Στο Stanford HAI, πιστεύουμε ότι η ΤΝ είναι έτοιμη να αποτελέσει την πιο μετασχηματιστική τεχνολογία του 21ου αιώνα. Όμως τα οφέλη της δεν θα κατανεμηθούν ισότιμα, εκτός αν καθοδηγήσουμε την ανάπτυξή της με σύνεση. Ο Δείκτης ΤΝ προσφέρει μία από τις πιο ολοκληρωμένες και τεκμηριωμένες επισκοπήσεις της τεχνητής νοημοσύνης βάσει δεδομένων. Αναγνωρισμένος ως έγκυρη πηγή από παγκόσμια μέσα ενημέρωσης, κυβερνήσεις και κορυφαίες επιχειρήσεις, ο Δείκτης ΤΝ εξοπλίζει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τους επιχειρηματικούς ηγέτες και το ευρύ κοινό με αυστηρά και αντικειμενικά στοιχεία σχετικά με την τεχνική πρόοδο, την οικονομική επιρροή και τον κοινωνικό αντίκτυπο της ΤΝ.
Κύρια Συμπεράσματα
- Η απόδοση της ΤΝ σε απαιτητικά πρότυπα συνεχίζει να βελτιώνεται.
Το 2023, οι ερευνητές παρουσίασαν νέα πρότυπα αξιολόγησης—MMMU, GPQA και SWE-bench—για να δοκιμάσουν τα όρια των προηγμένων συστημάτων ΤΝ. Μόλις έναν χρόνο αργότερα, η απόδοση αυξήθηκε κατακόρυφα: τα σκορ ανέβηκαν κατά 18,8, 48,9 και 67,3 ποσοστιαίες μονάδες στα MMMU, GPQA και SWE-bench, αντίστοιχα. Πέρα από τα πρότυπα, τα συστήματα ΤΝ σημείωσαν σημαντική πρόοδο στη δημιουργία βίντεο υψηλής ποιότητας, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, πράκτορες γλωσσικών μοντέλων ξεπέρασαν ακόμη και ανθρώπους σε προγραμματιστικά καθήκοντα με περιορισμένους χρονικούς πόρους.
2. Η ΤΝ ενσωματώνεται ολοένα και περισσότερο στην καθημερινή ζωή.
Από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι τις μεταφορές, η ΤΝ μετακινείται με ταχύ ρυθμό από τα ερευνητικά εργαστήρια στην καθημερινότητα. Το 2023, ο FDA ενέκρινε 223 ιατρικές συσκευές με δυνατότητες ΤΝ, έναντι μόλις έξι το 2015. Στους δρόμους, τα αυτοκινούμενα οχήματα δεν είναι πλέον πειραματικά: η Waymo, ένας από τους μεγαλύτερους παρόχους στις ΗΠΑ, προσφέρει πάνω από 150.000 αυτόνομες διαδρομές την εβδομάδα, ενώ ο οικονομικός στόλος ρομποταξί Apollo Go της Baidu εξυπηρετεί πλέον πολλές πόλεις σε όλη την Κίνα.
- Οι επιχειρήσεις επενδύουν μαζικά στην ΤΝ, πυροδοτώντας ρεκόρ επενδύσεων και χρήσης, ενώ η έρευνα συνεχίζει να δείχνει ισχυρές επιδράσεις στην παραγωγικότητα.
Το 2024, οι ιδιωτικές επενδύσεις στην ΤΝ στις ΗΠΑ ανήλθαν σε 109,1 δισεκατομμύρια δολάρια — σχεδόν 12 φορές περισσότερο από τα 9,3 δισεκατομμύρια της Κίνας και 24 φορές πάνω από τα 4,5 δισεκατομμύρια του Ηνωμένου Βασιλείου. Η γενετική ΤΝ παρουσίασε ιδιαίτερη δυναμική, προσελκύοντας 33,9 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως σε ιδιωτικές επενδύσεις — αύξηση 18,7% σε σύγκριση με το 2023. Η χρήση ΤΝ στις επιχειρήσεις επίσης επιταχύνεται: το 2024, το 78% των οργανισμών δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν ΤΝ, έναντι 55% το προηγούμενο έτος. Παράλληλα, αυξανόμενος όγκος ερευνών επιβεβαιώνει ότι η ΤΝ ενισχύει την παραγωγικότητα και, στις περισσότερες περιπτώσεις, συμβάλλει στη μείωση των διαφορών δεξιοτήτων στο εργατικό δυναμικό.
- Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να ηγούνται στην παραγωγή κορυφαίων μοντέλων ΤΝ — αλλά η Κίνα μειώνει τη διαφορά στην απόδοση.
Το 2024, ιδρύματα με έδρα τις ΗΠΑ ανέπτυξαν 40 σημαντικά μοντέλα ΤΝ, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα 15 της Κίνας και τα τρία της Ευρώπης. Αν και οι ΗΠΑ διατηρούν την πρωτοκαθεδρία σε όγκο, τα κινεζικά μοντέλα έχουν μειώσει ραγδαία τη διαφορά στην ποιότητα: οι διαφορές απόδοσης σε βασικά πρότυπα όπως τα MMLU και HumanEval μειώθηκαν από διψήφια ποσοστά το 2023 σε σχεδόν ισοδυναμία το 2024. Παράλληλα, η Κίνα συνεχίζει να προηγείται σε δημοσιεύσεις και πατέντες ΤΝ. Την ίδια στιγμή, η ανάπτυξη μοντέλων αποκτά ολοένα και πιο παγκόσμιο χαρακτήρα, με σημαντικές κυκλοφορίες από περιοχές όπως η Μέση Ανατολή, η Λατινική Αμερική και η Νοτιοανατολική Ασία.
- Το οικοσύστημα της υπεύθυνης ΤΝ εξελίσσεται — αλλά άνισα.
Τα περιστατικά που σχετίζονται με την ΤΝ αυξάνονται ραγδαία, όμως οι τυποποιημένες αξιολογήσεις υπεύθυνης ΤΝ (RAI) παραμένουν σπάνιες μεταξύ των μεγάλων βιομηχανικών δημιουργών μοντέλων. Ωστόσο, νέα πρότυπα όπως τα HELM Safety, AIR-Bench και FACTS προσφέρουν ελπιδοφόρα εργαλεία για την αξιολόγηση της εγκυρότητας και της ασφάλειας. Στον επιχειρηματικό τομέα, εξακολουθεί να υφίσταται χάσμα μεταξύ της αναγνώρισης των κινδύνων της RAI και της ουσιαστικής ανάληψης δράσης. Αντιθέτως, οι κυβερνήσεις δείχνουν αυξημένη ετοιμότητα: το 2024, η παγκόσμια συνεργασία για τη διακυβέρνηση της ΤΝ εντάθηκε, με οργανισμούς όπως ο ΟΟΣΑ, η ΕΕ, τα Ηνωμένα Έθνη και η Αφρικανική Ένωση να δημοσιεύουν πλαίσια που εστιάζουν στη διαφάνεια, την αξιοπιστία και άλλες βασικές αρχές της υπεύθυνης ΤΝ.
- Η παγκόσμια αισιοδοξία για την ΤΝ αυξάνεται — αλλά οι περιφερειακές διαφορές παραμένουν έντονες.
Σε χώρες όπως η Κίνα (83%), η Ινδονησία (80%) και η Ταϊλάνδη (77%), η πλειοψηφία θεωρεί ότι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες ΤΝ είναι περισσότερο ωφέλιμα παρά επιβλαβή. Αντιθέτως, η αισιοδοξία παραμένει πολύ χαμηλότερη σε περιοχές όπως ο Καναδάς (40%), οι Ηνωμένες Πολιτείες (39%) και η Ολλανδία (36%). Παρ’ όλα αυτά, το κλίμα αλλάζει: από το 2022, η αισιοδοξία έχει αυξηθεί σημαντικά σε αρκετές χώρες που προηγουμένως εμφανίζονταν σκεπτικιστικές — μεταξύ αυτών η Γερμανία (+10%), η Γαλλία (+10%), ο Καναδάς (+8%), η Μεγάλη Βρετανία (+8%) και οι Ηνωμένες Πολιτείες (+4%).
- Η ΤΝ γίνεται πιο αποδοτική, οικονομική και προσβάσιμη.
Καθώς αναπτύσσονται ολοένα και πιο ικανά μικρά μοντέλα, το κόστος εκτέλεσης (inference) για ένα σύστημα με απόδοση επιπέδου GPT-3.5 μειώθηκε πάνω από 280 φορές μεταξύ Νοεμβρίου 2022 και Οκτωβρίου 2024. Σε επίπεδο υλικού, το κόστος μειώνεται κατά 30% ετησίως, ενώ η ενεργειακή απόδοση βελτιώνεται κατά 40% κάθε χρόνο. Παράλληλα, τα μοντέλα με ανοιχτά βάρη περιορίζουν τη διαφορά απόδοσης έναντι των κλειστών μοντέλων, μειώνοντας το χάσμα από 8% σε μόλις 1,7% σε ορισμένα πρότυπα αξιολόγησης μέσα σε έναν μόλις χρόνο. Συνολικά, αυτές οι τάσεις μειώνουν ραγδαία τα εμπόδια πρόσβασης στην προηγμένη ΤΝ.
- Οι κυβερνήσεις εντείνουν τη δράση τους για την ΤΝ — με ρυθμιστικά μέτρα και επενδύσεις.
Το 2024, οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες των ΗΠΑ εισήγαγαν 59 κανονισμούς σχετικούς με την ΤΝ — πάνω από το διπλάσιο σε σχέση με το 2023 — και εκδόθηκαν από διπλάσιο αριθμό υπηρεσιών. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι νομοθετικές αναφορές στην ΤΝ αυξήθηκαν κατά 21,3% σε 75 χώρες από το 2023, καταγράφοντας εννιαπλάσια αύξηση από το 2016. Παράλληλα με την αυξημένη προσοχή, οι κυβερνήσεις προχωρούν σε μαζικές επενδύσεις: ο Καναδάς δεσμεύτηκε για 2,4 δισεκατομμύρια δολάρια, η Κίνα εγκαινίασε ταμείο 47,5 δισεκατομμυρίων για ημιαγωγούς, η Γαλλία ανακοίνωσε επένδυση €109 δισ., η Ινδία δεσμεύτηκε για 1,25 δισ. δολάρια, και το έργο Transcendence της Σαουδικής Αραβίας αντιστοιχεί σε μια πρωτοβουλία 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
- Η εκπαίδευση στην ΤΝ και την επιστήμη των υπολογιστών επεκτείνεται — αλλά παραμένουν ανισότητες στην πρόσβαση και την ετοιμότητα.
Τα δύο τρίτα των χωρών πλέον προσφέρουν ή σχεδιάζουν να προσφέρουν μαθήματα Πληροφορικής στο σχολείο (K–12) — διπλάσιες σε σύγκριση με το 2019 — με την Αφρική και τη Λατινική Αμερική να σημειώνουν τη μεγαλύτερη πρόοδο. Στις ΗΠΑ, ο αριθμός των αποφοίτων με πτυχία Πληροφορικής αυξήθηκε κατά 22% την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, η πρόσβαση παραμένει περιορισμένη σε πολλές αφρικανικές χώρες λόγω ελλείψεων σε βασικές υποδομές, όπως το ηλεκτρικό ρεύμα. Στις ΗΠΑ, το 81% των καθηγητών Πληροφορικής σε σχολεία (K–12) δηλώνουν ότι η ΤΝ θα έπρεπε να αποτελεί μέρος της βασικής διδασκαλίας Πληροφορικής, όμως λιγότεροι από τους μισούς αισθάνονται κατάλληλα προετοιμασμένοι να τη διδάξουν.
- Η βιομηχανία τρέχει μπροστά στην ΤΝ — αλλά το προβάδισμα στενεύει.
Σχεδόν το 90% των σημαντικών μοντέλων ΤΝ το 2024 προήλθαν από τη βιομηχανία, σε σύγκριση με 60% το 2023, ενώ η ακαδημαϊκή κοινότητα παραμένει η κύρια πηγή των πιο πολυαναφερόμενων ερευνών. Η κλίμακα των μοντέλων συνεχίζει να αυξάνεται ραγδαία — η υπολογιστική ισχύς για την εκπαίδευση διπλασιάζεται κάθε πέντε μήνες, τα σύνολα δεδομένων κάθε οκτώ και η κατανάλωση ενέργειας κάθε χρόνο. Ωστόσο, οι διαφορές στην απόδοση μειώνονται: η διαφορά σκορ μεταξύ του πρώτου και του δέκατου μοντέλου μειώθηκε από 11,9% σε 5,4% μέσα σε έναν χρόνο, ενώ τα δύο κορυφαία μοντέλα απέχουν πλέον μόλις 0,7%. Το μέτωπο της ΤΝ γίνεται ολοένα και πιο ανταγωνιστικό — και πιο πυκνοκατοικημένο.
- Η ΤΝ αποσπά κορυφαίες διακρίσεις για την επίδρασή της στην επιστήμη.
Η αυξανόμενη σημασία της ΤΝ αποτυπώνεται σε μεγάλα επιστημονικά βραβεία: δύο Νόμπελ αναγνώρισαν έργο που οδήγησε στη βαθιά μάθηση (Φυσική) και στην εφαρμογή της στην αναδίπλωση πρωτεϊνών (Χημεία), ενώ το Βραβείο Turing τιμήσε πρωτοποριακές συνεισφορές στη μάθηση μέσω ενίσχυσης.
- Η σύνθετη συλλογιστική παραμένει πρόκληση.
Τα μοντέλα ΤΝ διαπρέπουν σε καθήκοντα όπως προβλήματα της Διεθνούς Μαθηματικής Ολυμπιάδας, αλλά εξακολουθούν να δυσκολεύονται με πρότυπα σύνθετης συλλογιστικής όπως το PlanBench. Συχνά αποτυγχάνουν να επιλύσουν με αξιοπιστία λογικά προβλήματα, ακόμη και όταν υπάρχουν αποδεδειγμένα ορθές λύσεις, γεγονός που περιορίζει την αποτελεσματικότητά τους σε κρίσιμες εφαρμογές όπου η ακρίβεια είναι ζωτικής σημασίας.
