Marie-Pierre Lannelongue
Διευθύντρια Σύνταξης, M Le magazine du Monde
Δύο χρόνια. Είναι πραγματικά ατελείωτα. Η κλιμάκωση του μίσους, της βίας, της καταστροφής και του θανάτου, τόσο τοπικά όσο και αλλού στον κόσμο, μοιάζει να μην έχει τέλος. Αναφέρομαι, φυσικά, στις σφαγές που διέπραξε η Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, ακριβώς πριν από δύο χρόνια, και στην αμείλικτη απάντηση που εξαπέλυσε η ισραηλινή κυβέρνηση ως αντίποινα. Οι μετασεισμοί αυτής της αναταραχής συνεχίζουν να γίνονται αισθητοί στη Γαλλία και αλλού. Ξεσήκωσαν αχαλίνωτο αντισημιτισμό για κάποιους, και διέσπειραν απελπισία και οργή για όλους. Και όλα αυτά σε μια στιγμή που η Γαλλία, μαζί με τον Καναδά, την Πορτογαλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ετοιμάζεται να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Στο M, επιστρέφουμε συχνά σε αυτή τη μείζονα σύγκρουση και τις ευρείες της συνέπειες. Εδώ, ο δημοσιογράφος μας Clément Ghys σκιαγραφεί το πορτρέτο του σκηνοθέτη Νατάβ Λαπίντ, ενός Ισραηλινού που ζει πλέον στη Γαλλία, του οποίου η τελευταία ταινία, με τίτλο Yes, προκάλεσε αντιδράσεις στο πιο πρόσφατο Φεστιβάλ των Καννών. Με αξιοσημείωτη ενέργεια και ταλέντο, ο Λαπίντ προσφέρει μια δριμεία κριτική στην κυβέρνηση του πρωθυπουργού Νετανιάχου και στην φαινομενική της αποφασιστικότητα να καταπνίξει — αν όχι να αφανίσει — τη Λωρίδα της Γάζας.
Η ευθύτητα του Λαπίντ, όπως ήταν αναμενόμενο, του έχει δημιουργήσει πολλούς εχθρούς στη γενέτειρά του, σε σημείο που να μην μπορεί πια να ζήσει εκεί. Δεν χρησιμοποιεί τη λέξη «γενοκτονία», ούτε και ο Γάλλος ιστορικός Ταλ Μπρούτμαν, ο οποίος δίνει συνέντευξη εδώ στη Βαλεντίν Φορ, που καλύπτει την πνευματική ζωή. Ο Μπρούτμαν έχει πάψει εντελώς να χρησιμοποιεί τον όρο, παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζεται ως ειδικός στη «Τελική Λύση» που εφαρμόστηκε από τους Ναζί. Συνοδεύει τακτικά ομάδες νέων σε πρώην στρατόπεδα εξόντωσης στη Γερμανία και την Πολωνία. Η λέξη, λέει, δεν έχει πια κανένα νόημα. Προτιμά να την αφήσει στην άκρη, αλλά να συνεχίσει να αφηγείται, ξανά και ξανά, τι συνέβη. Ειδικά σε αυτήν την ιδιαίτερη στιγμή στην οποία βρισκόμαστε, καθώς οι τελευταίοι μάρτυρες, οι σπάνιοι επιζώντες, φεύγουν ένας-ένας από τη ζωή. Σύντομα, δεν θα υπάρχει πια κανείς για να μας υπενθυμίζει πού μπορεί να οδηγήσει ο αντισημιτισμός.
Η βαρύτητα της κατάστασης δεν επισκιάζει την ανάγκη για όνειρα. Αντιθέτως, την ενισχύει. Και αυτό φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τους υπέροχους Βρετανούς πολίτες που συνάντησε η Cécile Ducourtieux, ανταποκρίτρια της Le Monde στην Αγγλία, στο Μπαθ κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Τζέιν Όστεν. Διακόσια πενήντα χρόνια μετά τη γέννησή της, η συγγραφέας συνεχίζει να εμπνέει αναγνώστες, οι οποίοι προσέρχονται ολοένα και περισσότεροι για να βιώσουν τη ρομαντική συγκίνηση του να φορέσουν φορέματα με αυτοκρατορική μέση και σακάκια από μετάξι, όπως την εποχή της Περηφάνιας και Προκατάληψης. Είναι μια επιστροφή σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν, μια ευχάριστη απόδραση που μπορεί να μας βοηθήσει να ξεχάσουμε ένα παρόν γεμάτο άγχος και αναλγησία. Ίσως από μια παρόμοια επιθυμία, επισκέπτες κατακλύζουν το Μουσείο Βικτώρια και Αλβέρτος στο Λονδίνο για τη μνημειώδη έκθεση αφιερωμένη στο στυλ της Μαρίας Αντουανέτας, παρουσιάζοντάς την ως τη βασίλισσα με το μεγαλύτερο αισθητικό εκτόπισμα στην Ιστορία. Πουδραρισμένες περούκες, καταρράκτες από διαμάντια και κομψά μεταξωτά παπουτσάκια σε παστέλ αποχρώσεις… Ακόμα και πριν διασχίσω τη Μάγχη για να δω την έκθεση, ξαναείδα τη Μαρία Αντουανέτα της Σοφία Κόπολα, που κυκλοφόρησε σχεδόν πριν από 20 χρόνια. Η απόλαυση παραμένει αναλλοίωτη. Η ταινία δεν έχει γεράσει, καθώς ήταν πάντοτε εντελώς εκκεντρική, αισθητικά συνεπής και ελαφρώς ανάλαφρη, ακόμη και τότε. Σήμερα, εκλαμβάνεται ως καθαρή απόδραση — ένα αναγκαίο βάλσαμο.
