Το σκηνικό μιας συναισθηματικής και πολιτικής αγωγής
© JOHN TRIANTAFILOPOULOS
Σπύρος Βούγιας
Ο πολιτικός και τοπογράφος μηχανικός Σπύρος Βούγιας σχολιάζει την νέα ανάπλαση του άξονα της Αριστοτέλους, του πιο εμβληματικού σημείου της Θεσσαλονίκης
Ύστερα από ενάμιση χρόνο και μετά από δύο αυτογκόλ εις βάρος της πόλης (κατάργηση προγραμματισμένων αναπλάσεων πλατείας Ελευθερίας και Αγίας Σοφίας), η διοίκηση του Δήμου Θεσσαλονίκης έκανε ένα μικρό, θετικό βήμα, με την προκήρυξη διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την ανάπλαση του άξονα της Αριστοτέλους. Μια πρώτη, ανάλογη προσπάθεια, με ολοκλήρωση της πεζοδρόμησης, είχε γίνει και το 1997 όταν η Θεσσαλονίκη ήταν η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Η Αριστοτέλους, η «Μεγάλη Πλατεία» του Νίκου Μπακόλα, αποτελεί τον γεωμετρικό τόπο μιας διαρκούς συναισθηματικής και πολιτικής αγωγής για τους Θεσσαλονικείς. Μιας αγωγής που ξεκινάει από τις παιδικές κυριακάτικες βόλτες, συνεχίζεται στα άγουρα εφηβικά χρόνια με τα ραντεβού έξω από το «Ολύμπιον» και κορυφώνεται με τις ιστορικές πολιτικές συγκεντρώσεις (όπως του γέρου της δημοκρατίας το ’64, τις λαοθάλασσες της μεταπολίτευσης και του ’80, ακόμη και τη δική μας προεκλογική του ’98, με σκηνικό θερινού σινεμά). Ακόμη και σήμερα, όμως, στα χρόνια της φθοράς (που την ονομάζουμε ωριμότητα), επανέρχεται με χάρη κάθε απόγευμα, με το φως του λύκου.
Το εμβληματικό σχέδιο του Ερνέστου Εμπράρ (που εφαρμόστηκε μόνο σε ένα βαθμό), προέβλεπε, βέβαια, τη συνέχεια του άξονα μέχρι την Κασσάνδρου, στα πρώτα όρια της Άνω Πόλης. Σήμερα, η ενότητα αυτή διακόπτεται αναγκαστικά στο ύψος της Εγνατίας, αφού ακολουθούν η όμορφα αναπλασμένη αστική πλατεία («πρώην Δικαστηρίων»), η αρχαία (Ρωμαϊκή) Αγορά και ο ναός του Αγίου Δημητρίου. Με την έννοια αυτή, είναι, όντως προβληματικός ο περιορισμός του μήκους του άξονα μέχρι την Εγνατία, αλλά μπορεί να αιτιολογηθεί από τις υπάρχουσες διαμορφώσεις και δεσμεύσεις που δεν πρέπει ή είναι αδύνατον πλέον να ανασχεδιαστούν.
Το σημαντικότερο είναι ότι μέχρι σήμερα διαφυλάχθηκε η ανεμπόδιστη θέα, η ελεύθερη κάθοδος και η θριαμβευτική εκβολή του άξονα στη θάλασσα, την ένωση με την οποία θεωρώ απαραίτητη σε οποιονδήποτε μελλοντικό σχεδιασμό (με πεζοδρόμηση της Νίκης, τουλάχιστον στο ύψος της πλατείας). Διατηρήθηκε, ακόμη, το (υπαρξιακού χαρακτήρα) αστικό «κενό» στο κέντρο της πλατείας, που αντιστέκεται συμβολικά και πρακτικά στην ασφυκτική πίεση της πυκνότητας και της έντονης οικοδόμησης, αλλά και μπορεί, όμως, να μετατρέπεται σε συλλογικό «πλήρες», όταν χιλιάδες άνθρωποι συμμετέχουν σε μια πολιτική συγκέντρωση ή τραγουδούν μαζί σε μια μουσική συναυλία. Σε τελευταία ανάλυση, πέρα από τις μεγάλες προσδοκίες και τις (υπερβολικές, ίσως) συναισθηματικές μου προβολές, αυτή η απόπειρα για τη νέα ανάπλαση του άξονα της Αριστοτέλους, θα αλλάξει, τουλάχιστον, τη σημερινή εικόνα της πλήρους εγκατάλειψης, της ανασφάλειας, της κακόγουστης αισθητικής και της συνεχούς παρακμής του κεντρικότερου και πιο εμβληματικού σημείου αναφοράς της Θεσσαλονίκης.
Ταυτόχρονα, όμως, ας είμαστε λιγάκι προσγειωμένοι: η προκήρυξη ενός αρχιτεκτονικού διαγωνισμού απέχει πολύ από την υλοποίηση του αντίστοιχου έργου, αφού πρέπει να ακολουθήσουν οι απαραίτητες μελέτες, η εξασφάλιση της χρηματοδότησης και, βέβαια, η ανεμπόδιστη κατασκευή του. Και αυτά, ακόμη και αν όλα πάνε καλά, δεν προβλέπεται να ολοκληρωθούν (ίσως και να μην έχουν καν αρχίσει) πριν από το τέλος της θητείας αυτής της διοίκησης. Όμως, για την Αριστοτέλους, αξίζει να επιμένουμε, να ελπίζουμε και να ονειρευόμαστε.
«Πηγή: https://www.athensvoice.gr/politics/700587_skiniko-mias-synaisthimatikis-kai-politikis-agogis»
