Χάρης Φωκάς
Πρώην Πρόεδρος ΔΗ.ΣΥ. Βορείου Ελλάδας
Βασικό επιχείρημα της ηγεσίας του ΔΗΣΥ στην προσπάθειά της να αιτιολoγήσει την εμμονή Αβέρωφ να κατέλθει ως υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι η διασφάλιση των κεκτημένων της διακυβέρνησης Αναστασιάδη στην οικονομία αλλά και η ενότητα της Συναγερμικής παράταξης. Εξυπηρετεί όμως η υποψηφιότητα Αβέρωφ τους δύο πιο πάνω διακηρυγμένους στόχους; Και κάτι πιο σημαντικό: Είναι αυτά που προτάσσει σήμερα η κοινωνία των πολιτών; H απάντηση και στα δύο ερωτήματα είναι όχι. Ακολουθεί μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν η οποία καταδεικνύει το γιατί:
Τον Μάιο του 2013 ο Αβέρωφ Νεοφύτου ανήλθε στην προεδρία του ΔΗ.ΣΥ. χωρίς ανθυποψήφιο. Προηγήθηκε μια περίοδος έντονης ανασφάλειας με την κορύφωση της οικονομικής κρίσης και μια σύντομη περίοδος ευφορίας με την εκλογή Αναστασιάδη στην Προεδρία για να έλθει το απόλυτο σοκ με το κούρεμα των καταθέσεων. Μέσα σε αυτό το κλίμα αστάθειας και αβεβαιότητας δεν υπήρξε ο απαραίτητος χώρος και χρόνος για ζυμώσεις όσον αφορά την διαδοχή στο κόμμα και αυτό, σε συνδυασμό με τον έντεχνο παραμερισμό στελεχών με ευρύτερη αποδοχή στην βάση αλλά και στην κοινωνία, έκαναν την εκλογή του μέχρι τότε Αναπληρωτή Προέδρου να φαίνεται ως μια μάλλον φυσιολογική εξέλιξη.
Όμως ο Αβέρωφ Νεοφύτου ουδέποτε είχε ευρεία αποδοχή στην βάση του ΔΗ.ΣΥ. Αυτό δεν ήταν μόνο κοινό μυστικό στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις στελεχών αλλά γινόταν ιδιαίτερα εμφανές στις καθημερινές συζητήσεις των οπαδών και φίλων του κόμματος. Ο ΔΗ.ΣΥ. υπήρξε από την ίδρυση του ένα κόμμα πολυτασικό. Ανέκαθεν επίσης υπήρχε ο ηγέτης που συνένωνε λίγο ως πολύ τις εκφρασμένες τάσεις και απέπνεε τον απαραίτητο σεβασμό, με προεξάρχοντα φυσικά τον αείμνηστο και πατριάρχη της παράταξης, Γλαύκο Κληρίδη. Τα πρώτα χρόνια ο πλουραλισμός αυτός εκφράστηκε κυρίως στο κυπριακό και αργότερα σε ένα ευρύτερο φάσμα κοινωνικοοικονομικών ζητημάτων.
Υπό την ηγεσία του Αβέρωφ Νεοφύτου η ιδεολογική ζύμωση και η παραγωγή πολιτικής ατόνησαν σε τέτοιο βαθμό που οι διάφορες τάσεις απώλεσαν σχεδόν κάθε βήμα έκφρασης. Τα διάφορα όργανα του κόμματος, ακόμα και τα πιο σημαντικά όπως το πάλαι ποτέ ιστορικό Πολιτικό Γραφείο του κόμματος, μεγάλωσαν μεν σε αριθμό αλλά την ίδια ώρα κατέστησαν δυσλειτουργικά και αναποτελεσματικά. Η στελέχωση τους επίσης, με σημαντικό αριθμό διορισμένων από τον Πρόεδρο του κόμματος μελών, επέτεινε το πρόβλημα και σήμερα αποτελούν εν πολλοίς όργανα απλής επικύρωσης αποφάσεων που λαμβάνονται με αδιαφανείς διαδικασίες και έχουν έντονη προσωποπαγή σφραγίδα.
Επιπλέον:
Ο Αβέρωφ αντιλαμβανόμενος την πίεση που του ασκούσε η εσωτερική αμφισβήτηση έκτισε έναν συγκεντρωτικό μηχανισμό ελέγχου που βασιζόταν στις πελατειακές σχέσεις σε όλα τα επίπεδα. Μέσα σε αυτό το κλίμα εσωστρέφειας το κόμμα κατάφερνε να διατηρεί μεν τα ερείσματα του στα κέντρα αποφάσεων και μια αδύναμη, άβουλη και υποτονική κοινοβουλευτική ομάδα, έχανε όμως σιγά σιγά τα όποια ερείσματα του στην κοινωνία των πολιτών. Αυτό φυσικά αντανακλάται και στην σταδιακή απώλεια 40 χιλιάδων ψηφοφόρων σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2011. Η πολυδιαφημισμένη «λήψη των μηνυμάτων» και η δρομολόγηση «διορθωτικών ενεργειών» που διακηρύσσονταν μετά από κάθε εκλογική αναμέτρηση, δεν ήταν τίποτα άλλο από κούφια λόγια.
Βέβαια, ανάλογα και ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα υπήρξαν και στα κόμματα της αντιπολίτευσης γι’ αυτό ο ΔΗ.ΣΥ. διατηρούσε την πρωτιά, έστω και με μειωμένα ποσοστά. Όμως για τους γνωρίζοντες οι παρουσιαζόμενοι ως εκλογικοί «θρίαμβοι» δεν ήταν τίποτε άλλο από πύρρειες νίκες αφού η κάθε μια συνοδευόταν από απώλεια χιλιάδων ψηφοφόρων και διεύρυνε το χάσμα με την κομματική βάση.
Ο ρόλος του Νίκου Χριστοδουλίδη στη νέα εποχή
Βρισκόμαστε πλέον στο 2023 και όχι στο 2013. Τότε, το προ του φάσματος της χρεωκοπίας και της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η εκλογή Αναστασιάδη ήταν κάτι περισσότερο από μονόδρομος. Και όντως η διακυβέρνηση Αναστασιάδη με την στήριξη του ΔΗΣΥ, έβγαλε την χώρα από το τέλμα και την οδήγησε στην ανάκαμψη. Σήμερα το διακύβευμα είναι πολύ πιο σύνθετο. Η κοινωνία έχει γυρίσει την πλάτη στους κομματικούς μηχανισμούς. Τονίζω ότι αναφέρομαι στους μηχανισμούς που επιβιώνουν χάρη στις πελατειακές σχέσεις, όχι στην πολιτική και ιδεολογική ταυτότητα. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ουδέποτε απέκρυψε την ιδεολογική του ταυτότητα και την κομματική του προέλευση. Από τα μαθητικά του χρόνια άλλωστε ανήκει στον ΔΗ.ΣΥ. Δεν υπήρξε ποτέ όμως μέλος του στενού κομματικού πυρήνα. Και αυτό του επέτρεψε να αντιλαμβάνεται και να προσλαμβάνει τα μηνύματα της κοινωνίας χωρίς κομματικές παρωπίδες. Αντιλήφθηκε γρήγορα την ανάγκη μιας πολυσυλλεκτικής υποψηφιότητας που θα έφερνε πιο εύκολα κοντά την μεγάλη μάζα των πολιτών που βρίσκονται στο πολιτικό περιθώριο, στην βάση ενός προγράμματος που θα κτιζόταν βήμα βήμα με την καθημερινή επαφή με τον απλό κόσμο. Και τι πιο λογικό να επιδιώκει σε αυτό το τολμηρό εγχείρημα να έχει στο πλευρό του το κόμμα από το οποίο προέρχεται.
Η ηγεσία όμως του ΔΗ.ΣΥ. και ο κομματικός μηχανισμός το έβλεπαν πολύ διαφορετικά. Παρά την τεράστια προοπτική που εμφάνιζε μια τέτοια υποψηφιότητα (η νίκη θα ήταν κάτι περισσότερο από βέβαιη), αντιμετώπισαν την πιθανή υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη περισσότερο ως απειλή ξεβολέματος και ως αμφισβήτηση ρόλων, ως παραβίαση δηλαδή της ιεραρχίας διαδοχής. Δεν μπόρεσαν να αφουγκραστούν τα προστάγματα της κοινωνίας για ένα σύγχρονο κράτος δικαίου στο οποίο θα πρωτοστατούσε, όπως συνέβη στα υπόλοιπα ιστορικά ορόσημα, ο Δημοκρατικός Συναγερμός.
Έτσι ενώ άλλες κομματικές ηγεσίες έδειξαν να αντιλαμβάνονται την δυναμική και την πολυσυλλεκτικότητα της υποψηφιότητας Χριστοδουλίδη και να είναι έτοιμες για τις ανάλογες υπερβάσεις. η ηγεσία του κόμματος του, παραδόξως, την υπονόμευσε. Επιδίωξαν λοιπόν ανοίγοντας πρόωρα τον προεκλογικό, να τον παγιδεύσουν μέσα στις κομματικές διαδικασίες, εκεί που το παιχνίδι είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους. Πολύ σοφά αρνήθηκε να παίξει το παιχνίδι τους αφού κάτι τέτοιο πρώτιστα θα υπονόμευε την ίδια την φύση της υποψηφιότητας του. Η επίκληση της κομματικής βάσης με τη μορφή των «μελών» ακούστηκε μεν ως δελεαστική, όμως η βάση των Συναγερμικών ψηφοφόρων είχε και έχει διαφορετική άποψη. Όποιος έχει αντίρρηση, μπορεί να δει απλώς τις έρευνες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας κατά καιρούς οι οποίες καταδεικνύουν ποιος απολαμβάνει περισσότερο της εμπιστοσύνης τόσο των Συναγερμικών όσο και ευρύτερα της κοινωνίας.
Τα όσα ακολούθησαν από τον Δεκέμβριο μέχρι σήμερα είναι λίγο πολύ γνωστά και αναμενόμενα. Αφού απέτυχαν να τον ελέγξουν άρχισε μια αγωνιώδης προσπάθεια αποδόμησης. Ο Χριστοδουλίδης παρουσιάζεται ως διασπαστής, ως προδότης, ως αγνώμων (αλήθεια γιατί πάντα κάποιος πρέπει να τους χρωστάει, ποιος τους έχρισε τιμητές των πάντων;). Η καταφανής αποδοχή Χριστοδουλίδη από τον κόσμο αποδόθηκε σε τακτικές πασαρέλας (τι άθλια υποτίμηση της λαϊκής βούλησης!). Όσα δε στελέχη τόλμησαν να διαφοροποιηθούν, μπήκαν στο στόχαστρο.
Γίνεται συστηματική παρακολούθηση μελών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλλού, παρακολούθηση συγκεντρώσεων για εντοπισμό όσων έχουν έστω εκφραστεί θετικά για την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη (ακόμα και μέσω ενός like σε ΜΚΔ!) και στην συνέχεια παραινέσεις, τηλεφωνήματα, απροκάλυπτες παρεμβάσεις, “νουθεσίες” και φυσικά υπενθύμιση της πελατειακής εξάρτησης. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν φρόντιζαν να ενημερώσουν και τον Πρόεδρο του ΕΛΚ ,που παρευρέθηκε στο Συνέδριο ως επίσημος καλεσμένος, για την νοοτροπία και τις πρακτικές τους! Επίσης, αν αυτές οι πρακτικές αρμόζουν σε ένα σύγχρονο, φιλελεύθερο κόμμα με Ευρωπαϊκό προσανατολισμό, το αφήνω στην κρίση σας.
Την απάντηση λοιπόν στο ερώτημα ποιος πραγματικά υπονομεύει την περήφανη παράταξη του Δημοκρατικού Συναγερμού θα την δώσει πολύ σύντομα ο ίδιος ο κόσμος του. Αυτός που γνωρίζει και έζησε στο πετσί του τις πρακτικές και τις μεθοδεύσεις που άφησαν το κόμμα μας εκτός Βουλής με ποσοστό 27,6 %, το 1976.
Θα τη δώσει επίσης η ευρύτερη κοινωνία των πολιτών. Η οποία, ως η πλέον αρμόδια, θα στείλει με τη ψήφο της, τον Φεβρουάριο του 2023, τις προσωποπαγείς νοοτροπίες και τους νοσταλγούς των πρακτικών του παρελθόντος οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Αναδεικνύοντας την ίδια ώρα αυτόν που πραγματικά έχει όλα τα εχέγγυα και το έρεισμα να οδηγήσει τη χώρα στη νέα εποχή.
