Θύμιζαν έργο του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Τοπίο στην ομίχλη. Πλάνα του 2020 αργόσυρτα γυρισμένα στον Έβρο και στο Αιγαίο. Ξαφνικά, οι απέναντι γυρίζουν στο παρελθόν. «Να θυμάστε, μας λέγουν». Μνήμες επιστροφής στην καταστροφή της Σμύρνης και στους Αττίλες…

Άγκυρα, Πέμπτη 15 Απριλίου 2021. Μίλησαν για εντυπωσιασμό. Αλλοι χωρίς μετριοφροσύνη υπέδειξαν την ανύπαρκτη διπλωματική σχολή της σιωπής. Οι περισσότεροι χειροκρότησαν. Ξεχώρισα τη στάση του προκατόχου στο υπουργείο Εξωτερικών καίτοι πολιτικού του αντιπάλου. Αλλοι ανακάλυψαν διαφωνίες ή υστεροβουλία. Ανέκαθεν στη χώρα αυτή, οι ασπόνδυλοι ψίθυροι των διαδρόμων αντηχούσαν δυνατότερα από τη φωνή της αλήθειας.

Απογοητευμένος όποιος εις μάτην ανέμενε στην Άγκυρα τον από μηχανής θεό. Ζήσαμε όμως την επί της σκηνής «κάθαρσι». Για πολύ καιρό κυριάρχησε η «Υβρις» και βραδυπορούσε η Νέμεσις. Σε μία τραγωδία – κατά τον Αριστοτελικό (στην Ποιητική) ορισμό της. Ας με συγχωρέσουν οι κατ’ εξοχήν ειδικοί φιλόλογοι, θεατράνθρωποι και γλωσσολόγοι. Περιορίζομαι στη σημείωση ότι «…τραγωδία είναι η διά των αισθητών μέσων αναπαράσταση μιας πραγματικότητας». Η κάθαρσις αναπόσπαστο στοιχείο.

Ποιο αλήθεια μήνυμα θέλησε να περάσει η Ελλάδα στην τουρκική ηγεσία, στο τουρκικό πολιτικό κατεστημένο, στην τουρκική κοινή γνώμη; Συνοψίζεται στη φράση «δεν μας διαβάζατε σωστά». Θα μπορούσα να σημειώσω ενδεικτικά και μόνο:

• H προσήλωση στο διεθνές δίκαιο, στις διεθνείς συνθήκες, στις αρχές του Χάρτη του ΟΗΕ και στο ευρωπαϊκό νομικό και πολιτικό κεκτημένο δεν είναι αδυναμία. Είναι δύναμη. Η επιμονή στην πολιτική των χαμηλών τόνων απέναντι στις καθημερινές προκλήσεις και στην ύβρι δεν είναι αδυναμία. Είναι δύναμη.

• Λάθος αν ερμηνεύατε την πολιτική μας ως κατευναστική, ως ενδεικτική αδυναμίας ή υποχωρητικότητας. Λάθος να θεωρείτε αδυναμία την απουσία υψηλών τόνων στους πρωτοφανείς επίσημους προσβλητικούς χαρακτηρισμούς (ακόμη και από τον ίδιο τον πρόεδρό σας) κατά της Ελλάδος, κατά των Ελλήνων, κατά των πολιτικών της ηγετών, του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών συμπεριλαμβανομένων. Λάθος να θεωρείτε την Ελλάδα αδύναμη επειδή είναι φιλειρηνική.

• Λάθος να ερμηνεύετε τη διαχρονική εντός των τειχών της Πόλης μας πολυφωνία και κριτική –δείγμα ώριμης δημοκρατίας– ως αδυναμία ή ακόμη και ως ένδειξη κατανόησης στις θέσεις σας. Διότι αυτό που σε σας θεωρείται προδοσία και τιμωρείται με φυλακή, σε μας είναι δημοκρατικό προνόμιο και συνταγματικό κεκτημένο.

Λοιπόν, ναι, διαφέρουμε. Γι’ αυτό δεν μας διαβάζετε σωστά.

Ύβρις: 1974 στην Κύπρο. Σαράντα επτά χρόνια συχνά επαναλαμβάνεται, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Απειλή Πολέμου.

Η αυτο-υπερτιμημένη, παρά τη διολίσθηση της διεθνούς συναλλακτικής της αξίας, Τουρκία προτίμησε να υποτιμά την Ελλάδα. Πέρυσι τέτοιες μέρες στον Έβρο. «Αν πέσει η Ελλάδα θα πέσει και η Ευρώπη». Τα λόγια του Ξέρξη (Ηρόδοτος, Πολύμνια 8-9) επαναλήφθηκαν. Τα σχέδια του προέδρου της Τουρκίας προσέκρουσαν στην ισχυρή βούληση της πολιτικής ηγεσίας, στην ομόθυμη στάση των πολιτικών αρχηγών και στις πραγματικές επιχειρησιακές δυνατότητες της Ελλάδος. Η υβριδική τουρκική επίθεση –με την απάνθρωπη προώθηση αμάχων– κατέρρευσε. Αποτυχία στο χερσαίο πεδίο.

Το καλοκαίρι του 2020, ο πρόεδρος της Τουρκίας μετέφερε την επιθετική δράση –πρωτοφανή σε ένταση και διάρκεια– σε καθαρά επιχειρησιακό πεδίο στο Αιγαίο. Ενστολοι αντί αμάχων. Η Ελλάδα αντιπαρατάχθηκε με επιτυχία στο αεροναυτικό πεδίο. Είχε το πλεονέκτημα σε συγκεκριμένες επιχειρησιακές πτυχές. Εχουν γνώσιν οι (Τούρκοι) φύλακες. Το μήνυμα από το ανώτατο επίπεδο της Πολιτείας μας ήταν καθαρό, λιτό. Θέλουμε την ειρήνη. Είμαστε όμως έτοιμοι αν απαιτηθεί για σύγκρουση. Το ζωτικό συμφέρον, το υψηλό ηθικό και τα πατριωτικά κίνητρα –ο παιάνας στους «Πέρσες» του Αισχύλου– απέναντι στην ψευδαίσθηση της αριθμητικής υπεροχής. Επιπλέον, διευθετήσεις στη βάση αξιών και συμφέροντος αναδεικνύουν και τη νέα πραγματικότητα. Η Ελλάδα κάθε άλλο παρά μόνη θα είναι.

Αγκυρα, 15 Απριλίου 2021. Ο υπουργός Εξωτερικών δεν προσέφερε υπηρεσία μόνο στην Ελλάδα. Ξεδιπλώνοντας στην Άγκυρα με «ευγένεια και ευπρέπεια», όπως επισημαίνει ο πρωθυπουργός, τις θέσεις μας. Κυρίως όμως τη βούληση για ειρήνη, διάλογο και αναζήτηση λύσεων με βάση τη δύναμη του δικαίου. Οχι την παράλογη «λογική» των όπλων. Η κάθαρσις –μετά την τουρκική ύβρι (μεταφορικά και κυριολεκτικά)– είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο σχέσεων, συμπεριφοράς και διμερών συναντήσεων. Το πλαίσιο οριοθετήθηκε.

Η Τουρκία γνωρίζει τι θα μπορούσε να αναμένει σε προσεχείς διμερείς συναντήσεις κορυφής αν πάλι επιλέξει να παραβιάσει τους κανόνες του παιχνιδιού. Η εποχή υπερεκτίμησης των δυνατοτήτων της και υποτίμησης της Ελλάδος έχει παρέλθει.

* O κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς είναι πρέσβης επί τιμή, συγγραφέας του βιβλίου «Τα Σύνορα – Αναθεωρητισμός», εκδ. Ι. Σιδέρης.

“Καθημερινή”