του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.
Καμία χώρα δεν έπαιξε τόσο αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τρέχουσας παγκόσμιας τάξης όπως οι ΗΠΑ. Η Αμερική, που πιστεύει ότι η πορεία της θα διαμορφώσει το πεπρωμένο της ανθρωπότητας, έχει αποφασίσει να παίξει έναν παράδοξο ρόλο στην ιστορία. Επηρεάζει αποφασιστικά τα γεγονότα μέσω του «Πρόδηλου πεπρωμένου». Η εξωτερική της πολιτική επιδιώκει να διαδώσει αξίες που πιστεύει ότι όλοι οι άλλοι θέλουν να υιοθετήσουν. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι πρόεδροι των ΗΠΑ προσπάθησαν να διατηρήσουν την παγκόσμια ηγεμονία. Ο Τραμπ, από την άλλη πλευρά, οδηγεί τις ΗΠΑ από έναν μονοπολικό κόσμο σε μια εποχή «χάους» ασκώντας ανεμπόδιστο ιμπεριαλισμό υπό το σύνθημα «να κάνει τη χώρα του μεγάλη ξανά».
Ο ιμπεριαλισμός, της Κίνας και της Ρωσίας, βασίζεται στην επέκταση και την κατοχή άλλων χωρών, αγνοώντας τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Η προσάρτηση εδαφών από την Κίνα και οι ιμπεριαλιστικές πολιτικές της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένης της κατοχής της Ουκρανίας, καταδεικνύουν την επιστροφή σε μια εποχή χάους όπου ο ιμπεριαλισμός υπερισχύει του διεθνούς δικαίου. Η επιρροή του Τραμπ σε αυτό το πλαίσιο, υπονοώντας την παράδοση της Ουκρανίας στη Ρωσία, θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο καμπής στην παγκόσμια τάξη πραγμάτων.
Ανάλυση
Εκτιμάται ότι δεν είναι μόνο μια στρατηγική στροφή του Τραμπ προς τη Ρωσία, αλλά πίσω από μια τέτοια αλλαγή θα μπορούσαν να πηγάζουν διάφοροι παράγοντες όπως παρακάτω:
- Γεωπολιτική Μόχλευση: Η Ρωσία, παρά τους οικονομικούς της περιορισμούς, παραμένει βασικός παίκτης λόγω της γεωγραφικής της θέσης, των στρατιωτικών της δυνατοτήτων και των φυσικών πόρων. Η ευθυγράμμιση με τη Ρωσία θα μπορούσε να είναι μια προσπάθεια αντιστάθμισης της Κίνας ή αποδυνάμωσης της στρατηγικής συνοχής της Ευρώπης.
- Εξουσιαστική Ευθυγράμμιση: Ο Τραμπ έχει δείξει μια συγγένεια με τους ισχυρούς ηγέτες, συχνά θαυμάζοντας τις συγκεντρωτικές δομές εξουσίας τους. Το στυλ διακυβέρνησης του Πούτιν μπορεί να είναι πιο ελκυστικό για τον Τραμπ από τα δημοκρατικά πλαίσια της Ευρώπης.
- Διαταραχή της Συμμαχίας: Ο Τραμπ ήταν από καιρό σκεπτικιστής για τις συνεργασίες του ΝΑΤΟ και των διατλαντικών, θεωρώντας τις ως επαχθείς και όχι επωφελείς. Η ενίσχυση των δεσμών με τη Ρωσία μπορεί να εξυπηρετήσει τον στόχο του να μειώσει τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ στην Ευρώπη.
- Προσωπικά και πολιτικά συμφέροντα: Η ιστορία του Τραμπ με τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών συμφερόντων και των υποτιθέμενων πολιτικών διασυνδέσεων, θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο. Υπάρχει επίσης η πιθανότητα να βλέπει τη στρατηγική ευθυγράμμιση με τη Ρωσία ως έναν τρόπο αποδυνάμωσης θεσμών που θεωρεί αντίπαλους, όπως η ΕΕ ή η κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ.
- Η αποσταθεροποίηση ως στρατηγική: Η Ρωσία διαπρέπει στο να σπέρνει διχόνοια στα δημοκρατικά έθνη. Εάν ο Τραμπ επωφεληθεί από την πολιτική αστάθεια -τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό- η φιλία με τη Ρωσία μπορεί να είναι περισσότερο για τη διατήρηση ενός κλίματος χάους που εξυπηρετεί τις προσωπικές του πολιτικές φιλοδοξίες.
Τέλος είναι σημαντικό να προσθέσουμε σε όλα τα παραπάνω, καταστάσεις όπως το Brexit και η άνοδος των εθνικιστών στη Γερμανία που ευθυγραμμίζονται με ευρύτερες ανησυχίες για τη ρωσική παρέμβαση. Η στάση του Τραμπ θα μπορούσε να είναι η συνέχεια αυτής της ευρύτερης τάσης αποδυνάμωσης των ευρωπαϊκών ελίτ και της καθεστηκυίας τάξης που κυριαρχούν ακόμη στην Ευρώπη για την αναμόρφωση των παγκόσμιων πολιτικών συσχετισμών υπέρ των δυνάμεων του φιλελεύθερου εθνικισμού.
Συμπεράσματα
Από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η σύγκρουση έχει αναδιαμορφώσει την παγκόσμια πολιτική, τις στρατιωτικές στρατηγικές και τις διεθνείς συμμαχίες. Η Δύση προσπάθησε να αποδυναμώσει και να διχάσει τις ρωσικές Ένοπλες Δυνάμεις, ενώ στοχεύει επίσης να αμφισβητήσει το καθεστώς του Βλαντιμίρ Πούτιν. Εάν ο Πούτιν καταφέρει να βγει από αυτή την κρίση, το 2025 θα μπορούσε να γίνει μια κομβική χρονιά στην παγκόσμια ιστορία.
Οι ρωσικές δυνάμεις έχουν υποστεί σημαντικές απώλειες τόσο σε προσωπικό όσο και σε εξοπλισμό λόγω της ανθεκτικότητας της Ουκρανίας και της δυτικής στρατιωτικής υποστήριξης. Η αποτελεσματικότητα των σύγχρονων όπλων, σε συνδυασμό με τη στρατηγική άμυνα της Ουκρανίας, έχει προκαλέσει σημαντική ζημιά στα ρωσικά στρατεύματα. Παρά τις προσπάθειες της Ρωσίας να διατηρήσει τις επιθετικές της ικανότητες, η παρατεταμένη μάχη έχει αποδυναμώσει τη συνολική στρατιωτική της δύναμη και την παγκόσμια θέση της.
Ο πόλεμος οδήγησε σε αυξημένες κυρώσεις, διπλωματική απομόνωση και εσωτερική δυσαρέσκεια στη Ρωσία. Τα δυτικά έθνη έχουν εκμεταλλευτεί τους οικονομικούς περιορισμούς για να ακρωτηριάσουν τις οικονομικές δυνατότητες της Ρωσίας, ενισχύοντας παράλληλα την υποστήριξή τους στην Ουκρανία. Η σύγκρουση έχει προσφέρει στην εσωτερική πολιτική σταθερότητα της Ρωσίας, με αυξανόμενη αντίσταση από τον πληθυσμό. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι πολιτικές προσωπικότητες έχουν υιοθετήσει διαφορετικές στάσεις για τον πόλεμο, επηρεάζοντας τόσο τις εσωτερικές όσο και τις διεθνείς πολιτικές. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πρότεινε να τερματιστεί ο πόλεμος μέχρι το Πάσχα και μάλιστα να γιορταστεί στο Κρεμλίνο. Τέτοιες δηλώσεις έχουν εγείρει ανησυχίες για την ευθυγράμμισή του με τα ρωσικά συμφέροντα, καθώς η προσέγγισή του θα μπορούσε ενδεχομένως να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ, να αποδυναμώσει τη συνοχή της ΕΕ και να μειώσει την αμερικανική παγκόσμια επιρροή.
Ο πόλεμος έχει επιταχύνει τις αλλαγές στη δυναμική της παγκόσμιας ισχύος. Ενώ τα δυτικά έθνη ενισχύουν τις συμμαχίες τους, η Κίνα έχει τοποθετηθεί ως βασικός παράγοντας στην παγκόσμια διπλωματία, αξιοποιώντας τη σύγκρουση για να επεκτείνει την επιρροή της. Η αποδυνάμωση των δυτικών θεσμών θα μπορούσε να διευκολύνει τη μεγαλύτερη κυριαρχία της Κίνας και της Ρωσίας, αλλάζοντας την ισορροπία της παγκόσμιας ισχύος. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, το αποτέλεσμα θα διαμορφώσει το γεωπολιτικό τοπίο για τα επόμενα χρόνια. Το αν η Ρωσία θα εμφανιστεί περαιτέρω αποδυναμωμένη ή θα διατηρήσει την επιρροή θα καθορίσει το μέλλον της παγκόσμιας ασφάλειας, των συμμαχιών και των δημοκρατικών αξιών.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security (INIS), του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).
