του Δρ. Ηρακλή Γωνιάδη, Οικονομολόγου
Η επανάσταση την οποία πυροδότησε η εμφάνιση και ραγδαία ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) δεν περιορίζεται στη βαθιά μεταβολή των τρόπων με τους οποίους οργανώνουμε την καθημερινή ζωή, την εργασία και την επικοινωνία μας, αλλά εκτείνεται και σε μια πρωτοφανή υπερτοπική διάσταση με ταχύτητα εξάπλωσης ανάλογη της τεχνολογικής της εξέλιξης. Δεν υπάρχει πλέον γεωγραφικός ή κοινωνικός χώρος ανεπηρέαστος από τη διείσδυσή της, ανεξαρτήτως του βαθμού πολυπλοκότητας των εφαρμογών της. Με την ευρεία υιοθέτησή της να εδράζεται στην παροχή πολυποίκιλων διευκολύνσεων προϋπόθεση των οποίων αποτελεί η συνεχής «τροφοδοσία» δεδομένων, εγκαθίδρυσε έναν κύκλο αμοιβαίας εξάρτησης μεταξύ τεχνολογίας και «χρήστη».
Οι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο «διασκεδάζουν» ή αλληλεπιδρούν χρησιμοποιώντας ΤΝ για την ικανοποίηση καθημερινών τους αναγκών με αντιπαροχή προσωπικά δεδομένα απροστάτευτα, συνήθως, από κάποιο επαγγελματικό απόρρητο. Εντολές, υποδείξεις ή επιλογές τους οι οποίες-από τη στιγμή της πρώτης σύνδεσης-συνθέτουν τη βάση αυτόματης δόμησης ψηφιακού προφίλ, «συσκευασίας» σε «εμπορεύσιμο προϊόν και χειραγώγησής τους. Μια δυνατότητα οφειλόμενη στον εκούσιο ή ακούσιο σχεδιασμό των συστημάτων της και στην τεράστια οικονομικοπολιτική ισχύ όσων τη δημιούργησαν, αλλά και εκείνων οι οποίοι κατέχουν την τεχνογνωσία αποτελεσματικής της εκμετάλλευσης για καλό και για κακό της κοινωνίας όπως, άλλωστε, και κάθε άλλης τεχνολογίας στον καιρό της αιχμής της.
Η ΤΝ χαρτογράφησε τον Άνθρωπο σε βαθμό που υπερβαίνει την αυτογνωσία του αναδύοντας την ανάγκη ιχνηλάτησής της και από αυτόν προκειμένου να αποτρέψει τον εγκλωβισμό του σε έναν κόσμο επαυξημένης πραγματικότητας η οποία τον αποξενώνει από την αυθεντικά ανθρώπινη διάστασή του; Είτε τη χρησιμοποιεί είτε όχι, οφείλει να συνειδητοποιήσει πως ούτε η άγνοια τον προφυλάσσει ούτε και η υπερβολική εξάρτηση καθώς είναι πιθανό να του προκαλέσει απώλεια εργασίας και προσωπικής ελευθερίας από αλγόριθμους ή ανθρώπους ικανούς να κατευθύνουν τη ζωή του και να τον χειρίζονται.
Κατά συνέπεια δεν είναι περιττό να γνωρίζει τα ακόλουθα:
- Τα όρια και τις δυνατότητές της ΤΝ καθώς οι απαντήσεις της είναι πιθανές και όχι απόλυτες αλήθειες.
- Η ευθύνη και ο έλεγχος είναι υποχρέωσή του έναντι κάθε κρίσης και απόφασής του.
- Η ιδιωτικότητα διασφαλίζεται από τον ίδιο στον βαθμό που μοιράζεται πληροφορίες και ευαίσθητα προσωπικά του δεδομένα.
- Η διευκρίνιση, τεκμηρίωση και επαλήθευση της ανεξαρτησίας των πόρων και πηγών αποτελεί συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ.
- Η ηθική χρήση δεν αφορά μόνο στις πιθανές μεροληψίες της ΤΝ-λόγω σχεδιασμού-αλλά και στον ίδιο ώστε να μη βλάπτει άλλους, αποφεύγοντας παραπληροφόρηση, παραβιάσεις δικαιωμάτων ή κατάχρηση.
- Η αδιάλειπτη ενημέρωσή του για τις-ραγδαίες της εξελίξεις-είναι η μόνη ικανή να συνδράμει στην τήρηση των προηγουμένων, αλλά και η εμβάθυνσή του στον κόσμο της είναι δυνατόν να του δείξει ότι παρά την αμφισημία της χρήσης της.
Σε κάθε περίπτωση, ας έχει υπόψη του ότι στους καιρούς που διάγουμε η «δωρεάν» σύνδεση και οι «βολικές» ψηφιακές υπηρεσίες δεν συνιστούν προϊόν αλλά δόλωμα. Το πραγματικό προϊόν είναι η ίδια η εμπειρία και συμπεριφορά του η οποία εξάγεται και πωλείται επεξεργασμένη σε μια χωρίς προηγούμενο κλίμακα, με την ιδιωτικότητα και την αυτονομία να αποτελούν το βασικό κόστος το οποίο δεν πρέπει να θεωρηθεί αμελητέο!
