ΕΧΕΙ ΚΕΡΔΙΣΕΙ Η ΚΙΝΑ; (HAS CΗINA WON?)

Η Εισαγωγή από το βιβλίο του Kishore Mahbubani “Έχει κερδίσει η Κίνα;”.

Επιμέλεια: Βασίλης Τσακρακλίδης*

Το βιβλίο είναι πολύ ενδιαφέρον λόγω της αίσθησης της αμεσότητας που δίνει. Εκδόθηκε τον περασμένο χρόνο. Είναι, επίσης, σημαντικό λόγω του συγγραφέα του. Είναι ο άνθρωπος που γνώρισε προσωπικά πολλούς πρωταγωνιστές και συνέβαλε στη δημιουργία του θαύματος της Σιγκαπούρης. Ένα πρότυπο που ακολουθεί κατά γράμμα η Κίνα για να γίνει η υπ αριθμόν ένα δύναμη στον κόσμο.

Ένα είναι βέβαιο

Η γεωπολιτική διαμάχη που έχει αρχίσει ανάμεσα στην Αμερική και την Κίνα θα συνεχισθεί στς προσεχείς μια ή δυο δεκαετίες. Ο πρώτος γύρος άρχισε από τον  Πρόεδρο Ντόναλντ Τράμπ  το 2018, αλλά  θα επεκταθεί πέρα από τα όρια της θητείας του. Ο Τραμπ έχει διαιρέσει την Αμερική  σε όλα τα πολιτικά πεδία, εκτός από ένα: τον πόλεμο εναντίον του εμπορίου και της τεχνολογίας της Κίνας. Η απόφαση του Τράμπ έλαβε ισχυρή δικομματική υποστήριξη γιατί η πλειονότητα των αμερικανών πολιτικών  πιστεύει ακράδαντα ότι η Κίνα αποτελεί απειλή για την Αμερική. Ο στρατηγός Joshef Dunford, Πρόεδρος της Μικτής Επιτροπής Επιτελών, έχει δηλώσει ότι « η Κίνα θα αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή του Έθνους μας από το 2025». Το συμπέρασμα  της αμερικανικής εθνικής αμυντικής στρατηγικής  του 2018 ισχυρίζεται ότι η Κίνα και η Ρωσία είναι «αναθεωρητικές δυνάμεις» που επιδιώκουν «να διαμορφώσουν έναν κόσμο σύμφωνο με τα δικά τους απολυταρχικά πρότυπα-επιβάλλοντας βέτο πάνω στις εθνικές, οικονομικές, διπλωματικές και αμυντικές αποφάσεις.» Ο Christofer  Wray, διοικητής του FBI, δήλωσε «Ένα από τα πράγματα που προσπαθούμε να κάνουμε είναι ότι η απειλή της Κίνας δεν είναι μόνο απειλή της κυβέρνησης, αλλά απειλή όλης της κοινωνίας… και θεωρώ ότι πρέπει να αντιμετωπισθεί εκ μέρους μας ως απειλή όλης της κοινωνίας». Ακόμη και ο George Soros, που έχει ξοδέψει εκατομμύρια προσπαθώντας να αποτρέψει την εκλογή του Τράμπ, έχει επαινέσει τον Τράμπ για τη στάση του απέναντι στην Κίνα. Δήλωσε ¨το μεγαλύτερο και ίσως το μόνο κατόρθωμα εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ, είναι η ανάπτυξη μας συμπαγούς και πραγματικά δικομματικής πολιτικής προς την Κίνα του Xi Jinpings’. Πρόσθεσε ακόμη ήταν σωστή η απόφαση Τραμπ να δηλώσει την Κίνα ως «στρατηγικό αντίπαλο».

Όμως, παρά το γεγονός ότι το Αμερικανικό κατεστημένο, στη μεγάλη του πλειοψηφία, υποστήριξε τον Τράμπ  στον αγώνα του κατά της Κίνας,  περιέργως κανένας δεν είπε ότι η Αμερική κάνει μεγάλο στρατηγικό λάθος αρχίζοντας τον πόλεμο με την Κίνα, χωρίς να έχει επεξεργαστεί και να έχει αναπτύξει μια καλά μελετημένη παγκόσμια στρατηγική εναντίον της.

Ο άνθρωπός που με προειδοποίησε γι αυτό ήταν ο μεγαλύτερος στρατηγικός μελετητής της Αμερικής, ο Dr. Henry Kissinger. Ακόμα θυμάμαι ζωηρά το τετ-α-τετ γεύμα που είχα μαζί του σε ιδιαίτερη αίθουσα της λέσχης του στο Μανχάταν κατά τα μέσα Μαρτίου του 2018. Την ημέρα του γεύματος, είχα το φόβο ότι το γεύμα θα αναβληθεί, καθώς υπήρχε πρόβλεψη για χιονοθύελλα. Παρά τις προβλέψεις του καιρού, εμφανίστηκε. Είχαμε μια θαυμάσια συζήτηση για δυο ώρες. Για να είμαι δίκαιος προς αυτόν, δεν είπε ακριβώς ότι η Αμερική στερείται μακροχρόνιας στρατηγικής έναντι της Κίνας, αλλά αυτό ήταν το μήνυμα που εξέπεμψε κατά το γεύμα. Αυτό είναι και το μεγάλο μήνυμα στο βιβλίο του Οn China.

Σε μεγάλη αντίθεση, η Αμερική εξαπέλυσε τον ψυχρό πόλεμο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης μετά από πολύ βαθειά και σωστά σχεδιασμένη μελέτη. Η μελέτη εκπονήθηκε από την Επιτροπή Πολιτικού Σχεδιασμού του υπουργείου Εξωτερικών και  παρουσιάστηκε από τον Διευθυντή της Τζώρζ Κένναν το Φεβρουάριο του 1946.

Διευθύντρια τους Επιτροπής Πολιτικού Σχεδιασμού στο Υπουργείο Εξωτερικών  από το Σεπτέμβριο 2018 μέχρι τον Αύγουστο του 2019, ήταν η Καθηγήτρια Kiron Skinner του πανεπιστημίου Karnegie Mellon. Σε μια δημόσια συζήτηση στις 29 Απριλίου του 2019,  αποκάλυψε ότι σε απάντηση της ανάδυσης της Κίνας, το τμήμα της προσπαθεί ακόμα να επεξεργασθεί μια λεπτομερή στρατηγική που να είναι εφάμιλλη  αυτής που σχεδίασε ο προκάτοχός της Κένναν.

Όταν υπηρετούσα στην υπηρεσία εξωτερικής πολιτικής της Σιγκαπούρης  είχα αναλάβει να γράψω μια μακροχρόνια στρατηγική για την κυβέρνηση. Το κύριο μάθημα που έλαβα από τις τρεις αυθεντίες γεωπολιτικής (Lee Kuan Yew, Koh Keng Swee, και S.Rajaratman) ήταν ότι το πρώτο βήμα του σχεδιασμού μιας μακροχρόνιας στρατηγικής, είναι να διατυπώσεις τη σωστή ερώτηση. Αν κάποιος διατυπώσει τη λάθος ερώτηση, θα λάβει λάθος απάντηση. Ακόμα σπουδαιότερο, ο Rajaratman με δίδαξε: στο σχεδιασμό της ερώτησης, πρέπει να «σκέφτεσαι το αδιανόητο».

Με γνώμονα το αδιανόητο, προτείνω στους σχεδιαστές μιας μελλοντικής στρατηγικής μελέτης για την αντιμετώπιση του πραγματικά δυσεπίλυτου προβλήματος που αντιμετωπίζει η Αμερική στις σχέσεις της με την Κίνα, να σκεφτούν τις απαντήσεις που θα δώσουν σε δέκα θεμελιώδη ερωτήματα.

1. Με το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού, κατά το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου, η Αμερική είχε μερίδιο Καθαρού Εγχώριου Προϊόντος (ΚΕΠ) της τάξεως του 50% του κόσμου. Σε όλη τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου η Σοβιετική Ένωση ποτέ δεν πλησίασε το μέγεθος αυτό, αφού στην ακμή της, το ΚΕΠ δεν ξεπέρασε το 40%. Μπορεί το ΚΕΠ της Αμερικής να γίνει μικρότερο από το ΚΕΠ της Κίνας μέσα στα επόμενα τριάντα χρόνια; Όταν συμβεί αυτό, τί στρατηγικές μεταρρυθμίσεις θα χρειαστεί να κάνει  η Αμερική, όταν παύσει να είναι η κυρίαρχη οικονομική δύναμη;
2. Θα πρέπει η Αμερική να έχει ως πρωταρχικό στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των 330 εκατομμυρίων πολιτών της ή τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας της στο διεθνές οικονομικό σύστημα; Αν υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις στην επιλογή των δυο στρατηγικών, ποιά κατεύθυνση θα είναι πρώτης επιλογής;

3.Κατά τον ψυχρό πόλεμο  οι δαπάνες για τα εξοπλιστικά προγράμματα της Αμερικής αποδείχθηκαν καλά μελετημένες, καθώς εξώθησαν τη Σοβιετική Ένωση, μια χώρα με ασθενέστερη οικονομία, να συναγωνισθεί την Αμερική σε στρατιωτικές δαπάνες. Στο τέλος η Σοβιετική Ένωση οδηγήθηκε στη χρεοκοπία. Η Κίνα έμαθε ένα καλό μάθημα από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Συγκρατεί τις πολεμικές δαπάνες, ενώ επικεντρώνει τις προσπάθειες της στην οικονομική της ανάπτυξη. Είναι σοφό για την Αμερική να εξακολουθεί να αυξάνει τον αμυντικό προϋπολογισμό της; Ή μήπως θα πρέπει να περικόψει τις αμυντικές της δαπάνες και τις επεμβάσεις σε πολεμικές συγκρούσεις ξένων χωρών, και να επενδύσει περισσότερα στη βελτίωση των κοινωνικών υπηρεσιών και  των έργων  υποδομής της; Επιθυμεί η Κίνα να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες της Αμερικής ή να ελαττωθούν:

4.Η Αμερική δεν κέρδισε στον ψυχρό πόλεμο μόνη της. Σχημάτισε στέρεες συμμαχίες με τα δυτικά κράτη στο ΝΑΤΟ και καλλιέργησε φιλίες- κλειδιά και συμμαχίες , με κράτη  όπως η Κίνα, το Πακιστάν, η Ινδονησία, η Αίγυπτος. Για να διατηρήσει αυτές τις συμμαχίες, η Αμερική κράτησε την οικονομία της ανοιχτή και επεξέτεινε πρόθυμα τη βοήθειά της προς αυτούς. Πάνω απ’ όλα, η Αμερική ήταν γνωστή για την ευφυϊα και τη γενναιοδωρία της στον ψυχρό πόλεμο. Ο Τραμπ διακήρυξε: Η Αμερική πάνω απ’ όλα και απείλησε να επιβάλει δασμούς σε συμμάχους-κλειδιά, πως η ΕΕ και η Ιαπωνία και σε φίλους του Τρίτου κόσμου, όπως η Ινδία. Μπορεί η Αμερική να χτίσει στέρεους συνασπισμούς για να μπορέσει να αντέξει στον ανταγωνισμό με την Κίνα, όταν αποξενώνεται από τους συμμάχους της; Η απόφαση της Αμερικής να αποχωρήσει από τη Συμφωνία των Χωρών του Ειρηνικού, ήταν ένα γεωπολιτικό δώρο για την Κίνα; Έχει ήδη η Κίνα δώσει ένα αιφνίδιο χτύπημα οικοδομώντας  νέες οικονομικές συμφωνίες με τους γείτονές της, με το Σύμφωνο Πρωτοβουλίας για τη δημιουργία οδών που θα συνδέουν την Ανατολική Ασία με την Ευρώπη και την Αφρική;

5.Το ισχυρότερο όπλο που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Αμερική για να κρατήσει με το μέρος της φίλους και αντιπάλους και να συμφωνούν με τις επιθυμίες της, δεν είναι ο Αμερικανικός Στρατός, αλλά το Αμερικανικό δολάριο. Το αμερικανικό δολάριο έχει καταστεί εντελώς απαραίτητο  για το διεθνές εμπόριο και τις οικονομικές συναλλαγές. Με την έννοια αυτή χρησιμοποιείται ως παγκόσμιο δημόσιο αγαθό στην υπηρεσία της διεθνούς οικονομίας. Καθώς οι ξένες τράπεζες και οι Διεθνείς Θεσμοί δεν μπορούν να αποφύγουν την χρησιμοποίησή του, η Αμερική έχει επεκτείνει το δικαίωμά της να επιβάλλει τους δικούς της νόμους και εκτός του εδάφους της και να επιβάλει τεράστια πρόστιμα σε ξένες τράπεζες  που παραβιάζουν τους Αμερικανικούς νόμους στο εμπόριο τους με το Ιράν και άλλες εχθρικές χώρες.  Αντίπαλοι της Αμερικής, όπως το Ιράν και η βόρειος Κορέα, αναγκάστηκαν να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων λόγω των αυστηρών κυρώσεων. Οι αμερικανικές κυρώσεις στις χώρες αυτές έγινε δυνατόν να επιβληθούν γιατί επικυρώθηκαν από διεθνείς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, του οποίου οι αποφάσεις δεσμεύουν όλα τα κράτη- μέλη, Επί κυβέρνησης Τραμπ, η Αμερική επέβαλε μονομερείς κυρώσεις και χρησιμοποίησε το δολάριο ως όπλο εναντίον των αντιπάλων της. Είναι φρόνιμο να χρησιμοποιείται ως όπλο ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό για ιδιοτελείς σκοπούς; Σήμερα δεν υπάρχει πρακτική εναλλακτική λύση για το αμερικανικό δολάριο. Θα ισχύει αυτό για πάντα; Είναι αυτή η Αχίλλειος πτέρνα της αμερικανικής οικονομίας, την οποία η Κίνα μπορεί να αντιμετωπίσει;

6. Στην εκπόνηση του στρατηγικού του σχεδίου, ο Κένναν τόνισε ότι ήταν απαραίτητο για τους Αμερικανούς «να δημιουργήσουν στους λαούς του κόσμου τη γενική εντύπωση ενός έθνους που είναι επιτυχημένο στο εσωτερικό και απολάμβανε μια πνευματική ενεργητικότητα». Ο καθηγητής Joseph Nye περιέγραψε την Αμερική ως την «ήρεμη δύναμη» Από τη δεκαετία του εξήντα έως του ογδόντα η Αμερικανική ήρεμη δύναμη κυριαρχούσε. Από την ενδεκάτη Σεπτεμβρίου η Αμερική έχει παραβεί τους διεθνείς νόμους και τα πολιτικά δικαιώματα (και έγινε η πρώτη Δυτική χώρα που επανέφερε τα βασανιστήρια). Η Αμερικανική ήπια δύναμη εξασθένισε  σημαντικά, κυρίως  υπό τον Τραμπ. Είναι οι αμερικανοί  έτοιμοι να υποστούν θυσίες για να ενισχύσουν την αμερικανική ήπια δύναμη; Μπορεί η Αμερική να κερδίσει τον ιδεολογικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, όταν θεωρείται απλά  ένα φυσιολογικό έθνος, και όχι εξαιρετικό;
7. Στρατηγικός σύμβουλος του Τραμπ, είπε ότι σε τελική ανάλυση, η πάλη μεταξύ Αμερικής και Κίνας, αποτελεί πάλη μεταξύ ελευθέρων ανοικτών κοινωνιών και κλειστών απολυταρχικών  συστημάτων. Αν αυτή η δήλωση είναι σωστή, όλες οι ελεύθερες και ανοικτές κοινωνίες θα αντιμετωπίζονταν ισότιμα από το Κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα. Από τις τρεις πολυπληθέστερες δημοκρατίες του κόσμου, δύο είναι Ασιατικές: η Ινδία και η Ινδοκίνα. Ούτε η Ινδία ούτε η Ινδονησία νιώθουν ότι απειλούνται με οποιονδήποτε τρόπο από την κομμουνιστική ιδεολογία. Ούτε οι πλείστες δημοκρατικές ευρωπαϊκές χώρες αισθάνονται ότι απειλούνται. Σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση, η Κίνα δεν προσπαθεί να ανταγωνιστεί ή να απειλήσει την Αμερικανική ιδεολογία. Αντιμετωπίζονταν τη νέα Κινεζική απειλή όπως τη Σοβιετική, η Αμερική κάνει κλασσικό στρατηγικό λάθος: να μάχεται τον αυριανό πόλεμο με στρατηγικές του χθες. Είναι έτοιμοι οι στρατηγικοί εγκέφαλοι της Αμερικής να αναπτύξουν νέα αναλυτικά πλαίσια για να κατανοήσουν την ουσία της αναμέτρησης με την Κίνα;
8. Σε κάθε γεωπολιτική αναμέτρηση, το πλεονέκτημα πάντα έχει το μέρος που μπορεί να παραμείνει λογικό και ψύχραιμο, και όχι σε αυτό που σύρεται από συναισθήματα, συνειδητά ή ασυνείδητα. Ο Κένναν σοφά παρατήρησε ότι «η απώλεια ψυχραιμίας και αυτοελέγχου αποτελεί σημείο αδυναμίας». Αλλά οι αμερικανικές αντιδράσεις στην Κίνα οδηγούνται από τη λογική; Ή από υποσυνείδητα συναισθήματα; Στην ψυχή των Δυτικών έχει από πολλού ριζώσει ο υποσυνείδητος φόβος του «κίτρινου κινδύνου». Η Kiron Skinner επισήμανε ότι η διαμάχη με την Κίνα είναι με μια μη-Καυκάσια δύναμη. Ενεργώντας με τον τρόπο αυτό, η Skinner έθεσε τον δάκτυλο στο τί οδηγεί τη συναισθηματική αντίδραση στην Κίνα. Στο πολιτικώς ορθό περιβάλλον της Ουάσιγκτον, είναι δυνατό σε οποιονδήποτε στρατηγικό μελετητή να προτείνει ένα τόσο λανθασμένο, αλλά αληθινό στοιχείο, χωρίς να τον ψήσουν στη σούβλα;
9. Ο Σαν Τσου, μια από τις μεγαλύτερες στρατηγικές αυθεντίες, κάποτε συμβούλευε: Αν γνωρίζεις τον εχθρό και γνωρίζεις και τον εαυτό σου, μη φοβηθείς το αποτέλεσμα εκατό μαχών. Αν γνωρίζεις τον εαυτό σου, αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα υφίστασαι και μια ήττα. Αν δεν γνωρίζεις ούτε τον εαυτό σου ούτε τον εχθρό, θα υποκύπτεις σε κάθε μάχη. Γνωρίζει η Αμερική τον Κινέζο αντίπαλό της; Π.χ., η Αμερική κάνει το θεμελιώδες λάθος να θεωρεί ότι τα αρχικά CCP αντιστοιχούν στις λέξεις Κινεζικο Κομμουνιστικό Κόμμα, ενώ στην ουσία αντιστοιχούν στις λέξεις Κινεζικό Πιλιτιστικό Κόμμα; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό πιθανώς θα αποτελούσε έκπληξη σε πολλούς αμερικανούς.
10. O Ηenry Kissinger, στην πραγματεία του On China, τόνισε ότι η κινεζική στρατηγική είχε ως οδηγό το κινεζικό παιχνίδι wei qi, όχι στο σκάκι των Δυτικών. Στο σκάκι η έμφαση δίδεται να βρεθεί ο ταχύτερος τρόπος αιχμαλωσίας του Βασιλιά. Στο κινέζικο παιχνίδι σκοπός είναι η βραδεία και υπομονητική δημιουργία των συνθηκών που θα επέτρεπαν να γύρει η πλάστιγγα στην πλευρά ενός παίκτη. Η έμφαση είναι στην μακροχρόνια στρατηγική, όχι στα βραχυχρόνια κέρδη. Με τον τρόπο αυτό, η Κίνα σιγά και υπομονητικά δημιουργεί τις συνθήκες οι οποίες προοδευτικά θα στρέψουν το στρατηγικό παιχνίδι στην πλευρά της Κίνας; Ενδιαφέρει να λεχθεί ότι η Αμερική έκανε δύο μεγάλα στρατηγικά λάθη που έχουν μακροχρόνια οφέλη για ην Κίνα. Το πρώτο λάθος το έκανε η κυβέρνηση Ομπάμα μη επιτρέποντας στους συμμάχους της να προσυπογράψουν την κινεζικής έμπνευσης συμφωνία των χωρών του Ειρηνικού για την ίδρυση Τράπεζας για τη χρηματοδότηση έργων υποδομής στις χώρες τους. Το δεύτερο ήταν η προσπάθεια της κυβέρνησης Τραμπ να εμποδίσει τους συμμάχους της να συμμετέχουν στην μελέτη και κατασκευή οδών που θα συνδέουν την ανατολική Ασία με την  Ευρώπη, (όπως παλαιότερα ο δρόμος του μεταξιού). Η Αμερική συσσωρεύει αρκετά εφόδια, ικανά να επαρκέσουν για έναν μακροχρόνιο ανταγωνισμό με την Κίνα; Η Αμερικανική κοινωνία διαθέτει το ψυχικό σθένος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις ενός μακροχρόνιου αγώνα με την Κίνα;

Ο σκοπός της διατύπωσης αυτών των ερωτημάτων είναι να αποτελέσουν ερέθισμα για έναν στρατηγικό

διάλογο, να σκεφθούν το απίθανο, να αναλύσουν και να κατανοήσουν  τις πολλές και σύνθετες διαστάσεις του γεωπολιτικού ανταγωνισμού Αμερικής-Κίνας, καθώς  αυτός θα εξελίσσεται την ερχόμενη δεκαετία. Ένας από τους στόχους του βιβλίου είναι να προωθήσει τη βαθειά και ορθολογική σκέψη στις αναπόφευκτα μεταβαλλόμενες συνθήκες του θέματος.

Η θεμελιώδης ερώτηση, την οποία κάθε αμερικανός στρατηγικός μελετητής πρέπει να θέσει, πριν προχωρήσει στον γεωπολιτικό ανταγωνισμό, είναι να αναλογισθεί την κλίμακα του διακυβεύματος. Απλά, είναι δυνατόν η Αμερική να ηττηθεί; Η σκέψη φαίνεται αδιανόητη. Τόσο φυσικά όσο και ηθικά, η Αμερική εδώ και πολλά χρόνια, βλέπει τον εαυτό της ως το ισχυρότερο Έθνος. Η Αμερικανική οικονομία και επομένως και η στρατιωτική της δύναμη, είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο εδώ και έναν αιώνα. Το φυσικό πλεονέκτημα να κατέχει  μια αραιοκατοικημένη  ήπειρο που διαθέτει άφθονες πλουτοπαραγωγικές πηγές, σε συνδυασμό με την εφευρετικότητα και την ζωτικότητα των Αμερικανικών Θεσμών (κυρίως την ελεύθερη αγορά, τον Κανόνα του Νόμου και τα Πανεπιστήμια της), και των αμερικανών πολιτών,   έχουν πείσει την Αμερική ότι κανένα έθνος δεν μπορεί να πλησιάσει το δικό της επίπεδο  εφευρετικότητας και παραγωγικότητας.

Στην ηθική διάσταση, για τους περισσότερους αμερικανούς, η ιδέα ότι μια ελεύθερη και ανοικτή κοινωνία όπως η Αμερικανική, η ισχυρότερη δημοκρατία, μπορεί να χάσει στον ανταγωνισμό με μια κλειστή κομμουνιστική κοινωνία, όπως η Κίνα, είναι αδιανόητη. Οι Αμερικανοί έχουν την τάση να πιστεύουν ότι το δίκαιο πάντα θριαμβεύει απέναντι στο κακό  και κανένα πολιτικό σύστημα είναι τόσο καλό, όπως αυτό που δημιούργησαν οι θεμελιωτές της δημοκρατίας τους. Αυτό ίσως εξηγεί την αυξανόμενη δαιμονοποίηση της Κίνας τα τελευταία χρόνια. Όσο περισσότερο η Κίνα προβάλλεται ως η προσωποποίηση του κακού ( ιδίως  όταν διαψεύδει τις προσδοκίες της Αμερικής ότι η Κίνα βαθμιαία θα ανοίξει  και θα εξελιχθεί σε δημοκρατική κοινωνία καθώς θα συναλλάσσεται με την Αμερική) έγινε ευκολότερο για τους αμερικανούς να επιμένουν στη πίστη τους ότι στο τέλος θα θριαμβεύσουν εναντίον της Κίνας, οτιδήποτε κι αν συμβεί.

Η Αμερική υπερηφανεύεται ακόμη ότι είναι η πλέον αρθολογική κοινωνία. Από πολλές απόψεις, πράγματι έτσι είναι. Είναι η κληρονόμος της λαμπρής ιστορίας του Δυτικού πολιτισμού με την θεμελίωση του Λόγου και της Λογικής. Η επιστημονική επανάσταση, που ώθησε στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού πολιτισμού, συνετέλεσε στην κυριαρχία της. Με το πλεονέκτημα μιας ρωμαλέας οικονομίας, των ισχυρότερων πανεπιστημίων, και τις πλέον μορφωμένες ελίτ του κόσμου, η Αμερική εδραίωσε την πεποίθηση ότι καμία κοινωνία δεν θα μπορούσε να συγκριθεί μαζί της στα κρίσιμα παιδεία της οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος, της πνευματικής εφευρετικότητας και της ηθικής υπεροχής.

Οι αμερικανοί επίσης εκτιμούν ότι. καθώς έχουν την πλέον ανοικτή κοινωνία στον πλανήτη, οι πολλαπλοί μηχανισμοί της ανοικτής οικονομίας θα ειδοποιούσαν την Αμερική αν έπαιρνε κάποια λανθασμένη κατεύθυνση. Δυστυχώς, αυτό δεν συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες. Οι πλείστοι αμερικανοί αγνοούν το γεγονός ότι το μέσο εισόδημα του 50% του πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα στη χώρα, μειώθηκε τα τελευταία 30 χρόνια. Αυτό δεν συνέβη γιατί παρατηρήθηκε κάποια λανθασμένη στροφή. Όπως θα καταδείξει αυτό το βιβλίο, η Αμερική έχει απομακρυνθεί σημαντικά από τις βασικές αρχές που οριοθετούν την κοινωνική δικαιοσύνη στην αμερικανική κοινωνία. Ο μεγαλύτερος αμερικανός πολιτικός και κοινωνικός φιλόσοφος των  τελευταίων ετών είναι ο John Rawls.Mε το έργο του, προσπάθησε να ενσταλάξει τη σοφία της φιλοσοφίας των μεγάλων ευρωπαίων φιλοσόφων, από τους οποίους εμπνεύστηκαν οι Πατέρες του Έθνους. Δυστυχώς, πολλοί αμερικανοί αγνοούν πόσο πολύ έχουν απομακρυνθεί που μερικές θεμελιώδεις αρχές.

Παρομοίως, λίγοι αμερικανοί γνωρίζουν ότι ο κόσμος έχει αλλάξει σε πολλές κρίσιμες διαστάσεις από το απόγειο της αμερικανικής δύναμης στη δεκαετία του 1950. Το 1950 , σε όρους αγοραστικής δύναμης, η Αμερική είχε το 27,3% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, ενώ η Κίνα μόλις το 4,5%. Κατά το τέλος του ψυχρού πολέμου, το 1990, σε στιγμές θριάμβου, η Αμερική είχε το 20,6% και η Κίνα 3,86%. Κατά το 2018 έχει 15% λιγότερο από το κινεζικό (18,6%). Από μια κρίσιμη άποψη η Αμερική έχει ήδη γίνει δεύτερη. Λίγοι αμερικανοί γνωρίζουν αυτό το γεγονός, και ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν τη σημασία του.

Ακόμα πιο κρίσιμο, το παγκόσμιο κλίμα στο οποίο εκτυλίσσεται ο ανταγωνισμός Αμερικής-Κίνας, είναι πολύ διαφορετικό από το κλίμα του ψυχρού πολέμου. Ο κόσμος έχει γίνει πιο πολύπλοκος. Είναι φανερό ότι η διατήρηση της Αμερικής ως η πρώτη  παγκόσμια δύναμη, αν και όχι αδύνατη, θα γίνει όλο και λιγότερο πιθανή, εκτός αν η Αμερική κατορθώσει να προσαρμοσθεί στον νέο κόσμο που αναδύεται.

Στην αρένα του πολιτισμικού δυναμισμού, ο κόσμος επιστρέφει σε κάτι που μοιάζει με ιστορική ισορροπία ανάμεσα σε ανθρώπινους πολιτισμούς. Για περισσότερο από διακόσια χρόνια, ο Δυτικός πολιτισμός υπερείχε θεαματικά του υπόλοιπου κόσμου, επιτρέποντάς τον να υπερκεράσει  τον ιστορικά προηγούμενο, από το 1 μέχρι το 1820, πολιτισμό της Κίνας και της Ινδίας, σε όρους οικονομικής δύναμης. Ως εκ τούτου τα τελευταία διακόσια χρόνια αποτελούν εκτροπή.

Ένας από τους λόγους, που η Δύση δεν μπορεί πλέον να ηγεμονεύει στον κόσμο, είναι το γεγονός ότι ο υπόλοιπος κόσμος έχει μάθει πολλά από τη Δύση. Έχουν αφομοιώσει πολλές Δυτικές πρακτικές στα οικονομικά, την πολιτική, τη επιστήμη και  την τεχνολογία. Ως αποτέλεσμα, ενώ πολλά τμήματα του Δυτικού πολιτισμού (κυρίως η Ευρώπη) έχουν εξαντληθεί, από έλλειψη κινήτρων και ενέργειας, άλλοι πολιτισμοί μόλις αρχίζουν να παίρνουν στροφές. Από την άποψη αυτή, οι ανθρώπινοι πολιτισμοί μοιάζουν με άλλα έμβια όντα. Έχουν κύκλους. Ο κινεζικός πολιτισμός είχε πολλά σκαμπανεβάσματα. Δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ανακτά δύναμη. Έχοντας επιζήσει για πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια, η Κίνα έχει αναπτύξει πολιτισμικά αντανακλαστικά. Ο καθηγητής Wang Gungwu παρατήρησε ότι ενώ ο κόσμος είχε πολλούς πολιτισμούς, ο μόνος αρχαίος πολιτισμός που έχει πέσει τέσσερις φορές και αναστήθηκε ξανά, είναι ο Κινεζικός. Ως πολιτισμός, η Κίνα είναι πολύ ανθεκτική. Οι κινέζοι πολίτες είναι επίσης εξαιρετικά ταλαντούχοι. Καθώς οι κινέζοι κοιτάνε πίσω πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια, γνωρίζουν πολύ καλά ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια υπό το κομμουνιστικό καθεστώς, είναι τα καλύτερα τριάντα χρόνια του κινεζικού πολιτισμού από τη χρονιά που ενοποιήθηκε από τον Qin Shi Huang, το 221 π.Χ. Για περισσότερα από τα τελευταία δυο χιλιάδες χρόνια η μεγάλη πηγή της πνευματικής δύναμης που υπήρχε στον Κινεζικό πληθυσμό έμενε υπανάπτυκτη υπό το Αυτοκρατορικό σύστημα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών, για πρώτη φορά στην κινεζική ιστορία, η πνευματική της δύναμη σημείωσε κατακόρυφη άνοδο. Η Πίστη στον πολιτισμό, που οι κινέζοι είχαν επί αιώνες,  σε συνδυασμό με αυτά που έμαθαν από τη Δύση, έδωσαν στον κινεζικό πολιτισμό ιδιαίτερη ώθηση σήμερα. Μια αμερικανίδα κινεζικής καταγωγής, ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο Στάμφορτ, η Jean Fan, επιστρέφοντας από την επίσκεψή της στην Kίνα, to 2019, δήλωσε ότι η Κίνα μεταβάλλεται τόσο ριζικά και ενσυνείδητα, με τρόπο που σχεδόν είναι αδύνατο να τον πιστέψεις, αν δεν την δεις προσωπικά. Σε αντίθεση με την αμερικανική αποτελμάτωση, η Κινεζική κουλτούρα, η αυτογνωσία και το ηθικό, μεταβάλλονται με γοργούς ρυθμούς- κυρίως προς το καλύτερο. Αν ένας δείκτης μπορούσε να μετρήσει τη σχετική δύναμη και αντοχή διαφόρων πολιτισμών, βασισμένο στην πραγματική δραστηριότητα στη διάρκεια δυο χιλιάδων ετών, ο κινεζικός πολιτισμός θα έρχονταν πρώτος. Το εξωπραγματικό σφρίγος  του κινεζικού πολιτισμού σήμερα  είναι μοναδικό. Και άλλοι ασιατικοί πολιτισμοί επίσης ευδοκιμούν, γιατί η Δύση έχει διδάξει τον κόσμο καλά και ο κόσμος ακολούθησε το παράδειγμά της.

Μπορώ εμπιστευτικά να μιλήσω για το πολιτιστικό σφρίγος πολλών και διαφορετικών ασιατικών κοινωνιών, ότι είναι αποτέλεσμα  μιας ασυνήθιστης πολιτισμικής ιδιοτροπίας. Έχω πολιτιστικές διασυνδέσεις με πολλές ασιατικές κοινωνίες, όπου κατοικεί ο μισός πληθυσμός του κόσμου, από την Τεχεράνη μέχρι το Τόκιο. Γεννήθηκα από δυο  Ινδουϊστές Σιχ γονείς στη Σιγκαπούρη το 1948. Και ως εκ τούτου, συνδέομαι με πάνω από ένα δισεκατομμύριο Ινδουϊστές στη Νότια Ασία. Εννέα από τα δέκα κράτη της νοτιοανατολικής Ασίας έχουν κουλτούρα βασισμένη στον Ινδουϊσμό. Όταν παρακολουθώ παραστάσεις  Ραμαγιάνα και Μαχαράτα -ως αναπόσπαστο μέρος της νεότητάς μου – στη Νοτιοανατολική Ασία, νιώθω τους δεσμούς μου με αυτές. Πάνω από 550 εκατομμύρια άνθρωποι κατοικούν στο έδαφος της Νοτιοανατολικής Ινδουϊστικής Ασίας. Οι γονείς μου εγκατέλειψαν το Πακιστάν το  1947, λόγω του επώδυνου διαχωρισμού του Ισλαμικού Πακιστάν από την Ινδουϊστική Ινδία. Σαν παιδί, είχα μάθει να διαβάζω και να γράφω τη γλώσσα Σίνδυ με την περσο-αραβική γραφή. Το όνομά μου Mahbubani, προέρχεται από την  περσο-αραβική λέξη  mahbbob που σημαίνει «αγαπημένος». Έτσι, όταν επισκέπτομαι χώρες στην Ιρανική ή Αραβική πολιτισμική επικράτεια, αισθάνομαι τους πολιτισμικούς δεσμούς που με συνδέουν μαζί τους. Όταν επισκέπτομαι βουδιστικούς ναούς στην Κίνα, την Κορέα και την Ιαπωνία, αισθάνομαι επίσης την έλξη της πολιτισμικής συνάφειας. Ο βουδισμός που επίσης βασίζεται στον Ινδουϊσμό, έχει τις ρίζες του στην Ινδία. Η μητέρα μου, όταν ήμουν νέος, με πήγαινε να προσευχηθώ τόσο σε βουδιστικούς όσο και σε ινδουϊστικούς ναούς.

Η προσωπική μου σχέση με σημαντικά ευρύ φάσμα ασιατικών κοινωνιών, όπως και η δεκαετής θητεία μου ως πρέσβης στον ΟΗΕ, με έπεισαν ότι στο χώρο των διεθνών υποθέσεων, η σύνθεση και η χημεία του κόσμου έχουν αλλάξει σε βαθμό που η πλειονότητα των αμερικανών αγνοούν. Εκατόν Ενενήντα Τρία Έθνοι- κράτη είναι μέλη του ΟΗΕ. Μια απλή ερώτηση που θα θέλαμε να απευθύνομε είναι η εξής: Ποιά χώρα- η Κίνα ή οι Ηνωμένες πολιτείες- κολυμπάει προς την κατεύθυνση που κολυμπούν οι άλλες 191 χώρες;

Η πλειονότητα των αμερικανών πιστεύει ότι οι αμερικανικές πολιτικές και εμπνεύσεις στο εξωτερικό είναι σε φυσική αρμονία με τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς η Αμερική ηγεμονεύει στον υπόλοιπο κόσμο για δεκαετίες. Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αμερική έθεσε τις ευρύτερες κατευθύνσεις προς μια φιλελεύθερη κοινωνική τάξη ( η οποία θα ήταν σωστότερο να ονομαστεί «η τάξη των διεθνών κανόνων»). Οι κύριοι παγκόσμιοι διεθνείς οργανισμοί, που περιλαμβάνουν τον ΟΗΕ, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και τη Διεθνή Τράπεζα, όλοι ιδρύθηκαν στην ακμή της αμερικανικής ισχύος. Αντιπροσωπεύουν αμερικανικές αξίες. Σε όρους πολιτισμικής ταυτότητας, έχουν Δυτικό προσανατολισμό, όχι ασιατικό ή κινεζικό. Αλλά, παρά το γεγονός  ότι παγιώνουν Δυτικές αξίες και προτεραιότητες, στα τελευταία χρόνια η Αμερική απομακρύνεται από αυτούς τους οργανισμούς, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος, κυρίως η Κίνα, βαδίζει προς αυτούς.

Με λίγα λόγια, είναι πολύ λιγότερο πιθανό η Αμερική να αναδειχθεί νικήτρια στον ανταγωνισμό. Η Κίνα έχει τις ίδιες με την Αμερική πιθανότητες να αναδειχθεί ως ο κυρίαρχος παράγων στον κόσμο. Στην πραγματικότητα, πολλοί σώφρονες ηγέτες και στρατηγικά ευαίσθητες χώρες έχουν αρχίσει τις προετοιμασίες για έναν κόσμο όπου η Κίνα θα είναι ο υπ αριθμόν ένα.

Αλλά, ακριβώς όπως οι σχεδιαστές της αμερικανικής στρατηγικής έκαναν το λάθος να πιστεύουν ότι η επιτυχία είναι βέβαιη, θα ήταν κολοσσιαίο λάθος της Κίνας να πιστεύει το ίδιο. Παρά τα πολλά πλεονεκτήματα στο μέγεθος και την πολιτισμική αντοχή της, δεν θα ήταν φρόνιμο για την κινεζική ηγεσία να υποτιμήσει την υποκείμενη οικονομική δύναμη της αμερικανικής κοινωνίας. Η Κίνα πλήρωσε ένα τίμημα τα τελευταία χρόνια, όταν ασυλλόγιστα αντιμετώπισε υπεροπτικά τη διεθνή οικονομική κρίση του 2008-2009 ( η οποία πιο σωστά θα μπορούσε να ονομαστεί οικονομική κρίση της Δύσης). Την εποχή της κρίσης της Lehman Brothers, το φοβερό και τρομερό οικονομικό σύστημα της Αμερικής φαινόταν να καταρρέει. Ασυλλόγιστα, οι Κινέζοι ηγέτες άρχισαν να εκφράζουν υποτιμητικά σχόλια για την Αμερική. Δέκα χρόνια αργότερα η Αμερική έχει ανακάμψει.

Αν ήμουν σύμβουλος του Κινέζου Προέδρου Xi Jinping θα τον ωθούσα επίμονα να υπερεκτιμά παρά να υποτιμά την δύναμη της Αμερικής. Και εάν μου ζητούσε να γράψω ένα μνημόνιο για τη μεγάλη δύναμη της Αμερικής, θα έγραφα τα ακόλουθα:

 «ΜΕΜΟ ΣΤΟΝ ΣΥΝΤΡΟΦΟ  XI JINPING

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΛΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Ιανουαρίου 1, 2020

Σε είκοσι χρόνια θα γιορτάσουμε την επέτειο για τα διακόσια χρόνια της πιο      ντροπιαστικής περιόδου της κινεζικής ιστορίας. Οι πολίτες της Κίνας υποχρεώθηκαν από τους Βρετανούς να δέχονται όπιο ως αντάλλαγμα του δικού μας πολύτιμου τσαγιού. Όπως είπε ο σύντροφος Χι «με τον πόλεμο του οπίου του 1840 η Κίνα έκανε βουτιά στα σκοτάδια της εγχώριας αναταραχής και της ξένης επιθετικότητας. Οι πολίτες της, εξουθενωμένοι από τον πόλεμο, είδαν την πατρίδα τους να διαλύεται, και ζούσαν στη φτώχεια και την απελπισία». Ήμασταν αδύναμοι. Ζήσαμε εκατό χρόνια ταπείνωσης, έως ότου ο Πρόεδρος Μάο αναφώνησε στο ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος του λαού «οι κινέζοι πολίτες όρθωσαν το κορμί τους».

Σήμερα είμαστε δυνατοί. Καμιά δύναμη δεν μπορεί να ταπεινώσει την Κίνα. Είμαστε πολύ μπροστά στο δρόμο της αναγέννησης. Στην έναρξη του 19^ου συνεδρίου του  Κόμματος του Λαού της Κίνας ο σύντροφος Χι μας ενέπνευσε υπενθυμίζοντας μας ότι «το θέμα του συνεδρίου είναι: Παραμείνετε πιστοί στην αρχική έμπνευση μας και κρατείστε την αποστολή μας δυνατά στο μυαλό σας, κρατείστε ψηλά τη σημαία του σοσιαλισμού με κινεζικά χαρακτηριστικά, εξασφαλίστε μια αποφασιστική νίκη οικοδομώντας μια μετρίως ευημερούσα κοινωνία από κάθε πλευρά, αγωνισθείτε για τη μεγάλη επιτυχία του σοσιαλισμού με κινέζικα χαρακτηριστικά για μια νέα εποχή, και εργαστείτε ασταμάτητα για να πραγματοποιήσετε το Κινέζικο Όραμα της εθνικής αναγέννησης.»

Αντιμετωπίσαμε τη μεγαλύτερη πρόκληση καθώς η Κίνα αναγεννιέται . Ελπίζαμε ότι «η όμορφη χώρα» (Αμερική) θα συνέχιζε να παραμένει στον ύπνο καθώς η Κίνα αναδύεται. Δυστυχώς ξανασηκώθηκε. Πρέπει να ετοιμάσουμε τον εαυτό μας για εντατική πάλη τις επόμενες λίγες δεκαετίες, πριν επιτύχουμε τον στόχο μας για εθνική αναγέννηση.

Θα ήταν τεράστιο στρατηγικό λάθος για εμάς να υποτιμήσουμε τις μεγάλες δυνατότητες της Αμερικής. Οι κινέζοι πολίτες φοβούνται το χάος. Ήταν μια από τις δυνάμεις του παρελθόντος που γονάτισαν την Κίνα και έφεραν τη μιζέρια στους κινέζους πολίτες. Είναι φανερό  ότι η Αμερική βρίσκεται στο χάος σήμερα. Ο Πρόεδρος Τραμπ είναι μια πολωτική και διχαστική φυσιογνωμία. Η αμερικανική κοινωνία ποτέ δεν ήταν τόσο διχασμένη από την εποχή του Εμφυλίου Πολέμου του 1861-1865.

Το χάος είναι ένδειξη αδυναμίας. Όμως, για την Αμερική είναι σημάδι δύναμης. Το χάος είναι αποτέλεσμα της φωναχτής και δυναμικής διαμαρτυρίας των πολιτών για την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει η Αμερική. Και οι άνθρωποι διαμαρτύρονται δυνατά γιατί πιστεύουν ότι αυτοί είναι οι ιδιοκτήτες της χώρας, όχι η κυβέρνηση. Αυτή η αίσθηση της ιδιοκτησίας της χώρας δημιουργεί τεράστια αίσθηση προσωπικής  ενδυνάμωσης στους πολίτες της Αμερικής. Η κινεζική κουλτούρα εκτιμά τις κοινωνικές αξίες περισσότερο από την ατομική ενδυνάμωση. Η αμερικανική κουλτούρα το αντίθετο.

Η αίσθηση της ενδυνάμωσης έχει καταστήσει την αμερικανική κοινωνία ικανή να παράγει μερικά από τα πιο δυνατά άτομα στον πλανήτη γη. Σε πολλές κοινωνίες το μεγάλο νύχι που προβάλλει υποχωρεί με το σφυρί. Μια κινεζική παροιμία λέει: Το ψηλό δέντρο  πιάνει τον άνεμο- ένα άτομο σε υψηλή θέση είναι πιθανότερο να υποστεί επίθεση. Στην Αμερική το ψηλό δέντρο λατρεύεται. Έτσι, οι περισσότερο άξιοι θαυμασμού και σεβαστού αμερικανοί είναι επιτυχημένα άτομα, όπως ο Bill Gates της Microsoft, ο Steve Jobs της Apple, ο Jeff Bezos της Amazon. Ακόμα και ο  Mark Zuckerberk και ο Elon Musk θαυμάζονται ακόμα, παρά το γεγονός ότι οι εταιρίες τους, Facebook  και Tesla, υφίστανται πολλή κριτική. Καμιά κοινωνία δεν έχει τόσο δυνατό οικοσύστημα όσο η Αμερική για την παραγωγή δυνατών προσωπικοτήτων. Η κοινωνία μας δεν μπορεί να παράγει τόσο δυνατές προσωπικότητες όσο η Αμερική. Η Κίνα στάθηκε στα πόδια της μετά από χίλια χρόνια εξ αιτίας της μεγάλης προσωπικότητας του Μαο Τσετούγκ. Η Αμερική παράγει πολλούς Μάο Τσετούγκ.

Άλλο ένα μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα της Αμερικής είναι ότι έχει πρόσβαση  στα καλύτερα και φωτεινότερα μυαλά. Ο πληθυσμός της Κίνας του 1,4 δισεκατομμυρίου είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτόν της Αμερικής. Θεωρητικά, η Κίνα θα πρέπει να έχει μεγαλύτερη επαφή στη δεξαμενή ταλέντων, παρά η Αμερική. Αλλά, όπως πολύ σοφά έδειξε ο Lee Kuan Yew, η Αμερική έχει τη δυνατότητα να προσελκύει τα καλύτερα ταλέντα από οπουδήποτε στον κόσμο. Σε αντίθεση με άλλες χώρες, η Aμερική πρόθυμα δέχεται άτομα που γεννήθηκαν σε άλλες χώρες, εφόσον έχουν επιτύχει στην Αμερική. Γι αυτό στα τελευταία χρόνια πολλοί διευθυντές μεγάλων εταιριών είναι αμερικανοί πολίτες γεννημένοι στο εξωτερικό. Ανάμεσά τους ο Indra Nooyi της Pepsico, ο Sandar Pichai της Google, ο Sarya Nadella της Microsoft, ο Andy Grovw της Indel. Το ότι γεννήθηκες στο Εξωτερικό δεν αποτελεί μειονέκτημα. Σε αντίθεση, καμιά κινεζική εταιρεία ή οργανισμός δεν διευθύνεται από άτομα γεννημένα στο Εξωτερικό.

Το τρίτο μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα της Αμερικής είναι οι στέρεοι θεσμοί της. Ενώ η αμερικανική κοινωνία πιστεύει και ενθαρρύνει την ατομική ενδυνάμωση, δεν βασίζεται σε ισχυρούς ηγήτορες. Αντίθετα, βασίζεται σε ισχυρούς θεσμούς για την προστασία της κοινωνίας. Οι εξαίσιοι θεμελιωτές της αμερικανικής δημοκρατίας συνέταξαν ένα Σύνταγμα που διασφαλίζει ελέγχους και ισορροπίες. Ο δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος και το Κογκρέσο έχουν μεγάλη δύναμη. Αλλά οι δυνάμεις τους ελέγχονται από άλλους θεσμούς, όπως  είναι τα πιο ελεύθερα μέσα ενημέρωσης στον κόσμο και το Ανώτατο δικαστήριο. Όταν το Ανώτατο δικαστήριο  αποφάνθηκε  ότι  η απαγόρευση εισόδου των Μουσουλμάνων στην αμερική από τον Πρόεδρος Τραμπ ήταν αντισυνταγματική, ο Τραμπ δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει το στρατό για να ανατρέψει το Ανώτατο Δικαστήριο, ( όπως πολλοί Πρόεδροι ανά τον κόσμο το έκαναν). Στην Αμερική ο κανόνας δικαίου είναι ισχυρότερος από την κυβέρνηση της ημέρας.

Η δύναμη των αμερικανικών θεσμών και ο Κανόνας του Δικαίου εξηγούν γιατί όλος ο κόσμος πιστεύει στο αμερικανικό δολάριο. Η πίστη στο αμερικανικό δολάριο είναι  η βάση της παγκόσμιας υπερίσχυσης του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα, παραχωρώντας στην Αμερική το εξωφρενικό προνόμιο να τυπώνει χαρτονομίσματα για να υποστηρίξει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού καθώς και τα τρεχούμενα. Τα τελευταία χρόνια η Αμερική έχει χρησιμοποιήσει το δολάριο ως παντοδύναμο όπλο σε κυρώσεις ή πίεσης σε άλλες χώρες. Η Κίνα δεν διαθέτει αυτό το όπλο.

Η οικονομία μας ήταν το ένα δέκατο του μεγέθους της Αμερικής. Τώρα είναι πάνω από 60%. Η χώρα μας επίσης συναλλάσσεται με ξένες χώρες περισσότερο από την Αμερική. Φθάνει να έχουμε το 10,22% των παγκόσμιων εισαγωγών παγκοσμίως και 12,77%  των παγκόσμιων εξαγωγών, σε σύγκριση με το 13,37 των εισαγωγών της Αμερικής και του 8,72% των εξαγωγών στον κόσμο. Αλλά όταν δούμε τις συναλλαγές σε όλον τον κόσμο, το δολάριο εξακολουθεί να κάνει το 41,27% όλων των συναλλαγών, ενώ  το εικονικό νόμισμα RMB  φθάνει μόλις το ο,98%.

Γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει γιατί χώρες και ισχυρά οικονομικά άτομα πιστεύουν στο δολάριο. Το εικονικό νόμισμα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το δολάριο στις παγκόσμιες οικονομικές συναλλαγές, γιατί για να το επιτύχει θα πρέπει το RMB να γίνει ένα πλήρως μετατρέψιμο νόμισμα. Δεν είναι πιθανό η οικονομία μας να το κατορθώσει σύντομα. Έτσι, το δολάριο θα παραμείνει το κυρίαρχο νόμισμα για πολλές δεκαετίες.

Το τέταρτο μεγάλο πλεονέκτημα της Αμερικής είναι ότι έχει τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Σε όλη τη διάρκεια της μακράς ιστορίας της ανθρωπότητας, οι πλέον επιτυχημένες κοινωνίες υπήρξαν αυτές που υιοθέτησαν διάφορες σχολές σκέψεως. Στην Κίνα στην περισσότερο δημιουργική της περίοδο, ποικιλία σχολών σκέψεως αναπτύχθηκαν συγχρόνως: Κομφουκισμός, Ταοϊσμός, Νομικισμός. Σήμερα η Αμερική  οδηγεί τον κόσμο να υιοθετήσει ποικιλομορφία απόψεων. Τα αμερικανικά πανεπιστήμια δημιούργησαν το πιο ισχυρό οικοσύστημα διανοουμένων στον κόσμο. Αυτή η κουλτούρα της πρόκλησης και της κριτικής της κοινής σοφίας με τη σειρά της οδηγεί σε δημιουργικότητα και νεωτερισμούς. Έτσι, σε όλα τα παιδία η Αμερική παράγει περισσότερους βραβευμένους με βραβείο Νόμπελ από κάθε άλλη χώρα. Σε κάποιο στάδιο, τη δεκαετία του 1980, η Ιαπωνία φαινόταν ότι θα μπορούσε να παράγει μια περισσότερο αναπτυγμένη οικονομία από την αμερικανική. Όμως, ακόμα και στο υψηλότερο σημείο της επιτυχίας της, παρήγαγε  σχετικά λιγότερους νικητές του βραβείου Νόμπελ. Στα αμερικανικά πανεπιστήμια βρίσκονται εκατοντάδες βραβευμένοι με το Νόμπελ.

Αυτά τα λαμπρά πανεπιστήμια υπηρετούν άλλον ένα σκοπό για την Αμερική. Αποτελούν τον φάρο που έλκει  τα

καλύτερα μυαλά να ζουν και να εργάζονται στην Αμερική. Αυτά τα λαμπρά πανεπιστήμια, που περιλαμβάνουν Harvard, Yale, Stanford και Columbia, δεν ενδιαφέρονται για την καταγωγή ή την εθνική ταυτότητα όταν προσλαμβάνουν προσωπικό. Προσλαμβάνουν τα καλύτερα μυαλά, χωρίς να ενδιαφέρονται για τον τόπο καταγωγής τους. Λίγα πανεπιστήμια στον κόσμο μπορούν να συναγωνιστούν στην προσέλκυση και συγκράτηση παγκόσμιων ταλέντων. Η μόνη χώρα που μπορεί κάποια μέρα να έχει μεγαλύτερο πληθυσμό από την Κίνα, είναι η Ινδία. Η Κίνα δεν θα μπορεί να προσελκύσει τα καλύτερα ταλέντα της Ινδίας. Η Αμερική το έχει κάνει και εξακολουθεί να το κάνει. Αυτό μπορεί κάποια μέρα, να οδηγήσει τις δυο χώρες να συμβιώσουν. Οι δυο μεγάλες χώρες που έχει να ανταγωνιστεί στο μέλλον η Κίνα, είναι η Αμερική και η Ινδία, οι οποίες μπορούν να πλησιάσουν και να εργαστούν μαζί. Πρέπει από τώρα να εργαστούμε σκληρά για να εμποδίσουμε αυτό το ενδεχόμενο.

Το πέμπτο μεγάλο στρατηγικό πλεονέκτημα, το οποίο εξηγεί και την εκπληκτική επιτυχία των πανεπιστημίων της, είναι ότι η Αμερική αποτελεί κομμάτι ενός λαμπρού πολιτισμού, του Δυτικού πολιτισμού. Από την απαρχή του ανθρώπινου πολιτισμού, ο πολιτισμός μας ήταν εφάμιλλος πολλών ευρωπαϊκών  πολιτισμών. Εμείς ανακαλύψαμε περισσότερα προϊόντα από εκείνους, όπως την πυρίτιδα, την πυξίδα, το χαρτί, την τυπογραφία. Όμως, ο πολιτισμός μας υστέρησε  του Δυτικού μετά την Αναγέννηση, το Διαφωτισμό και τελικώς την βιομηχανική επανάσταση. Όλα αυτά οδήγησαν στον αιώνα της ταπείνωσης μετά τον πόλεμο του οπίου του 1840. Θα ήταν επομένως μεγάλο στρατηγικό σφάλμα να υποτιμήσουμε την ισχύ και το δυναμισμό του Δυτικού πολιτισμού.

Αποτελώντας μέρος του λαμπρού Δυτικού πολιτισμού αποφέρει πολλά πλεονεκτήματα στους αμερικανούς πολίτες. Τους δίδει μεγάλη πολιτισμική αυτοπεποίθηση , όπως ακριβώς ο λαός μας αντλεί πολιτισμική αυτοπεποίθηση όντας μέλος του δικού μας λαμπρού πολιτισμικού πολιτισμού. Όμως, η Αμερική δεν είναι το μόνο μέρος αυτού του πολιτισμού. Οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Νέα Ζηλανδία είναι επίσης μέλη. Έτσι σε οποιοδήποτε γεωπολιτικό ανταγωνισμό  η Αμερική δεν θα είναι μόνη. Υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη του Δυτικού πολιτισμού, κυρίως μεταξύ των Αγγλοσαξωνικών προηγμένων Πέντε Οφθαλμών (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ.). Καθώς ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός δυναμώνει μεταξύ των δυο χωρών, τα υπόλοιπα μέλη της Δύσεως θα ενισχύσουν την Αμερική, άμεσα ή έμμεσα.

Συμπερασματικά, καθώς αρχίζουμε τη μεγάλη πάλη με την Αμερική, το μεγαλύτερο στρατηγικό σφάλμα που μπορούμε να κάνουμε, είναι να υποτιμήσουμε τη δύναμη και την ισχύ της. Αυτή η χώρα αναδύθηκε από το πουθενά πριν διακόσια πενήντα χρόνια. Είναι πολύ νεότερη από εμάς. Όμως, παρά τη νεότητά της και ίσως εξ αιτίας της, είναι από τις πλέον δυναμικές κοινωνίες που δημιουργήθηκαν στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ας ετοιμαστούμε για τη μεγαλύτερη γεωπολιτική μάχη που έγινε ποτέ. Πρέπει να κερδίσου αυτόν τον ανταγωνισμό, αν θέλουμε να επιτύχουμε τον ιστορικό στόχο της εθνικής αναγέννησης μέχρι το 2049».

Αυτό το υπόμνημα μπορεί να είναι φανταστικό, αλλά πιστεύω ότι συλλαμβάνει ακριβώς τις πραγματικές απόψεις της Αμερικής, όπως τις αντιλαμβάνεται η κινεζική ελίτ. Ο γνήσιος σεβασμός της μεγάλης δύναμης της Αμερικής. Ακόμα και ο θεμελιωτής της Huawei, Ren Zhengfei, δήλωσε δημόσια τον σεβασμό του στην Αμερική, παρόλο που η κόρη του έχει συλληφθεί και η εταιρία του έχει χτυπηθεί στην Αμερική. Επομένως, οι κινέζοι ηγέτες θα κάνουν μεγάλη προσπάθεια να αποφύγουν, όσο είναι δυνατόν, μια καθολική γεωπολιτική αναμέτρηση. Το παράδοξο είναι ότι η γεωπολιτική αναμέτρηση μεταξύ Κίνας και Αμερικής τις προσεχείς δεκαετίες, είναι και αποφευτέα και προληπτέα. Είναι αναπόφευκτη γιατί πολλοί από τους σχεδιαστές της τακτικής πολιτικής έχουν την έμμονη ιδέα ότι όλοι οι ανταγωνισμοί μεγάλων δυνάμεων είναι μηδενικού αθροίσματος. Καθώς η Κίνα ενισχύει την παρουσία της στη Νότια Κινεζική θάλασσα, το αμερικανικό ναυτικό βλέπει αυτήν την ενέργεια ως μια απώλεια και ενίσχυση της παρουσίας στην περιοχή. Όμως, όπως ελπίζω ότι θα δείξω, δεν υπάρχει βασική σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ Αμερικής και Κίνας στη διατήρηση των θαλάσσιων οδών ελεύθερων για τη ναυσιπλοϊα. Στην πραγματικότητα, η Κίνα ενδιαφέρεται για την ελευθερία της ναυσιπλοϊας περισσότερο από τις ΗΠΑ,

Ένας από τους κύριους στόχους αυτού του βιβλίου είναι να διώξει την πυκνή ομίχλη της έλλειψης κατανόησης που αναπτύχθηκε στις σινο-αμερικανικές σχέσεις, για να μπορέσουν οι δυο πλευρές να κατανοήσουν- ακόμα και αν δεν μπορούν να το αποδείξουν- το συμφέρον του καθενός.

Καλύτερη κατανόηση δεν οδηγεί υποχρεωτικά σε ειρήνη και αρμονία Σε καθαρά ιδεολογικό έδαφος, κάθε αμερικανική κυβέρνηση πρέπει να δείχνει συμπάθεια στους διαδηλωτές του Χογκ Κόγκ που φωνάζουν για περισσότερα δικαιώματα. Η αμερικανική κοινή γνώμη απαιτεί από την αμερικανική κυβέρνηση να υποστηρίζει τον εκδημοκρατισμό. Όμως, κάθε ευφυής ηγέτης πρέπει επίσης να εξισορροπεί τη δημόσια γνώμη με την σαφή κατανόηση των βασικών ενδιαφερόντων των κινέζων ηγετών. Ο Κινέζος ηγεμών ο οποίος φαίνεται ελαστικός σε εδάφη που ήταν παλαιότερα κινεζικά και αποσπάστηκαν από την Κίνα σε στιγμές μεγάλης αδυναμίας της Κίνας τον δεκατοένατο αιώνα θα καταδικαστεί από τους πολίτες του και γρήγορα θα του αφαιρεθεί η εξουσία.

Ελπίζω τελικά, ότι ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου θα δείξει καλύτερη κατανόηση της βαθύτερης δυναμικής που οδηγεί τις δυο δυνάμεις. Το βιβλίο επίσης αφήνει χώρο για πιθανά αισιόδοξη κατάληξη. Εάν πιστεύουμε σε μια εποχή λογικής στην οποία η δημόσια πολιτική καθοδηγείται από σοβαρούς, λογικούς υπολογισμούς και γεωπολιτική κατανόηση των μεταξύ τους βασικών ενδιαφερόντων, είναι δυνατό κι οι δυο πλευρές να εργαστούν μακροχρόνιες πολιτικές που θα τους αποτρέψουν να κινηθούν απειλητικά προς επώδυνες και άσκοπες συγκρούσεις.

Υπάρχει μια σπουδαία στατιστική που οι ηγέτες της Αμερικής και της Κίνας πρέπει να γνωρίζουν: 330 εκατομμύρια άνθρωποι  ζουν στην Αμερική και τα 1,4 δισεκατομμύριο στην Κίνα. Αυτοί είναι μεγάλοι αριθμοί, αλλά το άθροισμα του πληθυσμού Αμερικής και Κίνας (1,7 δισεκατομμύρια) αποτελεί μόλις το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού. Πολλοί από αυτό του 75% του πληθυσμού, κατανοούν σήμερα και αποδέχονται ότι ο κόσμος ζει σε έναν μικρό, αλληλοεξαρτώμενο, επαπειλούμενο πλανήτη από τον οποίο όλοι εξαρτώνται. Συνεπώς, θα υπάρχει μικρή ανοχή από τον υπόλοιπο κόσμο σε ακραία και ασυλλόγιστα μέτρα που υιοθετούνται από την Αμερική ή την Κίνα.

Στη διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, οι θεμελιωτές της Αμερικής ζητούν από τους αμερικανούς πολίτες να «δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό στις γνώμες της ανθρωπότητας». Αν υπάρχει καιρός να οδηγηθούν σε τέτοια απόφαση, αυτός είναι σήμερα. Ο κόσμος είναι ένα περίπλοκο σύστημα. Αυτό το βιβλίο περιγράφει την περιπλοκότητά του και συστήνει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπισθεί.

Για να φθάσουμε στον ευτυχή προορισμό αυτού του αισιόδοξου συμπεράσματος, πρέπει πρώτα να ταξιδέψουμε σε δυσάρεστα εδάφη. Επομένως, το βιβλίο αυτό αρχίζει με την ανάλυση των κύριων στρατηγικών σφαλμάτων που έγιναν από την Κίνα και την Αμερική. Πολλές από τις επώδυνες παρατηρήσεις που έγιναν εδώ μπορεί να φέρουν σε δύσκολη θέση τους ηγέτες τόσο της Κίνας όσο και της Αμερικής. Όμως, ο μόνος τρόπος Κίνας και Αμερικής  να μάθουν να εργάζονται μαζί είναι να μάθουν και οι δυο πλευρές πού έκαναν λάθη. Έτσι, αρχίζει το ταξίδι μας.

*Ο Βασίλης Τσακρακλίδης είναι Παθολογοανατόμος. Υπήρξε Στρατιωτικός Ιατρός.