Η συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας, το λεγόμενο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, υπογράφηκε μεταξύ της Τουρκίας και της λιβυκής κυβέρνησης στην Τρίπολη το 2019.
Εκείνη την εποχή, η συμφωνία αυτή επικρίθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο Τομπρούκ στα ανατολικά, η οποία δεν αναγνώρισε την κυβέρνηση στην Τρίπολη ως νόμιμη.
Τώρα, η Βουλή σχεδιάζει να επικυρώσει τη συμφωνία μετά από έξι χρόνια.
Η έγκριση της συμφωνίας, στην οποία αντιτάχθηκαν ιδιαίτερα η Ελλάδα και η Αίγυπτος, από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Λιβύης δεν θα αποτελέσει μόνο μια εξέλιξη συμβολικής σημασίας.
Έτσι, η Τουρκία σχεδιάζει να ξεκινήσει στην πράξη σεισμικές εξερευνήσεις και γεωτρήσεις, τουλάχιστον χωρίς να προκαλέσει κρίση εντός της Λιβύης.
Υπάρχουν πρακτικά δύο διοικήσεις στη Λιβύη, ανατολική και δυτική, με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας στην πρωτεύουσα Τρίπολη και τη Βουλή των Αντιπροσώπων στο Τομπρούκ να κυβερνούν τις δικές τους περιοχές.
Τα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) αναγνωρίζουν την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας και τον στρατό της ως νόμιμα.
Η Βουλή των Αντιπροσώπων είναι κοντά στον Χαλίφα Χάφταρ και τον στρατό του, ο οποίος ξεκίνησε έναν εμφύλιο πόλεμο στη χώρα το 2019 και δήλωσε ότι δεν αποδέχονταν την κυβέρνηση στην Τρίπολη ως νόμιμη εκείνη την εποχή.
Σημάδια προσέγγισης μεταξύ Άγκυρας και ανατολικής Λιβύης
Η Τουρκία έχει αναπτύξει στενές σχέσεις με την κυβέρνηση στην Τρίπολη, στην οποία έχει παράσχει στρατιωτική και διπλωματική υποστήριξη εδώ και χρόνια.
Μετά από μακροχρόνιες εντάσεις, πρόσφατα υπήρξαν σημάδια επαναπροσέγγισης μεταξύ της Βουλής των Αντιπροσώπων και της Άγκυρας.
Ο Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Ακίλε Σαλίχ μετέβη στην Άγκυρα στις 13 Δεκεμβρίου 2023 και συναντήθηκε με τον Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.
Στις 4 Απριλίου 2025, ο γιος του Χαλίφα Χάφταρ, ο οποίος θεωρείται διάδοχός του, ο διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του Εθνικού Στρατού της Λιβύης, Σαντάμ Χάφταρ, μετέβη στην Άγκυρα.
Τον Ιούνιο, διοικητές του στρατού που είναι πιστοί στον Χάφταρ πήγαν στην Άγκυρα και πραγματοποίησαν συναντήσεις στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.
Η επίσκεψη του Σαντάμ Χάφταρ έγινε δεκτή ως επίσημη επίσκεψη.
Τρεις στρατιωτικές τεχνικές αντιπροσωπείες από τις μονάδες του Χάφταρ πραγματοποίησαν συναντήσεις στο τουρκικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μεταξύ 15-28 Ιουνίου 2025
Σύμφωνα με το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, οι στρατιωτικές τεχνικές αντιπροσωπείες συζήτησαν «εκπαίδευση, βοήθεια και συμβουλευτικές δραστηριότητες» στην Άγκυρα.
Στο Τομπρούκ, η Βουλή των Αντιπροσώπων συγκρότησε επιτροπή για να συζητήσει την πιθανότητα έγκρισης της συμφωνίας θαλάσσιας δικαιοδοσίας που υπογράφηκε με την Τουρκία το 2019, την οποία απέρριψε τότε.
«Αναζητώντας μια βιώσιμη ισορροπία αντί για ελεγχόμενη αστάθεια»
Μιλώντας στο BBC Turkish , ο Πίτερ Μίλετ /Peter Millett, πρώην Βρετανός πρέσβης στην Κύπρο και τη Λιβύη, είναι συνταξιούχος διπλωμάτης που συνεχίζει το έργο του ως σύμβουλος για την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο Μίλετ λέει ότι η Τουρκία έχει πρόσφατα δημιουργήσει πιο ενεργές σχέσεις με την ανατολική Λιβύη για εμπορικούς και πολιτικούς σκοπούς:
«Υπάρχουν εμπορικά πλεονεκτήματα τόσο για την Τουρκία όσο και για τη διοίκηση στην ανατολική Λιβύη. Η επικύρωση της συμφωνίας το 2019 αντικατοπτρίζει επίσης τη σταδιακή βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και ανατολικής Λιβύης».
Τι σημαίνει για την Τουρκία και την περιοχή η πιθανότητα επικύρωσης αυτής της συμφωνίας από το Τομπρούκ;
Απαντώντας σε ερωτήσεις του BBC Turkce , η Νεμπαχάτ Τανριβέρντι Γιασάρ /Nebahat Tanrıverdi Yaşar, επισκέπτρια ερευνήτρια στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλών Υποθέσεων (SWP), δήλωσε ότι η αρχιτεκτονική ασφαλείας της Λιβύης είναι «ολοένα και πιο εύθραυστη» και ότι γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να διαχειριστεί κανείς τις στρατιωτικές και πολιτικές εντάσεις στην Τρίπολη.
Σύμφωνα με την Γιασάρ, καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολο για την Τουρκία να διατηρήσει το τρέχον status quo και να διατηρήσει μια κατάσταση σύγκρουσης:
«Σε αυτό το περιβάλλον όπου οι κίνδυνοι αυξάνονται, οι παράγοντες τόσο στην Τουρκία όσο και στη Λιβύη στρέφονται σε μια πιο βιώσιμη ισορροπία αντί για ελεγχόμενη αστάθεια.»
«Η προσδοκία και το ενδιαφέρον της Άγκυρας από αυτή την κίνηση είναι ότι θα ανοίξει το δρόμο για την Τουρκία να δημιουργήσει πιο στρατηγικές σχέσεις με πολιτικούς και στρατιωτικούς παράγοντες στην ανατολική Λιβύη. Η ανατολική Λιβύη αναμένει επίσης να δημιουργήσει διαφορετικές σχέσεις με τη Δύση και τις ΗΠΑ σε αυτή τη διαδικασία.»
«Είναι δύσκολο να προβλέψουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Οι εξελίξεις θα καθοριστούν ανάλογα με το πώς θα διαμορφωθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών».
Η συμφωνία καθόρισε τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας
Με την ανακάλυψη πλούσιων αποθεμάτων φυσικού αερίου από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, το ζήτημα των συμφωνιών μεταξύ των χωρών και ο καθορισμός περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει αποκτήσει σημασία.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος σύναψαν αυτές τις συμφωνίες στις αρχές της δεκαετίας του 2000, προσδιόρισαν τα οικόπεδα υδρογονανθράκων, ολοκλήρωσαν τις προσφορές και ξεκίνησαν τις εργασίες γεώτρησης.
Μέχρι το 2019, η Τουρκία είχε υπογράψει συμφωνία με τους Τουρκοκύπριους της Κατεχόμενης Κύπρου μόνο το 2011.
Με τη συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας που υπογράφηκε με τη Λιβύη το 2019, η Άγκυρα καθόρισε τα δυτικά σύνορα της νέας υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης της.
Σύμφωνα με τον χάρτη, αυτά τα σύνορα απέχουν 45 ναυτικά μίλια από την ελληνική νήσο Κρήτη.
Γιατί αντιδρούν η Ελλάδα και η Αίγυπτος;
Η Ελλάδα είναι της άποψης ότι η θαλάσσια δικαιοδοσία της θα πρέπει να ξεκινά από τα νησιά της στο Αιγαίο Πέλαγος και ότι τα σύνορα στην Ανατολική Μεσόγειο θα πρέπει να χαράσσονται αναλόγως.
Συνεπώς, η Αθήνα υποστηρίζει ότι η συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης παραβιάζει την αποκλειστική οικονομική της ζώνη.
Δεν υπάρχουν σύνορα που να καθορίζονται από το διεθνές δίκαιο στην Ανατολική Μεσόγειο. Τα σύνορα χαράσσονται μέσω συμφωνιών και συμβιβασμών μεταξύ των χωρών.
Η Ελλάδα έχει επίσης υπογράψει συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας με την Αίγυπτο. Σε αυτήν τη συμφωνία, η Ελλάδα παρουσιάζει τις περιοχές που η Τουρκία θεωρούσε ότι βρίσκονται στην αποκλειστική οικονομική της ζώνη στη συμφωνία που υπέγραψε με τη Λιβύη ως δική της περιοχή.
Σύμφωνα με τον Πίτερ Μίλετ, σε ένα τέτοιο κλίμα διαφωνίας, «η απειλή της επικύρωσης της Συνθήκης είναι πιο αποτελεσματική από την επικύρωσή της»:
«Από όσο γνωρίζω, ο Χάφταρ βρέθηκε στο Κάιρο πριν από μερικές ημέρες και συναντήθηκε με τον (Αιγύπτιο πρόεδρο) Σίσι. Είναι πιθανό ο Σίσι να συμβούλεψε τον Χαφτάρ να μην αναγνωρίσει αυτή τη συμφωνία.
«Η Αίγυπτος διαθέτει σημαντικούς πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αίγυπτος προσπαθεί να αξιολογήσει αυτούς τους πόρους σε συνεργασία όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με την Κυπριακή Δημοκρατία, το Ισραήλ και άλλες χώρες. Η γραμμή που χαράχθηκε το 2019 έρχεται σε αντίθεση με αυτούς τους στόχους της Αιγύπτου».
Η Αίγυπτος αντιτίθεται επίσης στα σύνορα που έχει χαράξει η Τουρκία με τη Λιβύη, αλλά δεν αποδέχεται πλήρως τις περιοχές που η Ελλάδα διεκδικεί ως δικές της.
Η κυβέρνηση Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, η οποία αντιμετώπιζε τότε σοβαρή διπλωματική ένταση με την Τουρκία και δεν γινόταν δεκτή ως νόμιμη από την Άγκυρα, υπέγραψε ως εκ τούτου αυτή τη συμφωνία με την Ελλάδα, παρά τις θέσεις της Άγκυρας.
Η διπλωματική κρίση μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας έχει επίσης τερματιστεί τα τελευταία χρόνια.
Ο Σίσι πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία τον Σεπτέμβριο του 2024 και ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκε στην Αίγυπτο τον Δεκέμβριο του 2024.
Ο Μίλετ λέει ότι η πρόσφατη ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας δεν σημαίνει ότι συμφωνούν σε κάθε ζήτημα:
«Δεν φαίνεται εύκολο γι’ αυτούς να καταλήξουν σε συμφωνία για τη Λιβύη. Και οι δύο χώρες επιδιώκουν τόσο οικονομική όσο και πολιτική επιρροή. Τα εμπορικά συμφέροντα και οι γεωπολιτικοί στόχοι μπορούν να συγκρουστούν».
«Η απειλή της έγκρισης έχει μεγαλύτερη σημασία από την ίδια την έγκριση»
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, και ο υπουργός Μετανάστευσης, Θάνος Πλεύρης, επισκέφθηκαν τη Λιβύη στις 6 Ιουλίου, ταξιδεύοντας στη Βεγγάζη και την Τρίπολη.
Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν πριν από την επίσκεψη ότι οι υπουργοί θα πρότειναν στις αρχές της ανατολικής Λιβύης να μην επικυρώσουν τη συμφωνία με αντάλλαγμα την υποστήριξη των παράνομων μεταναστών που πλέουν από τη Λιβύη προς τη Μεσόγειο.
Η Νεμπαχάτ Τανριβέρντι Γιασάρ πιστεύει ότι αυτή η κίνηση της Ανατολικής Λιβύης έχει πολιτικό κίνητρο να αυξήσει τη διαπραγματευτική της ισχύ με την Τουρκία, την κυβέρνηση στην Τρίπολη και τους στρατιωτικούς παράγοντες, καθώς και με τις δυτικές χώρες και τη Ρωσία, και να ανατρέψει την πλάστιγγα στις σχέσεις υπέρ της:
«Η διαμάχη για την εξουσία εντός της Λιβύης και η αναζήτηση ευελιξίας στην εξωτερική πολιτική διαμορφώνουν αυτήν την επιλογή. Η Ανατολική Λιβύη θέλει να ενισχύσει το κύρος της έναντι τόσο της Τουρκίας όσο και παραγόντων όπως η Αίγυπτος, η Ελλάδα, οι ΗΠΑ και η Ρωσία.»
«Επομένως, το διαπραγματευτικό εργαλείο για αυτές τις χώρες ώστε να αυξήσουν τις οικονομικές τους επενδύσεις και την πολιτική τους υποστήριξη στην ανατολική Λιβύη είναι στην πραγματικότητα η παράδοση αυτής της συμφωνίας σε αυτήν την επιτροπή».
Ως συνέχεια της συμφωνίας θαλάσσιας δικαιοδοσίας του 2019, τον Ιούνιο, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης με έδρα την Τρίπολη υπέγραψε συμφωνία με την εθνική εταιρεία πετρελαίου της Τουρκίας, την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO), για τη διεξαγωγή σεισμικών ερευνών σε τέσσερα οικόπεδα.
Η Αίγυπτος επικρίνει επίσης αυτή τη συμφωνία με το σκεπτικό ότι θα μπορούσε να παραβιάσει την αποκλειστική οικονομική της ζώνη.
Ο Πίτερ Μίλετ πιστεύει ότι η αναγνώριση της συμφωνίας από τη Βουλή των Αντιπροσώπων «δεν θα της προσδώσει περαιτέρω νομιμότητα»:
«Για τις κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Λιβύης, η νομιμότητα αυτής της συμφωνίας είχε ήδη διασφαλιστεί το 2019».
Η Νεμπαχάτ Τανριβέρντι Γιασάρ εξηγεί την πολιτική σημασία της έγκρισης από τη Λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων ως εξής:
«Από πολιτική άποψη, η έγκριση της συμφωνίας από τη Βουλή των Αντιπροσώπων δεν θα είναι ένα μικρό βήμα. Διότι μέχρι τώρα, το ζήτημα ήταν αμφιλεγόμενο λόγω της έλλειψης κοινοβουλευτικής έγκρισης και είχε επίσης ανασταλεί από το Λιβυκό Ακυρωτικό Δικαστήριο το 2021. Εάν η συμφωνία εγκριθεί, θα είναι ένα σημαντικό βήμα που θα απομακρύνει την αντιπαράθεση από τις σχέσεις Λιβύης-Τουρκίας.»
Η Νεμπαχάτ Τανριβέρντι Γιασάρ εξακολουθεί να πιστεύει ότι αυτή η κατάσταση δεν θα λύσει τα περιφερειακά προβλήματα και θα αποτελέσει ακόμη και δοκιμασία για τις σχέσεις:
«Δεδομένου ότι οι διαφωνίες με περιφερειακές χώρες όπως η Ελλάδα και η Αίγυπτος θα συνεχιστούν, έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέες εντάσεις. Θα δούμε με τον καιρό πώς αυτή η κατάσταση θα αντικατοπτριστεί στην προσέγγιση μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου.»
«Η έγκριση της συμφωνίας θα αποτελέσει μια εξέλιξη που θα δοκιμάσει τις τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις, οι οποίες έχουν αναπτυχθεί πρόσφατα στον οικονομικό και διπλωματικό τομέα και έχουν ενισχυθεί από τη συνεργασία στο Σουδάν».
Ο Μίλετ ερμηνεύει επίσης τη θέση της Ελλάδας ως εξής:
«Η επίσκεψη του Έλληνα Υπουργού στη Βεγγάζη δείχνει ότι ανησυχούν σοβαρά για αυτό το ζήτημα. Η Ελλάδα το βλέπει αυτό με βάση τις σχέσεις της με την Τουρκία και όχι με τη Λιβύη, και αν μπορέσει να εμποδίσει το κοινοβούλιο να εγκρίνει τη συμφωνία, θα το θεωρήσει επιτυχία για την κυβέρνησή της», πρόσθεσε:
«Η απειλή της επικύρωσης είναι πιο σημαντική από την ίδια την επικύρωση. Επομένως, η Βουλή είναι πιθανό να την κρατήσει για λίγο καιρό και να συνεχίσει να τη χρησιμοποιεί κατά καιρούς.»
BBC Türkçe
—
Να συνομολογήσουμε πως, ”αν κερδίσουμε αυτή τη μάχη χωρίς εμπλοκή των Ενόπλων μας Δυνάμεων ” θα πρέπει να συγχαρούμε τον πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη και τον υπουργό Εξωτερικών κ. Γεραπετρίτη για την επιτυχία τους αυτή ,γιατί θα αποδείξουν ότι έχουν εξωτερική πολιτική και Ένοπλες Δυνάμεις που συνεχώς ισχυροποιούνται και θα ισχυροποιούνται , ειδικά αν αρχίσουν να γεννούν περισσότερα ελληνόπουλα οι Ελληνίδες .
ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΠΡΩΤΑ ΑΓΑΠΑΜΕ .