04/12/2025 | 21:51
Του καθηγητή ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ
Ουάσιγκτον, Ηνωμένες Πολιτείες
Η νέα Αμερικανίδα πρέσβης στην Αθήνα Κίμπερλι Γκιλφόιλ δείχνει αξιοσημείωτη δραστηριότητα στην κοσμική και πολιτική ζωή της Αθήνας. Μέχρι όμως να διαμορφωθεί η αμερικανική πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο και διαπιστωθεί κατά πόσον αυτή εξυπηρετεί τα ελληνικά συμφέροντα ,η δική της επιρροή παραμένει προς εξακρίβωση.
Ενα σημαντικό ζήτημα πάντως στο οποίο η νέα πρεσβης θα πρέπει να εντρυφήσει είναι της ΑΟΖ στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο , όπου το αμερικανικό ενδιαφέρον στο παρελθόν δεν απέβη θετικό για την Ελλάδα.
- Οι Αμερικανοί από την δεκαετία του 1960, επί πρωθυπουργίας του γέρου της δημοκρατίας Γεώργιου Παπανδρέου γνώριζαν ότι η θάλασσα της Τουρκίας δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες.
Το 1984 σε μια απόρρητη έκθεση της CIA που κάλυπτε όλα τα θέματα της ελληνοτουρκικής διαφοράς υπάρχει και μια αναφορά που έχει σχέση με το θέμα των υδρογονανθράκων στο Αιγαίο ME μια πολύ σημαντική και κρίσιμη διαπίστωση «δεν υπάρχουν σημαντικές ποσότητες υδρογονανθράκων στο Αιγαίο Πέλαγος».
ΧΑΡΤΗΣ ΠΙΘΑΝΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ ΣΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ
Από αυτό τον χάρτη βλέπουμε ότι το Αιγαίο Αρχιπέλαγος δεν διαθέτει υδρογονάνθρακες και αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκία έχει στρέψει την προσοχή της στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Έτσι από καιρό τώρα, οι Αμερικανοί επιθυμούν να βοηθήσουν την Τουρκία να πάρει ένα μέρος των δικών μας υδρογονανθράκων από την δική μας ΑΟΖ!
Πέρασαν 40 χρόνια από τότε που ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος ανακήρυξε την κυπριακή ΑΟΖ και οι ελληνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν να οριοθετήσουν την ΑΟΖ της Ελλάδας με αυτή της Κύπρου. Κάτι πάει πολύ στραβά. (“Ανιχνεύσεις”: κάτι πρέπει να διευκρινιστεί στο σημείο αυτό. Η Κυπριακή Δημοκρατία κατέθεσε επίσημα στον ΟΗΕ τις συντεταγμένες της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της, σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) στις 21 Μαρτίου 2003).
Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε έξι οριοθετήσεις ΑΟΖ με τα έξι παράκτια κράτη με τα οποία έχει θαλάσσια σύνορα. Έχει κάνει μιάμιση οριοθέτηση με την Ιταλία και την Αίγυπτο και σκέπτεται να προχωρήσει και με τις υπόλοιπες εκτός Κύπρου!
Η Οριοθέτηση ΑΟΖ Ελλάδας με Κύπρο
Πηγή: Θεόδωρος Καρυώτης, Η ΑΟΖ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2014
Το σύμπλεγμα του Καστελλόριζου είναι αυτό που μας δείχνει ξεκάθαρα ότι η ΑΟΖ της Ελλάδας ακουμπάει την ΑΟΖ της Κύπρου
Υπάρχουν τέσσερεις βασικές θέσεις που δεν αμφισβητεί κανείς σε σχέση με την ΑΟΖ:
1. Η ΑΟΖ αποτελεί πλέον, χωρίς καμία αμφιβολία, μέρος του εθιμικού διεθνούς δικαίου, μια και η UNCLOS έχει ήδη τεθεί σε ισχύ. Η σύμβαση άνοιξε προς υπογραφή στις 10 Δεκεμβρίου 1982 και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994 με την κατάθεση του 60ου εγγράφου επικύρωσης. Η σύμβαση επικυρώθηκε από 167 κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
- 2. Η ΑΟΖ, αντίθετα από την υφαλοκρηπίδα, δεν ανήκει στο παράκτιο κράτος ipso jure, αλλά πρέπει σαφώς να ανακηρυχθεί από αυτό. Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, η ΑΟΖ απλώς δεν υφίσταται. Η θαλάσσια περιοχή (η επιφάνεια και τα υπερκείμενα ύδατα) που δεν θα ανακηρυχθεί ως ΑΟΖ, παραμένει νομικώς ως μέρος της ανοικτής θάλασσας.
3. Το νομικό περιεχόμενο αυτού του νέου θεσμού του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το 5ο Μέρος της UNCLOS, όπου ορίζεται ότι τα παράκτια κράτη δεν μπορούν να υπερβαίνουν τους περιορισμούς που τους έχουν επιβληθεί σχετικά με τα δικαιώματά, τις δικαιοδοσίες και τις υποχρεώσεις τους. Tο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει μια ΑΟΖ που υπερβαίνει τα 200 ν.μ.
4. Κανένα κράτος ή ομάδα κρατών δεν έχει το δικαίωμα να ισχυρισθεί ότι κάποιο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ανακηρύξει την δική του ΑΟΖ. Αν και πότε ένα παράκτιο κράτος ανακηρύξει την ΑΟΖ του επαφίεται εντελώς στη δική του δικαιοδοσία.
Ο δεύτερος δείχνει επακριβώς τα όρια της τουρκικής ΑΟΖ και βρίσκεται στο Γραφείο του Γεωγράφου (Office of Geographer) στο State Department. Είναι αυτός που είχα και εγώ δημοσιεύσει στο τέλος της δεκαετίας του 1980 με βάση τη μέση γραμμή.
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΟΥ ΔΕΙΧΝΕΙ ΤΗΝ ΑΟΖ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Πηγή: Global Marine Boundaries Data Base, General Dynamics, Reston, Virginia, USA
Να υπενθυμίσουμε στον Ντόναλντ Τραμπ ότι η Αμερική, που απέχει μόλις 90 μίλια από τη Κούβα, δεν τόλμησε να ισχυρισθεί ότι η Κούβα, επειδή είναι νησί, δεν έχει πλήρη δικαιώματα σε ΑΟΖ, αλλά οριοθέτησε την ΑΟΖ ανάμεσα στα δύο κράτη χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της “μέσης γραμμής”, δηλαδή τη μέθοδο που τόσο απεχθάνονται οι Τούρκοι.
Υπάρχουν τέσσερεις βασικές θέσεις που δεν αμφισβητεί κανείς σε σχέση με την ΑΟΖ:
- 1. Η ΑΟΖ αποτελεί πλέον, χωρίς καμία αμφιβολία, μέρος του εθιμικού διεθνούς δικαίου, μια και η UNCLOS έχει ήδη τεθεί σε ισχύ. Η σύμβαση άνοιξε προς υπογραφή στις 10 Δεκεμβρίου 1982 και τέθηκε σε ισχύ στις 16 Νοεμβρίου 1994 με την κατάθεση του 60ου εγγράφου επικύρωσης. Η σύμβαση επικυρώθηκε από 167 κράτη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2. Η ΑΟΖ, αντίθετα από την υφαλοκρηπίδα, δεν ανήκει στο παράκτιο κράτος ipso jure, αλλά πρέπει σαφώς να ανακηρυχθεί από αυτό. Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο, η ΑΟΖ απλώς δεν υφίσταται. Η θαλάσσια περιοχή (η επιφάνεια και τα υπερκείμενα ύδατα) που δεν θα ανακηρυχθεί ως ΑΟΖ, παραμένει νομικώς ως μέρος της ανοικτής θάλασσας.
3. Το νομικό περιεχόμενο αυτού του νέου θεσμού του διεθνούς δικαίου, διέπεται από το 5ο Μέρος της UNCLOS, όπου ορίζεται ότι τα παράκτια κράτη δεν μπορούν να υπερβαίνουν τους περιορισμούς που τους έχουν επιβληθεί σχετικά με τα δικαιώματά, τις δικαιοδοσίες και τις υποχρεώσεις τους. Tο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να δημιουργήσει μια ΑΟΖ που υπερβαίνει τα 200 ν.μ.
4. Κανένα κράτος ή ομάδα κρατών δεν έχει το δικαίωμα να ισχυρισθεί ότι κάποιο παράκτιο κράτος δεν μπορεί να ανακηρύξει την δική του ΑΟΖ. Αν και πότε ένα παράκτιο κράτος ανακηρύξει την ΑΟΖ του επαφίεται εντελώς στη δική του δικαιοδοσία.
Έχουμε ή δεν έχουμε ΑΟΖ;
Μια ερώτηση που ταλαιπωρεί αρκετούς αναλυτές και δημοσιογράφους. Εκείνο που εντελώς μας έχει διαφύγει είναι ότι η Ελλάδα έχει, επίσης, θεσπίσει ΑΟΖ, χωρίς να το έχει συνειδητοποιήσει ή επισημοποιήσει! Ελάχιστοι (βλέπε Άγγελος Συρίγος) αντιλαμβάνονται ότι η Ελλάδα έχει ήδη ανακηρύξει ΑΟΖ.
- Όταν το Ισραήλ, χωρίς να ανακηρύξει ΑΟΖ, οριοθέτησε ΑΟΖ με την Αίγυπτο και την Κύπρο, αυτομάτως δημιούργησε ΑΟΖ. Έτσι όλοι σήμερα αναγνωρίζουν την ΑΟΖ του Ισραήλ. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η UNCLOS επισημαίνει ότι ένα παράκτιο κράτος πρέπει πρώτα να ανακηρύξει και μετά να οριοθετήσει την ΑΟΖ της.
Αλλά αυτή η θέση δεν ισχύει πλέον, διότι υπάρχει το προηγούμενο (precedent) του Ισραήλ και της Βενεζουέλας. Είναι λοιπόν χρήσιμο η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη να κατανοήσει ότι από την στιγμή που οριοθέτησε ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο, η χώρα διαθέτει πλέον ΑΟΖ.
Είναι χρήσιμο εδώ, για να καταλάβουμε τι θα συμβεί να δούμε τον χάρτη της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αίγυπτο.
