του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.
Οι πρόσφατες δηλώσεις ότι «το Αιγαίο δεν έχει πλέον λόγο να το προστατεύει ο Στόλος, διότι μπορεί να κλείσει από τη στεριά» προκαλούν εύλογα ερωτήματα. Όχι μόνο πολιτικά, αλλά πρωτίστως στρατηγικά. Η θέση αυτή δεν ανταποκρίνεται ούτε στη ναυτική θεωρία ούτε στην επιχειρησιακή πραγματικότητα ενός από τα πιο σύνθετα θαλάσσια περιβάλλοντα στον κόσμο.
Το Αιγαίο, με τα πολυάριθμα περάσματά του και τη γεωγραφία των νησιωτικών συστάδων, αποτελεί καθαυτό ναυτικό θέατρο επιχειρήσεων. Η ιδέα ότι ένα τέτοιο περιβάλλον μπορεί να «κλείσει» από την ξηρά είναι προϊόν ηπειρωτικής σκέψης που αγνοεί θεμελιώδεις αρχές της θαλάσσιας στρατηγικής. Όπως διδάσκουν οι Mahan και Corbett, η κυριαρχία στη θάλασσα δεν είναι στατική έννοια· απαιτεί συνεχή παρουσία, επιτήρηση, ελιγμούς και ικανότητα άμεσης αντίδρασης. Η ξηρά μπορεί να υποστηρίξει το ναυτικό έργο, αλλά δεν μπορεί να το υποκαταστήσει.
Η Τουρκία δεν αναπτύσσει ηπειρωτική αποτροπή, αναπτύσσει θαλάσσια επιθετικότητα. Με ισχυρή αεροναυτική δομή, αναβαθμισμένο στόλο, επενδύσεις σε υποβρύχια και τη στρατηγική αντίληψη της «Γαλάζιας Πατρίδας», η Άγκυρα επιδιώκει διαρκή παρουσία στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Εάν η Ελλάδα περιοριστεί σε μια «ξηράς» λογική, παραδίδει αυτομάτως την πρωτοβουλία κινήσεων και επιτρέπει την τουρκική ελευθερία δράσης.
Η αποτροπή δεν είναι δήλωση. Είναι παρουσία. Και η παρουσία στη θάλασσα αποδεικνύεται με πλοία.
Μόνο το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να ελέγξει τους θαλάσσιους διαύλους, να συνοδεύσει πλοία, να επιβάλει κανόνες εμπλοκής, να αποτρέψει απόπειρες «γκριζαρίσματος», να αντιμετωπίσει υποβρύχιες απειλές, να παρέχει ασφάλεια στα νησιά και να προβάλει ισχύ όταν απαιτείται. Τα συστήματα ξηράς –ακόμη και τα πλέον εξελιγμένα– δεν μπορούν να επιχειρήσουν πέραν του ορίζοντα, ούτε να καλύψουν δυναμικά μεταβαλλόμενες συνθήκες στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Το Αιγαίο απαιτεί τρία πράγματα: έλεγχο της θάλασσας (Sea Control), άρνηση πρόσβασης στον αντίπαλο (Sea Denial) και δυνατότητα προβολής ισχύος (Power Projection). Και τα τρία είναι αδύνατο να υλοποιηθούν χωρίς ισχυρό Στόλο. Η ιδέα ότι η ξηρά μπορεί να επιτελέσει το ίδιο έργο είναι στρατηγικά εσφαλμένη και πρακτικά επικίνδυνη.
Η ιστορία αυτού του τόπου, από τη ναυμαχία του Ναβαρίνου έως σήμερα, μας διδάσκει ότι η ελληνική ανεξαρτησία κατοχυρώθηκε στη θάλασσα. Οποιαδήποτε θεωρία που υποβαθμίζει τον ρόλο του Πολεμικού Ναυτικού ουσιαστικά παραγνωρίζει την ίδια τη φύση της ελληνικής γεωγραφίας και την ταυτότητα του κράτους μας ως νησιωτικής ναυτικής δύναμης.
Το Αιγαίο δεν είναι χερσαία περίμετρος ώστε να «κλείσει». Είναι θαλάσσιος ζωτικός χώρος που ελέγχεται μόνο από εκείνον που πλέει σε αυτόν.
Και όσο το Πολεμικό Ναυτικό παραμένει ισχυρό, διαρκώς παρόν και αποφασιστικό, η Ελλάδα και η Κύπρος θα μπορούν να υπερασπίζονται τη κυριαρχία και τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Η υποτίμηση του ρόλου του Στόλου δεν συνιστά ρεαλισμό· συνιστά στρατηγικό ρίσκο που η χώρα δεν έχει την πολυτέλεια να αναλάβει.
Η θάλασσα είναι ο καθρέφτης της κυριαρχίας μας. Και τη θάλασσα την προστατεύει μόνο ο Στόλος.
Κλείνοντας να σας υπενθυμίσω κύριε Δένδια ότι: η ναυτική δύναμη δεν κατασκευάζεται από πρωτότυπα. Κατασκευάζεται από πλοία που μπορούν να πολεμήσουν απόψε. Η Ελλάδα πρέπει να εξοπλιστεί με ό,τι εξυπηρετεί το συμφέρον μας όχι ό,τι φαίνεται εντυπωσιακό
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).
