Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

του Δημητρίου Καμπισιούλη*

Ο άνθρωπος είναι ένα ελεύθερο και αυτεξούσιο ον και ο ίδιος καθορίζει την πορεία του στη ζωή, με τι θα ασχοληθεί, τι θα πιστεύει και αν θα κάνει οικογένεια και παιδιά. Ιδιαίτερα όμως σήμερα παρουσιάζεται πολύ έντονα το φαινόμενο, πολλές γυναίκες να μην θέλουν να παντρευτούν, ούτε να κάνουν παιδιά, επηρεασμένες από το ρεύμα της παγκοσμιοποίησης, της χαλάρωσης των ηθών και του φεμινιστικού κινήματος αλλά και εξαιτίας της οικονομικής και εργασιακής ανασφάλειας και της ανύπαρκτης υποστήριξης του κράτους. Τι σχέση έχει όμως αυτή η νέα τάση με το οξύ δημογραφικό ζήτημα που απειλεί άμεσα την ύπαρξη του ελληνισμού;

Διάμεση ηλικία πρώτου γάμου και απόκτησης πρώτου παιδιού

Η χαλάρωση της θρησκευτικής πίστης, οι κακές ανθρώπινες σχέσεις, η έλλειψη εμπιστοσύνης, ο φόβος του χωρισμού, η ανάγκη για επαγγελματική αποκατάσταση, η οικονομική αβεβαιότητα και η πρόταξη της καλοπέρασης ώθησαν τα νέα άτομα να αναβάλλουν για αργότερα την ημερομηνία του γάμου, ο οποίος εμπεριέχει τη δέσμευση και δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για τεκνογονία. Η διάμεση ηλικία πρώτου γάμου στην Ελλάδα έχει αυξηθεί σημαντικά, το 1990 για τις γυναίκες ήταν 25 έτη, ενώ το 2021 ανήλθε στα 31 έτη. Αντίθετα για τους άνδρες, σε σύγκριση με το 1990, παρατηρείται μία αύξηση της διάμεσης ηλικίας κατά 3 χρόνια, από τα 29 στα 32. Επιπρόσθετα, στην Ελλάδα το 10% των γεννήσεων προέρχονται από μητέρες άνω των 40 ετών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι μόλις 6%[1].

Η καταστροφική επίπτωση

Η αύξηση της διάμεσης ηλικίας του γάμου και της πρώτης τεκνογονίας αποτελούν μία από τις κύριες αιτίες του δημογραφικού προβλήματος. Η καταστροφική επίπτωση είναι η μείωση του αριθμού των παιδιών ανά γυναίκα (δείκτης γονιμότητας) για δύο σοβαρούς λόγους.

Πρώτον, με το πέρασμα των χρόνων, η πιθανότητα εγκυμοσύνης μειώνεται. Για τις γυναίκες άνω των 35 χρόνων, μόνο το 54% μένουν έγκυοι με φυσικό τρόπο έπειτα από έναν χρόνο συστηματικής προσπάθειας. Μετά τα 35 έτη είναι επίσης πολύ πιο πιθανό να έχουν τα παραγόμενα ωάρια χρωμοσωμιακά προβλήματα, με επακόλουθο να αυξάνονται σταδιακά τα ποσοστά αποβολής. Η αύξηση του κινδύνου αποβολής είναι ακόμα μεγαλύτερη μετά την ηλικία των 37-38 ετών[2]. Συνεπώς όταν ως τα 35 μία γυναίκα έχει κανένα ή ένα μόνο παιδί, τότε δύσκολα μπορεί στη συνέχεια να γίνει τουλάχιστον τρίτεκνη, πόσο μάλλον πολύτεκνη και υπερπολύτεκνη.

Δεύτερον, η ανατροφή των παιδιών, και μάλιστα πολλών παιδιών με μικρή διαφορά ηλικίας μεταξύ τους, απαιτεί νέους γονείς σε ηλικία, που να έχουν τη βιολογική δύναμη, το κουράγιο, την αντοχή στις δυσκολίες, στην κούραση και στην πίεση της ημέρας παράλληλα με τις μαθησιακές και εξωσχολικές υποχρεώσεις των παιδιών, το ξενύχτι και τη φροντίδα τους όταν αρρωσταίνουν. Είναι απαιτητική σε πολύ μεγάλο βαθμό η ανατροφή πολλών παιδιών ταυτόχρονα, τα οποία όλα έχουν τις δικές τους ξεχωριστές ανάγκες.

Ο ρόλος της γυναίκας σήμερα

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι αυξημένες καταναλωτικές ανάγκες, η ισότητα στη μόρφωση και στις ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών, η χειραφέτηση της γυναίκας και το φεμινιστικό κίνημα ώθησαν και ανάγκασαν τη γυναίκα να εξέλθει στην αγορά εργασίας. Αυτή η αναγκαιότητα αλλά και η θέληση της πλειοψηφίας των γυναικών να δραστηριοποιηθούν σε εργασίες έξω από το σπίτι, αποτελεί πλέον μία πραγματικότητα στη σύγχρονη εποχή, την οποία κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί και να αμφισβητήσει. Στη σημερινή κοινωνία λοιπόν, η γυναίκα μπορεί να έχει πολλούς και πολλαπλούς ρόλους ταυτόχρονα, είναι επαγγελματίας, σύντροφος, φίλη, κόρη, αδερφή.

Όμως η γυναίκα είναι ταυτόχρονα και μητέρα, ρόλο που δεν μπορεί να αναλάβει ο άνδρας, είναι και σύζυγος, είναι και η νοικοκυρά του σπιτιού, είναι πιο ευαίσθητη από τον άνδρα και έχει περισσότερες έννοιες, ενώ πολλές φορές πέφτει και θύμα βίας και άσχημης συμπεριφοράς μέσα και έξω από το σπίτι. Είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθεί σε όλες τις υποχρεώσεις της και, με σκοπό να διευκολύνει τη ζωή της και να ανακουφιστεί από τα πολλαπλά βάρη, επιλέγει, σε συνεννόηση με τον σύζυγο, την τεκνογονία λίγων παιδιών και μάλιστα σε προχωρημένη ηλικία.

Η υποβάθμιση του ρόλου της ως μητέρα ενισχύεται από μια νεοφανή, αλλά δυστυχώς επικρατούσα και ανάμεσα σε πάρα πολλές γυναίκες, άποψη, ότι όταν κάποιος μιλάει για τεκνοποίηση, εργαλειοποιεί τη γυναίκα ως μέσο επίτευξης δημογραφικών στόχων και την ενοχοποιεί αν δεν εκπληρώνει το δημογραφικό της καθήκον. Αυτές οι απόψεις είναι απόρροια μίας αντεθνικής και παγκοσμιοποιημένης κουλτούρας και το μόνο αποτέλεσμα που έχουν είναι να εξαφανίζουν ταχέως τον ελληνισμό. Για την ερχομό παιδιών στον κόσμο η ευθύνη βαραίνει εξίσου τον άνδρα και τη γυναίκα, απλώς η γυναίκα είναι αυτή που φέρει στον κόσμο τα παιδιά, τα τρέφει, και αυτή που κυρίως έχει περιορισμούς σε αυτό λόγω του βιολογικού παράγοντα. Αυτά δεν αλλάζουν, όσο και να προσπαθούν διάφοροι να αντιστρέψουν τη φύση.

Το ζήτημα της ισότητας

Το πρόβλημα με τον βεβαρημένο ρόλο της γυναίκας δεν έγκειται στην ισότητα της γυναίκας με τον άνδρα που είναι και θεωρείται αδιαμφισβήτητη, αλλά στην εξομοίωσή της με τον άνδρα και στην άποψη ότι είναι ακριβώς ίδια με αυτόν. Η γυναίκα όμως δεν θα γίνει ποτέ άνδρας ούτε ο άνδρας θα γίνει ποτέ γυναίκα.

Αυτή η σημερινή επιβαρυντική για τη γυναίκα θεώρηση της ισότητας από τα σύγχρονα κράτη, αντί να ελαφρύνει τη θέση της μέσα στην οικογένεια και στην κοινωνία, αντίθετα την επιβάρυνε, διότι φόρτωσε στις πλάτες της όλες τις αρμοδιότητες του άνδρα, ενώ οι δικές της αρμοδιότητες ως γυναίκας, συζύγου, μητέρας και νοικοκυράς παρέμειναν οι ίδιες, διότι ο άνδρας ούτε τον ρόλο της μητέρας να αναλάβει μπορεί, ούτε από τη μία δεκαετία στην άλλη να αλλάξει τον δικό του ρόλο που έχει εδώ και χιλιάδες χρόνια ως στυλοβάτης του νοικοκυριού και κύριος εργαζόμενος μέσα σε αυτό.

Σεβασμός και προστασία της γυναίκας και της μητέρας

Με σκοπό την επίτευξη της δημογραφικής ανάκαμψης είναι απαραίτητη η αλλαγή στάσης του κράτους και όλης της κοινωνίας γενικότερα προς τη γυναίκα, διότι αυτή είναι που κρατάει το έθνος ζωντανό και προσπαθεί να ανταποκριθεί σε πολλούς ρόλους και ο σεβασμός προς τη δική της επιθυμία να κάνει παιδιά, θα παίξει πρωταρχικό ρόλο στην εθνική προσπάθεια.

Οι γυναίκες θέλουν να κάνουν παιδιά, η μητρότητα είναι στη φύση τους. Το κράτος, στεκόμενο με τα κατάλληλα μέτρα ως αρωγός και συμπαραστάτης και όχι ως εχθρός όπως είναι σήμερα, έχει υποχρέωση να ελαφρύνει τη θέση τους και να σεβαστεί την ελευθερία τους να κάνουν όσα παιδιά επιθυμούν προστατεύοντας τη μητρότητα, κάτι που άλλωστε επιβάλλεται από το Άρθρο 21, Παρ. 1 του Συντάγματος, αλλά δυστυχώς δεν τηρείται.

Παράλληλα με τη στήριξη του κράτους, σημαντική είναι η επαναφορά της ελληνορθόδοξης παιδείας και παράδοσης που εξυψώνει τον ρόλο της γυναίκας και τονίζει την ιερότητα της μητρότητας, αλλά και η ορθή ενημέρωση για τις διαστάσεις και τις συνέπειες του δημογραφικού προβλήματος. Με τα παραπάνω, είναι δεδομένο ότι οι γυναίκες μαζί με τους συζύγους τους θα αλλάξουν τις απόψεις τους ως προς την τεκνογονία και τις προτεραιότητες σε αυτήν τη ζωή.

Προτάσεις

Ενδεικτικές προτάσεις για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, εστιασμένες στις γυναίκες, είναι οι παρακάτω:

• Η θέσπιση ευνοϊκών ασφαλιστικών ρυθμίσεων για τις μητέρες με τη χορήγηση πλασματικών χρόνων εργασίας για κάθε παιδί τους.
• Γενναία αύξηση του επιδόματος τέκνων με το ποσό των 200 Ευρώ για κάθε παιδί και χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, ώστε οι γυναίκες που θα θελήσουν να μεγαλώνουν τα παιδιά τους χωρίς να εργάζονται, να υποστηρίζονται επαρκώς από το κράτος.
• Κρατική βοήθεια προς τις γυναίκες που δεν επιθυμούν να προχωρήσουν σε διακοπή κύησης, αλλά στερούνται της αναγκαίας βοήθειας για να γεννήσουν και να μεγαλώσουν μόνες τους τα παιδιά τους.
• Κρατική οικονομική στήριξη για την καταπολέμηση της υπογονιμότητας.
• Επαναφορά της ισόβιας σύνταξης της μητέρας ως αυτοτελή και ξεχωριστή σύνταξη και ως ένδειξη τιμής προς τις γυναίκες που αιμοδοτούν τη χώρα.
• Χορήγηση μακροχρόνιων αδειών στις γυναίκες για την ανατροφή των παιδιών τα πρώτα χρόνια της ζωής τους.
• Η γενναία αύξηση των εισοδηματικών κριτηρίων για τα voucher παιδικών σταθμών, ώστε καμία οικογένεια ειδικά με τρία και παραπάνω παιδιά να μην αποκλείεται από το πρόγραμμα.

Δημήτριος Καμπισιούλης Υποστράτηγος ε.α. Συγγραφέας – υπερπολύτεκνος πατέρας

[1] Διονύσης Κουλλόλλι, «Πληθυσμός στην Ελλάδα», 17 Μαρ 25, https://www.greeceinfigures.com/plithismos/

[2] https://www.onmed.gr/ygeia/story/372966/gonimotita-pos-allazei-kathos-megalonoyme