Οι χώρες είναι βαθιά διχασμένες σχετικά με το αν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για την ενίσχυση των κατεστραμμένων οικονομικών του Κιέβου.
Λίγες μόλις ώρες πριν συγκεντρωθούν οι 27 ηγέτες στις Βρυξέλλες, δύο αντίπαλα στρατόπεδα συγκρούονται για το αν θα εκδοθεί δάνειο προς την Ουκρανία με βάση τα παγωμένα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, τα οποία φυλάσσονται σε μεγάλο βαθμό στην τράπεζα Euroclear στο Βέλγιο. | Carl Court/Getty Images
17 Δεκεμβρίου 2025, 9:29 μ.μ. CET
Του Gregorio Sorgi και της Zoya Sheftalovich
ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ — Διπλωμάτες εργάζονται πάνω σε έναν δύσκολο, ύστατης στιγμής συμβιβασμό, προκειμένου να διασωθεί μια συμφωνία για την αποστολή ζωτικής χρηματοδοτικής βοήθειας στην Ουκρανία, ενόψει της υψηλού ρίσκου συνόδου κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη.
Το βράδυ της Τετάρτης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν χωριστεί —τουλάχιστον δημόσια— σε ασυμφιλίωτα στρατόπεδα και έμοιαζαν απίθανο να καταλήξουν σε συμφωνία για τον τρόπο χρηματοδότησης του Κιέβου, εν μέρει λόγω της επανεμφάνισης των ίδιων πικρών διαιρέσεων Βορρά-Νότου γύρω από το κοινό χρέος, που είχαν υπονομεύσει την ενότητα της ΕΕ κατά την κρίση της ευρωζώνης.
Λίγες μόνο ώρες πριν συγκεντρωθούν οι 27 ηγέτες στις Βρυξέλλες, δύο αντίπαλες ομάδες συγκρούονται για το αν θα χορηγηθεί δάνειο στην Ουκρανία με βάση τα παγωμένα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, τα οποία φυλάσσονται σε μεγάλο βαθμό στην τράπεζα Euroclear στο Βέλγιο.
Γερμανία, μαζί με τις σκανδιναβικές και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική σε αυτό το σχέδιο.
Ωστόσο, συναντούν αυξανόμενη αντίσταση από το Βέλγιο και την Ιταλία, οι οποίες προωθούν ένα «Σχέδιο Β»: στήριξη προς το Κίεβο μέσω χρέους της ΕΕ που θα εγγυάται ο κοινός προϋπολογισμός της Ένωσης. Η Βουλγαρία, η Μάλτα, η Ουγγαρία και η Σλοβακία αντιτίθενται επίσης στη χρήση των περιουσιακών στοιχείων.
Σε μια χαρακτηριστική απεικόνιση του ρήγματος, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε την Τετάρτη ότι θα χρησιμοποιήσει τη συνεδρίαση του Συμβουλίου για να ζητήσει απαντήσεις σχετικά με τους «πιθανούς κινδύνους» της αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επέμεινε στο σχέδιο χρήσης τους «για να συμβάλουν στο τέλος αυτού του πολέμου το συντομότερο δυνατό».
Σχέδιο διαφυγής
Τα πρώτα περιγράμματα μιας πιθανής διεξόδου από το αδιέξοδο —η οποία θα πρέπει να διαμορφωθεί μέσα από ώρες διαπραγματεύσεων— αρχίζουν να διαφαίνονται.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, άνοιξε με προσοχή την πόρτα στο κοινό χρέος το πρωί της Τετάρτης, κατά τη διάρκεια ομιλίας της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.
«Πρότεινα δύο διαφορετικές επιλογές για το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μία βασισμένη στα περιουσιακά στοιχεία και μία βασισμένη στον δανεισμό της ΕΕ. Και θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιον δρόμο θέλουμε να ακολουθήσουμε», δήλωσε.
Το κλειδί ενός τέτοιου σχεδίου θα ήταν να εξαιρεθούν η Ουγγαρία και η Σλοβακία —οι οποίες αμφότερες αντιτίθενται στη χορήγηση περαιτέρω βοήθειας προς την Ουκρανία— από το σχήμα του κοινού χρέους, ανέφεραν τέσσερις διπλωμάτες της ΕΕ στο POLITICO. Μια συμφωνία θα μπορούσε να εγκριθεί στο Συμβούλιο και από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, ωστόσο η τελική ρύθμιση θα προέβλεπε ότι μόνο 25 χώρες θα συμμετείχαν στη χρηματοδότηση.
Η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας θα προσέφερε μια κρίσιμη οικονομική σανίδα σωτηρίας στα κατεστραμμένα δημόσια οικονομικά της Ουκρανίας, καθώς τα ταμεία της κινδυνεύουν να στερέψουν ήδη από τον προσεχή Απρίλιο.
Ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας προβλέπει ήδη ότι τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία δεν θα συζητηθούν στις Βρυξέλλες και ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν μετατοπιστεί προς τα κοινά δάνεια. Πολλοί διπλωμάτες, ωστόσο, αντέτειναν ότι ο Όρμπαν κάνει λάθος και ότι τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν «η μόνη ρεαλιστική επιλογή».
Ώρα μηδέν
Παρά την αυξανόμενη πολιτική πίεση προς την ΕΕ να αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις υπαρξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουκρανία, διπλωμάτες από τα αντίπαλα στρατόπεδα εμφανίζονταν την Τετάρτη συχνά δύσπιστοι ως προς το αν μπορεί να βρεθεί συμβιβασμός.
Η ιδέα του κοινού χρέους της ΕΕ αποτελεί εδώ και χρόνια κόκκινο πανί για τα κράτη-μέλη του Βορρά, τα οποία δεν είναι διατεθειμένα να εγγυηθούν ομόλογα για τις χώρες του Νότου με υψηλό δημόσιο χρέος.
«Οι καταστάσεις που πλησιάζουν περισσότερο σε αυτό που συμβαίνει τώρα με τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία είναι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2012-2013 και η διάσωση της Ελλάδας το 2015», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος —όπως και οι υπόλοιποι που παρατίθενται στο ρεπορτάζ— ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για να μιλήσει ελεύθερα.
Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι χώρες του Βορρά αρνούνται ότι αντιτίθενται στη χρήση ευρωομολόγων λόγω ανησυχιών για τη φερεγγυότητα άλλων κρατών-μελών της ΕΕ, υποστηρίζουν όμως ότι προτιμούν τη λύση των περιουσιακών στοιχείων, επειδή θα προσέφερε στην Ουκρανία μεγαλύτερη και μακροπρόθεσμη εισροή ρευστότητας.
«Αυτό δεν έχει να κάνει με “φειδωλούς” και “σπάταλους”. Έχει να κάνει με το αν είσαι υπέρ της Ουκρανίας ή όχι», δήλωσε δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ, προσθέτοντας ότι οι χώρες της Βόρειας και της Ανατολικής Ευρώπης έχουν πρωτοστατήσει στη χρηματοδότηση των πολεμικών αναγκών της Ουκρανίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Στήριξη στο Βέλγιο
Παρά τις εβδομάδες επίπονων διαπραγματεύσεων για τα περιουσιακά στοιχεία, οι προσπάθειες να μεταπειστεί το Βέλγιο αποτυγχάνουν. Η χώρα αντιτίθεται κατηγορηματικά στη χρήση των ρωσικών χρημάτων που τηρούνται στην Euroclear στις Βρυξέλλες και πλέον έχει προσελκύσει συμμάχους.
«[Η Επιτροπή] δημιούργησε ένα τέρας και τώρα το τέρας την καταβροχθίζει», δήλωσε τρίτος διπλωμάτης της ΕΕ, αναφερόμενος στο σχέδιο αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων.
Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της, ωστόσο, προειδοποιούν ότι εξακολουθεί να μην υπάρχει εναλλακτική λύση πέρα από τη στόχευση των χρημάτων της Euroclear.
«Αν θέλεις να κάνεις κάτι συλλογικά ως Ευρωπαίοι, το δάνειο αποζημιώσεων είναι ο μόνος δρόμος», δήλωσε τέταρτος διπλωμάτης της ΕΕ.
Η ιδέα πίσω από το δάνειο που βασίζεται στα περιουσιακά στοιχεία είναι ότι το Κίεβο δεν θα χρειαστεί να το αποπληρώσει, εκτός αν η Μόσχα καταβάλει τις αποζημιώσεις δισεκατομμυρίων που απαιτούνται για την ανοικοδόμηση των ισοπεδωμένων ουκρανικών πόλεων — ένα εξαιρετικά απίθανο σενάριο.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ αναμένεται να πιέσει την Επιτροπή, κατά τη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη, να εξετάσει τη λύση του κοινού χρέους, με την ελπίδα ότι και άλλοι γύρω από το τραπέζι θα υιοθετήσουν τα αιτήματά του.
Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν ότι το μοντέλο αυτό «είναι φθηνότερο και προσφέρει μεγαλύτερη σαφήνεια», σύμφωνα με πέμπτο διπλωμάτη της ΕΕ.
Οι επικριτές, ωστόσο, επισημαίνουν ότι θα απαιτήσει και την πολιτική έγκριση του φιλορώσου πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν — ο οποίος έχει επανειλημμένα απειλήσει να τινάξει στον αέρα κάθε περαιτέρω χρηματοδοτική βοήθεια προς το Κίεβο.
Σύμφωνα με τους τέσσερις διπλωμάτες της ΕΕ, το αδιέξοδο θα απαιτούσε από την Επιτροπή να επινοήσει μια λύση-παράκαμψη ώστε να διατηρηθεί η Ουκρανία οικονομικά όρθια, επιτρέποντας παράλληλα στον Όρμπαν να «σώσει τα προσχήματα». Σε αντάλλαγμα για τη στήριξή του, η Επιτροπή θα μπορούσε να απαλλάξει τους Ούγγρους και Σλοβάκους φορολογουμένους από το κόστος χρηματοδότησης της άμυνας της Ουκρανίας.
«Η Επιτροπή τώρα προωθεί τα κοινά δάνεια, αλλά δεν θα αφήσουμε τις οικογένειές μας να πληρώσουν τον λογαριασμό για τον πόλεμο της Ουκρανίας», έγραψε ο Όρμπαν στο X το απόγευμα της Τετάρτης. Πρόσθεσε ότι «τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία δεν θα είναι στο τραπέζι στο αυριανό EUCO [Ευρωπαϊκό Συμβούλιο]».
