Η ανεργία των νέων βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα από την Κίνα μέχρι τον Καναδά, με τα ποσοστά σε πολλές χώρες να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Ενώ το παγκόσμιο ποσοστό ανεργίας των νέων για το 2025 προβλέπεται να είναι ελαφρώς χαμηλότερο από αυτό του 2020, στο 12,8%, οι περιφερειακές ανισότητες αφθονούν. Στις ανεπτυγμένες χώρες, τέσσερις στους πέντε εργαζόμενους ηλικίας 24–29 έχουν κανονική αμειβόμενη εργασία, αλλά στις αναπτυσσόμενες χώρες μόνο ένας στους πέντε. Αναλυτές αποδίδουν την ευθύνη στα παρατεταμένα απόνερα της COVID-19, στην οικονομική αβεβαιότητα από τους εμπορικούς πολέμους και στην έλευση της τεχνητής νοημοσύνης. Οι συνέπειες αυτές τροφοδοτούν τη δυσαρέσκεια της Γενιάς Ζ, δημιουργούν πιέσεις μετανάστευσης και απειλούν με κοινωνική αναταραχή κράτη σε όλο τον κόσμο.
Τα καυτά σημεία
Η νεολαία της Αφρικής αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες, με εκτιμώμενο 26,1% των ατόμων ηλικίας 15–24 να μην βρίσκονται ούτε σε εργασία, ούτε σε εκπαίδευση, ούτε σε κατάρτιση από το 2022. Ταυτόχρονα, ο πληθυσμός της Αφρικής είναι ο νεότερος στον πλανήτη – και προβλέπεται να παρουσιάσει τη μεγαλύτερη αύξηση τα επόμενα πενήντα χρόνια. Η έλλειψη προοπτικών απασχόλησης έχει ήδη προκαλέσει διαδηλώσεις της Γενιάς Ζ στην Κένυα και το Μαρόκο, και η αύξηση του πληθυσμού θα μπορούσε να επιδεινώσει αυτή την τάση.
Αντιθέτως, πολλές ασιατικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας, της Κίνας, της Ταϊβάν και της Σιγκαπούρης, βιώνουν δημογραφική πτώση – αλλά οι προοπτικές απασχόλησης για τη νεολαία επίσης μειώνονται. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας των νέων στην Κίνα, το οποίο εξαιρεί τους φοιτητές, έφτασε σε κορύφωση 18,9% τον Αύγουστο, πριν μειωθεί στο 17,3% τον Οκτώβριο. Στη Νότια Κορέα, το ποσοστό ανεργίας των νέων έφτασε το 5,3% τον ίδιο μήνα, λόγω της αύξησης των νέων πτυχιούχων που δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Και στο Νεπάλ, η ανεργία των νέων είναι πάνω από 20% – ένας παράγοντας πίσω από τις βίαιες διαδηλώσεις νεολαίας που ανέτρεψαν την κυβέρνηση της χώρας τον Σεπτέμβριο.
Η Νότια Αμερική αντιμετωπίζει επίσης υψηλή ανεργία των νέων και συνακόλουθη κοινωνική αναταραχή. Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, το ποσοστό ανεργίας των νέων είναι τριπλάσιο από αυτό των ενηλίκων, με το 60% των νέων να εργάζονται στη μαύρη αγορά, χωρίς εργασιακά δικαιώματα και κοινωνικές προστασίες. Το τρέχον έτος έχει δει διαδηλώσεις της Γενιάς Ζ να πλήττουν το Περού και το Μεξικό, λόγω διαφθοράς, εγκληματικότητας, κακών προοπτικών εργασίας και του κόστους ζωής.
Γιατί οι νέοι αποτυγχάνουν να βρουν δουλειά;
Από το 2020 έως το 2023, η πανδημία COVID-19 απέκλεισε εκατομμύρια νέους από τις σχολικές αίθουσες και τις πρώτες τους δουλειές, καθυστερώντας την είσοδό τους στην αγορά εργασίας και διευρύνοντας τα κενά δεξιοτήτων. Σήμερα, οι εμπορικοί πόλεμοι έχουν προκαλέσει περαιτέρω οικονομικές αναταράξεις: χώρες όπως ο Καναδάς και η Κίνα αναφέρουν απολύσεις και «πάγωμα» προσλήψεων νέων λόγω των υψηλών αμερικανικών δασμών και της συνακόλουθης οικονομικής αβεβαιότητας.
Αλλά ο κορυφαίος λόγος είναι η τεχνητή νοημοσύνη, η οποία καταβροχθίζει διοικητικές, θέσεις εξυπηρέτησης πελατών και θέσεις πρώτου επιπέδου που παλαιότερα απορροφούσαν τους νέους εργαζομένους, ιδίως τους πανεπιστημιακούς αποφοίτους.
Ορισμένοι δημοφιλείς κλάδοι, όπως η πληροφορική, έχουν καταρρεύσει: μια έκθεση του Εθνικού Ιδρύματος Έρευνας Εκπαίδευσης του Ηνωμένου Βασιλείου διαπίστωσε μείωση 50% στις αγγελίες εργασίας για ανάπτυξη λογισμικού και IT μεταξύ 2020 και 2025, με τέσσερις φορές περισσότερες αγγελίες για ανώτερες παρά για κατώτερες θέσεις προγραμματισμού. Μια άλλη έκθεση του British Standards Institution, που εξέτασε 850 επιχειρηματικούς ηγέτες σε ΗΒ, ΗΠΑ, Γαλλία, Γερμανία, Αυστραλία, Κίνα και Ιαπωνία: το 39% είπε ότι είχε περικόψει θέσεις εισαγωγικού επιπέδου και τις είχε αντικαταστήσει με AI.
Για τη γεωπολιτική, αυτό σημαίνει τρία πράγματα. Οι διαδηλώσεις της Γενιάς Ζ θα μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν, με απογοητευμένους άνεργους νέους να απαιτούν αλλαγή. Αν τα κράτη δεν μπορούν να την προσφέρουν, θα μπορούσαν να στραφούν σε καταστολή, όπως μέσω ψηφιακής καταπίεσης για να αποτρέψουν την κινητοποίηση των τεχνολογικά καταρτισμένων νέων — μια τακτική που εφαρμόζεται ήδη στο Νεπάλ, την Κίνα και πολλές αφρικανικές χώρες.
Οι άνεργοι νέοι θα ασκήσουν επίσης πίεση στα κανάλια μετανάστευσης, κυρίως προς την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Πάνω από τους μισούς νέους σε αρκετά βορειοαφρικανικά κράτη δηλώνουν επιθυμία να μεταναστεύσουν. Νέοι Ινδονήσιοι χρησιμοποιούν το hashtag #JustRunAwayFirst για να περιγράψουν την απογοήτευσή τους με τις εγχώριες προοπτικές απασχόλησης. Ο ΟΗΕ ανέφερε ότι 72 εκατομμύρια διεθνείς μετανάστες προέρχονταν από την Ασία το 2024, αυξημένοι κατά 13% σε σχέση με το 2020, εν μέρει λόγω του αισθήματος «έλλειψης μέλλοντος».
Το κοινωνικό συμβόλαιο θα μπορούσε να φθαρεί, ακόμη και σε αυταρχικά κράτη. Πριν από το 2014, οι περισσότεροι Κινέζοι πίστευαν ότι η ανισότητα ήταν κυρίως αποτέλεσμα ατομικών αποτυχιών σε μια ανερχόμενη Κίνα. Μέχρι το 2023, η πλειοψηφία κατηγορούσε την ανισότητα σε άνισες ευκαιρίες, διαφθορά και μια οικονομία που καταρρέει. Το Πεκίνο φέρεται να ανησυχεί για την «involution», έναν όρο που περιγράφει το αίσθημα ματαιότητας που βιώνουν οι νέοι λόγω της έλλειψης προοπτικών εργασίας και της αδυναμίας να εξασφαλίσουν την «καλή ζωή».
