του Jerry Seriatos
Το εντός του έτους ενδιαφέρον του προεδρου Τραμπ για την απόκτηση της Γροιλανδίας ακολουθεί το παλαιότερο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τις πολικές περιοχές. Όμως ο Τραμπ δεν δείχνει ενδιαφέρον μόνο για το βορρά αλλά και για την περιοχή νότια των ΗΠΑ δηλαδη τον Κόλπο του Μεξικού και τη διώρυγα του Παναμἀ. Οι ιθύνοντες κυκλοι των ΗΠΑ είχαν καταλάβει ότι η χώρα τους πρέπει να αποκτήσει την κυριαρχία σημαντικών γεωγραφικών περιοχών στη Β Αμερική αλλά και να στεγανοποιήσει το Δυτικό Ημισφαίριο από επίδοξους δρώντες εξ Ευρώπης.
Η πρώτη μεγάλη κίνηση έγινε με την αγορά της Λουιζιάνα-μιας τεράστιας περιοχής όπου έρρεε ο Μισισιπής, από τις εκβολές του στη Νέα Ορλεάνη μέχρι τις πηγές του κοντά στο Καναδά. Η αγορά έγινε από τη Γαλλία το 1803 από τους απεσταλμένους του προεδρου Τζεφερσον –ο οποἰος πάντα είχε στο μάτι τη περιοχή- μετέπειτα πρόεδρο Μονρό και τον Λιβινγκστον, οι οποίοι είχαν εξουσιοδότηση για την αγορά της Νέας Ορλεάνης μόνο. Όμως οι συνομιλίες οδήγησαν στην πρόταση αγοράς όλης της Λουιζιάνα χωρίς την εξουσιοδότηση του Κογκρεσου η οποία όμως εξασφαλίσθηκε εν τέλει από τον πρόεδρο Τζέφερσον ώστε να δωθεί το αντίτιμο (15 εκ δολάρια) στους Γάλλους.
Η σημασία αυτής της περιοχής ως μαλακό υπογάστριο των ΗΠΑ η οποία ελέγχει τον Κόλπο του Μεξικού αλλά και όλη την ενδοχώρα εξηγεί και γιατί δεν επρόκειτο εξήντα χρόνια μετά οι Βόρειες Πολιτείες να αφήσουν τις Νότιες να ανεξαρτητοποιηθούν. Απώλεια των περιοχών θα σήμαινε τεράστια απώλεια εύφορων εδαφών και εμπορικών διαύλων και περιορισμό στην ακτή του Ατλαντικού, δηλαδή γεωστρατηγική ηττα.
Όταν λοιπόν το 1823 ο, πριν εικοσι χρόνια ¨αγοραστής¨της Λουιζιάνα Μονρό διακήρυσε ότι οι ΗΠΑ διατηρούν το δικαίωμα επεμβἀσεων στο Δυτικο Ημισφαίριο υπερ των απελευθερωτικών κινημάτων εναντίων των Ευρωπαίων επικυρίαρχων ήθελε τη στεγανοποίηση του χωρου αυτου διότι, ναι μεν οι φὀβοι για επεμβαση του Ναπολεοντος στη Λουιζιάνα ειχαν παρέλθει με την αγορα της περιοχης, όμως οι στάχτες από το κάψιμο του Λευκοὐ Οίκου από τους Βρετανούς το 1814 ήταν ακόμα ζεστές. ¨Ετσι λοιπόν ο Μονρό. ως άλλος Τρότσκι, όχι διεθνιστικά, αλλά ημισφαιρικά θα βοηθούσε τα επαναστατικά κινήματα στο Δ. Ημισφαιριο και θα αντιστεκόταν σε ἐξωθεν παρεμβάσεις εκεί και ως αντάλλαγμα δεν θα επενέβαινε στα ευρωπαϊκά πράγματα.
Μετά το τέλος του Εμφυλίου και ενώ ακόμα οι κάνες των κανονιών δεν είχαν ακόμα κρυώσει, οι ΗΠΑ προέβησαν σε μία ακόμα αγορά, αυτή της Αλάσκα και ενώ καλά καλά δεν είχαν ελέγξει πλήρως την ενδοχώρα τους. Η αγορά αυτή ἐγινε διότι η Αλάσκα είχε σημαντικές πρώτες ύλες, εμπόριο, αλλά και έλεγχο του Β. Ειρηνικού, πράγματα που είχαν πέσει τότε στην προσοχή του διορατικού Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Σούαρντ.
Οι Ρώσοι, όπως και οι Αμερικανοί, δεν ήθελαν αυτή η περιοχή να πέσει στον έλεγχο των Ἀγγλων οι οποίοι παραμόνευαν στο Καναδά. Αγορά της Αλάσκα σήμαινε κύκλωση του αγγλικού Καναδά, ἐξοδο στο Ειρηνικό και παρουσία των ΗΠΑ στις πολικές περιοχές χώρια τις πρώτες ύλες. Εν συνεχεία, οι ΗΠΑ φρόντισαν να ελέγξουν ακόμα περισσότερο τις νότιες θάλασσές τους με τη εκδίωξη μέσου πολέμου των Ισπανών από τη Κούβα και το Πόρτο Ρίκο το 1898. Το 1904 η ΗΠΑ ανέλαβαν την περάτωση της Διώρυγα του Παναμά όπου άνηκε σε ἐδαφος της Κολομβίας η οποία ὀμως έφερνε αντιρρήσεις. Το αποτέλεσμα ήταν η ανεξαρτητοποίηση της περιοχής και δημιουργία του κράτους του Παναμἀ και η Διώρυγα να παραμείνει σε πλήρη αμερικανικό έλεγχο μέχρι το 1977.
Μια λοιπόν αύξηση της παρουσίας ή ελέγχου των ΗΠΑ στην Γροιλανδία θα συμπληρώσει την παρουσία τους στην Αλάσκα με πλήρη περικύκλωση του Καναδά (και άρα φερνοντάς τον πιο κοντά σε μια βορειοαμερικανική “ἑνωση” αλλά και με μεγαλύτερο εύρος ανταγωνισμού με τη Ρωσία.
Πριν πἀμε όμως σε αυτό το θέμα ας μείνουμε στη Ρωσία. Θα δούμε ότι ό,τι είναι ο Κόλπος του Μεξικού και η Λουιζιάνα για τις ΗΠΑ είναι η Ουκρανία για τη Ρωσία. Εύφορη ποτάμια έκταση με μεγάλο οικονομικό ειδικο βάρος και, όπως οι ΗΠΑ είχαν το φόβο των Γάλλων, Μεξικάνων και, με τη κρίση των Πυραύλων το 1962, των Ρώσων μέσω Κούβας, έτσι και οι Ρώσοι έχουν δεχθεί από την Ουκρανία εισβολές και επεμβάσεις όπως την σουηδική και την μάχη στη Πολταβα το 1709 , τον Κριμαΐκο Πολεμο 1853, την Ουκρανική εκστρατεία 1919 αλλά και τις νότιες στρατιές του Χιτλερ για την κατάληψη της Ουκρανίας και μέσω αυτής τα πετρέλαια του Μπακού.
Ανεξάρτητη Ουκρανία ως υποχείριο άλλων είναι το ίδιο με ανεξάρτητες Νότιες Πολιτείες το 1861 και εντεὐθεν.
Η διαφορά είναι στο χρόνο αντίδρασης. Η Ομοσπονδία αμέσως αντέδρασε στην αποσχιστική κίνηση της Συνομοσπονδιας, ενώ η Ρωσική Ομοσπονδία, λόγο αδυναμίας, τριάντα χρόνια μετα.
Οι Ρώσοι έχουν μεγάλη και ισχυρά παρουσία στο Αρκτικό Ωκεανό. Σημαντικός λόγος γι αυτό είναι ότι τα ρωσικά λιμάνια στη Βαλτική, Εύξεινο Πόντο και Ειρηνικό είναι γεωγραφικώς απομονωμένα και ευάλωτα από έξωθεν παρεμβάσεις εν σχέσει με το Μούρμανσκ.
Επίσης κατά τον Ψυχρό Πόλεμο με τους διηπειρωτικούς πυραύλους να εκτοξεύονται περνώντας πάνω από το Β Πόλο για να πλήξουν τις ΗΠΑ έκανε την περιοχή σημαντικότερη από ό,τι θα φανταζόταν κάποιος. Το λιώσιμο των πάγων μετατρέπει τον Αρκτικό Ωκεανό σε μια άλλη Μεσόγειο με Βερίγγειο Πορθμό αντι Γιβραλτάρ και με Στενά της Δανίας και Γροιλανδία αντί για Αραβική και Σιναΐτικη χερσόνησο. Όπως παλαιότερα η πλεύση μέσω Μεσογείου κρίθηκε πιο συμφέρουσα του περίπλου της Αφρικής έτσι και η διαδρομή μέσω αρκτικού κύκλου θα κριθεί πιο συμφέρουσα της Μεσογείου.
Γίνεται κατανοητό, λοιπόν, ότι στον Αρκτικό οι δυο πυρηνικές υπερδυνάμεις έχουν παρουσία ως μέρος της γεωστρατηγικής τους. Η Ρωσία έχει τη μεγαλύτερη παρουσία λόγω ακτογραμμής αλλά και αρκτικής τεχνολογίας και μικρότερη οι ΗΠΑ οι οποίες όμως συνεπικουρούνται από τον Καναδά, την Ισλανδία ,την Νορβηγία και την Δανία, όλες χώρες μέλη του ΝΑΤΟ. Ἀρα παρατηρούμε ένα βορειοπολυπολικό σύστημα. Το σύστημα αυτό όμως χαρακτηρίζεται έτσι στο αριθμητή διότι στο παρανομαστή δυο είναι, εδώ και δεκαετιες, οι μέγαλοι δρωντες προς το παρόν μεχρι δηλαδή να αλλάξει και ο παρονομαστής κάτι διόλου απίθανο όπως θα δούμε.
Το ερώτημα που γεννάται είναι εάν η περαιτέρω μεγέθυνση της επιρροής των ΗΠΑ στη Γροιλανδία θα διαταράξει την ισορροπία αυτού του συστήματος όπως εν τέλει συνέβει με τη επέκταση του ΝΑΤΟ/ΗΠΑ στην Α. Ευρώπη και με την πρὀθεση να συμπεριλάβει και την Ουκρανία. Είναι βέβαιο ότι μια τέτοια κίνηση από τις ΗΠΑ δεν θα κάνει τη Ρωσία να αισθάνεται πιο ασφαλή ακόμα και εάν το αντάλλαγμα είναι μια ευνοΪκή για τη Ρωσία διευθέτηση του ουκρανικού. Όπως οι Βόρειοι έκαναν τέσσερα χρόνια να καταβάλουν τους Νότιους στον πρώτο βιομηχανικό πὀλεμο το 1861 έτσι και οι Ρώσοι θα κάνουν κάτι αντίστοιχο στον πρώτο μεταβιομηχανικό πόλεμο. Οι Ρώσοι έχουν υπομονή όπως ενδείκνυται σε κάθε μεγάλη δύναμη και γνωρίζουν ότι ο Τραμπ, ο όποιος ζει από τύχη, έχει το πολύ τέσσερα χρόνια ακόμα. Ο Πούτιν, έχει δει διάφορους Αμερικανούς προέδρους να μπαινοβγαίνουν στο Λευκό Οίκο και ο Τραμπ είναι ένας ακόμα.
Εδώ φτάνουμε στο σημείο, όμως, που πρέπει να επισημάνουμε ότι τα συστήματα σε συγκεκριμένα σύνολα (Αρκτική Περιοχή) είναι στην ουσία υποσυστήματα της παγκοσμίου κατανομής ισχύος ή, αλλιώς, το ένα υποσύστημα αλληλεεπιδρά με παραπλήσια υποσυστηματα και δεν συμπεριφέρονται εν κενώ. Με άλλα λόγια δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την παρουσία του κινέζικου δράκου. Τώρα όντως έχουμε ένα πολυπολικό παρανομαστή. Η Κίνα δεν έχει ακτές στο Αρκτικό Ωκεανό αλλά όπως και η Ελλάδα δεν ἐχει ακτές στον Εύξεινο Πόντο, όμως λόγω άμεσων συμφερόντων της εκεί, είναι μέλος του ομώνυμου Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας, έτσι και η Κίνα θα θελήσει να γίνει μέλος στο Αρκτικό Συμβούλιο ενώ είναι ήδη παρατηρητής.
Πόσο λοιπόν θέλει ο Τραμπ τη Ρωσία ως σύμμαχο εναντίον της Κίνας; και επειδή ως επιχειρηματίας δεν αγοράζει μόνο αλλά και πουλάει θα πουλοὐσε την Αλάσκα πίσω στους Ρώσους εάν του το ζητήσουν οι τελευταίοι ως αντάλλαγμα για μία αντισινική συμμαχία; Ρητορικό το ερώτημα αλλά δεν φαίνεται η πρόθεση για «αγορα» της Γροιλανδίας τελείως θεωρητική ή ρητορική. Με άλλα λόγια, ενώ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο ο ανταγωνισμός μεταξύ των υπερδυνάμεων γινόταν μέσω αντιπροσώπων, φαίνεται ότι ο σημερινός ανταγωνισμός τείνει να μετατοπιστεί και σε ψυχρές περιοχές και όχι πάντα μέσω αντιπροσώπων.
