Για ένα ΑΠΘ αυτοδιοίκητο, δίχως καταλήψεις

Νικόλαος Γ. Ιντζεσίλογλου

Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ

τ. Κοσμήτορας της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

Ευγενική συνάδελφος μέλος ΔΕΠ του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), σε ηλεκτρονικό μήνυμα που μου έστειλε, περιέγραψε τη δυσφορία της για  τους αστυνομικούς ελέγχους που συνάντησε μπαίνοντας στην Πανεπιστημιούπολη του ΑΠΘ την περασμένη εβδομάδα, μετά τη λήξη, με αστυνομική εκκένωση, της πολυήμερης κατάληψης του  κτιρίου της Διοίκησης του ΑΠΘ. Τέλος, μου έθεσε κι  ένα ερώτημα, για την αίσθησή μου σχετικά με τη σημερινή εικόνα-κατάσταση που επικρατεί στο ΑΠΘ. Της απάντησα ως εξής:

Όσον αφορά την ερώτησή σας για την αίσθησή μου για τη σημερινή εικόνα του ΑΠΘ, νομίζω πως η απάντηση είναι αυτονόητη: Δεν μου αρέσει.

Προτιμώ ένα ΑΠΘ αυτοδιοίκητο, δίχως ΜΑΤ και δίχως καταλήψεις. Ένα ΑΠΘ στο οποίο θα υπάρχει ελευθερία σκέψης, έρευνας και παραγωγής γνώσης, κυκλοφορίας των ανθρώπων και έκφρασης των ιδεών. Ένα ΑΠΘ στο οποίο οι ενεργές μειονότητες δεν θα απαγορεύουν και δεν θα παρακωλύουν, για οποιοδήποτε λόγο, την ελεύθερη κίνηση και προσέλευση των άλλων στα πανεπιστημιακά κτίρια καταλαμβάνοντάς τα αυθαίρετα και με τη χρήση βίας.

Ένα ΑΠΘ στο οποίο τα μέλη του θα έχουν απόψεις όχι μόνο για τα πανεπιστημιακά θέματα, αλλά και για τα γενικότερα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα. Και θα εκφράζουν αυτές τις απόψεις δημόσια και με δημόσιες εκδηλώσεις, όπως με συγκεντρώσεις (εντός και εκτός της πανεπιστημιούπολης) και με διαδηλώσεις στους δρόμους της πόλης (χωρίς όμως πλήρη διακοπή της συγκοινωνίας από όπου περνούν οι διαδηλωτές), δίχως όμως καταλήψεις κτιρίων (εκτός ίσως από σπάνιες δηλώσεις για ολιγόλεπτες μη βίαιες και συμβολικές μόνο καταλήψεις προς έκφραση διαμαρτυρίας, για κάποιο συγκεκριμένο και επείγοντα λόγο, που να αφορά την εκπαιδευτική διαδικασία).

Αντιλαμβάνεστε ότι ένα τέτοιο ΑΠΘ δεν μπορεί να υπάρξει, όταν στη συνείδηση κάποιων μικρών ενεργών ομάδων, η κατάληψη κτιρίων και η χρήση βίας αποτελούν “νομιμοποιημένα” (δήθεν) μέσα διεκδίκησης και επιβολής. Και επειδή υπάρχει αυτού του είδους η “νομιμοποίηση” των καταλήψεων, συνοδευόμενη από την έλλειψη κατάλληλου προσωπικού φύλαξης και από τον παρεπόμενο φόβο που προκαλείται από την τυχόν βίαιη αντίδραση των μικρών μειονοτικών ομάδων σε κάθε προσπάθεια παρεμπόδισής τους, το ΑΠΘ, όπως και άλλα πανεπιστήμια στην Ελλάδα, δεν κατάφεραν πάντοτε, στο πλαίσιο της αυτοδιοίκησής τους, να επιβάλουν την κανονικότητα της μη χρήσης βίας και της μη βίαιης κατάληψης κτιρίων, καθώς και  της μη παρεμπόδισης της πρόσβασης στους χώρους εργασίας και διδασκαλίας, καθώς και στους χώρους άλλων πανεπιστημιακών λειτουργιών και διαδικασιών.

Μια έκφραση αυτής της αδυναμίας των θεσμικών οργάνων του ΑΠΘ (και των ελληνικών πανεπιστημίων γενικότερα) να επιβάλουν, δίχως συχνές εξαιρέσεις και έντονες παραβιάσεις, την ακαδημαϊκή κανονικότητα με ίδια μέσα ή με την κλήση της αστυνομίας, προκειμένου να λήξει μια κατάληψη και να προστατευθεί η δημόσια περιουσία του Πανεπιστημίου, ήταν και το γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ (βλέπε πανεπιστήμιο) “παιχνίδι” που παιζόταν με το “μπαλάκι” του “πιγκ-πογκ” της ευθύνης μεταξύ αφ’ ενός της εκάστοτε Πρυτανείας και αφ’ ετέρου της εκάστοτε Εισαγγελικής αρχής, για το ποιός έχει την ευθύνη που κάλεσε ή δεν κάλεσε εγκαίρως την αστυνομία και ποιός έχει τελικά την ευθύνη που δεν επενέβη η αστυνομία.  Έτσι το θέμα της ευθύνης της μη κλήσης και της μη παρέμβασης της αστυνομίας παρέμενε θολό, και καμιά ευθύνη δεν αποδιδόταν σε κανένα για τις καταλήψεις, για τις απώλειες μαθημάτων και εργαστηριακών δραστηριοτήτων, καθώς και για τις τυχόν καταστροφές και φθορές της δημόσιας περιουσίας. Κι έτσι όλοι βολεύονταν, αφού έβγαιναν αλώβητοι από μια δύσκολη κατάσταση διαχείρισης μιας κρίσης.  Όλα καλά κι όλα ωραία στο αυτοδιοίκητο βασίλειο της έλλειψης καταλογισμού ευθυνών. Με συνέπεια τη δημιουργία ενός κλίματος ανοχής και παθητικής (τουλάχιστον) κανονικοποίησης (ουσιαστικής “νομιμοποίησης”) των κάθε είδους καταλήψεων, και της ενδεχόμενης πολιτικής εκμετάλλευσης αυτών των τελευταίων.

Αυτή η κατάσταση που έδινε την εντύπωση ότι γινόταν ανεκτή από το αυτοδιοίκητο της πανεπιστημιακής κοινότητας, δεν μπορούσε όμως να γίνει επ’ άπειρο ανεκτή ούτε από την υπεύθυνη πολιτική ηγεσία (ανεξάρτητα από το κόμμα που βρίσκεται στην εξουσία), που οφείλει να λογοδοτεί στο κοινοβούλιο και στον ελληνικό λαό, που την εκλέγει σε ένα δημοκρατικό καθεστώς, ούτε από την κοινωνία, που αυτή πληρώνει σε τελευταία ανάλυση τα σπασμένα. Έτσι, πολύ ορθά η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ νομοθέτησε και επέτρεψε ρητά την αυτεπάγγελτη επέμβαση της εισαγγελικής και αστυνομικής αρχής στους χώρους της πανεπιστημιούπολης. Αυτού του νομοθετικού πλαισίου έγινε ουσιαστικά χρήση κατά την πρόσφατη εκκένωση του κτιρίου διοίκησης του ΑΠΘ, μετά 17 ημέρες κατάληψης και παράλυσης των διοικητικών υπηρεσιών του ΑΠΘ.

Όσοι διαμαρτύρονται λέγοντας “μα γιατί να επέμβουν οι αστυνομικές δυνάμεις, αφού οι καταληψίες είχαν αποφασίσει αυτοβούλως τη λήξη της κατάληψης”, νομίζω ότι κάπου κάνουν κάποιο λάθος, για τους εξής κυρίως δύο λόγους:

1) Δεν είναι βέβαιο ότι πράγματι θα έληγε η κατάληψη και ότι την τελευταία στιγμή δεν θα επικρατούσαν οι εντός αυτής σκληροπυρηνικοί.

2) Αν, όμως, δεχθούμε ως δεδομένο ότι σίγουρα θα έληγαν την κατάληψη αυτοβούλως οι καταληψίες, όσοι διερωτώνται γιατί επενέβησαν οι αστυνομικές δυνάμεις (και υπονοούν ή λένε ρητά ότι δεν έπρεπε να επέμβει η αστυνομία για την εκκένωση του κτιρίου Διοίκησης του ΑΠΘ), λειτουργούν και σκέφτονται στο πλαίσιο μιας κατεστημένης παράνομης “κανονικότητας”, που ανέχεται ή και επιτρέπει οι καταληψίες να καταλαμβάνουν δημόσια κτίρια εντός του πανεπιστημίου, όταν αυτοί οι ίδιοι οι καταληψίες το κρίνουν σκόπιμο και να αποχωρούν λήγοντας την κατάληψη όποτε τους “καπνίσει”.

Αυτός ο τελευταίος τρόπος σκέψης και δράσης δεν είναι πλέον ανεκτός από την κοινωνία κι από μεγάλο (το μεγαλύτερο) τμήμα της πανεπιστημιακής κοινότητας, και οδηγεί σε παραβίαση του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου.

Εύχομαι να περάσει το ΑΠΘ το συντομότερο δυνατό στην κανονική ακαδημαϊκή κανονικότητα, αφήνοντας οριστικά στο παρελθόν την κατεστημένη παράνομη “κανονικότητα”, στην οποία έχουν κάποιοι συνηθίσει.

Νίκος Ιντζεσίλογλου