25 Δεκεμβρίου 1991, 10:03- 10: 25 π.μ – Μια μέρα πριν τη Διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης
Τηλεφώνημα στο Camp David
— Αρχή συνομιλίας —
Πρόεδρος Μπους: Γεια Σου, Μιχαήλ.
Πρόεδρος Γκορμπατσόφ: Τζορτζ, αγαπητέ μου φίλε. Χαίρομαι που ακούω τη φωνή σου.
Πρόεδρος Μπους: Σε χαιρετώ αυτή τη σημαντική στιγμή, αυτή την ιστορική
ημέρα. Εκτιμώ που με πήρες.
Πρόεδρος Γκορμπατσόφ: Επίτρεψε μου να ξεκινήσω με κάτι ευχάριστο: Καλά Χριστούγεννα σε εσένα, τη Μπάρμπαρα και την οικογένειά σας. Σκεφτόμουν πότε να κάνω τη δήλωσή μου, την τρίτη ή σήμερα. Τελικά αποφάσισα να την κάνω σήμερα, στο τέλος της ημέρας. Σας εύχομαι αρχικά Καλά Χριστούγεννα και τις καλύτερες ευχές.
Λοιπόν, επίτρεψε μου να πω ότι σε περίπου δύο ώρες θα μιλήσω στην τηλεόραση της Μόσχας και θα κάνω μια σύντομη δήλωση σχετικά με την απόφασή μου. Σου έστειλα ένα γράμμα, Τζορτζ. Ελπίζω να το λάβεις σύντομα. Σου γράφω κάτι πολύ σημαντικό. Και θα ήθελα να σε διαβεβαιώσω ότι εκτιμώ πολύ αυτό που κάναμε δουλεύοντας μαζί σου, πρώτα ως αντιπρόεδρος και μετά ως Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Ελπίζω ότι όλοι οι ηγέτες της Κοινοπολιτείας και, κυρίως της Ρωσίας, θα καταλάβουν την περιουσία που έχουμε συγκεντρώσει μεταξύ των ηγετών των δύο χωρών μας. Ελπίζω να κατανοήσουν την ευθύνη τους και να διατηρήσουν και να επεκτείνουν αυτή τη σημαντική πηγή κεφαλαίου.
Η συζήτηση στην Ένωσή σχετικά με το είδος του κράτους που πρέπει να δημιουργηθεί πήρε μια διαφορετική τροπή από αυτή που περίμενα. Αλλά επιτρέψτε μου να πω ότι θα χρησιμοποιήσω την πολιτική εξουσία και το ρόλο μου για να είναι η νέα Κοινοπολιτεία αποτελεσματική. Ήδη στην Άλμα Άτα οι ηγέτες της Κοινοπολιτείας υπέγραψαν σημαντικές πυρηνικές και στρατηγικές συμφωνίες. Ελπίζω ότι στο Μίνσκ θα αποφασίσουν για άλλα ζητήματα για να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός συνεργασίας μεταξύ των δημοκρατιών. Τζορτζ, άσε με να σου πω κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό.
Πρόεδρος Μπους: Εντάξει.
Πρόεδρος Γκορμπατσόφ: Για να προχωρήσουμε είναι απαραίτητο να αναγνωρίστε όλες αυτές τις χώρες. Αλλά θα ήθελα να έχεις στο νου σου ότι για το μέλλον της Κοινοπολιτείας η διαδικασία αποσύνθεσης και καταστροφής δεν πρέπει να χειροτερεύσει. Η συνεργασία μεταξύ των δημοκρατιών είναι το κοινό μας καθήκον. Θα ήθελα να το τονίσω αυτό.
Τώρα, για τη Ρωσία, αυτή είναι το δεύτερο πιο σημαντικό θέμα των συνομιλιών μας. Έχω εδώ στο γραφείο μου ένα προεδρικό διάταγμα με την παραίτησή μου. Θα παραιτηθώ επίσης από τα καθήκοντα μου ως αρχιστράτηγος και θα μεταβιβάσω την ευθύνη διαχείρισης των πυρηνικών όπλων στον Πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Θα διευθύνω τις υποθέσεις μέχρι την ολοκλήρωση της συνταγματικής διαδικασίας. Μπορώ να σε διαβεβαιώσω ότι όλα είναι υπό αυστηρό έλεγχο. Μόλις ανακοινώσω την παραίτησή μου, τα διατάγματα θα τεθούν σε ισχύ. Δεν θα υπάρξει αποσύνδεση. Θα έχετε ένα πολύ ήσυχο χριστουγεννιάτικο βράδυ. Και πάλι, σχετικά με τη Ρωσία, επίτρεψε μου να πω ότι όλοι πρέπει να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να την στηρίξουμε. Το κάνω για να στηρίξω τη Ρωσία. Αλλά και οι συνεργάτες μας πρέπει να έχουν ένα ρόλο.
Όσο για μένα, δεν σκοπεύω να κρυφτώ στην τάιγκα, στο δάσος. Θα είμαι ενεργός πολιτικά. Η κύρια πρόθεσή μου είναι να βοηθήσω όλες τις διαδικασίες που ξεκίνησαν από την περεστρόικα και τη Νέα Σκέψη στις παγκόσμιες υποθέσεις. Οι άνθρωποί σας, ο τύπος εδώ, με ρωτούν για την προσωπική μου σχέση μαζί σου. Θέλω να ξέρεις ότι σε αυτή την ιστορική στιγμή εκτιμώ πολύ τη συνεργασία και τη φιλία μας. Οι ρόλοι μας μπορεί να αλλάξουν, αλλά θέλω να σε διαβεβαιώσω ότι η σχέση μας δεν θα αλλάξει. Η Ραίσα και εγώ στέλνουμε σε εσένα και την Μπάρμπαρα τις καλύτερες ευχές μας.
Πρόεδρος Μπους: Μιχαήλ, αρχικά επίτρεψε μου να σου πω πόσο ευγνώμων είμαι για αυτό το τηλεφώνημα. Άκουσα όσα είπες με μεγάλο ενδιαφέρον. Θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας, ιδιαίτερα με τη ρωσική δημοκρατία της οποίας τα τεράστια προβλήματα θα μπορούσαν να επιδεινωθούν αυτό το χειμώνα. Χαίρομαι που δεν σκοπεύεις να κρυφτείς στο δάσος και θα παραμείνεις ενεργός πολιτικά. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτό θα ωφελήσει την Κοινοπολιτεία.
Σου έγραψα ένα γράμμα που θα σταλεί σήμερα. Σε αυτό εκφράζω την πεποίθηση ότι αυτό που κάνεις θα γραφτεί στην ιστορία και να εκτιμηθεί από τους ιστορικούς. Εκτιμώ τα σχόλιά σου για τα πυρηνικά όπλα. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας σε διεθνές επίπεδο και συγχαίρω εσένα και τους ηγέτες των δημοκρατιών για την απόφαση. Σημειώνω με ενδιαφέρον ότι οι συνταγματικές ευθύνες για το θέμα αυτό έχουν περάσει στον Μπόρις Γέλτσιν. Σε διαβεβαιώνω ότι θα έχουμε άριστη συνεργασία. Και τώρα, Μιχαήλ, από προσωπικής πλευράς, έχω ακούσει τις δηλώσεις σου σχετικά με τις σχέσεις σου μαζί μου και με τον Τζιμ Μπέικερ. Το εκτιμώ πάρα πολύ αφού ακριβώς το ίδιο νιώθω κι εγώ. Με βρίσκεις στο Καμπ Ντέιβιντ με την Μπάρμπαρα και τρία από τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Ένα από τα παιδιά μας βρίσκεται στο Φλόριντα και το άλλο στη Βιρτζίνια με την οικογένεια του.
Στο γράμμα μου, λέω ότι ελπίζω οι δρόμοι μας να ξανασυναντηθούν σύντομα. Είσαι ευπρόσδεκτος στις ΗΠΑ και ίσως θα μπορούσαμε να συναντηθούμε εδώ στο Καμπ Ντέιβιντ όταν θα έχεις διευθετήσει τις υποθέσεις σου. Η φιλία μας παραμένει δυνατή και θα συνεχίσει να είναι όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα. Δεν τίθεται ζήτημα ως προς αυτό.
Φυσικά, θα ασχοληθώ ανοιχτά και με σεβασμό με τους ηγέτες της ρωσικής δημοκρατίας και των άλλων δημοκρατιών. Θα κινηθούμε προς τα εμπρός με σεβασμό στην κυριαρχία του καθενός. Θα συνεργαστούμε μαζί τους σε ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων. Κανείς δεν θα παρεμβαίνει στην επιθυμία μου να μείνω σε επαφή μαζί σου και να χαιρετίζω τις προτάσεις σου ανεξάρτητα από τον νέο σου ρόλο. Και θέλω να κρατήσω ανέπαφη τη φιλία μας που εγώ και η Μπάρμπαρα εκτιμούμε πολύ.
Σε αυτή την ιδιαίτερη εποχή του χρόνου και σε αυτή την ιστορική στιγμή, σε χαιρετώ και σε ευχαριστώ για όσα κάνεις για την παγκόσμια ειρήνη. Ευχαριστώ πολύ.
Πρόεδρος Γκορμπατσόφ: Σε ευχαριστώ, Τζόρτζ. Χάρηκα με αυτά που άκουσα σήμερα. Σε χαιρετώ και σου σφίγγω το χέρι. Μου είπες πολλά σημαντικά πράγματα και το εκτιμώ.
Πρόεδρος Μπους: Σου εύχομαι ό, τι καλύτερο, Μιχαήλ.
Πρόεδρος Γκορμπατσόφ: Αντίο.
— Τέλος συνομιλίας —
“Οι θολούρες του Χίτλερ περί Αρίας φυλής, το μίσος του για τους Σλαύους και η αίσθησή του ότι θα πετύχαινε τους στόχους του με την Ιαπωνία τον οδήγησαν στην μη τήρηση του Συμφώνου.”
Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Η Σοβιετική Ένωση, αφού δεν κατάφερε να πείσει το ΗΒ να πείσει με την σειρά του την Πολωνία να δεχθεί την προέλαση του κόκκινου στρατού μέσα από τα εδάφη της για να επιτεθούν συντεταγμένα κατά της Γερμανίας από δυο μέτωπα, δέχθηκε τον Ribbentrop για συνομιλίες κάμοντας καψώνια στον γερμανό υπουργό εξωτερικών γνωρίζοντας πολύ καλά την ανάγκη την οποία είχε ο Χίτλερ να αποδείξει την ηγεσία της Wehrmacht ότι η σχεδιαζόμενη επίθεση στην Πολωνία δεν θα οδηγούσε σε διμέτωπο πόλεμο. Εκμεταλλευόμενος πλήρως την ανάγκη της Γερμανίας από μια τέτοια δήλωση πλάσσαρε την τελευταία στιγμή (και μόλις μια εβδομάδα από την σχεδιαζόμενη επίθεση της Γερμανίας στην Πολωνία) το λεγόμενο μυστικό πρωτόκολο με το οποίο ουσιαστικά μοιραζόταν με την Γερμανία την ανατολική Ευρώπη.
Έπειτα από αυτή την στάση και έχοντας στα κοινά σύνορα με την Γερμανία έναν πανέτοιμο για εισβολή κόκκινο στρατό, με το ΗΒ να μην δείχνει να υποκύπτει, ήταν πλέον θέμα χρόνου η Γερμανία να επιτεθεί στην Σοβιετική Ένωση πριν γίνει το αντίστροφο, αφού ήταν σαφές ότι ο Στάλιν επιζητούσε μια ευκαιρία και περίμενε την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο για να επιτεθεί και ο ίδιος στην Γερμανία.
Το σχέδιο ήταν εξαρχής η Ιαπωνία να απασχολεί τις ΗΠΑ στον ειρηνικό ωκεανό δίδοντας χρόνο στην Γερμανία να καταλάβει ζωτικά εδάφη της Σοβιετικής Ένωσης υποχρεώνοντας την υπόλοιπη χώρα σε ουδετερότητα. Απέτυχε κυρίως διότι Βρετανοί και Αμερικάνοι υποστήριξαν ποικιλοτρόπως την Σοβιετική Ένωση, οικονομικά και στρατιωτικά.
Όσο για την γενικότερη προοπτική μιας γερμανορωσικής προσέγγισης θεωρώ ότι στην Γερμανία εξακολουθεί να ισχύει η εκτίμηση του Bismarck:
“τους Ρώσους δεν μπορείς να τους εμπιστευθείς, επειδή ούτε οι ίδιοι εμπιστεύονται τον εαυτό τους”