Από Ricardo Brito, Luciana Novaes Magalhaes και Fabio Teixeira
11 Νοεμβρίου 2025 01:33 GMT+2 Ενημερώθηκε πριν 4 ώρες
Περίληψη
- Κανένας από τους 117 υπόπτους που σκοτώθηκαν δεν αναφέρεται στην κατηγορητική πράξη.
- Η επιχείρηση απέτυχε να συλλάβει ανώτατα στελέχη της συμμορίας Comando Vermelho.
- Η επιχείρηση άφησε 121 νεκρούς, μεταξύ των οποίων τέσσερις αστυνομικοί.
-
ΡΙΟ ΝΤΕ ΤΖΑΝΕΪΡΟ, 10 Νοεμβρίου (Reuters) – Ο κυβερνήτης του Ρίο ντε Τζανέιρο παρουσίασε ως επιτυχία τη φονικότερη αστυνομική επιχείρηση στην ιστορία της Βραζιλίας, ωστόσο κανένας από τους 117 ανθρώπους που σκοτώθηκαν από την αστυνομία δεν συγκαταλέγεται στους 69 κατηγορουμένους που αναφέρονται στην κατηγορική πράξη που αποτέλεσε τη βάση για την επιχείρηση.
Μόνο πέντε από τους αναφερόμενους στην κατηγορική πράξη συνελήφθησαν εκείνη τη μέρα και κανένας δεν ήταν ανώτατο στέλεχος της Comando Vermelho, σύμφωνα με έλεγχο της Reuters στο πλήρες αστυνομικό πόρισμα της επιχείρησης που κοινοποιήθηκε στο Βραζιλιάνικο Ανώτατο Δικαστήριο.
Η επιχείρηση, γνωστή ως «Operation Containment», άφησε 121 νεκρούς, μεταξύ των οποίων τέσσερις αστυνομικοί και δύο έφηβοι, ενώ 99 ύποπτοι συνελήφθησαν.
Η επιχείρηση επίσης απέτυχε να συλλάβει ή να σκοτώσει ανώτατα στελέχη της Comando Vermelho, που σύμφωνα με τις αρχές έχουν την έδρα τους στις γειτονιές που ερευνήθηκαν. Ο κύριος ηγέτης της συμμορίας, Edgar Alves de Andrade, γνωστός ως «Doca», παραμένει ασύλληπτος.
Ένας μεσαίου επιπέδου ηγέτης της συμμορίας συνελήφθη χωρίς να γίνει ούτε ένας πυροβολισμός, σύμφωνα με το αστυνομικό πόρισμα.
Τα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση την επίσημη αφήγηση της επιχείρησης, που πραγματοποιήθηκε σε δύο πυκνοκατοικημένες εργατικές γειτονιές‑φαβέλες στη βόρεια ζώνη της πρωτεύουσας της πολιτείας. Μετά την επιχείρηση, οι κάτοικοι διαμόρφωσαν σειρά με δεκάδες πτώματα στους δρόμους.
Η επιχείρηση, που πραγματοποιήθηκε μία εβδομάδα πριν από την άφιξη παγκόσμιων ηγετών για τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα (COP30), έφερε τον αριστερό πρόεδρο Luiz Inácio Lula da Silva — ο οποίος τη χαρακτήρισε «καταστροφική» — αντιμέτωπο με τους συντηρητικούς που υποστηρίζουν ότι είναι πρότυπο στη μάχη κατά της οργανωμένης εγκληματικότητας.
Αν και σύμφωνα με τα έγγραφα της έρευνας, 19 από τους άνδρες που σκοτώθηκαν δεν είχαν προηγούμενο ποινικό μητρώο, ο Βίκτορ ντος Σάντος δήλωσε πως ήταν 100% βέβαιος ότι ήταν εγκληματίες.
Υποστήριξε ότι ο αριθμός των νεκρών και των συλληφθέντων αποδείκνυε πως «η εικόνα είναι πολύ χειρότερη απ’ ό,τι έδειχνε η έρευνα». Είπε επίσης ότι έχουν προγραμματιστεί και άλλες επιχειρήσεις μέσα στους επόμενους μήνες στις φαβέλες του Ρίο.
Ωστόσο, τα πρώτα αποτελέσματα της επιχείρησης προκάλεσαν έντονη κριτική από τις οικογένειες των θυμάτων και από οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η αστυνομία σκότωσε αδιάκριτα, αντί να στοχεύσει συγκεκριμένα πρόσωπα με βάση πολυετείς έρευνες για τη συμμορία Comando Vermelho — μία από τις μεγαλύτερες και πιο βίαιες της Βραζιλίας.
«Τους συλλαμβάνουν, τους εκτελούν και όλα καλά, επειδή ξέρουν ότι εδώ δεν υπάρχει νόμος», δήλωσε ο Σάμουελ Πεσάνια, του οποίου ο 14χρονος γιος, Μισέλ, σκοτώθηκε κατά την επιχείρηση. «Στη Βραζιλία, αυτό είναι φυσιολογικό.»
Παρότι ο Πεσάνια αναγνώρισε ότι ο γιος του Μισέλ, ένας από τους δύο εφήβους, ήταν μέλος της συμμορίας, εξακολουθούσε να ελπίζει ότι θα κατάφερνε να τον πείσει να πάρει διαφορετικό δρόμο.
«Ήταν ακόμη παιδί», είπε. «Δυστυχώς, δεν κατάφερα να τον βγάλω από εκεί.»
«ΑΠΛΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΑΥΤΟ»
Η Ταουά Μπρίτο, 36 ετών, είπε ότι περίμενε με αγωνία για ώρες απάντηση από τον 20χρονο γιο της, Γουέλινγκτον, πριν αποφασίσει να βγει από το σπίτι και να πάει να τον ψάξει.
Ο Γουέλινγκτον, μέλος της τοπικής συμμορίας, είπε στη μητέρα του ότι είχε κρυφτεί στους δασώδεις λόφους πάνω από τη φαβέλα τους καθώς η αστυνομία έκανε έφοδο στη γειτονιά. Σε ένα από τα τελευταία του μηνύματα, τα οποία εξέτασε το Reuters, έγραψε ότι σχεδίαζε να καθαρίσει το όνομά του: «Απλώς θέλω να τελειώσει όλο αυτό».
Η μητέρα του ανέβηκε στους λόφους μέσα στη νύχτα, χρησιμοποιώντας το κινητό της ως φακό. «Πρέπει να είδα καμιά πενηνταριά πτώματα», είπε. «Βρήκα τον γιο μου γύρω στη 1:30 τα ξημερώματα.»
Ο Γουέλινγκτον, σύμφωνα με τη μητέρα του, είχε πυροβοληθεί στο κεφάλι και είχε τραύματα από μαχαίρι στο χέρι.
Η Μπρίτο ήταν ανάμεσα στις πολλές μητέρες και κατοίκους που ανέβηκαν τη νύχτα στους λόφους και επέστρεψαν με δεκάδες πτώματα, τα οποία στη συνέχεια τοποθέτησαν σε σειρά σε έναν πολυσύχναστο δρόμο όπου ψωνίζει ο κόσμος και παίζουν ποδόσφαιρο τα παιδιά.
Το πτώμα του 19χρονου Γιάγκο Ραβέλ ήταν αποκεφαλισμένο, σύμφωνα με δημόσια έγγραφα και βίντεο που εξέτασε το Reuters.
Άλλοι είχαν τραύματα από μαχαίρι, λένε κάτοικοι.
Ο γραμματέας δημόσιας τάξης, Βίκτορ ντος Σάντος, δήλωσε ότι οι φρικτές κακώσεις πιθανότατα προκλήθηκαν από μέλη της συμμορίας, προσθέτοντας ότι προκαταρκτική ανάλυση έδειξε πως ο αποκεφαλισμένος άνδρας ήταν ήδη νεκρός όταν του κόπηκε το κεφάλι.
«Είναι πιθανό οι ίδιοι οι εγκληματίες να το έκαναν για να δημιουργήσουν αυτήν τη βάρβαρη εικόνα», είπε ο Σάντος. «Η ιατροδικαστική θα δείξει.»
Η αστυνομία υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι κατέστρεψαν τη σκηνή του εγκλήματος, καθιστώντας δύσκολη την έρευνα για το τι συνέβη στους δασώδεις λόφους πίσω από τη φαβέλα. Καμία ομάδα ιατροδικαστών δεν κλήθηκε να αναλύσει τον χώρο, σύμφωνα με τον Σάντος.
Η Μπεατρίς Νολάσκο, θεία του Γιάγκο Ραβέλ, δήλωσε ότι δεν πιστεύει πως η οικογένεια θα μάθει ποτέ τι ακριβώς συνέβη στον ανιψιό της.
«Δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αποδεχτούμε τον τρόπο με τον οποίο σκοτώθηκε — με το κεφάλι του να έχει ξεριζωθεί και να έχει τοποθετηθεί σε ένα δέντρο», είπε.
Η Βραζιλία κατέγραψε 44.127 ανθρωποκτονίες από πρόθεση το 2024, μειωμένες κατά 5,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το Βραζιλιάνικο Φόρουμ Δημόσιας Ασφάλειας. Το 2024, 6.243 άνθρωποι σκοτώθηκαν από την αστυνομία — μέσος όρος 17 την ημέρα.
Ο Σάντος υποστήριξε ότι η επιχείρηση, στην οποία συμμετείχαν 2.500 αστυνομικοί, «έδειξε ότι το κράτος διατηρεί το μονοπώλιο της χρήσης βίας».
Οι επικριτές λένε ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να σταματήσει τη βία των συμμοριών που μαστίζει το Ρίο εδώ και δεκαετίες.
«Για μια στιγμή διαλύεις μια ένοπλη ομάδα, μια κίνηση συνδεδεμένη με το εμπόριο ναρκωτικών, αλλά δεν τελειώνει εκεί», δήλωσε ο Πέντρο Καριέλο, δικηγόρος που υποστηρίζει νομικά τις οικογένειες των θυμάτων. «Αυτό που μένει είναι οι απώλειες των οικογενειών.»
Αν και δημοσκόπηση της AtlasIntel που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή έδειξε ότι το 55% των Βραζιλιάνων υποστηρίζει την αστυνομική επιχείρηση, οι συγγενείς των θυμάτων δήλωσαν ότι η αστυνομία δεν έκανε τη δουλειά της.
«Η αστυνομία είχε το δικαίωμα να συλλάβει τον γιο μου», δήλωσε η Μπρίτο, μητέρα του Γουέλινγκτον. «Όχι όμως να τον σκοτώσει.»
Aν και τεράστια χώρα, η Βραζιλία δεν έχει το ταλέντο του Ναγίμπ Μπουκέλε του Ελ Σαλβαδόρ. Θα πρέπει κάποτε να τον καλεσουν να τους κάνει κάποια σεμινάρια.