανήθηκαν, η προσπάθεια που καταβλήθηκε, ο κίνδυνος για την ασφάλεια που συνεπαγόταν, όταν τα προσθέσεις όλα… πιθανώς δεν ήταν πρόγραμμα υψηλής απόδοσης.»
Τα μακροχρόνια μυστικά πρακτικά της κατάθεσης του Gottlieb προς το προσωπικό της Επιτροπής Επιλογής της Γερουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών για τη Μελέτη των Κυβερνητικών Λειτουργιών σε Σχέση με τις Πληροφοριακές Δραστηριότητες («Επιτροπή Church») δημοσιεύθηκαν σήμερα από το National Security Archive, 50 χρόνια μετά τις ιστορικές ακροάσεις εποπτείας πληροφοριών, μαζί με επιλογή αποχαρακτηρισμένων υπομνημάτων της CIA και άλλων εγγράφων σχετικά με το MKULTRA και συναφή έργα, για τα οποία ρωτήθηκε ο Gottlieb κατά την κατάθεσή του στη Γερουσία. Τα πρακτικά της Επιτροπής Church αποτελούν μεταξύ άλλων κύρια σημεία της συλλογής Digital National Security Archive με τίτλο CIA and the Behavioral Sciences: Mind Control, Drug Experiments and MKULTRA, που εκδόθηκε το 2024 από την ProQuest. Άλλα έγγραφα εντοπίστηκαν μεταξύ των προσφάτως αποχαρακτηρισμένων εγγράφων που αρχειοθετήθηκαν στο FOIA Reading Room της CIA.
Μεταξύ άλλων, τα πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα πρακτικά από τις κεκλεισμένων των θυρών ακροάσεις της 15ης έως 18ης Οκτωβρίου 1975 ρίχνουν νέο φως στα παράξενα και καταχρηστικά ερευνητικά προγράμματα που σχετίζονται με τον Gottlieb και το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών (TSS) της Υπηρεσίας, περιλαμβανομένης της χορήγησης ουσιών μεταβολής της συνείδησης σε συνθήκες όπου, σύμφωνα με τα λόγια του Gottlieb, «η άγνοια και η πλήρης έλλειψη επίγνωσης από την πλευρά του προσώπου που ανακρινόταν με αυτόν τον τρόπο ίσως να ήταν το καθοριστικό στοιχείο.»
Σε ένα σημείο, μέλη του προσωπικού της Γερουσίας ρώτησαν τον Gottlieb για ένα έγγραφο που έδειχνε ότι σε έναν ανακρινόμενο είχε δοθεί κρυφά υψηλή δόση LSD, η οποία προκάλεσε μια «σοβαρή κλασική παρανοϊκή αντίδραση» τόσο έντονη ώστε διαγνώστηκε ως ψυχικά ασθενής από έναν εξίσου ανύποπτο ψυχίατρο, και έτσι «απαξιώθηκε στα μάτια της ομάδας με την οποία εργαζόταν». Ο Gottlieb δήλωσε ότι «είχε αναγνωριστεί πως αυτού του είδους η κατάσταση ίσως να ήταν μια ανάγκη την οποία η ουσία P-1 [LSD] θα μπορούσε να εξυπηρετήσει, για να κάνει κάποιον να συμπεριφέρεται αλλοπρόσαλλα με σκοπό οι συνάδελφοί του να χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην ικανότητά του να ενεργεί υπεύθυνα.»
Άλλες ενότητες της ακρόασης επικεντρώθηκαν στη συμμετοχή του Gottlieb σε σχέδια δολοφονιών της CIA, ιδίως εκείνα που στόχευαν τον Κουβανό ηγέτη Φιντέλ Κάστρο, καθώς και στην υποστήριξη που παρείχε στις δραστηριότητες άλλων ομοσπονδιακών υπηρεσιών μέσω του προγράμματος MHCHAOS, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο της πρώτης έκθεσης της Επιτροπής Ροκφέλερ. Η Επιτροπή ρώτησε επίσης τον Gottlieb για τις δικές του εμπειρίες με τη χρήση LSD, το οποίο χαρακτήρισε ως «αποπροσανατολιστικό» και «εξωκοσμικό». Ο Gottlieb ανέφερε ότι το LSD «σου έδινε ιδιοδεκτικότητα» (propioceptions), που, όπως εξήγησε, σήμαινε «να αισθάνεσαι κάτι μέσα στον εαυτό σου, σε αντίθεση με τα αισθήματα για πράγματα έξω από εσένα, όπως το να βλέπεις μια πόρτα σε αντίθεση με το να αισθάνεσαι κάτι μέσα στο ίδιο σου το σώμα».
Οι λεπτομέρειες για το MKULTRA και τα συναφή προγράμματα εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1970, μαζί με αποκαλύψεις για σχέδια δολοφονίας της CIA και άλλες παρατυπίες που αποκαλύφθηκαν μέσω διαρροών στα μέσα ενημέρωσης και επίσημων ερευνών, με πιο σημαντικές αυτές των επιτροπών Church και Pike και της Επιτροπής Ροκφέλερ. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η Ομάδα Εργασίας για τα Θύματα της CIA επικοινώνησε με υποτιθέμενα θύματα των πειραμάτων της Υπηρεσίας, μερικά από τα οποία αργότερα προσέφυγαν στη δικαιοσύνη, όταν έμαθαν ότι η Υπηρεσία τους είχε χορηγήσει ναρκωτικά ή σε μέλη της οικογένειάς τους χωρίς τη γνώση τους.
Όπως έγραψε ο συγγραφέας Στίβεν Κίνζερ στη βιογραφία του «Poisoner in Chief» το 2019 για τον Gottlieb, το 1975 ήταν η χρονιά που οι δημοσιογράφοι που έγραφαν για τις αποκαλύψεις της Επιτροπής Ροκφέλερ «διαπέρασαν για πρώτη φορά το πέπλο ανωνυμίας του Gottlieb» ύστερα από δημοσιεύματα που τον συνέδεαν με τον θάνατο του επιστήμονα του στρατού Φρανκ Όλσεν, με δοκιμές ναρκωτικών σε ανυποψίαστους Αμερικανούς πολίτες και με την καταστροφή αρχείων που σχετίζονταν με αυτά τα προγράμματα. «Ο Gottlieb ήταν ένας προφανής στόχος», σύμφωνα με τον Κίνζερ. Ο κύριος γραφειοκρατικός του σύμμαχος, Ρίτσαρντ Χελμς, ο οποίος είχε οριστεί διευθυντής της CIA το 1966, είχε αποπεμφθεί δύο χρόνια νωρίτερα. Το MKULTRA «δεν έχαιρε πλέον καλής φήμης». Ίσως το χειρότερο απ’ όλα, «ήταν στιγματισμένος από το γεγονός ότι το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών του είχε συνεργαστεί με τους διαρρήκτες του Γουότεργκεϊτ».
Ωστόσο, παρόλο που τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα και άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η έρευνα των ΗΠΑ για τον έλεγχο της ανθρώπινης συμπεριφοράς και οι προσπάθειες επιχειρησιακής εφαρμογής των μεθόδων αυτών εκτείνονταν σε πολλές αμερικανικές υπηρεσίες και εμπλέκονταν πολυάριθμοι αξιωματούχοι, λίγοι, αν όχι κανένας, δεν ήταν πιο κεντρικοί σε αυτά τα προγράμματα από τον Gottlieb, ο οποίος συμμετείχε σχεδόν σε κάθε πτυχή τους – από την έρευνα και τις δοκιμές πεδίου μέχρι τη χρήση αυτών των μεθόδων σε επιχειρήσεις πληροφοριών. Τα αποχαρακτηρισμένα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι ο Gottlieb υπήρξε καθοριστικός γραφειοκρατικός παράγοντας, που ενέκρινε εκατοντάδες υποέργα του MKULTRA και ανέπτυξε μυστικές σχέσεις με πανεπιστήμια, φυλακές, νοσοκομεία, ιδιωτικά εργαστήρια και ιδιωτικά ιδρύματα, καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό της σύνδεσης αυτών των προγραμμάτων με την Υπηρεσία.
Η Επιτροπή Church αντιμετώπισε σημαντικά εμπόδια στην ανασυγκρότηση της ιστορίας, ιδιαίτερα καθώς ο Gottlieb και ο διευθυντής της CIA Ρίτσαρντ Χελμς είχαν καταστρέψει τα περισσότερα από τα αρχικά αρχεία του προγράμματος το 1973. Επιπλέον, ο δικηγόρος του Gottlieb, Τέρι Λένζνερ, έπεισε τη Γερουσία να του χορηγήσει ασυλία με αντάλλαγμα την κατάθεσή του. Όμως ακόμη και με αυτές τις προστασίες, η μνήμη του Gottlieb ήταν ύποπτα θολή για έναν άνθρωπο που είχε αποσυρθεί από την CIA μόλις λίγα χρόνια πριν. Ο Gottlieb θυμόταν τόσο λίγα, ώστε κανείς θα μπορούσε να αναρωτηθεί αν είχε ο ίδιος υποβληθεί σε κάποια από τις τεχνικές διαγραφής μνήμης που προσπαθούσε να αναπτύξει η Υπηρεσία. Ωστόσο, η απλούστερη εξήγηση είναι πως, ακόμη και με την κοινοβουλευτική ασυλία, ο Gottlieb ανησυχούσε ότι η κατάθεσή του σε ορισμένα θέματα θα μπορούσε να τον εκθέσει σε αγωγές ή και χειρότερα στο μέλλον.
Ο ίδιος ο Gottlieb και ο Λένζνερ το δήλωσαν κατά την κατάθεση. Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης Όλσεν, ο Λένζνερ ρώτησε «ποιος έχει πρόσβαση σε αυτό το πρακτικό» και αν «ένα ιδιωτικό μέρος σε αγωγή» θα μπορούσε να αποκτήσει την κατάθεση του Gottlieb μέσω κλήτευσης. Ο υπάλληλος της Επιτροπής, Έλιοτ Μάξγουελ, είπε ότι παρότι οι κανόνες δεν κάλυπταν συγκεκριμένα το ζήτημα, δεν πίστευε ότι ήταν δυνατή η απόκτηση κατάθεσης εκτελεστικής συνεδρίασης σε μια αγωγή. «Ο Νόμος για την Ελευθερία της Πληροφόρησης δεν επηρεάζει αυτό;» ρώτησε ο Gottlieb. «Δεν εφαρμόζεται,» απάντησε ο Μάξγουελ.
Ο Μάξγουελ έκανε λάθος και στα δύο. Τα πρακτικά αποχαρακτηρίστηκαν για πρώτη φορά και παραδόθηκαν στην περιουσία του θύματος του MKULTRA, Στάνλεϊ Γκλίκμαν, το 1995, κατά τη διάρκεια αγωγής κατά της CIA, του Χελμς και του Gottlieb, αν και δεν δόθηκαν τότε στο ευρύ κοινό. Τα αποχαρακτηρισμένα πρακτικά δημοσιοποιήθηκαν τελικά μόλις πρόσφατα, ως απάντηση σε αίτημα FOIA του 2017.
Κατά την ανάκριση του Gottlieb, το προσωπικό της Επιτροπής Church βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό σε έγγραφα της CIA που είχε αποκτήσει η Επιτροπή, περιλαμβανομένων δύο βασικών εκθέσεων του γενικού επιθεωρητή της CIA, οι οποίες εξέτασαν κριτικά προγράμματα που συνδέονταν με τον Gottlieb: μια ανασκόπηση του 1963 για το MKULTRA και συναφείς δραστηριότητες (που είχε δημοσιευθεί σε προηγούμενο Electronic Briefing Book) και μια έρευνα του 1967 για τη συμμετοχή της Υπηρεσίας σε σχέδια δολοφονίας κατά ξένων ηγετών (Έγγραφο 19).
Τα πρακτικά της κατάθεσης του Gottlieb ενώπιον των μελών της Επιτροπής Church νωρίτερα εκείνον τον μήνα, από τις 7 έως τις 9 Οκτωβρίου 1975, δεν έχουν ακόμη αποχαρακτηριστεί, αλλά γίνεται αναφορά σε αυτά καθ’ όλη τη διάρκεια της ενδιάμεσης έκθεσης της Επιτροπής με τίτλο «Καταγγελλόμενα Σχέδια Δολοφονίας Εναντίον Ξένων Ηγετών», που δημοσιεύθηκε τον Νοέμβριο του 1975. Ο Gottlieb εμφανίστηκε σε αυτή την πρώτη σειρά μυστικών ακροάσεων χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Τζόζεφ Σνάιντερ» και ερωτήθηκε για τον ρόλο του σε σχέδια δολοφονίας κατά του Κουβανού ηγέτη Φιντέλ Κάστρο και του Πρωθυπουργού του Κονγκό Πατρίς Λουμούμπα, μεταξύ άλλων.
ARTICHOKE και Ανακρίσεις με P-1
Η συζήτηση κατά την πρώτη ημέρα της κατάθεσης του Gottlieb στο προσωπικό της Γερουσίας επικεντρώθηκε στα πρώτα χρόνια των δοκιμών ναρκωτικών της CIA, στη συμμετοχή του σε ανακρίσεις όπου χορηγούνταν ναρκωτικά, και στις δικές του εμπειρίες ως ενήμερος και ανυποψίαστος υποκείμενο δοκιμών με LSD και άλλες ουσίες.
Ο Gottlieb ανέφερε ότι «τους πρώτους έξι μήνες έως ένα χρόνο» εργασίας του στην CIA «τα πράγματα ήταν όντως συγκεχυμένα ως προς το ποια ήταν η δουλειά μου και τι συνέβαινε». Θυμήθηκε ορισμένες «δραστηριότητες ARTICHOKE» — όπως είπε, αναφερόταν σε «βαρβιτουρικά που χορηγούνταν υπό τη μορφή, εντός εισαγωγικών, ορού της αλήθειας σε ένα είδος ιατρικού περιβάλλοντος», και ανέφερε σχετικές επιχειρήσεις που «είχαν προγραμματιστεί και νομίζω ότι τελικά υλοποιήθηκαν στην Ευρώπη».
Αν και ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν ποτέ παρών σε ανάκριση τύπου ARTICHOKE, ο Gottlieb είπε ότι περιλάμβαναν μια ουσία που ονομαζόταν Nembutal, ένα ισχυρό βαρβιτουρικό, μαζί με μια «σειρά» από ό,τι αποκάλεσε «υπνωτικά ή ουσίες που προκαλούν ύπνο… για να πιάσουν κάποιον στη φάση καθόδου προς τον ύπνο και να ελπίσουν ότι θα ήταν πιο ανοιχτός και ευάλωτος στην ανάκριση». Η χρήση ενός «ιατρικού περιβάλλοντος» δεν γινόταν απαραίτητα για την προστασία του ανακρινόμενου, σύμφωνα με τον Gottlieb, αλλά ήταν μάλλον ένα περίτεχνο τέχνασμα ώστε «ο άνθρωπος να είναι ενήμερος κατά κάποιο τρόπο για κάποιο λόγο ύπαρξής του σε αυτό το ιατρικό περιβάλλον, με γιατρούς γύρω του, να λαμβάνει ενέσεις».
Το ιατρικό περιβάλλον, έστω και τεχνητό, ήταν αυτό που διαφοροποιούσε τις ανακρίσεις ARTICHOKE από εκείνες που ο Gottlieb παραδέχτηκε ότι παρακολούθησε ο ίδιος, κυρίως κατά τη δεκαετία του 1950. Αυτές αναφέρονται στα πρακτικά ως ανακρίσεις P-1 (LSD) και A-2 (Meratran), και μερικές φορές αποκαλούνται «ανακρίσεις MKDELTA». Ο Gottlieb είπε στην Επιτροπή ότι το TSS ήθελε κάτι «πιο συγκαλυμμένο από την τεχνική ARTICHOKE» — κάτι που δεν απαιτούσε από το υποκείμενο να πιστεύει ότι βρίσκεται υπό ιατρική περίθαλψη. «Αυτή ήταν η γενική ιδέα, ή να φτάσουμε όσο πιο κοντά μπορούμε σε αυτού του είδους την ικανότητα».
Οι ανακριτές εξέτασαν επίσης τον Gottlieb για το πώς γίνονταν οι δοκιμές των ναρκωτικών και τη διάκριση ανάμεσα στη δοκιμή — όπου προσπαθούσαν να κατανοήσουν τις ιδιότητες της ουσίας — και τη λειτουργική χρήση στο πλαίσιο «μιας εγκεκριμένης επιχείρησης της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών», που ήταν το αντικείμενο του MKDELTA. Ωστόσο, ο Gottlieb είπε ότι υπήρχε και «κάτι σαν λειτουργική δοκιμή… όπου τα δύο συνδυάζονταν». Από τη μία, «είναι δυνητικά χρήσιμο για μια εγκεκριμένη επιχείρηση της Υπηρεσίας, και από την άλλη, παρέχει αυτό που θα αποκαλούσα πληροφορία έρευνας με την έννοια της δοκιμής».
Το προσωπικό της Επιτροπής ρώτησε επίσης τον Gottlieb για την έκταση των δοκιμών ναρκωτικών που χρηματοδοτούνταν από τη CIA σε φυλακές και ψυχιατρικά ιδρύματα στις ΗΠΑ. Ερωτηθείς την πρώτη ημέρα της κατάθεσης αν θυμόταν «επιχειρήσεις ARTICHOKE είτε σε φυλακές, ψυχιατρικά νοσοκομεία ή άλλες εγκαταστάσεις που ενδέχεται να φιλοξενούσαν είτε εγκληματίες είτε εγκληματικά παράφρονες», ο Gottlieb απάντησε: «Δεν θυμάμαι κάτι τέτοιο». Ωστόσο, την επόμενη ημέρα, ο Gottlieb είπε ότι θυμόταν πως το TSS διεξήγαγε «γενική έρευνα» σε νοσοκομεία με «ψυχοχημικά», αν και διαφώνησε με τη χρήση της λέξης «φυλακή» για να περιγράψει αυτό που χαρακτήρισε ως θεραπευτικές εγκαταστάσεις που λειτουργούσαν υπό την Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας για «άτομα με εγκληματικό υπόβαθρο».
Ο Gottlieb ήταν παρομοίως υπεκφυγικός σε ερωτήσεις για το αν διεξάγονταν πειράματα σε πανεπιστήμια, καταλήγοντας τελικά στη δήλωση: «[Υ]πήρχε μέρος της εργασίας που περιλάμβανε τέτοιου είδους δοκιμές και γινόταν σε νοσοκομεία που ήταν συνδεδεμένα με πανεπιστήμια, και μπορεί να χρησιμοποιούσαν φοιτητές πανεπιστημίου ως πηγή εθελοντών». Ερωτηθείς ξανά για αυτού του είδους τα έργα την τελευταία ημέρα της κατάθεσης, ο Gottlieb παραδέχτηκε ότι η CIA είχε «ένα εκτεταμένο ερευνητικό πρόγραμμα σχετικά με την ανθρώπινη πειραματική χρήση ψυχοχημικών» στο πλαίσιο του MKULTRA, προσθέτοντας ότι «πολλά από αυτά τα πράγματα έγιναν σε νοσοκομεία και ψυχιατρικά ιδρύματα. Και όταν λέτε νοσηλεία, οι άνθρωποι ήταν ήδη νοσηλευμένοι».
Τα μέλη του προσωπικού της Γερουσίας υπέδειξαν στον Gottlieb υπομνήματα από συνεδριάσεις της Επιτροπής ARTICHOKE το 1953, στις οποίες αξιωματούχοι της CIA συζητούσαν την ανάγκη για «μεγάλο αριθμό σωμάτων» ώστε «να χρησιμοποιηθούν για έρευνα και πειραματισμό σχετικά με ψυχοχημικές ουσίες», το «πρόβλημα των επαναπατριζόμενων αιχμαλώτων πολέμου από την Κορέα» και την ανάκριση «συγκεκριμένων αιχμαλώτων πολέμου στο Valley Forge και προτάσεις για την ανάκρισή τους». Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο Gottlieb δεν θυμόταν λεπτομέρειες σχετικά με συγκεκριμένες συναντήσεις και επιχειρήσεις.
Ωστόσο, ο Gottlieb θυμόταν ότι είχε συνεργαστεί με τον Στρατό σε ορισμένες ανακρίσεις MKDELTA. Αν και η ακριβής τοποθεσία της επιχείρησης έχει αφαιρεθεί από τα πρακτικά, η χρονική περίοδος συμπίπτει με αναφερόμενο ταξίδι του Gottlieb στην Ανατολική Ασία το 1953 για να βοηθήσει σε ανακρίσεις αιχμαλώτων. Είπε στην Επιτροπή ότι συμμετείχε σε έξι έως δώδεκα ανακρίσεις.
«Κατά την καλύτερη των αναμνήσεών μου, με πλησίασε κάποιο άτομο από το επιτελείο της έδρας, το οποίο εμπλεκόταν στην έγκριση ενός τέτοιου ταξιδιού και μιας τέτοιας σειράς τεχνικά υποβοηθούμενων ανακρίσεων — και με τεχνικά υποβοηθούμενες εννοώ με χρήση LSD — και η έγκριση προήλθε από τον Προϊστάμενο του Κλάδου, τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης και τον DDP… Συζήτησα με [διαγραμμένο] τη φύση της βοήθειας που μπορούσε να προσφέρει το LSD στην ανάκριση αυτή. Και νομίζω ότι ανταλλάχθηκαν κάποια τηλεγραφήματα, αν και τώρα δεν θυμάμαι λεπτομέρειες… Και δεν θυμάμαι τη συγκεκριμένη διάταξη — αν το έβλεπα πίσω από καθρέφτη ή κάτι τέτοιο, ξέρω όμως ότι παρακολούθησα τις ανακρίσεις.»
Τα μέλη της Επιτροπής υπέδειξαν στον Gottlieb ένα ακόμη υπόμνημα για ανάκριση τύπου P-1 που ανέφερε ότι «ο αξιωματικός που θα χορηγούσε το P-1 ήταν εξοικειωμένος με τη χρήση του και είχε εργαστεί με την τεχνική στην Ευρώπη». Αν και ισχυρίστηκε πως δεν θυμόταν την συγκεκριμένη περίπτωση, ο Gottlieb παραδέχτηκε ότι ο ίδιος «ταιριάζει με αυτή την περιγραφή».
Την τρίτη ημέρα της κατάθεσης, ο Gottlieb ρωτήθηκε για ένα ελάχιστα γνωστό πρόγραμμα με την κωδική ονομασία QKHILLTOP, για το οποίο παρείχε ελάχιστες λεπτομέρειες, αν και έκτοτε έγινε γνωστό ότι επρόκειτο για πρόγραμμα μέσω του οποίου η CIA επιδίωκε να μελετήσει τεχνικές πλύσης εγκεφάλου που θεωρούσε πως χρησιμοποιούσε η κομμουνιστική Κίνα. Ένα μέλος του προσωπικού της Επιτροπής Church περιέγραψε ένα αρχείο που είχαν δει σχετικά με ανάκριση στο πλαίσιο του HILLTOP, στην οποία ένα ανυποψίαστο υποκείμενο είχε λάβει υψηλή δόση LSD στο πλαίσιο σχεδίου ώστε να διαγνωστεί ως ψυχικά ασθενής από γιατρό που επίσης αγνοούσε τη χορήγηση της ουσίας.
«Το τηλεγράφημα στο οποίο αναφέρθηκα ανέφερε ότι 200 μονάδες P-1 χορηγήθηκαν στο υποκείμενο αριθμός ένα, και ότι αυτό προκάλεσε ‘σοβαρή κλασική παρανοϊκή αντίδραση’. Το υποκείμενο πίστευε ότι οι λαμπτήρες εξέπεμπαν θερμά και ψυχρά κύματα για να προκαλέσουν ‘επιστημονικό θάνατο’, και είπε στον φρουρό ότι κάποιος προσπαθούσε να διαβάσει τη σκέψη του και εισήλθε σε σχιζοφρενική αντίδραση.»
«[Ο] γιατρός διέγνωσε το υποκείμενο ως ψυχικά ασθενές,» σύμφωνα με το έγγραφο. «Και αυτό προφανώς έγινε για να χαρακτηριστεί το υποκείμενο ως ψυχικά ασθενές, γεγονός που θα επέτρεπε την απαξίωσή του στα μάτια της ομάδας με την οποία εργαζόταν.» Ο Gottlieb δεν θυμόταν την συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά είπε ότι «είχε αναγνωριστεί πως αυτού του είδους η κατάσταση ίσως να ήταν ανάγκη για την οποία το P-1 θα μπορούσε να βοηθήσει, ώστε να κάνει κάποιον να συμπεριφέρεται αλλοπρόσαλλα με σκοπό οι συνάδελφοί του να χάσουν την πίστη τους στην ικανότητά του να ενεργεί υπεύθυνα».
Οι ερευνητές της Γερουσίας ρώτησαν στη συνέχεια τον Gottlieb για μια ξεχωριστή ανάκριση MKDELTA που είχε χαρακτηριστεί ως «επιτυχία» επειδή «προκάλεσε παρανοϊκή αντίδραση παρουσία ανυποψίαστου ψυχιάτρου», σε τέτοιο βαθμό ώστε ήταν δυνατόν το υποκείμενο «να εγκλειστεί σε ίδρυμα κατά βούληση, στερώντας έτσι από τους [διαγραμμένο] για πάντα έναν πιστό ακολούθο». Ο Gottlieb δήλωσε ότι η χρήση LSD εγγυάται ότι «είσαι σχεδόν σίγουρος ότι θα προκύψει κάποια περίεργη συμπεριφορά από το άτομο. Και στον βαθμό που αυτό ήταν χρήσιμο στις επιχειρήσεις της Υπηρεσίας, είναι αποτελεσματική χρήση του P-1.»
Ωστόσο, ο Gottlieb είπε ότι η άποψή του για τη χρησιμότητα του LSD άλλαξε με την πάροδο του χρόνου:
«[Υ]πήρχε μια συνέχεια, αν μπορώ να το πω έτσι, στη μία άκρη της οποίας υπήρχε, αν όχι η προσδοκία, η πιθανότητα αυτή η ουσία να είναι κάτι που θα χορηγούσες σε κάποιον ο οποίος αργότερα, όταν του τίθενται ερωτήσεις, απλώς να απαντά, ενώ προηγουμένως δεν θα το έκανε. Αυτή είναι η μία άκρη του φάσματος. Η άλλη άκρη του φάσματος ήταν ότι η ουσία δεν είχε κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα στην ανάκριση, αλλά δημιουργούσε μια καρικατούρα της φυσιολογικής προσωπικότητας του ατόμου, ώστε ένας ικανός ανακριτής ή ψυχολόγος να μπορεί να εκμεταλλευτεί τις αδυναμίες που πλέον είναι καρικατουρισμένες.»
Ο Gottlieb ρωτήθηκε επίσης για δοκιμές ναρκωτικών σε ανυποψίαστους «εθελοντές» στις αρχές της δεκαετίας του 1960, περιλαμβανομένων στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ με τις κωδικές ονομασίες DERBY HAT και THIRD CHANCE. Αν και δεν θυμόταν συγκεκριμένα αυτές τις επιχειρήσεις, ο Gottlieb είπε ότι κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ, οι Ένοπλες Δυνάμεις «εξέταζαν τη χρήση LSD σε αρκετά μεγάλη κλίμακα»:
«[Κ]αι όταν λέω αρκετά μεγάλη κλίμακα, εννοώ με την έννοια της ανάκρισης, να ανακρίνονται δηλαδή πολλοί αιχμάλωτοι – και μας ζητήθηκε να συμμετάσχουμε σε αυτό. Και ξεχνώ ποια ήταν η περίσταση, και ξεχνώ ποιος ήταν παρών. Αλλά θυμάμαι ότι ήμουν παρών τουλάχιστον μία φορά με τον κ. [Desmond] Φιτζέραλντ όταν ήταν DDP [Αναπληρωτής Διευθυντής Επιχειρήσεων].»
Ο Gottlieb δήλωσε ότι η Υπηρεσία είχε «τόσες αποτυχίες όσες και επιτυχίες» με το LSD. Όταν ρωτήθηκε γιατί η Επιτροπή δεν είχε δει στοιχεία για περιπτώσεις ανακρίσεων με P-1 που είχαν κριθεί ως αποτυχίες, ο Gottlieb πρότεινε ότι τα αρχεία αυτών των επιχειρήσεων σε πολλές περιπτώσεις αντικατόπτριζαν αυτό που ήθελαν οι αναλυτές να ακούσουν τα ανώτερά τους. «[Οι αναφορές περί επιτυχίας] πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη – όχι ότι κάποιος παραποίησε κάτι, αλλά ότι ήταν πολύ κοντά στην κατάσταση για να αξιολογήσουν το κατά πόσον το εθνικό συμφέρον εξυπηρετήθηκε από τις πληροφορίες που αποκόμισαν από την ανάκριση… [Τ]α αποτελέσματα όλων μάς έδειξαν ότι τα χρήματα που δαπανήθηκαν, η προσπάθεια που καταβλήθηκε, ο κίνδυνος ασφαλείας που εμπεριέχεται, όταν τα προσθέσεις όλα, πιθανώς δεν ήταν – και αναζητώ τη σωστή έκφραση εδώ – πιθανώς δεν ήταν ένα πρόγραμμα υψηλής απόδοσης.»
Πειράματα με Ναρκωτικά σε Εσωτερικά Ασφαλή Καταλύματα
Για να εμβαθύνει περαιτέρω στο ζήτημα των δοκιμών ναρκωτικών σε ανυποψίαστα υποκείμενα, η Επιτροπή υπέβαλε τον Gottlieb σε καταιγισμό ερωτήσεων σχετικά με τα ασφαλή καταλύματα που διέθετε η CIA στη Νέα Υόρκη και στο Σαν Φρανσίσκο, τα οποία στελέχωνε ο ομοσπονδιακός πράκτορας δίωξης ναρκωτικών Τζορτζ Γουάιτ — μια διευθέτηση την οποία ο προϊστάμενος του, Ρίτσαρντ Χελμς, είχε περιγράψει ως «χρήση της Δίωξης Ναρκωτικών ως “μεσολαβητή”». Ο Gottlieb είπε ότι ο όρος “cutout” σήμαινε «να απομακρυνθεί η CIA κατά ένα ή δύο βήματα από την ίδια τη δραστηριότητα». Σε υπόμνημα του Δεκεμβρίου 1963 που αναφέρθηκε αργότερα από το προσωπικό της Επιτροπής την τέταρτη ημέρα της κατάθεσης, ο Χελμς είχε χαρακτηρίσει το πρόγραμμα με τον Γουάιτ ως «οκτώ χρόνια στενής συνεργασίας».
Ο Gottlieb περιέγραψε πώς χρησιμοποιούσαν τα ασφαλή καταλύματα για την εκτέλεση ποικιλίας πειραμάτων με χρήση ναρκωτικών, υπνωτισμού και άλλων τεχνικών:
«Αναπτύξαμε σύνδεσμο με τη Δίωξη Ναρκωτικών μέσω του οποίου ανταλλάσσαμε πληροφορίες για το LSD ή άλλα ναρκωτικά… Ο μηχανισμός γι’ αυτό ήταν η χρηματοδότησή μας για δύο ασφαλή διαμερίσματα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές για τη Δίωξη Ναρκωτικών, τα οποία η Δίωξη χρησιμοποιούσε για να συναντά πληροφοριοδότες και να επιτελεί το δικό της έργο, και τα οποία κατά καιρούς χρησιμοποιούσαμε για τις δικές μας συναντήσεις.»
Ο Gottlieb υπαινίχθηκε μάλιστα ότι ο ίδιος είχε λάβει LSD σε ένα από τα διαμερίσματα: «Όπως το θυμάμαι, μερικά από τα πειράματα που κάναμε με αυτοχορήγηση ναρκωτικών έλαβαν χώρα σε ένα από αυτά τα διαμερίσματα.» Αργότερα επανέλαβε ότι πίστευε πως «κάποιες από τις συναντήσεις όπου αυτοχορηγούσαμε LSD στην αρχή πραγματοποιούνταν εκεί».
Σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες, ο Gottlieb και ο Γουάιτ διατηρούσαν φιλική σχέση, ενώ οι καταχωρίσεις του ημερολογίου του Γουάιτ — κάποιες εκ των οποίων περιλαμβάνονται στη συλλογή DNSA — καταγράφουν πολλές επισκέψεις του Gottlieb στα ασφαλή διαμερίσματα. Ο Gottlieb είπε στην Επιτροπή ότι τον συναντούσε «τρεις με τέσσερις φορές τον χρόνο». Ο Γουάιτ «είχε κάποια προηγούμενη εμπειρία από το OSS [Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών, πρόδρομος της CIA] κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, χρησιμοποιώντας ουσίες σχετιζόμενες με την κάνναβη σε ανακρίσεις», είπε ο Gottlieb. «Και αυτό ήταν κατά την περίοδο που έψαχνα για κάποιον εξειδικευμένο γνώστη επιχειρησιακής φύσης.»
Ο Gottlieb είπε ότι κατέληξε σε μια «διευθέτηση» με τον Γουάιτ:
«[Θ]α λάμβανε προμήθειες LSD από εμάς και θα τις χρησιμοποιούσε σε περιστάσεις που θεωρούσε συναφείς με το έργο του στην επαφή με πληροφοριοδότες και την ευρύτερη δράση επιβολής του νόμου κατά των ναρκωτικών, και εμείς θα ενημερωνόμασταν, έστω σε γενικές γραμμές, για τα αποτελέσματα και την αποτελεσματικότητα αυτών των δραστηριοτήτων, σε αντάλλαγμα για την οικονομική στήριξή μας στη συντήρηση αυτών των “pads” ή ασφαλών καταλυμάτων, τα οποία η Δίωξη Ναρκωτικών, όπως θυμάμαι, είχε άμεση ανάγκη για αυτές τις επιχειρήσεις, αλλά αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα για τη λειτουργία τους.»
Η Επιτροπή παρουσίασε στον Gottlieb ένα υπόμνημα του Δεκεμβρίου 1953 για την κατάσταση των αποθεμάτων LSD της Υπηρεσίας, σημειώνοντας ότι ο Γουάιτ είχε ήδη τότε προμηθευτεί LSD από την CIA. Το υπόμνημα συντάχθηκε καθώς η Υπηρεσία αγωνιζόταν να λογοδοτήσει για το πρόγραμμα έρευνας και δοκιμών LSD μετά τον θάνατο του Φρανκ Όλσεν στα τέλη Νοεμβρίου.
Άλλα αρχεία, συμπεριλαμβανομένων των καταχωρίσεων του ημερολογίου του Γουάιτ, δείχνουν ότι εκείνος έκανε πειράματα με LSD που του είχε προμηθεύσει η CIA για σχεδόν έναν χρόνο ως τότε. Ο Γουάιτ μίλησε πρώτη φορά στον Gottlieb για το πρόγραμμα τον Μάιο του 1952 και, παρότι δεν έλαβε την «τελική έγκριση» μέχρι τον επόμενο χρόνο, τα «πειράματα» του να χορηγεί LSD σε ανυποψίαστα άτομα με προέλευση από τον Gottlieb είχαν ήδη ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 1953, δηλαδή μήνες πριν τυπικά διαμορφωθεί η σχέση τους το καλοκαίρι του 1953.
Ο Gottlieb ισχυρίστηκε ότι δεν θυμόταν πολλά για το πώς ο Γουάιτ του μετέφερε τα αποτελέσματα των πειραμάτων του με ναρκωτικά, αλλά ανέφερε ότι ο Γουάιτ «προσπαθούσε να χρησιμοποιήσει την ουσία με τρόπο όσο το δυνατόν πλησιέστερο προς εκείνον που εμείς εκείνη την εποχή θεωρούσαμε ότι ίσως είχε επιχειρησιακή χρησιμότητα, δηλαδή να δούμε αν μπορούσαμε να αποσπάσουμε περισσότερες πληροφορίες από πληροφοριοδότες και άλλα άτομα με τα οποία συναλλασσόταν». Αργότερα πρόσθεσε ότι τα πειράματα του Γουάιτ «ήταν πολύ χρήσιμα επιχειρησιακά. Ήταν σχεδόν η μόνη πληροφορία που είχαμε και σχετιζόταν με επιχειρησιακή κατάσταση ή κάτι πλησίον αυτής». (Ο Gottlieb συμφώνησε με την Επιτροπή ότι εξαιρούνται «οι ανακρίσεις που διεξάγονταν στο εξωτερικό από την Υπηρεσία» — προφανώς αναφερόμενος στις ανακρίσεις τύπου P-1 και A-2 που είχαν συζητήσει εκτενώς προηγουμένως.)
Όταν ρωτήθηκε εκ νέου να σχολιάσει το πρόγραμμα με τον Γουάιτ, ο Gottlieb δήλωσε: «Δεν νομίζω ότι αυτή η γωνιά του προγράμματος ULTRA θεωρούνταν επιστημονικό πείραμα, ήταν περισσότερο μια επιχειρησιακή δοκιμή, προσομοιωμένης φύσης. Και δεν νομίζω, όπως το θυμάμαι, ότι ελπίζαμε να προκύψουν από αυτό όσα θα αποκαλούσα επιστημονικές πληροφορίες.»
MKDELTA, Αμυντική Φαρμακολογία και ο Θάνατος του Φρανκ Όλσεν
Αφού παραδέχτηκε ότι είχε λάβει LSD «έξι έως δώδεκα φορές», η Επιτροπή ρώτησε τον Gottlieb αν μπορούσε να περιγράψει την επίδρασή του:
«Θα έλεγα ότι κατά βάση [ήταν] μια επίδραση που θα χαρακτήριζα αποπροσανατολιστική, εξωκοσμική, που σου έδινε ιδιοδεκτικότητα, δηλαδή την αίσθηση συναισθήματος εντός του εαυτού σου σε αντίθεση με τα αισθήματα για πράγματα εκτός του εαυτού σου, όπως να βλέπεις μια πόρτα σε αντίθεση με το να αισθάνεσαι κάτι μέσα στο σώμα σου.»
Ο Gottlieb είπε ότι «χορηγούσαμε το ναρκωτικό σε υπαλλήλους της CIA» για σκοπούς «αμυντικής φαρμακολογίας», ώστε να εξοικειωθούν με την αίσθηση του LSD σε περίπτωση που τους χορηγούνταν μυστικά. Θυμόταν το πρόγραμμα ως μια προσπάθεια στην οποία προσεγγίζονταν «άτομα που επρόκειτο να υπηρετήσουν στη Σοβιετική Ένωση ή σε μέρη όπου θα εκτίθεντο» και είπε ότι οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας ενημερώνονταν: «Διαθέτουμε τη δυνατότητα να σας εκθέσουμε σε αυτό το ναρκωτικό… επειδή κάποια μέρα μπορεί να δεχτείτε μυστική επίθεση με αυτό.»
Για να ενισχύσει το επιχείρημά του, ένα μέλος του προσωπικού της Γερουσίας διάβασε στον Gottlieb ένα απόσπασμα από υπόμνημα του Ιανουαρίου 1952 του επικεφαλής του Ιατρικού Τμήματος της CIA, το οποίο ανέφερε «άφθονες αποδείξεις σε αναφορές αναρίθμητων ανακρίσεων ότι οι κομμουνιστές χρησιμοποιούν ναρκωτικά, σωματική καταπόνηση, ηλεκτροσόκ και πιθανώς υπνωτισμό κατά των εχθρών τους». Το υπόμνημα ανέφερε ότι «είναι δύσκολο να μην εξοργιστεί κανείς με τη φαινομενική μας χαλαρότητα. Εξαναγκαζόμαστε από αυτό το βουνό αποδείξεων να υιοθετήσουμε πιο επιθετικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτών των τεχνικών, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να διατηρούμε αυστηρό και απαραβίαστο έλεγχο, λόγω της καταστροφής που θα μπορούσαν να προκαλέσουν τέτοιες τεχνικές σε αδίστακτα χέρια.»
Αναφερόμενος στην παράγραφο 22 υπομνήματος της CIA της 15ης Ιουλίου 1953, ένας υπάλληλος της Γερουσίας είπε ότι ήταν «η πρώτη αναφορά που έχω δει για πρόγραμμα υπό προσεκτικά ελεγχόμενες συνθήκες δοκιμών τεχνικών με χημικές ουσίες σε υπαλλήλους της CIA». Η παράγραφος είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου διαγραμμένη στην αποχαρακτηρισμένη έκδοση του υπομνήματος (Έγγραφο 13), επομένως δεν είναι σαφές σε τι ακριβώς αναφερόταν, αλλά ο Gottlieb είπε ότι δεν πίστευε πως πρόκειται για τα ίδια πειράματα αυτοχορήγησης που είχε προηγουμένως αναφέρει μεταξύ του προσωπικού του TSS και άλλων.
Το πλέον αμφιλεγόμενο από τα πειράματα αυτοχορήγησης έλαβε χώρα τον Νοέμβριο του 1953, όταν ο Gottlieb οργάνωσε μια απομονωμένη συνάντηση για ομάδα επιστημόνων και άλλων αξιωματούχων από τη CIA και τους συνεργάτες τους από τη Μονάδα Ειδικών Επιχειρήσεων (SOD) του Στρατού στη λίμνη Deep Creek στη Δυτική Μέριλαντ. Η φύση της σχέσης μεταξύ των δύο προγραμμάτων απέκτησε ιδιαίτερη σημασία υπό το φως της αποκάλυψης ότι ένας επιστήμονας του Στρατού που συμμετείχε στο έργο, ο Φρανκ Όλσεν, πέθανε μυστηριωδώς μόλις δέκα ημέρες μετά τη συμμετοχή του στο πείραμα της λίμνης Deep Creek.
Ο Gottlieb δήλωσε ότι η σχέση της CIA με τη SOD είχε «επιθετική χροιά, υπό την έννοια της προετοιμασίας για ένα ενδεχόμενο είτε σε θερμό πόλεμο είτε σε κάποια ειδική επιχείρηση που ανατέθηκε στο TSD [Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών, διάδοχο του TSS], και επίσης ως αμυντική μελέτη της πιθανότητας οι Αμερικανοί ή εγκαταστάσεις των ΗΠΑ να δεχτούν συγκαλυμμένη επίθεση με βιολογικά όπλα στο εξωτερικό.»
Ένας υπάλληλος της Γερουσίας υπενθύμισε στον Gottlieb ότι είχε αναφέρει στην αρχική του δήλωση «ότι κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ή του φθινοπώρου συναντήθηκε με άτομα από τη SOD, και ότι στη συνάντηση συζητήθηκε εάν θα έπρεπε να υπάρξει συγκαλυμμένη χορήγηση LSD για να διαπιστωθεί ποια θα ήταν τα αποτελέσματα σε μια συνάντηση όπου κάποιος προσέθετε LSD σε ποτό ή κάτι παρόμοιο.» Ο Gottlieb υπαινίχθηκε έντονα ότι ο Όλσεν παρευρέθηκε στη συνάντηση αυτή και ως εκ τούτου θα ήξερε ότι βρισκόταν σε μια ομάδα αξιωματούχων της CIA και της SOD που είχαν συμφωνήσει σε απροσδιόριστο χρόνο να τους χορηγηθεί το ναρκωτικό χωρίς τη γνώση τους.
Παρότι δήλωσε ότι δεν θυμόταν λεπτομέρειες, ο Gottlieb είπε ότι «η ασυνείδητη χορήγηση είχε συζητηθεί ως ο μόνος τρόπος για να διαπιστωθεί» ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα σε πραγματικές επιχειρήσεις. «[Α]συνείδητη με αυτή την έννοια προφανώς σήμαινε ότι ήξεραν ότι κάποια στιγμή ίσως τους χορηγηθεί,» είπε. Ο Gottlieb θυμόταν «ένα μείγμα ατόμων να ήταν παρόντα. Και η ανάμνησή μου, που περιλαμβάνει τον κ. Όλσεν, είναι ότι μπορεί να μην ήταν ακριβώς τα ίδια άτομα που συμμετείχαν στη συνάντηση στη Δυτική Μέριλαντ, αλλά περίπου το ίδιο σύνολο.» Ο Όλσεν είναι ένας από τους λίγους που θυμάται συγκεκριμένα να παρευρίσκονται στην προηγούμενη συνάντηση. «Είχα την εντύπωση,» είπε ο Gottlieb, «ότι είχαμε τη συγκατάθεση αυτής της ομάδας κάποια στιγμή στο μέλλον να συμμετάσχουν σε τέτοιο πείραμα.» Δεν υπήρξε καμία επίσημη συμφωνία. «Σίγουρα δεν υπήρχε τίποτα γραπτώς.»
Ένας υπάλληλος της Επιτροπής διερωτήθηκε γιατί, αν ο σκοπός του πειράματος ήταν να διαπιστωθεί η επίδραση του LSD σε ανυποψίαστους ανθρώπους, επιλέχθηκε να χορηγηθεί το ναρκωτικό σε «μια ομάδα ατόμων που ήξεραν ότι κάποια στιγμή θα τους χορηγείτο LSD, και δεύτερον, μια ομάδα ατόμων εκ των οποίων αρκετοί είχαν ήδη λάβει LSD στο παρελθόν;» Ο Gottlieb απάντησε ότι ήλπιζαν οι συμμετέχοντες να μην θυμούνται τη συμφωνία και ότι «οι αντιδράσεις τους θα ήταν αθώες». Για εκείνους που είχαν λάβει LSD παλαιότερα, «υπήρχε δευτερεύον κέρδος — αν θα το αναγνώριζαν ή όχι.»
Όσον αφορά το πώς χορηγήθηκε το LSD στους συμμετέχοντες στη λίμνη Deep Creek, ο Gottlieb θυμόταν ότι «χορηγήθηκε σε λικέρ Cointreau, και ότι ο Δρ. Λάσμπρουκ το είχε προετοιμάσει νωρίτερα, με περίπου 60 γάμμα [μικρογραμμάρια] ανά ποσότητα που θεωρούνταν μερίδα ποτού Cointreau.» Όταν ρωτήθηκε αν είχε λάβει LSD εκείνο το βράδυ, ο Gottlieb απάντησε: «Όπως το θυμάμαι, ναι. Αλλά η ανάμνησή μου σε αυτό το σημείο είναι θολή.» Όταν ρωτήθηκε ξανά, είπε: «Η ανάμνησή μου είναι ότι έλαβα.» Όταν ρωτήθηκε αν υπήρχαν παρόντες ιατρικοί παρατηρητές, ο Gottlieb απάντησε ότι δεν υπήρχαν.
Δέκα χρόνια αργότερα, το 1963, ο γενικός επιθεωρητής της CIA, Τζον Έαρμαν, ηγήθηκε μιας κριτικής ανασκόπησης του προγράμματος MKULTRA και των συναφών έργων, διαπιστώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «ορισμένα από τα πειράματα ουσιών υπό προσομοιωμένες επιχειρησιακές συνθήκες κρίθηκαν ότι ενείχαν υπερβολικό κίνδυνο για την Υπηρεσία.» Το κύριο αγκάθι ανάμεσα στους ανώτατους αξιωματούχους που ήταν υπεύθυνοι για τη συνέχιση του αναθεωρημένου προγράμματος υπό τη νέα του ονομασία MKSEARCH, ήταν αν η Υπηρεσία θα έπρεπε να συνεχίσει «τη δοκιμή ορισμένων ναρκωτικών σε ανυποψίαστους Αμερικανούς πολίτες.» Μπορούσε η Υπηρεσία να συνεχίσει να δοκιμάζει ουσίες όπως το LSD σε Αμερικανούς που δεν γνώριζαν ότι τους είχαν χορηγηθεί;
Το ζήτημα έφτασε τελικά στο γραφείο του διευθυντή της CIA Τζον Μακόουν, διορισμένου από τον Κένεντι, του οποίου ο σκεπτικισμός για τη χρησιμότητα του προγράμματος είχε οδηγήσει στην επανεξέταση από τον γενικό επιθεωρητή. Σε συνάντηση του Νοεμβρίου 1963, όπως καταγράφεται σε υπόμνημα του Έαρμαν, ο Gottlieb και άλλος αξιωματούχος (του οποίου το όνομα έχει διαγραφεί) «υπερασπίστηκαν τη συνέχιση των ασυνείδητων δοκιμών, υποστηρίζοντας κυρίως ότι οι ελεγχόμενες δοκιμές δεν μπορούσαν να θεωρηθούν αξιόπιστες για ακριβή αποτελέσματα.» Ο Έαρμαν και ο υποδιευθυντής της CIA Μάρσαλ Κάρτερ διαφώνησαν. Υπήρξε επίσης συζήτηση για τη «δυνατότητα ασυνείδητων δοκιμών σε αλλοδαπούς.» Το ζήτημα τέθηκε τελικά στον Μακόουν, ο οποίος, σύμφωνα με τον Gottlieb και άλλους, δεν έλαβε ποτέ απόφαση. «Θυμάμαι πολύ καθαρά,» είπε ο Gottlieb στην Επιτροπή, «ότι τον τσιγκλούσαν αρκετές φορές για το ζήτημα, του υπενθύμιζαν ότι δεν είχε αποφασίσει.»
MHCHAOS
Μία από τις κύριες ανησυχίες του προσωπικού της Επιτροπής Church ήταν οποιαδήποτε ένδειξη εμπλοκής της CIA σε επιχειρήσεις εντός των Ηνωμένων Πολιτειών. Όπως έγραψε ο αναλυτής του National Security Archive, Τζεφ Ρίτσελσον, το 2001:
«Το Τμήμα Τεχνικών Υπηρεσιών (TSD) είχε καταστεί αντικείμενο ανησυχίας εκείνη την περίοδο, λόγω της τεχνικής βοήθειας που παρείχε στις προσπάθειες των Χάουαρντ Χαντ και Τζ. Γκόρντον Λίντι να διαρρήξουν το γραφείο του ψυχιάτρου του Ντάνιελ Έλσμπεργκ, καθώς και να συλλέξουν δυσφημιστικά στοιχεία για τον Έντουαρντ Κένεντι. Στο πλαίσιο μιας συνολικής εξέτασης των πιθανών δραστηριοτήτων της CIA εκτός του καταστατικού της, γνωστής ως “Family Jewels”, ο διευθυντής της CIA Τζέιμς Σλέσινγκερ ζήτησε από τα τμήματα της Υπηρεσίας να ετοιμάσουν σχετικά αναλυτικά υπομνήματα.»
Οι ερευνητές της Γερουσίας ανέκριναν επίμονα τον πρώην επικεφαλής του TSD σχετικά με την υποστήριξη που το προσωπικό του είχε παράσχει στο FBI, μεταξύ άλλων ομοσπονδιακών υπηρεσιών, για επιχειρήσεις στο εσωτερικό. Ο Gottlieb αρνήθηκε οποιαδήποτε γνώση επιχειρήσεων παρακολούθησης που στόχευαν την πρεσβεία της Χιλής, την ακτιβίστρια Τζέιν Φόντα και τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης Ράμσεϊ Κλαρκ, μεταξύ άλλων, αλλά παραδέχτηκε ότι το TSD «είχε μια συνεχή συνεργασία σε τεχνικό επίπεδο» με το FBI, «όπου συζητούσαμε μαζί τους σχετικά με τις συσκευές που διαθέταμε, και εκείνοι, όπως θυμάμαι, αγόραζαν ή δανείζονταν συσκευές μας όταν πίστευαν ότι θα τους βοηθούσαν». Ο Gottlieb είπε ότι μπορούσε «να φανταστεί πολλές περιπτώσεις όπου μία από αυτές θα μπορούσε να έχει χρησιμοποιηθεί για οποιονδήποτε σκοπό ήθελαν», αλλά αρνήθηκε να γνωρίζει ποιοι ή τι ήταν οι στόχοι.
Ο Μπερτ Γουάιντς, μέλος του προσωπικού της Γερουσίας, ρώτησε τον Gottlieb για ένα πλέον διάσημο υπόμνημα που είχε συντάξει σε απάντηση στο αίτημα του Σλέσινγκερ για πληροφορίες σχετικά με το “Family Jewels”. Θυμόταν ο Gottlieb «να έχει συντάξει υπόμνημα προς τον Αναπληρωτή Διευθυντή για την Επιστήμη και την Τεχνολογία τον Μάιο του 1973, στο πλαίσιο της ανταπόκρισης στο αίτημα του Διευθυντή Σλέσινγκερ για σύνοψη πιθανών αμφισβητούμενων δραστηριοτήτων;»
Η απάντηση του Gottlieb, «Δεν νομίζω ότι ήμουν τότε επικεφαλής του TSD», ήταν τουλάχιστον εν μέρει σωστή. Το TSD είχε καταργηθεί στις αρχές Μαΐου 1973 και ο Gottlieb επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί τον επόμενο μήνα. Το έγγραφο για το οποίο ρωτούσαν, όπως αναμφίβολα γνώριζε, ήταν ουσιαστικά το αποχαιρετιστήριο υπόμνημά του — μια λίστα μυστικών υπηρεσιών που είχε παράσχει το TSD προς υποστήριξη των εγχώριων επιχειρήσεων άλλων αμερικανικών υπηρεσιών (Έγγραφο 20). Μήνες νωρίτερα, ο Gottlieb και ο μακροχρόνιος προστάτης του στην Υπηρεσία, ο διευθυντής πληροφοριών Ρίτσαρντ Χελμς, είχαν καταστρέψει τη συντριπτική πλειονότητα των αρχείων του προγράμματος MKULTRA, λίγες μόλις ημέρες προτού ο Χελμς αποπεμφθεί επειδή αρνήθηκε να βοηθήσει τον Λευκό Οίκο του Νίξον να επινοήσει κάλυψη για τη διάρρηξη του Watergate. Για άγνωστο λόγο, η απάντηση του Gottlieb στην ερώτηση του Γουάιντς σχετικά με το υπόμνημα της 8ης Μαΐου 1973 οδήγησε τους ερευνητές της Επιτροπής Church να συνεχίσουν τη συζήτηση εκτός πρακτικών.
Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα, κοντά στο τέλος της τέταρτης ημέρας κατάθεσής του, ο Gottlieb αντιμετώπισε επιπλέον ερωτήσεις για το ίδιο υπόμνημα. Τι πίστευε για ένα ξεχωριστό υπόμνημα προς τον νέο Διευθυντή της CIA, Ουίλιαμ Κόλμπι, το οποίο ανέφερε ότι ο προϊστάμενός του, ο αναπληρωτής διευθυντής για την επιστήμη και την τεχνολογία, Καρλ Ντάκετ, ήταν «πολύ ανήσυχος για όσα αναφέρει ο Σιντ Γκότλιμπ στο υπόμνημα της 8ης Μαΐου» και «θεωρεί ότι ο Διευθυντής [της CIA] θα ήταν κακώς συμβουλευμένος αν έλεγε ότι γνωρίζει αυτό το πρόγραμμα»; Ο Gottlieb είπε στην Επιτροπή ότι δεν «καταλαβαίνει τι εννοεί ο Ντάκετ όταν λέει πως ο Κόλμπι θα ήταν κακώς συμβουλευμένος να πει ότι γνώριζε αυτό το πρόγραμμα», προσθέτοντας: «Μπορώ μόνο να το ερμηνεύσω λέγοντας ότι ο Καρλ Ντάκετ προσπαθούσε με κάποιο τρόπο να προστατεύσει τον Διευθυντή… Εγώ απλώς προσπαθούσα να συγκεντρώσω τις πληροφορίες που προφανώς μου είχε ζητήσει ο Ντάκετ.»
Η Επιτροπή “Αλλοίωσης Υγείας”
Οι ερευνητές της Επιτροπής Church αφιέρωσαν σημαντικό χρόνο ρωτώντας τον Gottlieb για τον ρόλο του στα σχέδια δολοφονίας της CIA, ιδίως εκείνα που στόχευαν τον Κουβανό ηγέτη Φιντέλ Κάστρο, τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο έκθεσης του γενικού επιθεωρητή της CIA στις 23 Μαΐου 1967 (Έγγραφο 19), βασισμένης εν μέρει σε συνεντεύξεις με τον Gottlieb και άλλους. Οι ερευνητές αναφέρθηκαν επανειλημμένα στην έκθεση αυτή κατά την ανάκριση του Gottlieb για πληροφορίες σχετικά με τη συμμετοχή του στη λεγόμενη Επιτροπή «Αλλοίωσης Υγείας» και τα σχέδια που περιλάμβαναν δηλητηριασμένα πούρα, στολή κατάδυσης εμποτισμένη με τοξίνη αλλαντίασης, εκρηκτικά κοχύλια και αποτριχωτικό παρασκεύασμα φτιαγμένο από ραδιενεργά άλατα θαλλίου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Επιτροπή Church παρουσίαζε ένα σχέδιο διάχυσης ψεκασμένης μορφής LSD σε ραδιοφωνικό σταθμό την ώρα που ο Κάστρο βρισκόταν μέσα και μετέδιδε. Όσον αφορά τα δηλητηριασμένα πούρα, ο Gottlieb ισχυρίστηκε ότι θυμόταν ελάχιστα, πέραν μιας «γενικής ανάμνησης ότι είχαν πράγματι ετοιμαστεί πούρα» για χρήση κατά του Κουβανού ηγέτη.
Ο Γκότλιμπ παραδέχθηκε ότι μίλησε με τον Ρίτσαρντ Μπίσελ, τον αξιωματούχο της CIA υπεύθυνο για τις μυστικές επιχειρήσεις, σχετικά με τεχνικές που, όπως είπε ένας υπάλληλος της Επιτροπής Τσερτς, «θα μπορούσαν είτε να προκαλέσουν τον θάνατο είτε την αποπροσανατόλιση ενός ξένου ηγέτη». Όταν ερωτήθηκε ξανά αν είχαν συζητήσει «διάφορα τεχνικά μέσα για τη δολοφονία ενός ξένου ηγέτη», ο Γκότλιμπ απάντησε «ναι», αλλά δεν θυμόταν να έγινε αναφορά στα πούρα ούτε σε άλλες μεθόδους ή συσκευές κατά τη διάρκεια αυτών των συζητήσεων. Είπε ότι θυμόταν να έχει ακούσει για σχέδια δηλητηρίασης πούρων με βοτουλίνη, ένα θανατηφόρο τοξικό, αλλά ο ίδιος «σίγουρα δεν είχε αυτήν την αποστολή». Συμφώνησε με τον χαρακτηρισμό ενός μέλους της Επιτροπής ότι επρόκειτο για «ένα σχέδιο υπολογισμένο να προκαλέσει τον θάνατο όποιου κάπνιζε αυτά τα πούρα» ή ακόμη και κάποιου που απλώς «έβαζε αυτά τα πούρα στο στόμα του». Όταν ρωτήθηκε αν ήξερε ότι τα πούρα ετοιμάζονταν για τον Κάστρο, ο Γκότλιμπ είπε, «νομίζω πως ναι».
Πολύς χρόνος αφιερώθηκε την τέταρτη και τελευταία ημέρα της κατάθεσης του Γκότλιμπ στην προσπάθεια να προσδιοριστεί η ακριβής ημερομηνία των χειρόγραφων σημειώσεων του ειδικού σε μυστικές επιχειρήσεις της CIA, Ουίλιαμ Χάρβεϊ, ο οποίος ήταν στο επίκεντρο πολλών σχεδίων κατά του Κάστρο, σχετικά με μια συνάντηση στην οποία ισχυρίστηκε ότι συζήτησε σχέδια δολοφονίας με τον Γκότλιμπ. [Οι σημειώσεις του Χάρβεϊ επισυνάπτονται στα πρακτικά της 17ης Οκτωβρίου 1975. (Έγγραφο 3)] Αν και ο Γκότλιμπ δεν μπορούσε να θυμηθεί τίποτα για τη συνάντηση, οι ερευνητές της Επιτροπής του λένε ότι πιστεύουν πως η συνάντηση έλαβε χώρα στις 25 Ιανουαρίου 1961, μόλις πέντε ημέρες μετά την ορκωμοσία του Προέδρου Κένεντι, και περιλάμβανε αινιγματικές αναφορές σε «εκτελεστική δράση» και, όπως υποδεικνύουν, αναφορές στον Φιντέλ Κάστρο, τον Ραούλ Κάστρο και τον Τσε Γκεβάρα («El Benefactor», «τρεις αδικίες»).
Όταν ρωτήθηκε «τι μπορείτε να μας πείτε για την πηγή εξουσιοδότησης για τη συζήτηση των δυνατοτήτων δολοφονίας ή για την καθιέρωση ενός σχεδίου δυνατοτήτων δολοφονίας», ο Γκότλιμπ απάντησε: «Η εντύπωσή μου τώρα… είναι ότι ο Μπίσελ ζήτησε από [σβησμένο] να δημιουργήσει μια τέτοια δυνατότητα ή συζήτησε μαζί του τη δημιουργία μιας τέτοιας δυνατότητας», αλλά ότι δεν είχε γνώση αν ο Μπίσελ ενεργούσε με ή χωρίς εξουσιοδότηση είτε από τον Διευθυντή της CIA είτε από τον Πρόεδρο. Όταν ρωτήθηκε αν είχε συζητήσεις με ανώνυμα πρόσωπα με σκοπό την «ανάπτυξη υλικών που θα μπορούσαν να παρασχεθούν σε έναν εκτελεστή για μια απόπειρα δολοφονίας», ο Γκότλιμπ απάντησε: «Θα έπρεπε να το είχα κάνει. Δεν θυμάμαι συγκεκριμένες συνομιλίες, αλλά στο πλαίσιο της εφαρμογής του έργου του Καμπ Ντρίτρικ, θα έπρεπε να το είχαμε κάνει».
Έγγραφο 1
Γερουσία ΗΠΑ, «Έκθεση Πρακτικών, Ακρόαση ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής για τη Μελέτη των Κυβερνητικών Λειτουργιών σε Σχέση με τις Δραστηριότητες Πληροφοριών, Κατάθεση του Σίντνεϊ Γκότλιμπ», 15 Οκτωβρίου 1975, Άκρως Απόρρητο, 98 σελίδες.
15 Οκτωβρίου 1975
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Η πρώτη ημέρα της κατάθεσης του Γκότλιμπ ενώπιον του προσωπικού της Επιτροπής Τσερτς περιλαμβάνει ερωτήσεις σχετικά με την υποστήριξη της CIA σε επιχειρήσεις εσωτερικής παρακολούθησης και μια εκτενή συζήτηση για την περίοδο στις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν η Υπηρεσία άρχισε να πειραματίζεται με τεχνικές που πίστευαν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να επηρεάσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά.
Μπαίνοντας κατευθείαν στο θέμα, η επιτροπή θέλει να μάθει τι μπορεί να τους πει ο Γκότλιμπ για το MHCHAOS, ένα πρόγραμμα παρακολούθησης της CIA που στόχευε Αμερικανούς πολίτες και αποτέλεσε βασικό αντικείμενο των ακροάσεων εποπτείας των υπηρεσιών πληροφοριών στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Σχετικά με το αν ήταν «προσωπικά ενήμερος ότι Αμερικανός ήταν στόχος υπερπόντιας ακουστικής επιχείρησης», ο Γκότλιμπ λέει ότι είχε «μια γενική επίγνωση ότι, σε σχέση με το πρόγραμμα MHCHAOS, υπήρχαν ακουστικές επιχειρήσεις που πιθανώς στόχευαν Αμερικανούς στο εξωτερικό, καθώς είχα μια γενική επίγνωση της αποστολής τους. Αλλά ποτέ δεν ήμουν συγκεκριμένα ενήμερος ότι εκείνη την ημέρα, σε εκείνη τη χώρα, αυτός ο Αμερικανός.» Είπε ότι το MHCHAOS «ξεκίνησε ως ένα πολύ ευαίσθητο σχέδιο. Θυμάμαι ελάχιστα γραπτά έγγραφα γι’ αυτό.» Συμφωνεί με τον χαρακτηρισμό της επιτροπής ότι, απ’ όσο γνώριζε, οποιαδήποτε υποστήριξη της Τεχνικής Υπηρεσίας Ειδικών Επιχειρήσεων (TSD) σε «ακουστικές επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις μυστικής εισόδου στις ΗΠΑ αφορούσαν αποκλειστικά ξένους στόχους.» Αρνείται ότι η TSD ενεπλάκη στην παρακολούθηση του πρώην Γενικού Εισαγγελέα των ΗΠΑ Ράμσεϊ Κλαρκ, του υποψηφίου των Δημοκρατικών για την προεδρία Τζορτζ ΜακΓκόβερν, της ηθοποιού/ακτιβίστριας Τζέιν Φόντα ή του δημοσιογράφου Τζακ Άντερσον.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές της Γερουσίας ανακρίνουν τον Γκότλιμπ για πληροφορίες σχετικά με το «Project ARTICHOKE», που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 και το οποίο, όπως λέει, περιλάμβανε «μια ολόκληρη σειρά από αυτό που αποκαλώ υπνωτικά ή υλικά που προκαλούν ύπνο» σε μια προσπάθεια «να πιάσουμε κάποιον στο στάδιο μετάβασης στον ύπνο και να ελπίσουμε ότι θα είναι πιο ανοιχτός και ευάλωτος σε ανάκριση.» Κλειδί για αυτές τις ανακρίσεις τύπου ARTICHOKE, λέει ο Γκότλιμπ, ήταν «ότι γίνονταν σε ένα είδος ιατρικού περιβάλλοντος.»
Ο Γκότλιμπ διαχωρίζει τις ανακρίσεις ARTICHOKE, τις οποίες λέει ότι ποτέ δεν παρακολούθησε προσωπικά, από τις αποκαλούμενες ανακρίσεις «P-1» και «A-2», που αναφέρονται σε κωδικούς της Υπηρεσίας για το LSD (P-1) και το Meratran (A-2), ένα διεγερτικό που, σύμφωνα με τον Γκότλιμπ, είχε αποτέλεσμα παρόμοιο με αυτό των αμφεταμινών. Η βασική διαφορά ήταν ότι, σε αντίθεση με τις ανακρίσεις ARTICHOKE, οι ανακρίσεις P-1 και A-2 δεν μιμούνταν ιατρικό περιβάλλον. «Ένας από τους στόχους του ερευνητικού μας προγράμματος ήταν να αναπτύξουμε μια τεχνική πιο συγκαλυμμένη από την τεχνική ARTICHOKE,» είπε ο Γκότλιμπ.
Όταν ρωτήθηκε αν οποιοδήποτε από αυτά τα πειράματα πραγματοποιήθηκε «σε φυλακές, ψυχιατρικά νοσοκομεία ή άλλες εγκαταστάσεις που ενδεχομένως κρατούσαν εγκληματίες ή ποινικά τρελούς», ο Γκότλιμπ απάντησε ότι δεν έγινε, αλλά άλλαξε την απάντησή του την επόμενη μέρα, ισχυριζόμενος ότι δεν είχε κατανοήσει σωστά την ερώτηση.
Έγγραφο 2
Γερουσία ΗΠΑ, «Έκθεση Πρακτικών, Ακρόαση ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής για τη Μελέτη των Κυβερνητικών Λειτουργιών σε Σχέση με τις Δραστηριότητες Πληροφοριών, Κατάθεση του Σίντνεϊ Γκότλιμπ», 16 Οκτωβρίου 1975, Άκρως Απόρρητο, 125 σελίδες.
16 Οκτωβρίου 1975
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Η δεύτερη ημέρα της κατάθεσης του Γκότλιμπ στο προσωπικό της Επιτροπής Τσερτς συνεχίζεται από εκεί που σταμάτησαν την προηγούμενη, με τα μέλη του προσωπικού να τον πιέζουν περαιτέρω για το αν γνώριζε πειράματα με ναρκωτικά που χρηματοδοτούνταν από τη CIA σε φυλακές ή ψυχιατρικά νοσοκομεία των ΗΠΑ. Ο Γκότλιμπ τελικά παραδέχεται ότι πειράματα διεξήχθησαν σε «ιδρύματα» που «είχαν άτομα με εγκληματικό παρελθόν» αλλά που «δεν ήταν περιορισμένα όπως θα ήταν σε μια φυλακή.» Είπε ότι προτιμούσε τον όρο «μονάδα θεραπείας», παραδεχόμενος ότι επρόκειτο συχνά για «νοσοκομείο» αλλά «όχι νοσοκομείο για ποινικά ψυχασθενείς.»
Οι ερευνητές της Γερουσίας επικαλούνται αρκετά έγγραφα της CIA κατά τη διάρκεια της συνέντευξής τους με τον Γκότλιμπ, συμπεριλαμβανομένων ενδείξεων σε ένα υπόμνημα ότι υπήρχε ανάγκη για «μεγάλο αριθμό σωμάτων» που θα «χρησιμοποιούνταν για έρευνα και πειραματισμό» (Έγγραφο 11) και ενός υπομνήματος της Επιτροπής ARTICHOKE που δείχνει ότι Αμερικανοί αιχμάλωτοι πολέμου είχαν υποβληθεί σε τεχνικές ανάκρισης της CIA ενώ κρατούνταν στο Βάλεϊ Φορτζ της Πενσυλβανίας.
Η ανάκριση στρέφεται στη συνέχεια στο θέμα των σχεδίων δολοφονίας του Φιντέλ Κάστρο και άλλων μελών της κουβανικής ηγεσίας από τη CIA, τα οποία αποτέλεσαν αντικείμενο έκθεσης του γενικού επιθεωρητή της CIA τον Μάιο του 1967. Οι ερευνητές επικαλούνται κατ’ επανάληψη την έκθεση προκειμένου να αποσπάσουν πληροφορίες από τον Γκότλιμπ σχετικά με σχέδια που περιελάμβαναν δηλητηριασμένα πούρα, μια στολή κατάδυσης εμποτισμένη με τοξίνη βοτουλίνης, εκρηκτικά κοχύλια και ένα αποτριχωτικό φτιαγμένο από ραδιενεργά άλατα θαλλίου που προοριζόταν να προκαλέσει την πτώση της γενειάδας του Κάστρο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την επιτροπή είχε ένα σχέδιο να απελευθερωθεί μορφή LSD σε αεροζόλ μέσα σε ραδιοφωνικό σταθμό ενώ ο Κάστρο βρισκόταν εκεί και έκανε εκπομπή.
Στο τέλος της δεύτερης ημέρας, τα μέλη του προσωπικού της Γερουσίας αρχίζουν να ανακρίνουν τον Γκότλιμπ για μια σειρά ανακρίσεων στις οποίες συμμετείχε το 1953, στο πλαίσιο μιας επιχείρησης σε συνεργασία με γνωστό στρατιωτικό πρόγραμμα υπό την ονομασία MKDELTA.
Έγγραφο 3
Γερουσία ΗΠΑ, «Έκθεση Πρακτικών, Ακρόαση ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής για τη Μελέτη των Κυβερνητικών Λειτουργιών σε Σχέση με τις Δραστηριότητες Πληροφοριών, Κατάθεση του Σίντνεϊ Γκότλιμπ», 17 Οκτωβρίου 1975, Άκρως Απόρρητο, 87 σελίδες.
17 Οκτωβρίου 1975
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Η τρίτη ημέρα της κατάθεσης επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στις αναμνήσεις του Γκότλιμπ σχετικά με τη συμμετοχή της Υπηρεσίας στις λεγόμενες ανακρίσεις «P-1» και «MKDELTA» και στο τι διέκρινε αυτές τις επιχειρήσεις από τις «ανακρίσεις ARTICHOKE» που συζητήθηκαν προηγουμένως. Κατά την άποψη του Γκότλιμπ, η κύρια διαφορά ήταν ότι οι ανακρίσεις ARTICHOKE διεξάγονταν σε προσομοιωμένα ιατρικά περιβάλλοντα, τα οποία παρείχαν ένα τεχνητό αιτιολογικό για τη χορήγηση ενέσεων LSD και άλλων ουσιών, ενώ οι ανακρίσεις P-1 χρησιμοποιούνταν σε καταστάσεις όπου ένα τέτοιο περιβάλλον δεν ήταν πρακτικό.
Όπως είπε ο Γκότλιμπ, «[Μ]πορεί να είχε ληφθεί η απόφαση ότι η χρήση ενός ιατρικού τύπου περιβάλλοντος, όπως απαιτεί το Artichoke, απλώς δεν ήταν επιτρεπτή, θα τρόμαζε κάποιον, και θα τρόμαζε ανθρώπους, και θα έκανε – δεν ξέρω πώς ακριβώς να το πω – θα έκανε πολύ δύσκολη την εκτέλεση της επιχείρησης, κάποιος ίσως να τρόμαζε από ένα τέτοιου είδους ιατρικό περιβάλλον, και η άγνοια και η πλήρης έλλειψη επίγνωσης εκ μέρους του ατόμου που ανακρινόταν με αυτόν τον τρόπο ίσως να ήταν το κλειδί.»
Ο Γκότλιμπ ερωτάται επίσης για ένα ελάχιστα γνωστό πρόγραμμα με την κωδική ονομασία QKHILLTOP, το οποίο η έκθεση της Επιτροπής Τσερτς αργότερα όρισε ως «ένα σχέδιο για τη μελέτη των τεχνικών πλύσης εγκεφάλου των Κινέζων κομμουνιστών και για την ανάπτυξη τεχνικών ανάκρισης.»
Ο Γκότλιμπ το θυμόταν ως «ένα κρυπτώνυμο που αναφερόταν σε μια ομάδα ερευνητικών δραστηριοτήτων προσανατολισμένων στον έλεγχο της συμπεριφοράς» που «περιλάμβαναν πολλές ερευνητικές δραστηριότητες σχετικές με τον έλεγχο της συμπεριφοράς.» Το HILLTOP περιλάμβανε «έρευνα P-1, έρευνα A-2… αυτό που αναφερόμαστε ως τεχνικές ανάκρισης ναρκοϋπνωσης επίσης περιλαμβάνονταν σε αυτό.» Το πρόγραμμα αργότερα θα μετασχηματιζόταν στο Human Ecology Fund.
Έγγραφο 4
Γερουσία ΗΠΑ, «Έκθεση Πρακτικών, Ακρόαση ενώπιον της Ειδικής Επιτροπής για τη Μελέτη των Κυβερνητικών Λειτουργιών σε Σχέση με τις Δραστηριότητες Πληροφοριών, Κατάθεση του Σίντνεϊ Γκότλιμπ», 18 Οκτωβρίου 1975, Άκρως Απόρρητο, 195 σελίδες.
18 Οκτωβρίου 1975
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Η τελευταία ημέρα της κατάθεσης του Γκότλιμπ καλύπτει ευρύ φάσμα θεμάτων, από τη συνολική του αντίληψη για τη χρησιμότητα των πειραμάτων και επιχειρήσεων με LSD, μέχρι ερωτήσεις για σχέδια δολοφονίας, ασφαλή σπίτια μυστικών δοκιμών ναρκωτικών που διευθύνονταν από τον πράκτορα ναρκωτικών Τζορτζ Γουάιτ, και τον μυστηριώδη θάνατο το 1953 του επιστήμονα της Μονάδας Ειδικών Επιχειρήσεων του Στρατού (SOD) Φρανκ Όλσεν, λίγες ημέρες μετά τη συμμετοχή του, εν αγνοία του, σε ένα από τα πειράματα LSD του Γκότλιμπ.
Ο Γκότλιμπ ερωτάται επίσης για αποσπάσματα της έκθεσης του Γενικού Επιθεωρητή του 1963 για το MKULTRA, συμπεριλαμβανομένης ενότητας που αναφέρεται σε υπόμνημά του από το 1960, το οποίο κατέληγε πιο αξιοσημείωτα στο συμπέρασμα ότι τα πειράματα της Υπηρεσίας με ψυχοχημικά δεν είχαν αποφέρει τις αναμενόμενες ανακαλύψεις, καθώς διαπιστωνόταν γενικά ότι τα αποτελέσματα ήταν υπερβολικά απρόβλεπτα.
Στη συνέχεια, τα μέλη του προσωπικού της Γερουσίας ανακρίνουν σκληρά τον Γκότλιμπ για τη συμμετοχή του σε σχέδια δολοφονιών. Ο Γκότλιμπ είχε προηγουμένως καταθέσει για σχέδια κατά του Κάστρο και για ένα άλλο κατά του Πρωθυπουργού του Κονγκό Πατρίς Λουμούμπα. Εδώ οι ερευνητές της Γερουσίας επικεντρώνονται στην εμφάνιση του ονόματός του σε χειρόγραφο υπόμνημα του αξιωματούχου της CIA Ουίλιαμ Χάρβεϊ με τίτλο «Exec Actions» [Εκτελεστικές Ενέργειες], φράση που οι γερουσιαστές θεώρησαν ευφημισμό για δολοφονίες. Άλλα χειρόγραφα σημεία στο υπόμνημα («El Benefactor», «τρεις αδικίες») φαίνεται να είναι αινιγματικές αναφορές στα τρία κορυφαία μέλη της κουβανικής ηγεσίας. Όταν ρωτήθηκε «τι μπορείτε να μας πείτε για την πηγή εξουσιοδότησης για τη συζήτηση δυνατοτήτων δολοφονίας ή την καθιέρωση ενός σχεδίου ικανοτήτων δολοφονίας», ο Γκότλιμπ είπε: «Η εντύπωσή μου τώρα… είναι ότι ο Μπίσελ ζήτησε από [σβησμένο] να δημιουργήσει μια τέτοια δυνατότητα, ή συζήτησε μαζί του τη δημιουργία μιας τέτοιας δυνατότητας», αλλά ότι δεν είχε γνώση για το αν ο Μπίσελ ενεργούσε με ή χωρίς εξουσιοδότηση είτε από τον Διευθυντή της CIA είτε από τον Πρόεδρο. Όταν ρωτήθηκε αν είχε συζητήσεις με ανώνυμα πρόσωπα με σκοπό την «ανάπτυξη υλικών που θα μπορούσαν να παρασχεθούν σε έναν εκτελεστή για απόπειρα δολοφονίας», ο Γκότλιμπ απάντησε: «Θα έπρεπε να το είχα κάνει. Δεν θυμάμαι συγκεκριμένες συνομιλίες, αλλά στο πλαίσιο της εφαρμογής του έργου του Καμπ Ντρίτρικ, θα έπρεπε να το είχαμε κάνει.»
Οι υπεκφυγές του Γκότλιμπ οδηγούν τελικά σε συζήτηση για τη σχέση της ομάδας του με τη Μονάδα Ειδικών Επιχειρήσεων (SOD), τμήμα του Χημικού Σώματος του Στρατού επικεντρωμένο στη χρήση βιολογικών και χημικών παραγόντων τόσο σε επιθετικό όσο και σε αμυντικό επίπεδο, το οποίο εδρεύει στο Φορτ Ντρίτρικ (πρώην Καμπ Ντρίτρικ) στο Μέριλαντ. Η άκρως απόρρητη αυτή μονάδα συνεργαζόταν στενά με τον Γκότλιμπ και το προσωπικό του στο TSS. Στην κατάθεσή του, ο Γκότλιμπ θυμόταν ότι «το υλικό που διατηρούσαν για λογαριασμό μας είχε τόσο επιθετική διάσταση με την έννοια της προετοιμασίας για κάποιο ενδεχόμενο σε πόλεμο ή ειδική επιχείρηση που ανατίθετο στην TSD, όσο και ως αμυντική μελέτη της πιθανότητας οι ΗΠΑ ή εγκαταστάσεις τους να δεχθούν συγκαλυμμένη επίθεση με βιολογικά όπλα στο εξωτερικό.»
Οι ερευνητές κατόπιν ανακρίνουν τον Γκότλιμπ για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη χρήση ναρκωτικών κατά τη διάρκεια ανακρίσεων τη δεκαετία του 1950, επικαλούμενοι υπομνήματα που υποδείκνυαν την ύπαρξη μιας «Ειδικής Επιτροπής» που αποτελούσε μέρος του «μηχανισμού έγκρισης για τη χορήγηση του P-1 από τον Ιούλιο του 1958», αν και ο Γκότλιμπ ισχυρίστηκε ότι δεν θυμόταν τίποτα από εκείνη την περίοδο. Ερωτάται για αναφορές που είχε ετοιμάσει — συμπεριλαμβανομένης μιας με τίτλο «Η Εφαρμοσιμότητα Ειδικών Χημικών και Βιολογικών Παραγόντων σε Μυστικές Επιχειρήσεις» — και παραδέχεται ότι ήταν «πολύ πιθανό» η μονάδα του, η TSD, να «εμπλεκόταν στην εξέταση μελλοντικών αιτημάτων για επιχειρησιακή χρήση ναρκωτικών.» Ο Γκότλιμπ πίστευε ότι ο DDP ήταν αυτός που ενέκρινε τα αιτήματα για χρήση ναρκωτικών σε επιχειρήσεις εκείνη την εποχή, αν και δεν απαιτούνταν τέτοια εξουσιοδότηση τα προηγούμενα χρόνια.
Στη συνέχεια προχωρούν σε άλλη υπόθεση, στην οποία τα έγγραφα έδειχναν ότι ο Γκότλιμπ είχε «συμφωνήσει» πως μια συγκεκριμένη επιχείρηση «δικαιολογούσε τη χρήση του A-2 και πιθανώς του P-1», με τον Γκότλιμπ να συμφωνεί ότι το τηλεγράφημα έδειχνε «ότι ακριβώς αυτό έκανα.» Όταν ρωτήθηκε αν η TSD, την οποία διηύθυνε από το 1951 έως το 1957, κρατούσε αρχεία για το LSD που παραδίδονταν προς χρήση στο πεδίο, ο Γκότλιμπ είπε ότι δεν θυμόταν.
Η συζήτηση μεταφέρεται στον τρόπο με τον οποίο η TSD διαχειριζόταν τη διανομή υλικών και πληροφοριών με το Φορτ Ντρίτρικ, με έναν υπάλληλο να αναφέρεται σε κατάθεση που υποδήλωνε ότι η TSD επέβαλλε «απαιτήσεις στο Φορτ Ντρίτρικ για προϊόντα MKNAOMI και ότι η επιβολή των απαιτήσεων δεν συνδεόταν απαραίτητα με κάποια πραγματική επιχείρηση, αλλά γινόταν ώστε το Φορτ Ντρίτρικ να μην μπορεί ποτέ να εντοπίσει μια πραγματική επιχειρησιακή απαίτηση.»
Ο Γκότλιμπ χρησιμοποίησε μια συζήτηση για την προτεινόμενη μαζική χρήση LSD στο Βιετνάμ για να αναλογιστεί αυτό που ο ίδιος χαρακτήρισε ως φθίνουσα πίστη στη χρησιμότητά του για σκοπούς πληροφοριών εκείνη την εποχή. «Τα αποτελέσματα των ανακρίσεων με P-1 ήταν αβέβαια. Είχαμε… τόσες αποτυχίες όσες και επιτυχίες. Και μας απασχολούσε πολύ το ενδεχόμενο ο στρατός να καταλήξει να το χρησιμοποιεί με κάποιον τυποποιημένο τρόπο.» Είπε ότι πίστευαν «πως δεν θα ήταν σε θέση να διακρίνουν, όντας ένας τόσο μεγάλος οργανισμός, και διαχειριζόμενοι ενδεχομένως έναν μεγάλο αριθμό κρατουμένων, νιώθαμε πως απλώς δεν ήταν μια καλή τεχνική για χρήση υπό αυτές τις συνθήκες, ότι έπρεπε πραγματικά να επιλέγεις προσεκτικά την κάθε περίπτωση, με πολλή ατομική προσοχή, και νιώθαμε πως αυτό ήταν ενδεικτικό μιας μαζικής χρήσης του, κάτι που δεν θεωρούσαμε συνετό ούτε πιστεύαμε ότι θα είχε καλά αποτελέσματα.»
Η επιτροπή ρώτησε επίσης τον Γκότλιμπ για ένα σχέδιο μέσω του οποίου η CIA παρείχε ναρκωτικά και τεχνικό εξοπλισμό στον ομοσπονδιακό πράκτορα ναρκωτικών Τζορτζ Γουάιτ, ο οποίος λειτουργούσε μυστικά καταφύγια σε Νέα Υόρκη και Σαν Φρανσίσκο, όπου διεξήγαγε μια σειρά από εξαιρετικά αντιεπιστημονικά «πειράματα» σε ανυποψίαστους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων προσώπων που συνδέονταν με έρευνες ναρκωτικών, φίλων, γνωστών και άλλων.
Έγγραφο 5
Υπόμνημα προς τον Αναπληρωτή Διευθυντή της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, «Ειδικές Ανακρίσεις», 15 Μαΐου 1952, Άγνωστη Διαβάθμιση, 27 σελίδες.
15 Μαΐου 1952
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Σε υπόμνημα προς τον Αναπληρωτή Διευθυντή της CIA, ο βοηθός διευθυντής για την επιστημονική πληροφόρηση συστήνει στην Υπηρεσία «να καθιερώσει ένα προσωρινό επιχειρησιακό πρόγραμμα πεδίου με χρήση ειδικών τεχνικών στις ανακρίσεις» και με μεγαλύτερη εμπλοκή του Ιατρικού Προσωπικού της CIA.
Έγγραφο 6
Υπόμνημα προς τον Βοηθό Διευθυντή για την Επιστημονική Πληροφόρηση από τον Αρχίατρο, «Ειδικές Ανακρίσεις», 19 Μαΐου 1952, Άγνωστη Διαβάθμιση, 2 σελίδες (περιλαμβάνει συνοδευτικό σημείωμα)
19 Μαΐου 1952
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Κατά την πρώτη ημέρα της κατάθεσής του ενώπιον του προσωπικού της Επιτροπής Τσερτς, ο Γκότλιμπ ερωτάται για το «buck slip» που επισυνάπτεται σε αυτό το υπόμνημα και επιβεβαιώνει ότι είναι ο γραφικός του χαρακτήρας. Το σημείωμα αναφέρει ότι είναι «σε σημαντική διαφωνία» με τα συμπεράσματα του υπομνήματος της 15ης Μαΐου 1952 για τις «Ειδικές Ανακρίσεις» (Έγγραφο 5), το οποίο εισηγείται, κυρίως, τη μεγαλύτερη εμπλοκή του Ιατρικού Προσωπικού της CIA σε μυστικές ανακρίσεις με χρήση ναρκωτικών, ηλεκτροσόκ και άλλων επικίνδυνων τεχνικών. Ο Γκότλιμπ δηλώνει ότι του φαίνεται «μια καθυστερημένη προσπάθεια να καλυφθούν 2 ή 3 χρόνια [κατάστασης] σύγχυσης και αναποτελεσματικότητας.» Ο Γκότλιμπ εμφανίζεται σκεπτικός για τον υπαινισσόμενο αμυντικό χαρακτήρα της προτεινόμενης μελέτης ανάκρισης: «Αν πρόκειται να καλυφθεί αυτό ως μελέτη σκοπιμότητας με αμυντικό χαρακτήρα, είναι διάφανο μέχρι γελοιότητας», προσθέτοντας ότι «Υπάρχει πολλή προφανής πειραματική δουλειά που πρέπει να γίνει» και ότι η προτεινόμενη μελέτη «ούτε καν ξεκινάει να την κάνει.»
Έγγραφο 7
Υπόμνημα προς τον Βοηθό Αναπληρωτή Διευθυντή για Σχεδιασμό, «Πρόταση OSI για Προσωρινό Πρόγραμμα Πεδίου και για Οργανωτικές Αλλαγές σε Σχέση με το Project ARTICHOKE», 21 Μαΐου 1952, Άγνωστη Διαβάθμιση, 1 σελίδα
21 Μαΐου 1952
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Τα μέλη του προσωπικού της Γερουσίας ρωτούν τον Γκότλιμπ για αυτό το υπόμνημα (το οποίο φαίνεται να έχει συντάξει ο ίδιος) που βρίσκεται σε σημαντική διαφωνία με σχέδια που βρίσκονταν σε εξέλιξη εκείνη την περίοδο για την αναδιοργάνωση των ρόλων και αρμοδιοτήτων διαφόρων μονάδων της CIA σε σχέση με τις ανακρίσεις τύπου ARTICHOKE, οι οποίες βασίζονται στη χορήγηση ναρκωτικών και άλλων τεχνικών «ναρκο-ύπνωσης». «Η TSS έχει εξαιρεθεί πλήρως από την εξίσωση,» παραπονιέται ο συντάκτης. «Κατά την άποψή μου, η πρόταση είναι μια προσπάθεια συγκάλυψης της έλλειψης επιτευγμάτων στον τομέα αυτό από την OSI και για να εμποδίσει την TSS από το να αναλάβει οποιοδήποτε πρόγραμμα,» σημειώνοντας υφιστάμενα «συμβόλαια έρευνας» της TSS. Εφόσον ο Αναπληρωτής Διευθυντής για Σχεδιασμό «διαθέτει πλέον έναν ερευνητικό οργανισμό για την υποστήριξη μυστικών επιχειρήσεων,» λέει ο συντάκτης, «πιστεύω ότι η TSS», που αποτελεί μονάδα του DDP, «θα πρέπει να έχει πρωταρχικό ενδιαφέρον σε αυτό τον τομέα.»
Έγγραφο 8
Υπόμνημα προς τον Αναπληρωτή Διευθυντή (Σχεδιασμού), «Project ARTICHOKE», 14 Ιουλίου 1952, Άγνωστη Διαβάθμιση, 2 σελίδες
14 Ιουλίου 1952
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Η επιτροπή αναφέρεται σε αυτό το υπόμνημα την πρώτη ημέρα της κατάθεσης, ρωτώντας αν οι επικεφαλής αποστολών της CIA είχαν κατ’ όνομα την ευθύνη για τις «ειδικές ανακρίσεις» που διεξάγονταν στις περιοχές ευθύνης τους. (Ο Γκότλιμπ λέει ότι είχαν.) Οι συμμετέχοντες στη συνάντηση «κατανόησαν και επιβεβαίωσαν» ότι, μεταξύ άλλων, «το εύρος του Project ARTICHOKE είναι η έρευνα και οι δοκιμές για την επίτευξη μεθόδων ελέγχου, και όχι η πιο περιορισμένη έννοια που εμπλέκεται στις “ειδικές ανακρίσεις”.»
Έγγραφο 9
Υπόμνημα, Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου, SRS, I&S, προς τον Αρχηγό της Υπηρεσίας Έρευνας Ασφαλείας, I&S, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE, 22 Ιανουαρίου 1953», 13 Φεβρουαρίου 1953, Άγνωστη Διαβάθμιση, 4 σελίδες
13 Φεβρουαρίου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Την πρώτη ημέρα της κατάθεσης, τα μέλη του προσωπικού της επιτροπής ρωτούν τον Γκότλιμπ για το σημείο 13 αυτού του υπομνήματος, το οποίο αναφέρει «ότι ο οργανισμός ARTICHOKE μελετούσε τη χρήση ορισμένων εγκαταστάσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες ως χώρους δοκιμών για νέες ιδέες, πειράματα, κ.λπ., ιδιαίτερα με τη χρήση εγκληματιών και ποινικά ψυχασθενών.»
Έγγραφο 10
Υπόμνημα, Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE, 19 Μαρτίου 1953», 13 Απριλίου 1953, 3 σελίδες
13 Απριλίου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Το προσωπικό της Επιτροπής Τσερτς αναφέρεται στη συνάντηση της Συνδιάσκεψης ARTICHOKE που συνοψίζεται σε αυτό το υπόμνημα κατά τη δεύτερη ημέρα της κατάθεσης του Γκότλιμπ, ρωτώντας τον για ένα απόσπασμα μετά από μια συζήτηση για την «πλύση εγκεφάλου» όπου λέγεται ότι παρουσίασε «μια λεπτομερή αναφορά για τις προσπάθειες της TSS» σχετικά με το LSD, το οποίο αναφέρεται εδώ ως «Serunim». Άλλο υλικό —ταυτοποιημένο ως «βοτανικά» που αποκτήθηκαν από συμβούλους στη Λατινική Αμερική— «βρισκόταν ήδη υπό δοκιμή και θα αξιοποιούνταν πλήρως», σύμφωνα με την αναφορά του Γκότλιμπ στη συνδιάσκεψη. Το έγγραφο αναφέρει ότι κάποιος, κατά πάσα πιθανότητα ο Γκότλιμπ, «έπαιξε μια ηχογράφηση των δοκιμών με το ‘Serunim’ που διήρκεσε από τις 3:20 μ.μ. έως τις 4:00 μ.μ. και αποδείχθηκε πολύ αποτελεσματική μέθοδος παρουσίασης, με μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων, των διαφόρων ιδιοτήτων και χρήσεων αυτής της νέας χημικής ουσίας.»
Έγγραφο 11
Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου προς Υπηρεσία Έρευνας Ασφαλείας, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE – 16 Απριλίου 1953», 11 Μαΐου 1953, Άγνωστη Διαβάθμιση, 3 σελίδες
11 Μαΐου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Οι ερευνητές της επιτροπής ρωτούν τον Γκότλιμπ για τη συμμετοχή του στη Συνδιάσκεψη ARTICHOKE της 16ης Απριλίου 1953, κατά την οποία «όλοι οι παρευρισκόμενοι συμφώνησαν ότι απαιτείται εκτεταμένη εργασία και ότι είναι ουσιώδες να βρεθεί μια περιοχή όπου μεγάλος αριθμός σωμάτων θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για έρευνα και πειραματισμό.» Ένας συμμετέχων, που δεν ταυτοποιείται στο αποχαρακτηρισμένο έγγραφο, «δήλωσε ότι σε σχέση με τη δοκιμή ναρκωτικών, ήταν σχεδόν βέβαιος ότι αρκετοί ψυχίατροι σε όλη την Αμερική θα ήταν πρόθυμοι να δοκιμάσουν νέα φάρμακα, ιδίως φάρμακα που επηρεάζουν το μυαλό,» πρόταση που παραπέμπει έντονα στα προγράμματα που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του MKULTRA. Άλλοι στη συνάντηση «είπαν ότι υπήρχαν ιδρύματα, εργαστήρια, κ.λπ., που θα μπορούσαν να δοκιμάσουν νέα φάρμακα.» Όλοι οι συμμετέχοντες συμφώνησαν «ότι όσο ευρύτερες οι δοκιμές, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες επιτυχίας.»
Η συνάντηση περιλάμβανε συζήτηση για την προτεινόμενη χρήση τεχνικών ARTICHOKE σε Αμερικανούς αιχμαλώτους πολέμου που επέστρεφαν από την Κορέα, συμπεριλαμβανομένης «λεπτομερούς περιγραφής του προβλήματος μέχρι εκείνο το σημείο και… των προσπαθειών του ARTICHOKE να συνδράμει στις ανακρίσεις των επιστρεφόντων.» Οι συμμετέχοντες «συμφώνησαν ότι η “σκληροπυρηνική” ομάδα και όσοι είχαν επιτυχώς υποστεί πλύση εγκεφάλου ήταν εξαιρετικά υποκείμενα για το έργο του ARTICHOKE,» αλλά η «γενική άποψη» στην αίθουσα ήταν «ότι λόγω της δημοσιότητας και της κακής διαχείρισης, οι τεχνικές ARTICHOKE πιθανότατα δεν θα μπορούσαν να εφαρμοστούν.»
Ένας συμμετέχων «πρότεινε, δεδομένου του ευρέος ενδιαφέροντος της ομάδας ARTICHOKE και του γεγονότος ότι το πρόγραμμα ARTICHOKE εκ των πραγμάτων κινείται διαρκώς σε επιχειρησιακά κανάλια, ότι ένας λειτουργός επιχειρήσεων (OPS) ανώτερης βαθμίδας, ενδεχομένως αποσπασμένος στο γραφείο του DDP, θα έπρεπε να καλείται τακτικά σε αυτές τις συναντήσεις.»
Έγγραφο 12
Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου προς Υπηρεσία Έρευνας Ασφαλείας, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE, 21 Μαΐου 1953», 8 Ιουνίου 1953, Άγνωστη Διαβάθμιση, 4 σελίδες
8 Ιουνίου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Αν και δεν παρευρέθηκε στη συνάντηση, τα μέλη του προσωπικού της Επιτροπής αναφέρονται σε αυτό το υπόμνημα σχετικά με τη Συνδιάσκεψη ARTICHOKE της 21ης Μαΐου 1953, ρωτώντας τον Γκότλιμπ για αναφορές σε συγκεκριμένους περιορισμούς που επέβαλε ο Γενικός Χειρουργός σχετικά με «την ανάκριση των επιστρεφόντων αιχμαλώτων πολέμου από την Κορέα στο Βάλεϊ Φορτζ» στην Πενσυλβάνια.
Έγγραφο 13
Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου προς Υπηρεσία Έρευνας Ασφαλείας, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE, 18 Ιουνίου 1953», 15 Ιουλίου 1953, Άγνωστη Διαβάθμιση, 6 σελίδες (περιλαμβάνει συνοδευτικό υπόμνημα)
15 Ιουλίου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Η κατάθεση του Γκότλιμπ ρίχνει φως σε αποχαρακτηρισμένα τμήματα αυτής της περίληψης της CIA από τη Συνδιάσκεψη ARTICHOKE που πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιουνίου 1953. Οι ερευνητές της επιτροπής ρωτούν τον Γκότλιμπ για ένα σημείο του υπομνήματος που αναφέρει ότι «παρουσίασε μια πολύ σύντομη αναφορά για ορισμένες δραστηριότητες του ειδικού έργου που διεξάγεται από τον [σβησμένο], στο οποίο η διεύθυνσή του έχει ουσιαστικό ενδιαφέρον, και επίσης σχολίασε το έργο του Χημικού Σώματος του Στρατού σε τομείς ενδιαφέροντος του ARTICHOKE.»
Έγγραφο 14
Αρχηγός Τεχνικού Κλάδου προς τον Αρχηγό της Υπηρεσίας Έρευνας Ασφαλείας, «Συνδιάσκεψη ARTICHOKE, 22 Οκτωβρίου 1953», 16 Νοεμβρίου 1953, Άγνωστη Διαβάθμιση, 3 σελίδες
16 Νοεμβρίου 1953
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Τα μέλη του προσωπικού της Επιτροπής Τσερτς ρωτούν τον Γκότλιμπ για μια αναφορά σε αυτό το υπόμνημα σχετικά με «ένα πειραματικό σχέδιο που χρησιμοποιεί ειδικά επιλεγμένους εθελοντές εκπαιδευόμενους» το οποίο «θα παρουσιαζόταν επίσης στα μέλη της Συνδιάσκεψης ARTICHOKE την ίδια χρονική στιγμή.» Το σχέδιο «θα έδειχνε με σαφήνεια σε ορισμένα επιλεγμένα στελέχη της Υπηρεσίας τις επιδράσεις χημικών ουσιών, ύπνωσης και ενδεχομένως άλλων παραγόντων, κ.λπ., επάνω στους ίδιους και στους συναδέλφους τους» και «υπό λίγο-πολύ ιδανικές και πολύ ασφαλείς συνθήκες,» δίνοντάς τους «την ευκαιρία να δοκιμάσουν νέες μεθόδους και τεχνικές.» Η εξοικείωση με τα ναρκωτικά «θα επέτρεπε στο προσωπικό μας, σε περίπτωση αιχμαλωσίας από τον εχθρό, να αντισταθεί ή να αποτρέψει ανάκριση από τον εχθρό.»
Έγγραφο 15
Γραφείο Επιστημονικής Πληροφόρησης της CIA, Υπόμνημα Επιστημονικής Πληροφόρησης, «Πιθανός Νέος Παράγοντας για Μη Συμβατικό Πόλεμο», 5 Αυγούστου 1954, Απόρρητο, 41 σελίδες (περιλαμβάνει συνοδευτικά υπομνήματα και επισυναπτόμενα τηλεγραφήματα της CIA)
5 Αυγούστου 1954
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Ο Γκότλιμπ ερωτάται για το συμπέρασμα αυτής της έκθεσης του Γραφείου Επιστημονικής Πληροφόρησης, σύμφωνα με το οποίο, «Δεδομένα, αν και ακόμα πολύ περιορισμένα, είναι διαθέσιμα που υποδεικνύουν [τη] χρησιμότητα [του LSD] για την άντληση αληθινών και ακριβών δηλώσεων από υποκείμενα υπό την επήρειά του κατά την ανάκριση.» Ο Γκότλιμπ δηλώνει ότι δεν θυμάται την έκθεση, προσθέτοντας ότι θα είχε «αντιταχθεί σε αυτήν, με βάση όσα πιστεύαμε ότι γνωρίζαμε εκείνη την εποχή, δηλαδή ότι δεν υπήρχε καμία ένδειξη πως μπορούσες να πάρεις αληθινές και ακριβείς δηλώσεις με συνέπεια υπό την επίδραση του ναρκωτικού.»
Έγγραφο 16
Υπόμνημα προς τον Διευθυντή του Γραφείου Ασφαλείας μέσω του Αναπληρωτή Διευθυντή (Σχεδιασμού), «Αίτημα για Σχέδιο με ψευδώνυμο [Σβησμένο]», 13 Νοεμβρίου 1957, Άγνωστη Διαβάθμιση, 2 σελίδες
13 Νοεμβρίου 1957
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Οι ερευνητές της Επιτροπής Τσερτς αναφέρονται σε αυτό το υπόμνημα ρωτώντας τον Γκότλιμπ αν γνώριζε περιπτώσεις όπου χρησιμοποιήθηκε P-1 (LSD) σε αποστάτες. Το υπόμνημα περιγράφει τη διαχείριση από τη CIA ενός ανώνυμου Σοβιετικού αποστάτη που «βρίσκεται υπό ανάκριση από προσωπικό της CIA σε ασφαλές κατάλυμα.» Η αναφορά δηλώνει ότι οι πράκτορες συνέχιζαν να προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν «συμβατικές τεχνικές ανάκρισης» στο υποκείμενο, αλλά ότι «φαίνεται πως θα χρειαστεί η χρήση ειδικών τεχνικών ανάκρισης στο εγγύς μέλλον στο ασφαλές κατάλυμα της CIA που φρουρείται από προσωπικό του Γραφείου Ασφαλείας.» Το υπόμνημα ζητά να γίνουν προετοιμασίες για την έναρξη «ειδικής ανάκρισης» το Σαββατοκύριακο 22–24 Νοεμβρίου 1957.
Έγγραφο 17
Υπόμνημα, [Ανάκριση με P-1], 20 Ιανουαρίου 1959, Άγνωστη Διαβάθμιση, 1 σελίδα
20 Ιανουαρίου 1959
Πηγή
Αναγνωστήριο FOIA της CIA
Την τέταρτη και τελευταία ημέρα της κατάθεσης, το προσωπικό της Επιτροπής ρωτά τον Γκότλιμπ για ένα αίτημα χρήσης LSD («P-1») σε μη προσδιορισμένη ανάκριση που θα απαιτούσε έγκριση από το Γραφείο Ασφαλείας — κάτι που ο Γκότλιμπ λέει ότι δεν απαιτούνταν σε προηγούμενες ανακρίσεις με P-1. Στη συνέχεια του δείχνουν ένα σημείο του υπομνήματος που αναφέρει «ότι ο αξιωματικός που θα χορηγούσε το P-1 είχε εξοικείωση με τη χρήση του και είχε εργαστεί με την τεχνική στην Ευρώπη» και τον ρωτούν αν γνώριζε άτομα στην TSS που πληρούσαν αυτά τα κριτήρια. Ο Γκότλιμπ αναφέρει τον αξιωματούχο της TSS Χένρι Μπόρτνερ πριν παραδεχτεί: «Θα ήμουν και εγώ κάποιος που θα ταίριαζε σε αυτή την περιγραφή.»
Έγγραφο 18
Γενικός Επιθεωρητής της CIA Τζον Έαρμαν, Υπόμνημα για το Αρχείο, «Πρόγραμμα MKULTRA», 29 Νοεμβρίου 1963, Άγνωστη Διαβάθμιση, 2 σελίδες
29 Νοεμβρίου 1963
Πηγή
Ψηφιακό Αρχείο Εθνικής Ασφάλειας
Συνταγμένο από τον Γενικό Επιθεωρητή της CIA Τζον Έαρμαν, το έγγραφο καταγράφει συνάντηση στην οποία συμμετείχαν αρκετοί ανώτατοι αξιωματούχοι της CIA, συμπεριλαμβανομένου του Γκότλιμπ, με κύριο αντικείμενο τη «δοκιμή ορισμένων ναρκωτικών σε ανυποψίαστους Αμερικανούς πολίτες.» Ο Γκότλιμπ, όπως αναφέρει το υπόμνημα, «παρουσίασε μια σύντομη ιστορική αναδρομή του Προγράμματος MKULTRA, η οποία δεν διέφερε καθόλου από την έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή του Αυγούστου 1963 για το θέμα.» Ο Γκότλιμπ και ένας άλλος αξιωματούχος (του οποίου το όνομα είναι διαγεγραμμένο) «υπερασπίστηκαν τη συνέχιση των δοκιμών εν αγνοία των υποκειμένων, υποστηρίζοντας κυρίως ότι ο ελεγχόμενος πειραματισμός δεν μπορούσε να παράγει αξιόπιστα αποτελέσματα.»
Ο Έαρμαν σημειώνει ότι ούτε ο ίδιος ούτε ο Αναπληρωτής Διευθυντής της CIA Μάρσαλ Κάρτερ ούτε ο Εκτελεστικός Διευθυντής Λάιμαν Κερκπάτρικ συμφώνησαν με τον Γκότλιμπ. Οι τρεις ανώτατοι αξιωματούχοι της CIA αποδέχθηκαν «την ανάγκη να υπάρχει ένα “απόθεμα ναρκωτικών” στα ράφια.» Θεωρούσαν ότι η έρευνα ήταν αναγκαία «όχι μόνο για ενδεχόμενη επιχειρησιακή χρήση αλλά και για να αποκτήσει η CIA εικόνα της κατάστασης στον τομέα αυτό» και «για να μας προειδοποιήσει τι κάνει ή τι ενδέχεται να κάνει η αντίπαλη πλευρά στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης και της χρήσης ναρκωτικών.» Η μόνη διαφωνία σχετικά με την έκθεση του Γενικού Επιθεωρητή για το MKULTRA ήταν «το πρόγραμμα δοκιμών εν αγνοία των υποκειμένων,» το οποίο είχε «ανασταλεί» από τη στιγμή που κυκλοφόρησε η έκθεση.
Η ομάδα συζήτησε «την πιθανότητα δοκιμών εν αγνοία των υποκειμένων σε αλλοδαπούς υπηκόους», αλλά οι ανώτατοι επικεφαλής των σταθμών δήλωσαν ότι τέτοιες επιχειρήσεις ήταν «πολύ επικίνδυνες» λόγω «έλλειψης ελεγχόμενων εγκαταστάσεων.» (Ο Έαρμαν θεωρεί αυτό περίεργο, δεδομένου ότι οι εγκαταστάσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τις δοκιμές εν αγνοία των υποκειμένων στις ΗΠΑ «αφήνουν πολλά να ζητηθούν.») Τελικά, η ομάδα κατέληξε ότι «ίσως να καταστεί αναγκαίο» να τεθεί το ερώτημα για το αν θα συνεχιστούν οι «δοκιμές εν αγνοία των υποκειμένων σε Αμερικανούς πολίτες» ενώπιον του Διευθυντή της CIA, Τζον Μακόουν.
Εγγραφο 19
CIA Inspector General John S. Earman, «Report on Plots to Assassinate Fidel Castro», 23 Μαΐου 1967, Απόρρητο/Μόνο για Οφθαλμούς, 143 σ. (περιλαμβάνει σημείωμα εξωφύλλου)
23 Μαΐου 1967
Πηγή
JFK Assassination Records, απελευθέρωση 2022
Η αναφορά του CIA Inspector General John Earman για τις προσπάθειες της CIA να δολοφονήσει τον Castro και άλλους κουβανούς ηγέτες ήρθε στο προσκήνιο κατά τη δεύτερη ημέρα κατάθεσης του Sidney Gottlieb. Η ανασκόπηση του Earman καλύπτει μία σειρά σχεδίων για τη δολοφονία, τη νόσο ή τη διαπόμπευση του Castro, περιλαμβάνοντας πολλά που σχετίζονται με τον Gottlieb. Ένα στοιχείο της αναφοράς που ενδιέφερε ιδιαιτέρως την επιτροπή ήταν ένα προτεινόμενο σχέδιο να «μολυνθεί ο αέρας του ραδιοφωνικού σταθμού όπου ο Castro εκφωνούσε τις ομιλίες του με αεροζόλ χημικού που παράγει αντιδράσεις όπως αυτές της λυσεργικήςοξέος (LSD)».
Σχετικά με ένα σχέδιο να μολυνθούν τα πούρα του Castro με χημικές ή βιολογικές τοξίνες, η Επιτροπή του διάβασε στον Gottlieb ένα τμήμα της έκθεσης του IG που έλεγε: «Ο Sidney Gottlieb του TSD ισχυρίζεται ότι θυμάται με σαφήνεια ένα σχέδιο που αφορούσε πούρα» και ότι αυτό «αφορούσε δολοφονία, όχι απλώς επηρεασμό συμπεριφοράς». Απαντώντας στην επιτροπή, ο Gottlieb ισχυρίστηκε ότι μπορεί να είχε συγχυσθεί όταν τον συνέντευξαν για το σχέδιο των πούρων το 1967 και ότι μπορεί να μην είχε σκοπό τη δολοφονία του Castro. «[T]α σχήματα ή οι συζητήσεις για πούρα που κατά κάποιον τρόπο μπορεί να σχετίζονταν με τη δολοφονία του Castro — και δεν θυμάμαι τώρα αν επρόκειτο για χρήση μιας ουσίας ή μιας άλλης ή πολλών ουσιών, αλλά απλώς τη χρήση αυτού του οχήματος ως μέσου για να πλήξουμε τον Castro — ήταν συχνές, αλλά όχι εκτενώς συζητημένες». Αργότερα ομολόγησε στην επιτροπή «ότι πούρα είχαν ετοιμαστεί» για χρήση κατά του Castro και αργότερα είπε ότι θυμόταν ότι είχε εμπλακεί «βοτουλινούχη» («botulinum»).
Όταν ερωτήθηκε εάν ήταν «σχέδιο που υπολογιζόταν να προκαλέσει τον θάνατο όποιου καπνίσει αυτά τα πούρα», ο Gottlieb απάντησε: «Ναι».
«Ή ακόμη να τοποθετηθούν αυτά τα πούρα στο στόμα του;»
«Φυσικά.»
Σχετικά με τμήμα της έκθεσης για σχέδιο να μολυνθεί η καταδυτική στολή του Castro με τοξικό μύκητα, ο Gottlieb είχε κάποια ανάμνηση αυτού, λέγοντας ότι θα το χαρακτήριζε «μια προσπάθεια ανικανότητας» παρά «σχέδιο δολοφονίας»: «Διότι θα ήσουν τόσο φοβερά ανασφαλής – για μένα θα ήταν μονάχα ένα απρόβλεπτο ενδεχόμενο ότι κάποιος θα πέθαινε από κάτι τέτοιο.»
Εγγραφο 20
Σημείωμα προς τον Αναπληρωτή Διευθυντή για Επιστήμη & Τεχνολογία, «Υποστήριξη TSD προς άλλους Οργανισμούς», 8 Μαΐου 1973, Απόρρητο, 8 σ. (περιλαμβάνει σημείωμα εξωφύλλου και φύλλα δρομολόγησης)
8 Μαΐου 1973
Πηγή
Πηγή A: JFK Assassination Records – Αποχαρακτηρισμός 2025
Πηγή B: CIA FOIA Reading Room
Πηγή C: National Security Archive Electronic Briefing Book No. 54
Το φημισμένο σημείωμα του Gottlieb για την υποστήριξη του TSD σε άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες εκτός της CIA έχει αποχαρακτηριστεί πολλές φορές κατά τα χρόνια, και η πιο πλήρης έκδοση του εγγράφου (που δημοσιεύεται εδώ) προκύπτει από τη συνένωση σελίδων από τρεις διαφορετικές αποχαρακτηρισμένες εκδόσεις.
Το τρισέλιδο κύριο σημείωμα, ημερομηνίας 8 Μαΐου 1973, αποχαρακτηρίστηκε νωρίτερα φέτος ως μέρος της τελικής απελευθέρωσης των αρχείων δολοφονίας JFK από τη National Archives and Records Administration (NARA).
Η έκδοση αυτού του σημειώματος που αποχαρακτηρίστηκε από τη CIA και συμπεριλήφθηκε στη διαδικτυακή συλλογή CREST είναι περισσότερο λογοκριμένη απ’ ό,τι αυτή που αποχαρακτήρισε η NARA αλλά περιλαμβάνει μια πολύ λογοκριμένη έκδοση του επισυναπτόμενου (που καταγράφει τις υπηρεσίες που υποστήριξε το TSD) καθώς και το επισυναπτόμενο «buck slip» (στην ουσία ένα αυτοκόλλητο σημείωμα) από τον Carl Duckett που υποδεικνύει ότι ήταν «πολύ ανασφαλής με το τι αναφέρει ο Sid Gottlieb» στο σημείωμα «και νομίζει ότι ο Διευθυντής [της CIA] θα ήταν κακώς ενημερωμένος να πει ότι γνωρίζει αυτό το πρόγραμμα.»
Μια πολύ λιγότερο λογοκριμένη έκδοση του επισυναπτόμενου που καταγράφει τις υποστηριζόμενες υπηρεσίες αποχαρακτηρίστηκε σε απάντηση αίτησης FOIA υποβληθείσας από τον αναλυτή της National Security Archive Jeff Richelson και πρωτοδημοσιεύθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου 2001 σε Electronic Briefing Book για «Επιστήμη, Τεχνολογία και την CIA».
Το επισυναπτόμενο στο σημείωμα του Gottlieb απαριθμεί ένα ευρύ σύνολο υποστήριξης που είχε παράσχει το TSD σε άλλους οργανισμούς σύμφωνα με την εντολή του να παρέχει «τεχνική βοήθεια τόσο σε επιχειρήσεις της CIA όσο και σε άλλες δραστηριότητες όπως μπορεί να κατευθυνθεί από τον Αναπληρωτή Διευθυντή Επιχειρήσεων.»
