16 Σεπτεμβρίου 2022
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διάφορα εργαλεία για να βάλουν τάξη στην ανατολική Μεσόγειο και να την οπλίσουν ενάντια στις προσπάθειες της Ρωσίας και της Κίνας να υποκαταστήσουν την ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή.
Η θαλάσσια συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβυκή Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) που αγνοεί σε μεγάλο βαθμό τις νόμιμες ελληνικές και κυπριακές αξιώσεις αποσταθεροποιεί την ανατολική Μεσόγειο, καθώς και οι ελληνικές ενέργειες όπως η στρατιωτικοποίηση νησιών του Αιγαίου κοντά στις τουρκικές ακτές.
Οι επιθετικοί ελιγμοί του Τουρκικού Ναυτικού οδήγησαν σε πολυάριθμα ναυτικά επεισόδια με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, καθώς και σε έναν αγώνα εξοπλισμών με την Ελλάδα, ένα άλλο μέλος του ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία και η Κίνα αντιλαμβάνονται την ανατολική Μεσόγειο ως κόμβο ανταγωνισμού μεγάλων δυνάμεων. Η Ρωσία επιδιώκει να υπονομεύσει τους στόχους των ΗΠΑ, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε αυτό το θέατρο. Οι πρωτοβουλίες ήπιας ισχύος της Ρωσίας στοχεύουν στην απομάκρυνση των συμμάχων των ΗΠΑ όπως η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία — χώρες που είναι ευάλωτες σε ρωσικές προσφορές για επενδύσεις, ενέργεια και τουριστικά δολάρια. Αυτές οι ρωσικές προσπάθειες εξαρτώνται από την εκμετάλλευση των ρωγμών μεταξύ των κρατών της ανατολικής Μεσογείου και μεταξύ αυτών και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας επεκτείνεται στην περιοχή. Όπως σημείωσε ο Nader Habibi, καθηγητής Οικονομικών της Μέσης Ανατολής στην έδρα Henry J. Leir στο Crown Center, «η Κίνα έχει γίνει η μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών για την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο και η δεύτερη μεγαλύτερη για την Τουρκία, τη Συρία, και την Ιορδανία… Όσο ανεπιθύμητο κι αν είναι αυτό το διαρκές εμπορικό έλλειμμα για τις χώρες του Λεβάντε, η Κίνα, από την πλευρά της, χρησιμοποιεί το εμπορικό της πλεόνασμα για να επενδύσει στην περιοχή». Εκτός από την πολιτική και στρατιωτική μόχλευση που θα παράσχουν αυτές οι επενδύσεις στην Κίνα, ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι οι τεχνολογίες που αναπτύχθηκαν με ή από την Κίνα θα μπορούσαν να παράσχουν πρόσβαση στα μυστικά των ΗΠΑ και να δώσουν στην Κίνα τη δυνατότητα να χακάρει τα αμερικανικά κυβερνοσυστήματα. Μια άλλη ανησυχία σχετίζεται με τα κράτη της ανατολικής Μεσογείου που χρησιμοποιούν κινεζικά συστήματα πληρωμών αντί για το δολάριο ΗΠΑ.
Το θαλάσσιο δόγμα της Ρωσίας του 2022 τοποθετεί τη Μεσόγειο ως κορυφαία προτεραιότητα, επιτρέποντας τη χρήση στρατιωτικής δύναμης για την επίτευξη των στόχων εθνικής ασφάλειας. Το έγγραφο αναφέρει επίσης ότι η ρωσική νομοθεσία αντικαθιστά το διεθνές δίκαιο στην περιοχή.
Ένα αρκετά μεγάλο σύνολο ρωσικών πολεμικών πλοίων που επιχειρούν από τη ναυτική βάση της Ρωσίας στο Tartus της Συρίας, αποτελεί απειλή για τη νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ – για τα μέλη του ΝΑΤΟ την Ελλάδα, την Τουρκία, την Ιταλία και την Ευρώπη γενικότερα. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν επεκτείνει τις δυνατότητες της βάσης του Ταρτούς καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες απομακρύνονται από την περιοχή. Τον Ιούνιο του 2022, ο Πούτιν έστειλε ένα μήνυμα στις Ηνωμένες Πολιτείες στη Συρία όταν τα μαχητικά του επιτέθηκαν στη φρουρά al-Tanf, όπου βρίσκονται εκατοντάδες στρατιώτες των ΗΠΑ. Ρωσικά αεροσκάφη έχουν επίσης «απειλήσει» τα ομόλογά τους των ΗΠΑ, πρόσφατα, στη Συρία.
Τέλος, η Ρωσία μόλις έστειλε ένα πυρηνικό υποβρύχιο στη Μεσόγειο για να αποτρέψει τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ και να παράσχει μια εξωτερική άμυνα στις επιχειρήσεις της στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτές οι κλιμακώσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπεράκτιες συγκρούσεις.
Η Αμερική δεν ήταν αδρανής ή αόρατη στην ανατολική Μεσόγειο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες υπέγραψαν πρόσφατα μια τροποποιημένη διμερή αμυντική συμφωνία με την Ελλάδα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης ναυτική παρουσία στον κόλπο της Σούδας στην Κρήτη και στην Ελλάδα και ο Έκτος Στόλος σταθμεύει στην Ιταλία. Η Αμερική έχει επίσης δημιουργήσει ρυθμίσεις ήπιας ισχύος που ενισχύουν τη συνεργασία. Μια τέτοια ρύθμιση είναι το περιφερειακό ενεργειακό φόρουμ που ονομάζεται Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum). Μέλη του φόρουμ είναι το Ισραήλ, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Παλαιστινιακή Αρχή, η Ιορδανία και η Κύπρος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ διατηρούν καθεστώς παρατηρητή, όπως και ο Όμιλος της Παγκόσμιας Τράπεζας. Μια δεύτερη ομάδα είναι ένα περιφερειακό αμυντικό δίκτυο που ονομάζεται πρωτοβουλία 3+1. Αυτή η πρωτοβουλία περιλαμβάνει την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Κύπρο, με τις Ηνωμένες Πολιτείες ως +1.
Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση Μπάιντεν μεσολαβεί τώρα σε μια διαμάχη για τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου – χώρες όπως η Τουρκία και η Κύπρος δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις και χρειάζονται εξωτερική διαιτησία. Παρά τις προσπάθειες κακοήθων παραγόντων όπως η τρομοκρατική οντότητα Χεζμπολάχ, η μεσολάβηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ φαίνεται πιθανό να πετύχει.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διάφορα εργαλεία για να βάλουν τάξη στην ανατολική Μεσόγειο και να την οπλίσουν ενάντια στις προσπάθειες της Ρωσίας και της Κίνας να υποκαταστήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την κύρια δύναμη στην περιοχή.
Ο κατάλληλος συνδυασμός διπλωματίας, στρατιωτικής βοήθειας και οικονομικών επενδύσεων θα επιβεβαιώσει την ηγετική θέση της Αμερικής σε αυτόν τον γεωστρατηγικό χώρο.
Ακολουθούν τέσσερις συστάσεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Πρώτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να μεσολαβήσουν στις θαλάσσιες διαφορές μεταξύ Τουρκίας-Ελλάδας και Τουρκίας-Κύπρου. Οι άμεσες διμερείς διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν σταματήσει επ’ αόριστον, αποδυναμώνοντας το ΝΑΤΟ και τη Δύση, καθώς τα στρατεύματα και οι πόροι εκτρέπονται για να αποκρούσουν ο ένας τον άλλον αντί να αποτρέψουν αντιπάλους όπως η Ρωσία. Το χάος που προκλήθηκε από αυτήν την υπεράκτια σύγκρουση την καθιστά το πιο πιεστικό ζήτημα στην ανατολική Μεσόγειο, και ως εκ τούτου η επίλυσή του είναι υψίστης σημασίας. Οι συνομιλίες υπό την αιγίδα των ΗΠΑ θα ενισχύσουν τους περιφερειακούς δεσμούς και θα αποτρέψουν ευκαιρίες για τη Ρωσία και την Κίνα.
Δεύτερον, αυξήστε τη στρατιωτική παρουσία της Αμερικής στην ανατολική Μεσόγειο. Μια πιο ορατή στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ θα επανενσταλάξει την εμπιστοσύνη στους συμμάχους που δικαιολογημένα κλονίστηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία και θα αποκαταστήσει τις κόκκινες γραμμές και την αποτροπή σε έναν στριμωγμένο Πούτιν. Η τρέχουσα δύναμη της Αμερικής είναι ανεπαρκής για την αντιμετώπιση των απειλών και την παροχή στρατηγικής σαφήνειας στους φίλους και τους εχθρούς μας. Η αποτροπή μπορεί να αποκατασταθεί με χαμηλό κόστος και υψηλές επιπτώσεις με την εγκατάσταση μόνιμων ναυτικών μέσων των ΗΠΑ στην Ελλάδα και περισσότερων σκαφών ετοιμότητας για επιχειρήσεις, διερευνώντας πιο δυναμικά τη συνεργασία για την ασφάλεια με την Κύπρο και περιπολώντας στην ανατολική Μεσόγειο και συνοδεύοντας συμμαχικές νηοπομπές μέσω αυτών των υδάτων, σε μια διαδικασία ρουτίνας.
Η μορφή 3+1 θα μπορούσε να επεκταθεί με τη δημιουργία νέων 2 ή 3+1 που θα ήταν ένα πρώτο βήμα για την ενσωμάτωση της Τουρκίας σε ένα κοινό αμυντικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ερντογάν να συναινέσει σχετικά με την φαινομενική αποκατάσταση των δεσμών του με το Ισραήλ και την Αίγυπτο προτείνοντας μια πρωτοβουλία 3+1 που περιλαμβάνει το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Τουρκία.
Τρίτον, αυξήστε την πολιτική πίεση για τον περιορισμό της επιρροής της Κίνας και την ενίσχυση του εμπορίου και των επενδύσεων στην ανατολική Μεσόγειο. Η Κίνα επενδύει σε μεγάλο βαθμό στην ανατολική Μεσόγειο, ιδίως σε ενεργειακές υποδομές, μεταφορές, μεταποίηση και εξαγωγές, καθώς και στην ανάπτυξη των επικοινωνιών και της τεχνολογίας. Για να αμφισβητήσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ασκήσουν διπλωματική πίεση στους περιφερειακούς συμμάχους αλλά και να τους δώσουν κίνητρα να συνεργαστούν με τις Ηνωμένες Πολιτείες αντί για την Κίνα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να βρουν τομείς ευκαιριών για εμπόριο και στοχευμένες επενδύσεις που θα ήταν αμοιβαία επωφελείς, περιορίζοντας την ικανότητα της Κίνας να κάνει οικονομικές εισβολές που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε βαθύτερους πολιτικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με τους παραδοσιακούς συμμάχους της Αμερικής.
Τέταρτον, βρείτε νέους τομείς πιθανής συνεργασίας μεταξύ περιφερειακών εταίρων σχετικά με τα τρόφιμα, την κλιματική αλλαγή και τη λειψυδρία. Υπάρχει προηγούμενο για τη σύσταση κοινοπραξίας προς αυτή την κατεύθυνση. Το I2U2 Group είναι ένα φόρουμ που περιλαμβάνει την Ινδία, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η πρώτη κοινή δήλωση του ομίλου, που δημοσιεύτηκε στις 14 Ιουλίου 2022, αναφέρει ότι οι χώρες στοχεύουν να συνεργαστούν σε «κοινές επενδύσεις και νέες πρωτοβουλίες στο νερό, την ενέργεια, τις μεταφορές, το διάστημα, την υγεία και την επισιτιστική ασφάλεια». Η δημιουργία μιας ανατολικής μεσογειακής μορφής του Ομίλου 12U2 θα αποτρέψει την Κίνα και τη Ρωσία και θα παρείχε στις Ηνωμένες Πολιτείες μια άλλη εκδήλωση ήπιας δύναμης στην περιοχή.
Η διπλωματική και στρατιωτική στάση της Αμερικής στην ανατολική Μεσόγειο πρέπει να ευθυγραμμιστεί με τις νέες πραγματικότητες. Η σωστή ισορροπία της προληπτικής διαχείρισης των κρατικών υποθέσεων και η εφαρμογή μιας πιο δυναμικής στρατηγικής αποτροπής θα αποκαταστήσει την ηρεμία στην ανατολική Μεσόγειο. Επιπλέον, θα διασφάλιζε ότι τα περισσότερα παράκτια κράτη της ανατολικής Μεσογείου βρίσκονται πολύ μέσα στην τροχιά της Δύσης για το άμεσο μέλλον.
Ο Nicholas Saidel, JD, MA, είναι Αναπληρωτής Διευθυντής του Ινστιτούτου Στρατηγικής Ανάλυσης & Αντίδρασης Απειλών (ISTAR) στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Εικόνα: Reuters.
Ο συντάκτης του παραπάνω κειμένου δεν μπορεί ή δεν θέλει να αντιληφθεί τον βασικότερο παράγοντα αστάθειας και απειλής στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου που είναι η Τουρκία! Η οποία, με την επεκτατική πολιτική της και την αγνόηση και παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, αποσταθεροποιεί ολη την Νότια Πτέρυγα του ΝΑΤΟ επι 50 περίπου χρόνια.Η τοξικότητα της συμμετοχής στο ΝΑΤΟ πρέπει να την οδηγήσει άμεσα στην έξωση της από τη Συμμαχία , άλλωστε οι στενές σχέσεις της με τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράν , είναι ασύμβατες με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της Ευρ.Ενωσης, με έμφαση την Ελλάδα ,την Κύπρο αλλά και το Ισραήλ. Το ίδιο ισχύει , πέρα από πρόσκαιρες και ασταθείς προσεγγίσεις , και για την Αίγυπτο και την Σαουδική Αραβία, χώρες κομβικές για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή .