του Μιχαήλ Κωσταράκου*
Δεν θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο με την χθεσινή άποψη του Αλέξη Παπαχελά (https://www.kathimerini.gr/opinion/561858937/to-aenao-pare-dose-tis-diplomatias/) για το αέναο αλλά και αιώνιο ( από την αρχή του Ιστορίας) πάρε- δώσε της διπλωματίας, αλλά και για την ανάγκη ( και το έχω τονίσει και εκφράσει σε παρεμβάσεις μου προς κάθε κατεύθυνση, πολλές φορές στο παρελθόν) ότι δεν μπορείς να κάνεις διπλωματία και εξωτερική πολιτική ( γιατί περί αυτού πρόκειται) με το βλέμμα στραμμένο προς τα μέσα και επιδιώκοντας την επιβράβευση του εσωτερικού πολιτικού ακροατηρίου. Και όλη αυτή η παραφιλολογία του ποιος είναι «δεδομένος, προβλέψιμος,» και ποιος θα «τους τα πει επιτέλους!» είναι απολύτως αποπροσανατολιστική, κιβδηλη και άχρηστη.
Είναι ακριβώς αντανακλάσεις της δικής μας ανάγκης να υπερασπίσουμε τα συμφέροντά μας συνδυασμένη με μια πολιτική δυσπιστία ότι οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι, δεν θα το κάνουν αρκετά καλά, ιδίως εφόσον δεν προέρχονται από τον δικό μας πολιτικό χώρο.
Δεν κάνεις όμως εξωτερική πολιτική περιμένοντας να ακούσεις χειροκροτήματα και μπράβο από το εσωτερικό. Είναι άχρηστα.
Δυστυχώς αυτές οι αντανακλάσεις εσωστρέφειας και ντόπιας πολιτικής ψηφοθηρίας όταν μορφοποιούνται σε δυναμικές ( πολλές φορές ακόμα και προσβλητικές) πολιτικές διαφωνίες στο διεθνές παιγνίδι εξωτερικής πολιτικής είναι εξαιρετικά επιζήμιες για την θέση της χώρας, και δεν φέρνουν κανένα κέρδος. Μόνο ζημιά κάνουν, γιατί είναι ξεκάθαρα σημάδια έλλειψης ενός κυρίαρχου παράγοντα που θα χρησιμοποιηθεί κυρίαρχα για να αξιολογηθούν οι απόψεις που θα διατυπώσουμε: της εθνικής ομοψυχίας!!!
Όλες οι πολιτικές απόψεις που έχουν διατυπωθεί τις τελευταίες ήμερες στην ελληνική πολιτική σκηνή και στα ελληνικά ΜΜΕ έχουν καταγραφεί, αποδελτιωθεί ( όχι από τη αντίστοιχη πρεσβεία μόνο ή απλώς) αλλά κυρίως στις ΗΠΑ από τους υπεύθυνους χειριστές του γραφείου που έχει σαν αντικείμενο την Ελλάδα με παράλληλη ( συχνά απόλυτα ακριβή) εκτίμηση του ειδικού πολιτικού βάρους για την ελληνική πραγματικότητα του προσώπου που έκανε τις δηλώσεις, και θα αποτελούν τα περιεχόμενα του φακέλου των συνομιλιών που ο συνομιλητής μας ( όλοι οι συνομιλητές τέτοιου διαμετρήματος το κάνουν) θα έχει μπροστά του μαζί με τις προτεινόμενες απαντήσεις σε κάθε πιθανή άποψη ή θέαση που θα εκφράσουμε επιτόπου ή έχουμε ήδη συζητήσει, ( με ξεκάθαρες η συγκαλυμμένες, άμεσες ή έμμεσες, απαντήσεις- θέσεις, που μας αρέσουν ή όχι) και οι οποίες εξυπηρετούν και υποστηρίζουν την πολιτική της χώρας του.
Καιρός είναι να ενηλικιωθούμε στα διεθνή θέματα επιτέλους, αν θελουμε κάποτε να είμαστε αξιόπιστοι και φερέγγυοι παίκτες στη διεθνή σκηνή. Ο κόσμος του 21ου αιώνα δεν είναι Ελληνοκεντρικός. Τη διεθνή πολιτική σκηνή και ιδίως τους συνομιλητές μεγάλου διαμετρήματος απασχολούν και άλλες δεκάδες διεθνή θέματα που μπορεί να έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα για το συνομιλητή μας, και να μη τον αφήνουν ίσως να κοιμάται το βράδυ.
Δεν έχει σημασία αν θα αγριέψουμε, θα φωνάξουμε ή θα ορμήξουμε πάνω στους συνομιλητές μας. Δεν πρόκειται να ιδρώσει ή να μας φοβηθεί κανένας. Εξ άλλου θα το έχουν προβλέψει. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι η επιβεβαίωση από μέρους μας, κάποιων θέσεων γνωστών ήδη σ αυτούς, που έχουν όμως κεφαλαιώδη σημασία για τη χώρα και υψηλή βαρύτητα και προτεραιότητα επιτεύξεως και για τις οποίες φαίνεται ότι θα αγωνιστούμε ανυποχώρητα μέχρις εσχάτων ( όρια και κόκκινες γραμμές συμπεριλαμβανομένων).
Αυτό θα συνιστά και το δικό μας πολιτικό αφήγημα εξωτερικής πολιτικής που παράλληλα είναι και ο δικός μας ελιγμός και ο κύριος τρόπος ενέργειας με τον οποίο θα προστατεύεται και με το οποίο θα προσπαθήσουμε να υλοποιήσουμε την εξωτερική πολιτική της χώρας μας. Το κυριότερο όμως από όλα είναι να μπορέσεις με άμεσο και απόλυτα αξιόπιστο και ( όσο και αν φαίνεται περίεργο) ανθρώπινο και ανεπιτήδευτο τρόπο, κοιτώντας το συνομιλητή σου στα μάτια να αποκαταστήσεις πραγματική αξιόπιστη και ξεκάθαρη γέφυρα επικοινωνίας από την οποία θα περάσουν οι επεξεργασμένες απόψεις και θέσεις σου και ο ελιγμός σου ( ο τρόπος δηλαδή που θα τις πραγματοποιήσεις). Εκεί θα κριθούν όλα.
Γιατί έτσι ο συνομιλητής μας θα καταλάβει αν τα όσα συζητάμε ή εξηγούμε τα εννοούμε πράγματι και αν συμφωνούν, συνάδουν, ταυτίζονται ή το κυριώτερο εξυπηρετούν και τον δικό του πολιτικό ελιγμό για την ισχύουσα κατάσταση ή γενικότερα στη περιοχή ή για την εξελισσόμενη κατάσταση όπως αναμένεται κατά την εκτίμηση του να εξελιχθεί στο προβλέψιμο μέλλον. Εκεί θα αξιολογηθεί και η γενικότερη χρηστικότητα ( ή χρησιμότητα αν θέλετε ) ( ο συνήθης αγγλικός όρος είναι usability) των θέσεων μας για την εξυπηρέτηση των δικών του επιδιώξεων τα οποία πρέπει να έχουμε εκτιμήσει και να έχουμε φροντίσει να μην είναι αντίθετες με τα όσα εμείς ήδη θέσαμε. Κι αν είναι αντίθετα ή απαράδεκτα για μας; ( είναι κι αυτό ένα ενδεχόμενο που πρέπει να το έχουμε σκεφθεί και αντιμετωπίσει).
Θα πρέπει το ενδεχόμενο αυτό να έχει αποκλειστεί ήδη μέσα από την κατάλληλη προεργασία σε όλα τα επίπεδα, των ειδικών, διπλωματών, απεσταλμένων και άλλων μορφών επαφών και γεφυρών που ήδη έχουμε αποκαταστήσει αλλά και μέσα από την ιστορία των χωρών και των σχέσεων, που έχουμε ήδη διαγράψει στο παρελθόν, διότι κανένας δεν γνώρισε την Ελλάδα χθες). Και εκεί πάνω στη γέφυρα αξιοπιστίας και αλληλοκατανόησης που μόλις αποκαταστήσαμε πρέπει να ξεκαθαριστούν όλα. Εκεί μπορούν να παιχτούν και να ξεκαθαρίσουν όλα. Τι μπορεί να γίνει για το αμοιβαίο όφελος, πως οι δυο ελιγμοί θα συμβαδίσουν χωρίς συγκρούσεις, προστριβές και αντιθέσεις, και πως το μικρό κύμα θα καβαλήσει το μεγάλο κύμα για να πορευθούν μαζί προς την κοινή αμοιβαία και μοιρασμένη πλέον επιτυχία των διαπιστωμένων κοινών στόχων που θα αφήσει και τους δυο συνομιλητές ευχαριστημένους με τίμιες, ξεκάθαρες και αμοιβαία επωφελείς λύσεις.
Όλα αυτά κινούνται πάντα μέσα στο πλαίσιο του κλασικού ορισμού του Μπισμαρκ ότι «η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού», και η πραγματική ικανότητα και τέχνη του κάθε συνομιλητή είναι να φέρνει τα γενικά παραδεκτά όρια του εφικτού για το υπό συζήτηση θέμα, όσο το δυνατόν κοντύτερα στις απόψεις που εκφράζει.
Καλή επιτυχία σε όλους τους εμπλεκόμενους σε συνομιλίες για τα εθνικά θέματα. Προσωπικά, παραμένω απολύτως βέβαιος ότι θα κάνουν το καλύτερο για τη χώρα όσο παραμένουν εστιασμένοι και δεν στρέφουν το βλέμμα τους προς τα πίσω, όταν ασκούν εξωτερική πολιτική, περιμένοντας να ακούσουν ανώφελες επευφημίες και άχρηστα χειροκροτήματα.
*Επίτιμος Αρχηγός ΓΕΕΘΑ, π. Πρόεδρος Στρατιωτικής Επιτροπής Ε.Ε.
