Το χαμένο αίμα

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -
Ο συγγραφέας Κώστας Τσιρόπουλος.

                                                                                                  Μάρτιος του 1961

 

Πίσω από τη φεγγοβολή του 21 βρίσκεται ένας ολόκληρος κόσμος –ελληνικός κόσμος- λησμονημένος. Πρόκειται για τους επαναστατικούς συγγραφείς μας, εκείνους που εγαλβάνησαν τη φυσιογνωμία του Νεοελληνισμού και προετοίμασαν το έδαφος για την έλευση της ελευθερίας. Ήρωες της εποχής του Ελληνικού Διαφωτισμού υπηρέτησαν με εμμονή το Γένος πιστεύοντας πως για να ελευθερωθεί πρέπει απαραίτητα να φωτισθεί. Πρόσωπα τίμια, που έκαμαν την άγρια πέτρα πνεύμα, στέκονται χαμένα μέσα στο δάσος της ιστορίας, σκεπασμένα με στάχτη. Σ’ αυτούς θα κάνουμε μια επίσκεψη σήμερα, έχοντας την πεποίθηση πως οι νέοι Έλληνες θα θελήσουν να μελετήσουν και να οικειωθούν τη λησμονημένην αυτήν κληρονομιά.

Σ’ όποιαν απ’ τις μορφές αυτές κι αν θελήσει να σταθεί κανείς, είτε στον Κύριλλο Λούκαρη, είτε στον Ηλία Μηνιάτη, είτε στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, στο Ρήγα, στον Δημήτριο Καταρτζή ή στον Κοραή, αντιλαμβάνεται αμέσως πως ένας μεγάλος καημός, ένα τίμιο πάθος τις εμπνέει, τις ψυχώνει: το Γένος! Ποτέ ίσως άλλοτε οι Έλληνες πνευματικοί άνθρωποι μιας εποχής δεν πόνεσαν και δεν επάλεψαν με τόση σαφήνεια και ένταση για το Γένος, όσο εκείνοι οι άντρες. Ποτέ ίσως η έξαρση για τα «κοινά» δεν έφτασε και δε στάθηκε -το σπουδαιότερο- σε τέτοια κορύφωση, κορύφωση που αναμφισβήτητα εβοήθησαν και οι ιστορικές περιστάσεις.

Και όταν εκείνοι μιλούν για το Γένος, προϋποθέτουν και άλλα δύο θεμελιακά στοιχεία που δίχως τους το Γένος μένει ακέφαλο, άψυχο: Πρόκειται για την Ορθοδοξία και για την Ελευθερία. Το πάθος της Ελευθερίας παίρνει αίμα και δύναμη από την Εκκλησία, που αποτελεί την αιώνια έκφραση της απελευθέρωσης του ανθρώπου από τη φθορά, το θάνατο, τη δουλεία του κακού. Ποιο, όμως, θα είναι το περιεχόμενο αυτής της Επανάστασης που προετοιμάζεται και της Ελευθερίας που θα γεννηθεί αν το Γένος δεν αποκτήσει βαθιά και γυμνασμένη συνείδηση της κληρονομίας του, του χρέους του απέναντι στην Ιστορία, του χαρακτήρα του τέλος; Αυτή η έννοια αυλακώνει τα σεβάσμια μέτωπά τους.

Για να παρουσιάσει το Γένος την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του πρέπει να συντονιστεί, να αποκτήσει ομοιογένεια, την ίδια περίπου πνευματική θερμοκρασία. Τις γέφυρες επικοινωνίας μεταξύ των Ελλήνων είχε καταστρέψει η δουλεία. Έτσι, προβάλλει με μοναδική έμφαση ένα άλλο αγαθό που απειλείται αδιάκοπα και που αν εξαφανισθεί θα σπάσουν τα νεύρα του Έθνους: η Γλώσσα. Και μάλιστα η δημώδης Γλώσσα. Λίγοι συναισθάνονται πόσο κάλλος και τι χυμούς ποιότητος κρύβει αυτή η «μιλητή» Γλώσσα που αντλεί κατευθείαν από τον κρυφό πλούτο της λαϊκής ψυχής. Η ανάγκη όμως να κρατηθεί το Γένος σε εγρήγορση, τους στρέφει προς αυτή. Μ’ αυτήν θα επιτευχθεί «η αγωγή του Έθνους», λέει ο Καταρτζής. «Να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μαθαίνουν ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι στην ελληνική και το Γένος μας είναι ελληνικόν», συνιστά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.

Μελετώντας κανείς τα κείμενα που μας άφησαν οι Έλληνες εκείνοι, θαμπώνεται από το πνευματικό περιεχόμενο και από την βαθύτατα ηθική αφετηρία της Ελληνικής Επανάστασης. Η ελευθερία είναι ένα αναφαίρετο δώρο του Θεού. Το Γένος σε κάθε του σκίρτημα συνάπτεται με τον ουρανό.

Απ’ εκεί ξεκινά και η βαθιά έγνοια των ανθρώπων του Διαφωτισμού: η Παιδεία. Το υλικό και τις κατευθύνσεις για αυτήν προσπαθούν να δώσουν με πρωτότυπα έργα και διασκευές οι μεταφράσεις, διακηρύττοντας σε κάθε ευκαιρία πως «καλύτερα να είσαι ευσεβής και αμόρφωτος, παρά μορφωμένος και δυσεβής». Σαφέστατα γνωρίζουν πως η προκοπή του Έθνους θα είναι προβληματική, αν διαβρωθούν τα θεμέλιά του: η Οθροδοξία, καταρχήν, η Γλώσσα, η Ιστορική Μνήμη, η Παιδεία.

Μετά το 21, μεγάλες αστοχίες έκαναν το Γένος να ξεστρατίσει από τους χαραγμένους, από εκείνους τους Έλληνες, δρόμους. Και να λησμονήσει την πνευματική κληρονομία που του άφησαν, ενώ σκύβοντας σ’ αυτή θα μπορούσε, σαν σε καθρέφτη, να αποκτήσει σαφή συνείδηση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας του. Τα έργα τους έμειναν λησμονημένα και ανέκδοτα, αίμα χαμένο, γερό και καθάριο αλλά περιφρονημένο από τους Νεοέλληνες. Ήταν η εποχή ενός κακού ευρωπαϊκού πυρετού.

Σήμερα, χάρη σε ορισμένους, οπλισμένους με ευλογημένο πείσμα, μελετητές αρχίζουμε να ξανακούμε από τα βάθη της λησμοσύνης τα ονόματα εκείνα, τη φωνή του χαμένου από τον οργανισμό του Γένους αίματος. Η φωνή αυτή έχει ένα προσόν μοναδικό, ιδιαιτέρως επίκαιρο: είναι μια φωνή πρακτική, με συνείδηση των προβλημάτων του Νεοελληνισμού, με κρίση τετράγωνη, μια ματιά καθαρή και άτρεμη. Μέσα σ’ αυτή τη θολή και ταραγμένη εποχή, θα είναι κέρδος και μέγας άθλος να την ενωτισθούμε όλοι οι Έλληνες.

 

                                                                                                                  Του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου

_________________________________________________________________________

Το δοκίμιο ‘’Γράφειν’’ του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου, που

‘’έπεσε’’στο θέμα της έκθεσης των Πανελληνίων Εξετάσεων 2020;

 

«Γράφειν»

Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει. Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και την Ιστορία.

Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του.

Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» – εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους. Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι.

Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.

Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.

Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος -αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος- θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν -συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό- αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του ‘’γράφειν’’.

_____________________________________________________

Ποιος ήταν ο συγγραφέας, μεταφραστής και εκδότης Κώστας Ε. Τσιρόπουλος;

Ο Κώστας Τσιρόπουλος γεννήθηκε στη Λάρισα την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 1930, όπου και μεγάλωσε. Πατέρας του ήταν ο Ευάγγελος Τσιρόπουλος, συντάκτης και διευθυντής της εφημερίδος «Ελευθερία» της Λάρισας, τον οποίο όμως έχασε από την ηλικία των επτά ετών, και μητέρα του ήταν η Ελένη Τσιροπούλου (γένος Τηλιού).

Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ιστορία της Τέχνης στο Παρίσι (Σορβόννη) και στη Βαρκελώνη. Ήταν ιδρυτής και διευθυντής της ετήσιας έκδοσης χριστιανικού στοχασμού και τέχνης «Χριστιανικό Συμπόσιο» (1966-1971) και εκδότης και διευθυντής του περιοδικού Ελευθερίας και Γλώσσας «Ευθύνη» (πρώτη περίοδος: 1961-1966 και επανέκδοση: 1972-2009).

Συνεργάστηκε επί χρόνια με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, καθώς και με διάφορα περιοδικά. Έγραφε την επιφυλλίδα της Κυριακής στην εφημερίδα «Καθημερινή» (1962-1967). Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της Στέγης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων (1974-1976), Γενικός Γραμματέας του Εθνικού Θεάτρου (1975-1980), Πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Κινηματογράφου, τακτικό μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής.

Ταξίδεψε σε χώρες της Ευρώπης, της Αφρικής, στις ΗΠΑ, στη Μέση Ανατολή και στην Ινδία. Μιλούσε γαλλικά και ισπανικά. Βιβλία και κείμενά του έχουν μεταφραστεί στις κυριότερες ευρωπαϊκές γλώσσες. Επίσης, βιβλία και έργα του έχουν χρησιμοποιηθεί ως βοηθητικά στα Γυμνάσια της Κύπρου, καθώς και στα Λύκεια της Ελλάδος.

Έζησε στην Αθήνα, στην περιοχή της πλατείας Μαβίλη, στον αρχαίο δήμο Αλωπεκής (στον οποίο έζησε και ο Σωκράτης), όπως ο ίδιος συνήθιζε ν’ αναφέρει. Απεβίωσε στον Χολαργό, μετά από δοκιμασία επί ενάμισι έτος περίπου, την 23 Φεβρουαρίου 2017 και κηδεύτηκε την 28 Φεβρουαρίου 2017 στο νεκροταφείο Παπάγου.

Το ποιητικό, πεζογραφικό και δοκιμιακό του έργο εκτείνεται σε δεκάδες τόμους. Επίσης έχει μεταφράσει από τα ισπανικά, τα καταλανικά και τα γαλλικά βιβλία και κείμενα των Ορτέγα υ Γκασσέτ, Αντόνιο Ματσάδο, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, Καμίλο Χοσέ Θέλα, Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, Σαλβαδόρ Εσπρίου, Χοσέ Μπεργαμίν, Ντρυόν, Ζενεβουά, Αρανγκούρεν κ.ά.

Έχει επιμεληθεί τη σειρά των Τετραδίων της «Ευθύνης» (40 τόμοι), την έκδοση του δοκιμιακού έργου των Άγγελου Τερζάκη, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Αιμ. Χουρμούζιου κ.ά., καθώς και πλήθος άλλων εκδόσεων από τις “Εκδόσεις των Φίλων” και του περιοδικού «Ευθύνη».

Έχει συμμετάσχει με κείμενά του και σε συλλογικά έργα.

 

                                                                        Επιμέλεια: Π. Γιαννακόπουλος/Θεσσαλονίκη, 15/3/2021                                                                                                                   

spot_img

1 ΣΧΟΛΙΟ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα