Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
π. Αν. Υπουργός Οικονομικών και Υφ/γού Εξωτερικών
Πολλοί όροι έλειπαν από την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ φέτος. Ενόψει των επερχόμενων εκλογών το σύνολο των μέτρων που ανακοίνωσε ήταν φορολογικής υφής. Ουδεμία νύξη για τη διαφθορά, τη σήψη, το ανύπαρκτο κράτος Δικαίου, το εκρηκτικό μας έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας, τη στρεβλή ανάπτυξη που ακολουθείται.
Τα όσα έπονται αναφέρονται στο τελευταίο σκέλος της προηγούμενης πρότασης, στην ανάπτυξη, δίνοντας έμφαση σε μια άλλης μορφής τουρισμό και βιομηχανία.
Η κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών στην Ελλάδα μειώνεται από το 2022. Το 2022 επισκέφθηκαν τη χώρας μας 27,8 εκ. τουρίστες με κατά κεφαλή δαπάνη 633 ευρώ. Τα αντίστοιχα νούμερα για το 2023 και 2024 είναι: 32,7 εκ. τουρίστες με 626 κατά κεφαλή δαπάνη και 40,7 εκ. τουρίστες με 531 κατά κεφαλή δαπάνη!
Ο τουρισμός δεν είναι μόνο ήλιος, θάλασσα, όμορφα νησιά και πολιτισμός-ιστορία. Δεν είναι λοιπόν λύσεις που «πατούν» μόνο στα δεδομένα της χώρας, τα λεγόμενα στατικά συγκριτικά πλεονέκτημα της. Για να προσελκύσουμε όλο και μεγαλύτερο μερίδιο ξένων επισκεπτών απαιτείται μια διαρκής επενδυτική προσπάθεια που να αναπτύσσει δυναμικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Τα τελευταία μπορούν να αναπτυχθούν βασιζόμενα στα χαρακτηριστικά της χώρας δημιουργώντας όμως νέα πλεονεκτήματα με καινοτόμες πρωτοβουλίες, ενέργειες, δράσεις και νέα προϊόντα.
Το 2015 προτάθηκε η δημιουργία ενός «Νησιού της Τέχνης και της Φιλοσοφίας». (https://mardas.eu//wp-content/uploads/2018/06/Stratigiki_Anaptiksis.pdf, σελ. 12-14). Το νησί αυτό θα μετατρεπόταν, εκτός των άλλων, σε ένα τεράστιο διεθνές συνεδριακό κέντρο με υποδομή ικανή να εξυπηρετήσει τις ανάγκες διαφόρων επιστημονικών εταιριών. Αυτές συγκεντρώνουν τα εκατοντάδες ή χιλιάδες μέλη τους σε διάφορες πόλεις του πλανήτη κάθε έτος. Προβλεπόταν και η συμμετοχή κρατών που θα εξέφραζαν ενδιαφέρον για το όλο σχέδιο.
Μια ομάδα επιστημόνων-επαγγελματιών, χωρίς να ζητήσει την οποιαδήποτε χρηματοδότηση από οπουδήποτε, εργάστηκε για τον σκοπό αυτόν από το 2010. Kατάθεσε μια πρώτη ολοκληρωμένη προς υλοποίηση πρόταση το 2015. Αφορούσε μια επένδυσή 3 περίπου δις ευρώ, που θα έδινε μια άλλη διάσταση στον ελληνικό τουρισμό.
Οι αντιδράσεις εντός των τειχών ήταν χλιαρές ως μηδαμινές. Έτσι, ούτε οι νεοφιλελεύθεροι ούτε οι ριζοσπάστες αριστεροί κατανόησαν το μέγεθος, τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις μιας τέτοιας επένδυσης. Όλοι αρκούνται σε μικροεπενδύσεις για καταλύματα και ξενοδοχεία της σειράς, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, (π.χ. ξενοδοχεία μπουτίκ) ή άλλων εξαιρετικών περιπτώσεων που καταταλαιπωρήθηκαν όμως από την γραφειοκρατία (Costa Navarino).
Ως προς τις αντιδράσεις εκτός των τειχών: Όταν παρουσιάστηκε η πρόταση σε επιχειρηματικούς κύκλους στην Κίνα, έγινε αποδεκτή και με ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον. Παρόμοιες θετικές αντιδράσεις δεχθήκαμε και στη Μόσχα. Όταν την παρουσιάσαμε, μαζί με άλλα σχέδια, στην κεντρική ομιλία του συνεδρίου Capital Link το 2015, στη Νέα Υόρκη, εκδηλώθηκε επίσης ζωηρό ενδιαφέρον. Ακόμη, προσκληθήκαμε να κάνουμε δεύτερη παρουσίαση σε μεγαλοεπιχειρηματία της Αμερικανικής πρωτεύουσας. Τέλος, ενδιαφέρον έδειξε και ο τότε Υπουργός Εμπορίου (Secretary of Commerce) και το επιτελείο του στην Ουάσιγκτον. Το επιτελείο του μάλιστα την έκανε φύλλο και φτερό!
Τα παραπάνω δείχνουν με πασιφανή τρόπο τη διαφορά αντιλήψεων σε θέματα επενδυτικής στρατηγικής στον τουρισμό. Και η αλλεργία για κάτι που ξεφεύγει από τα τετριμμένα μαζί με τη μιζέρια που χαρακτηρίζει τον κλάδο δεν σταματά εδώ.
Φορέας που οργανώνει συνέδρια, θορυβήθηκε από την ιδέα αυτή. Και αντί να δει την προοπτική ανάπτυξης του συνεδριακού τουρισμού, μέσα από αυτήν την πρωτοβουλία, προσπάθησε να «ταπώσει» την προσπάθεια με διάφορες παρεμβάσεις. Ο συνεδριακός τουρισμός όμως είναι ένα μπαλόνι που μόνο φουσκώνει και υπάρχει χώρος για όλους. Ο τρόμος και ο αδικαιολόγητος φόβος της απώλειας πελατείας ήταν το κριτήριο της αντίδρασης του εν λόγω φορέα και όχι η μεγέθυνση του τουριστικού προϊόντος στο συνεδριακό χώρο. Κλασικό παράδειγμα της μίζερης αναπτυξιακής αντίληψης.
Άλλο παράδειγμα μίζερης στρατηγικής δίνεται στο χώρο τη βιομηχανίας. Αναλυτικότερα, η μεγαλύτερη εταιρία παραγωγής ηλεκτρικών λεωφορείων στον κόσμο, η Κινεζική Yutong σκέφθηκε –μετά από παρακίνηση του Υπουργείου Μεταφορών της Κίνας– να κάνει μια επένδυση συναρμολόγησης ηλεκτρικών λεωφορείων στην Κεντρική Μακεδονία. Επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη εκπρόσωποι της εταιρίας, που τους εξυπηρετήσαμε για τρεις ημέρες.
Επισκεφθήκαμε τους πάντες, από τον επιχειρηματικό κόσμο ως και τα πολιτικά «μαγαζιά» της πόλης, πέρσι τον Σεπτέμβριο. Προσφέραμε υπηρεσίες χωρίς την παραμικρή χρηματική επιβάρυνση καθώς μια τέτοια επένδυσή στη χώρα θα άλλαζε όλο το βιομηχανικό της προφίλ. Εκτός των άλλων, είδαμε τον Υπουργό Μακεδονίας-Θράκης όπως και τον σχετικό Αντιπεριφερειάρχη.
Κατόπιν επισκέφθηκαν οι εκπρόσωποι της εταιρίας φορείς στην Αθήνα. Βλέποντας μια απραξία μετά τις επισκέψεις, ενημερώθηκε ο αρμόδιος Υπουργός Ανάπτυξης όπως και σχετικός Υφυπουργός για την πρωτοβουλία αυτή με αναλυτικό σημείωμά μας. Παράλληλα δόθηκε και κάποια λύση, που δεν είναι φυσικά και η μοναδική.
Μια λύση λοιπόν για να δελεαστεί η Yutong είναι η παραχώρηση ενός χώρου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 4608/2019 για το Fast Track. Χώρος που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει κάλλιστα την εταιρία ήταν αυτός της πρώην ΕΛΒΟ στη βιομηχανική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Παλαιότερα κατασκευάζονταν εκεί λεωφορεία πλην των άλλων πολλών οχημάτων-αρμάτων μάχης κ.λπ για τον στρατό. Από το 2020, που πουλήθηκε τμήμα της, ως πρόσφατα ήταν ένας νεκρός παραγωγικά χώρος! Θα μπορούσε να ξαναγοραστεί έγκαιρα από το ελληνικό δημόσιο και να παραχωρηθεί στη Yutong. Και αυτό βέβαια πριν την προ ημερών εξαγορά των υπολοίπων μετοχών από Ισραηλινή εταιρία SK group, που είναι πλέον ο μοναδικός ιδιοκτήτης. Επιπλέον μια τέτοια επένδυση σε άλλες χώρες θα προσέλκυε το ενδιαφέρον ακόμη και αυτού του αρχηγού το κράτους.
Απόλυτη νέκρα από την πολιτική ηγεσία, με σκοπό το ενδιαφέρον και την πρόταξη δελεαστικών κινήτρων υπέρ μιας μοναδικής επένδυσης πολλών εκατομμυρίων. Βιώνουμε μια άλλη έκφραση αδιαφορίας ή αναπτυξιακής μιζέριας. Δεν λύνεται όμως το πρόβλημα της αποβιομηχάνισης της χώρας με μικροεπενδύσεις, όταν το επενδυτικό κενό της παραμένει υψηλό, με αρκετές πολυεθνικές να την εγκαταλείπουν από το 2020, όπως η Tupperware, Crown Hellas, Frigoglass, Schneider Electric, Pipelife, Reckitt Benckiser, ΕΒΙΕΝ κ.ά.
Τί μπορεῖ νὰ κάνει ἕνας ἄνθρωπος μὲ ὁλοκληρωμένο σκεπτικό
Φουρνά Ευρυτανίας: Το ορεινό χωριό που απέκτησε ζωή – Η δασκάλα Γιώτα Διαμαντή μιλά στο ET Magazine για τη «νέα ζωή στο χωριό» και το μεγάλο στοίχημα
καὶ τί δὲν κάνει τὸ κράτος. Τὸ νὰ ζωντανέψουν οἱ μικρὲς πόλεις καὶ χωριὰ τῆς χώρας εἶναι ἀπὸ τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴν συνολικὴ ἀνάπτυξη καὶ ἀλλαγὴ τρόπου ζωῆς ποὺ νὰ συμπεριλαμβάνει ἄνθρωπο καὶ φύση καὶ τὴν χώρα ὁλόκληρη καὶ ὄχι μόνο ἐπιδόματα ἢ συντελεστὲς φοροελάφρυνσης.
Ἀνθρώπους νὰ μᾶς ἐμπνέουν χρειαζόμαστε, ἡγεσίες ποὺ νὰ ξεσηκώνουν τὸν κόσμο, νὰ ζωντανέψουν τὴν χώρα. Ὁ τουρισμὸς ἔρχεται λόγω τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς αὐτοῦ τοῦ τόπου καὶ τοῦ πολιτισμοῦ του. Ἡ προστασία τους εἶναι ζητούμενο. Ἡ προστασία τῆς φυσικῆς ὀμορφιᾶς κινδυνεύει σὲ πολλὰ σημεῖα καὶ εἶναι χρέος μας ἡ ἄμεση καὶ συλλογική, μὲ τὴν ἐνεργὸ συμμετοχὴ καὶ εὐθύνη τῆς κοινωνίας, εὕρεση λύσεων. Ἡ προστασία τοῦ πολιτισμοῦ δὲν εἶναι μόνο θέμα εἴσπραξης, εἶναι πρῶτα πνευματικὸς ὁ πολιτισμός μας, εἶναι πρωτίστως θέμα ἔρευνας, καλλιέργειας καὶ γνώσης ἀπὸ εἰδικοὺς ποὺ μποροῦν νὰ μεταλαμπαδεύσουν τὶς γνώσεις τους. Χρειάζεται ἀγάπη γιὰ τὸν τόπο καὶ τοὺς ἀνθρώπους του καὶ τὴν ἱστορία καὶ τὸν πολιτισμὸ ποὺ κουβαλάει. Οἱ ἀριθμοὶ θὰ εὐημεροῦσαν ἂν εὐημεροῦσαν οἱ ἄνθρωποι. Καὶ γιὰ νὰ εὐημερήσουν οἱ ἄνθρωποι χρειάζονται πολλὰ ἀπὸ τὰ ἄϋλα ποὺ δημιουργοῦν πολιτισμό, γιατί εὐημερία δὲν εἶναι ὁ πλοῦτος ἂν δὲν δημιουργεῖ πολιτισμό, ἂν δὲν ἀφήνει ἴχνη ἀνθρωπιᾶς στὴν ψυχή. Σὲ ἔλλειψη ὁ σεβασμός, ἡ ἔμπνευση, ὁ ἐνθουσιασμός, ἡ ἐλευθερία, ὁ θαυμασμὸς στὸ καλύτερο, τὸ μεράκι, τὸ μέτρο, ἡ ἀλήθεια, τὸ πρόσωπο, τὰ πρόσωπα ποὺ ἀφήνουν ἴχνη πολιτισμοῦ γιὰ τὶς ἑπόμενες γενιές. Δὲν ὑπάρχει καὶ δὲν καλλιεργεῖται καθόλου ἡ ἔννοια `τί ψυχὴ θὰ παραδώσουμε `, ἡ ἔννοια καὶ τὸ βαθύτερο νόημα ποὺ δημιούργησε τὸν ὑπέροχο πολιτισμό μας. Ψάχνοντας τὴν φράση τί σημαίνει, ἡ Τεχνητὴ Νοημοσύνη ἀπάντησε ὅτι δείχνει
Πόσο κόπο θὰ βάλεις;
Πόσο σημαντικὸ εἶναι γιὰ σένα;
Πόσο μαχητικός/ἀποφασιστικὸς εἶσαι;
καὶ καθόλου τί ἀποτύπωμα ἀφήνει στὴν ψυχή, ποὺ ἀκούγεται θρησκευτικὸ καὶ ἀνύπαρκτο στὶς ἀναζητήσεις τῆς σύγχρονης ζωῆς. Καὶ εἶναι αὐτὸ ποὺ κυρίως λείπει.