«Κοινή συνάντηση με τα παράκτια κράτη» – Η αναφορά Μητσοτάκη χθες στη Βουλή για τη διάσκεψη και η πρωτοβουλία του Μασάντ Μπούλος, συμπεθέρου του Τραμπ!
Βασίλης Νέδος
Μια παλιά ιδέα, την οποία αρχικά είχε ανακινήσει η Ε.Ε. και στη συνέχεια ερμήνευσε και ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σχετικά με την ανάγκη κάποιου είδους φόρουμ ή διάσκεψης των κρατών της Ανατολικής Μεσογείου, προκειμένου να συζητηθούν διαφορές όπως αυτές που αφορούν τη χάραξη θαλασσίων ζωνών, ανακίνησε χθες από το βήμα της Βουλής ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά τη διάρκεια της ομιλίας του για την εξωτερική πολιτική. [iEpikaira: Έρχεται το East Med Gas Forum για το οποία γράφουμε εδώ και χρόνια. Ενδεικτικά ΕΔΩ και ΕΔΩ και ΕΔΩ! Έχουμε επανειλημμένα εξηγήσει ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν σφόδρα να εντάξουν την Τουρκία στο East Med Gas Forum μέσω του οποίου θα εκχωρηθούν δικαιώματα στην Αν. Μεσόγειο και έτσι θα δοθεί το έναυσμα για την συνεκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου ακόμη και χωρίς προηγούμενη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας, γράφαμε ΕΔΩ!]
Ο κ. Μπούλος εμφανίζεται να έχει συνομιλήσει με εκπροσώπους της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου προκειμένου να ενθαρρύνει τις τέσσερις χώρες να επιλύσουν τις διαφορές τους.
«Η Ελλάδα επιδιώκει τη συνεννόηση με όλους τους γείτονές μας, έχοντας ως πυξίδα τη νομιμότητα και ιδίως το Δίκαιο της Θάλασσας. Και είναι στις προθέσεις μας το επόμενο διάστημα να καλέσουμε όλα τα παράκτια κράτη σε μια κοινή συνάντηση, σε ένα φόρουμ, όπου θα μπορούμε να εξετάσουμε από κοινού όλα όσα μας απασχολούν. Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από το να καθίσει στο τραπέζι και να υπερασπιστεί τις θέσεις της, πάντα με σημείο αναφοράς το Δίκαιο της Θάλασσας», σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης στη διάρκεια της πρωτολογίας του χθες το πρωί.
Η αναφορά του κ. Μητσοτάκη δεν καταγράφεται σε ουδέτερη χρονική περίοδο, καθώς είναι σε εξέλιξη διάφορες διπλωματικές πρωτοβουλίες με επίκεντρο τις ΗΠΑ και τον Λευκό Οίκο.
Σε ανύποπτο χρόνο η «Κ» είχε φέρει στην επιφάνεια συζητήσεις για πιθανή διαμεσολάβηση της Ουάσιγκτον, ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες για έναν ελληνοτουρκικό διάλογο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ουσιαστικές συζητήσεις για τις βασικές διαφορές Αθήνας και Άγκυρας.
Αν και εκείνες οι πληροφορίες είχαν τότε διαψευσθεί, είναι απολύτως σαφές ότι το ρεπορτάζ της «Κ» δεν ήταν βασισμένο σε απλές φήμες, αλλά σε πληροφορίες εδραιωμένες σε υπαρκτές συζητήσεις.
Το σχέδιο
Αυτό το σχέδιο έχει αρχίσει να διακρίνεται τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες που καταφθάνουν στην «Κ», ο Μασάντ Μπούλος, συμπέθερος του κ. Τραμπ και διορισμένος από αυτόν ως ειδικός σύμβουλος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για αραβικές και αφρικανικές υποθέσεις, φαίνεται να έχει αναλάβει πρωτοβουλία να φέρει κοντά τις τέσσερις βασικές χώρες με τις κύριες διαφορές στο πεδίο της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σύμφωνα με αυτές τις πληροφορίες, ο κ. Μπούλος εμφανίζεται να έχει συνομιλήσει σε διαφορετικές φάσεις με εκπροσώπους της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Λιβύης και της Αιγύπτου προκειμένου να ενθαρρύνει τις τέσσερις χώρες να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Πέρα από τη γεωπολιτική διάσταση του θέματος, η οποία βεβαίως αφορά κατά κύριο λόγο την Ελλάδα, για την Ουάσιγκτον το ζήτημα έχει σημαντική οικονομική διάσταση, καθώς εταιρείες όπως η Chevron και η ExxonMobil επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή.
«Η Ελλάδα δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από το να καθίσει στο τραπέζι και να υπερασπιστεί τις θέσεις της, πάντα με σημείο αναφοράς το Δίκαιο της Θάλασσας», σημείωσε χθες, κατά την ομιλία του στη Βουλή, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Η λογική αυτής της κινητοποίησης, η οποία εν ολίγοις οδηγεί στην πιθανότητα επίλυσης ή εξομάλυνσης μιας γεωπολιτικής εκκρεμότητας, ενώ παράλληλα δημιουργεί και ευκαιρία προσπορισμού οικονομικών οφελών για τις αμερικανικές εταιρείες, δεν είναι ξένη για τον Λευκό Οίκο, ειδικά στην παρούσα φάση. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με τον κ. Μπούλος στις 26 Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Σε κάθε περίπτωση, η πρωτοβουλία που τώρα ανακοινώνει η Αθήνα προδιαγράφει κινητικότητα το προσεχές διάστημα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αρχική πρόταση περί κάποιου φόρουμ για την επίλυση των διαφορών στην περιοχή είχε γίνει μεσούσης της ελληνοτουρκικής κρίσης, τον Σεπτέμβριο του 2020, από τον τότε πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, σε μια προσπάθεια να βρει εναλλακτικούς διαύλους για τη μείωση των εντάσεων εκείνης της εποχής.
Τότε ο κ. Μισέλ είχε προτείνει μια πολυμερή διάσκεψη με δυνητική ατζέντα συζήτησης τις θαλάσσιες ζώνες, την ενέργεια, την άμυνα και το μεταναστευτικό. Βεβαίως, η σύγκληση μιας τέτοιας διάσκεψης περιλαμβάνει αρκετά ερωτήματα, όπως, για παράδειγμα, πώς θα συμμετάσχουν τα παράκτια κράτη της Ανατολικής Μεσογείου όταν υφίστανται θεμελιώδεις εκκρεμότητες, με κύρια εκείνη του Κυπριακού.
Γιατί η Ελλάδα πρέπει να περάσει από τη θεωρία στην πράξη των 12 ναυτικών μιλίων
Εδώ και δεκαετίες η Ελλάδα αναγνωρίζετα διεθνώς ως μια χώρα που έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα βάσει του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS). Έχουμε δικαίωμα στα 12 ναυτικά μίλια, στις θαλάσσιες ζώνες μας, στην ΑΟΖ και στην εκμετάλλευση των φυσικών μας πόρων. Κι όμως, φτάσαμε στο σημείο όπου δεν μπορούμε ούτε ένα υποθαλάσσιο καλώδιο να τοποθετήσουμε χωρίς να φοβόμαστε ποιος θα αντιδράσει.
Κάθε φορά που συζητείται ενεργειακό έργο — από αγωγούς μέχρι καλώδια ηλεκτρικής διασύνδεσης ή τηλεπικοινωνιών — η Ελλάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα καθεστώς αυτοπεριορισμού, επειδή δεν έχει κατοχυρώσει πλήρως τη θαλάσσια κυριαρχία της.
Η Τουρκία αξιοποιεί αυτήν την αδράνεια: καταθέτει NAVTEX, διεξάγει έρευνες, στέλνει πλοία και drones, και δημιουργεί τετελεσμένα μέσα σε διεθνή ύδατα που θα ήταν ελληνικά αν απλώς είχαμε κάνει το αυτονόητο — την επέκταση στα 12 μίλια. Το “πριν το Forum” δίλημμα. Η επερχόμενη σύνοδος για το East Med Gas Forum δεν είναι ένα απλό συνέδριο ενέργειας· είναι πολιτική σκακιέρα.
Αν η Ελλάδα πάει εκεί χωρίς να έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, τότε πάει χωρίς νομικό οπλισμό. Θα καθίσει στο τραπέζι ως “μία από τις πλευρές”, όχι ως πλήρως κυρίαρχο κράτος με κατοχυρωμένα όρια.
Αν όμως επεκτείνουμε τώρα — ξεκινώντας από Νότια Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο — τότε αλλάζουμε τα δεδομένα. Δεν “προκαλούμε”, απλώς κλείνουμε τη νομική εκκρεμότητα που η ίδια η Σύμβαση του ΟΗΕ μας αναγνωρίζει.
Έτσι, η Ελλάδα μπαίνει στο Forum όχι ως διαπραγματευόμενη κυριαρχία, αλλά ως πλήρης κυρίαρχος που απλώς συζητά περιφερειακή συνεργασία.
—
⚖️ Από την άμυνα στην πρωτοβουλία
Η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να περάσει από τη στάση “να μην προκαλέσουμε” στη στάση “να κατοχυρώσουμε”.
Όταν η Κύπρος, το Ισραήλ και η Αίγυπτος χαράσσουν ΑΟΖ, όταν η Τουρκία στέλνει ερευνητικά στα νότια της Κρήτης, η μη δράση δεν είναι ουδετερότητα — είναι απώλεια εδάφους.
Η επέκταση στα 12 μίλια:
Δεν είναι “πρόκληση”.
Δεν είναι “μονομερής επιθετική ενέργεια”.
Είναι θεσμική κατοχύρωση δικαιώματος που ήδη υπάρχει.
Και όποιος την αμφισβητεί, αμφισβητεί το ίδιο το διεθνές δίκαιο.
—
Τι να προτείνουμε πριν το Forum
1. Άμεση ανακήρυξη επέκτασης στα 12 ν.μ. σε Ν. Κρήτη – Κάσο – Κάρπαθο – Ρόδο, με κατάθεση συντεταγμένων στον ΟΗΕ.
2. Συγκρότηση νομικής και ενεργειακής ομάδας για παρουσίαση της θέσης μας στο East Med Forum: “σεβασμός UNCLOS, όχι συνεκμετάλλευση χωρίς οριοθέτηση”.
3. Δημόσια ενεργειακή δήλωση Ελλάδας–Κύπρου–Αιγύπτου, ώστε να αποτραπεί η προσπάθεια εισόδου της Τουρκίας ως “ρυθμιστή”.
4. Επικοινωνιακή εκστρατεία: “Τα 12 μίλια είναι Διεθνές Δίκαιο, όχι πρόκληση”.
—
Συμπέρασμα
Αν η Ελλάδα δεν ασκήσει τα δικαιώματά της πριν τη σύνοδο, θα καθίσει σε τραπέζι όπου άλλοι θα ορίζουν τους κανόνες.
Η φράση “εδώ δεν μπορούμε να απλώσουμε ένα καλώδιο” δεν πρέπει να ξαναειπωθεί.
Πρέπει να γίνει το σύνθημα που μας ξυπνά, όχι το άλλοθι της αδράνειας.
> Ή τώρα θα επεκτείνουμε στα 12 μίλια και θα κατοχυρώσουμε την κυριαρχία μας,
ή θα τη συζητούν άλλοι χωρίς εμάς.