ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΙ ΠΟΣΟ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Του Παντελή Σαββίδη

Η σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ που η τελευταία εκδήλωσή της ξεκίνησε πριν μια εβδομάδα δεν θα είναι, φυσικά, η τελευταία. Το Παλαιστινιακό είναι από τα άλυτα ζητήματα διότι καμιά από τις δύο πλευρές δεν έχει αποδεχθεί την πραγματικότητα που διαμορφώθηκε από το 1948 και εδώ. Καλώς, κακώς, είναι ένα άλλο ζήτημα αλλά λύση στο πρόβλημα δεν διαφαίνεται.

Εκείνο που εξέπληξε στην τελευταία εκδήλωση της κρίσης ήταν η σφοδρότητά της και οι βαρβαρότητες που είδαν το φως της δημοσιότητας από πλευράς Χαμάς. Εντελώς αδικαιολόγητες σε βαθμό που να επηρεάζουν και την στάση της διεθνούς κοινής γνώμης στην ουσία του παλαιστινιακού.

Πιθανώς, τέτοιας μορφής να ήταν οι βιαιότητες και τις προηγούμενες φορές αλλά, τώρα, υπάρχει η αμεσότητα των κοινωνικών δικτύων. Και όπως είπε ο Έλον Μάσκ όταν απειλήθηκε από την Ε.Ε. με κυρώσεις διότι τα κοινωνικά του δίκτυα επιτρέπουν την ανάρτηση σκληρών εικόνων, «η πολιτική μας είναι πως όλα πρέπει να φαίνονται».

Είναι καλύτερα να ζούμε στον πραγματικό κόσμο παρά στον κόσμο που πλάθουμε με την φαντασία μας. Και ο πραγματικός κόσμος είναι αυτός που είδαμε τις προηγούμενες ημέρες.

Στον ισχυρισμό της παλαιστινιακής πλευράς πως και το Ισραήλ με τον ίδιο τρόπο δρα εδώ και χρόνια  η απάντηση είναι πως η διεθνής κοινή γνώμη αντέδρασε και αντιδρά αρνητικά κατά του Ισραήλ για τον ίδιο λόγο. Και θεωρούσε αυτό, κυρίως, υπεύθυνο για το αδιέξοδο του παλαιστινιακού. Τώρα, ήταν η Χαμάς που ήρξατο χειρών αδίκων. Και την συμπεριφορά της αυτή, να βιάζει και να αποκεφαλίζει μικρά κοριτσάκια δεν την δικαιολογεί καμιά οργή από το παρελθόν. Ούτε γίνεται αποδεκτή από τους ρομαντικούς επαναστάτες πως τα απελευθερωτικά κινήματα έχουν στις δράσεις τους τέτοιες πρακτικές. Κανένα επαναστατικό κίνημα δεν μπορεί να οικοδομήσει μια νέα, καλύτερη κοινωνία όταν είναι βουτηγμένο στο αίμα. Ιδίως όταν βασίζεται, όπως η Χαμάς, και στον Ισλαμικό Νόμο.

Αυτή είναι η μία, η πρώτη, η ανθρωπιστική διάσταση του δράματος που περνούν εδώ και πολλά χρόνια (από το 1947) Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι. Υπάρχουν και άλλες, πολλές.

Ο ένοπλος βραχίονας της Χαμάς, οι ταξιαρχίες al-Qassam εισέβαλαν πριν μια εβδομάδα στο ισραηλινό έδαφος από την Γάζα, ρίχνοντας με μια πεπαλαιωμένη μπουλντόζα ένα πανάκριβο τείχος, το πλέον, ασφαλές, υποτίθεται, σε όλον τον κόσμο και συνέλαβαν ομήρους πολίτες και στρατιώτες πάνω στους οποίους βανδάλισαν. Ποιος ήταν ο στρατιωτικός και ο πολιτικός στόχος της οργάνωσης;

Στρατιωτικός στόχος δεν υπήρχε. Ο στόχος ήταν πολιτικός. Να σταματήσει η πρόοδος των αποκαλούμενων Συμφωνιών του Αβραάμ, όπως ονομάστηκαν οι συμφωνίες που συνήψε το Ισραήλ με Αραβικές χώρες και βρισκόταν σε διαδικασία σύγκλισης και με την Σαουδική Αραβία, την χώρα που θεωρείται ηγήτορας του σουνιτικού Ισλάμ, αφού στο έδαφός της βρίσκονται οι ιερές σουνιτικές μουσουλμανικές πόλεις.

Δεν είναι σίγουρο αν θα πρέπει να μιλάμε σε παρελθόντα χρόνο για την σύγκλιση αυτή, αν, δηλαδή, η προσπάθεια έλαβε τέλος ή θα συνεχιστεί, αλλά επρόκειτο για μια διαδικασία, με τη μεσολάβηση των Αμερικανών, που αν και όταν ολοκληρωθεί θα αλλάξει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή. Αυτή η αλλαγή ενοχλεί αρκετούς. Από την Τουρκία που δεν μπορεί να επιβεβαιώσει την ηγεμονία της, όπως θέλει, και μερικές φορές μένει εκτός παιχνιδιού, ως το Κατάρ και την Χαμάς.

Που βλάπτεται η Χαμάς; Στο ότι το παλαιστινιακό υποχωρεί στα ενδιαφέροντα των Αραβικών χωρών, άρα και η επιδιωκόμενη λύση. Αλλά η λύση που θέλει η Χαμάς, σε αντίθεση με την Παλαιστινιακή Αρχή του Μαχμούτ Αμπάς με έδρα τη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης, είναι η καταστροφή του Ισραήλ. Η εκδίωξη, δηλαδή, του Ισραήλ από την περιοχή, κάτι που βρίσκει σύμφωνο, μόνο, το Ιράν. Ακόμη και η Τουρκία που εκδηλώθηκε υπέρ της Χαμάς, θέλει λύση δύο κρατών, με τις ιδιαιτερότητες της εδαφικής συνέχειας και με πρωτεύουσα την Ιερουσαλήμ. .

Την λύση, λοιπόν, που επιδιώκει η Χαμάς δεν την θέλει καμιά Αραβική χώρα κι όλες μαζί βρίσκονται αιχμάλωτες μιας ακραίας θέσης της ισλαμιστικής οργάνωσης που κυριάρχησε και ελέγχει την Γάζα από το 2008, οπότε και πραγματοποίησε τις τελευταίες εκλογές.

Τον πολιτικό αυτό στόχο η Χαμάς, εν μέρει, τον πέτυχε αφού υπάρχει ένας σκεπτικισμός στις αραβικές πρωτεύουσες για την επόμενη ημέρα.

Αλλά, τώρα, ήρθε η ώρα του Ισραήλ.

Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η χώρα του βρίσκεται σε πόλεμο και θα τον κερδίσει. Και όλες οι προετοιμασίες που έκανε, με αποκορύφωμα την συγκρότηση κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας που θα διεξάγει τον πόλεμο κατατείνουν σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο.

Ποιος είναι ο στόχος του Ισραήλ;

Βεβαίως, ο πρώτος είναι η εκδίκηση, κυρίως, για να στείλει το μήνυμα πως είναι ισχυρό και όποιος το απειλεί, θα υποστεί τις συνέπειες. Το έχει ανάγκη διότι διαφορετικά δεν θα μπορέσει να επιβιώσει στην περιοχή. Δεν θα σταματήσει, όμως, εκεί. Δεν αρκείται στην εκδίκηση το Ισραήλ. Η ηγετική πολιτική τάξη του πιστεύει πως είναι η ώρα να χτυπήσει αποφασιστικά την Χαμάς ώστε να την εκδιώξει από την Γάζα και να επαναποκτήσει τον έλεγχο της περιοχής. Το 2005, μετά την δεύτερη Ιντιφάντα, το Ισραήλ αποσύρεται από τη Γάζα αλλά διατηρεί τον έλεγχό της. Την εγκαταλείπει, εντελώς, όμως, το 2008 μετά τις εκλογές που κέρδισε η Χαμάς. Και από τότε έχουμε συνεχή επεισόδια, τα οποία δεν θα έχουν τέλος όσο η Χαμάς δεν αλλάζει θέση στο θέμα του ενδεχομένου συνύπαρξης με το Ισραήλ. Η Γάζα ζει απομονωμένη από τον κόσμο υπό την κυριαρχία της Χαμάς.

Συμβαίνει, ακόμη και στους καλύτερους και ισχυρότερους από την Ελλάδα συμμάχους των ΗΠΑ να ζητούν την άδεια της υπερδύναμης πριν εμπλακούν σε κάποια πολεμική περιπέτεια. Ο Νετανιάχου ζήτησε την άδεια του Μπάϊντεν η οποία και του δόθηκε αλλά με την επισήμανση να τηρήσει το δίκαιο του πολέμου. Θα το τηρήσει το Ισραήλ; Αμφίβολο. Το συμφέρει, όμως, να το τηρήσει. Πρώτον διότι έτσι δείχνει ισχυρό. Δεύτερον διότι θα διατηρήσει την θετική απήχηση της μεταστροφής της διεθνούς κοινής γνώμης υπέρ του. Και τρίτον θα μπορέσει να συνεχίσει τις συμφωνίες του με τις αραβικές χώρες και, κυρίως, με τη Σαουδική Αραβία κάτι που το έχει απολύτως ανάγκη από γεωπολιτικής απόψεως.

Θα δούμε ποια οδό θα επιλέξει.

Ούτως ή άλλως, πάντως, οι γεωπολιτικές αλλαγές είναι δεδομένες:

Ο πρόεδρος Ερντογάν δεν άντεξε στην αυτοσυγκράτηση και άρχισε να απειλεί το Ισραήλ, ότι θα πάθει χειρότερα. Νωρίτερα απείλησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για την παρουσία τους στην περιοχή με το πλέον σύγχρονο αεροπλανοφόρο τους. Δεν λησμόνησε, μάλιστα, να κάνει αναφορά και στην κατάρριψη ενός τουρκικού drone από αμερικανικό μαχητικό, λίγες ημέρες πριν την κρίση. Το drone το οποίο ήταν εξοπλισμένο υπερίπτατο του συριακού εδάφους κοντά στις περιοχές που έχουν την βάση τους οι Αμερικανοί και βομβάρδιζε κουρδικές υποδομές.

Η συνεργασία των Αμερικανών με τους Κούρδους για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους διαμορφώνει μια de facto κρατική κουρδική οντότητα στη Βόρειο Συρία κάτι που ενοχλεί ιδιαίτερα την Τουρκία.

Οι συνεργασίες με τα αραβικά κράτη στον περίγυρό του, το στρατηγικό βάθος που του παραχωρεί η Ελλάδα και η Κύπρος και μια κουρδική κρατική υπόσταση είναι εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεων για την επιβίωση του Ισραήλ. Αυτή η εξέλιξη είναι αρνητική για την Τουρκία και ευνοϊκή για την Ελλάδα. Όλα δείχνουν πως ο Ερντογάν δεν θα καταφέρει να παίξει τον μεσολαβητικό του ρόλο, κάτι που θα του έδινε πόντους στην γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής αλλά θα υποστεί πλήγμα η θέση του.

Κατ αρχάς, με τις σημερινές εξελίξεις γίνεται σαφές στο Ισραήλ πως πρέπει να βρεθεί εκτός σχεδίων η ιδέα να περάσουν από την Τουρκία αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου και αναβιώνει η πρόταση του EastMed.

Οι Αμερικανοί συνειδητοποιούν άλλη μια φορά πως με την Τουρκία, είτε στη σημερινή, είτε στην κεμαλική της μορφή, δεν μπορεί να υπάρξει συνεννόηση. Αλλά, δυστυχώς, δεν εγκαταλείπουν τον βασανιστή τους καθώς στην Ουάσιγκτον διακατέχονται από το Σύνδρομο της Στοκχόλμης. Να δούμε πόσο το σύνδρομο αυτό θα κοστίσει σε χώρες της περιοχής, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Συνειδητοποιείται ολοένα και περισσότερο η ανάγκη τριμερών η τετραμερών συνεργασιών στην περιοχή στις οποίες συμμετέχει και η Ελλάδα. Βεβαίως, η Τουρκία θα φροντίσει να προβάλλει εμπόδια στην Αθήνα αλλά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες αν θα το πετύχει.

Είναι η ώρα να αξιοποιηθεί η ευκαιρία, ύστερα από συνεννόηση με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, για να οριοθετηθεί ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου.

Ενδεχόμενες αρνητικές εξελίξεις για την Τουρκία στην περιοχή, πιθανώς, να καταστήσουν τρικυμιώδη θάλασσα τα σημερινά ήρεμα νερά αλλά σε μια τέτοια περίπτωση θα φανεί η συμμαχική αξιοπιστία των ΗΠΑ. Αν και δεν έχουμε πολλές αμφιβολίες περί αυτής.

Ο κόσμος αναδομείται. Και αναδομείται αφ εαυτού, όπως έγραψε πριν λίγες ημέρες ο γνωστός γεωπολιτικός αναλυτής Τζόρτζ Φρίντμαν. Στην γενικότερη αυτή ανακατάταξη θα υπάρξουν νικητές και ηττημένοι. Χρειάζεται ιδιαίτερη περίσκεψη και προσεκτικές κινήσεις για να μην βρεθεί η χώρα στην πλευρά των ηττημένων. Αλλά προσοχή και στις ισορροπίες. Ναι στις συμμαχίες και τις συνεργασίες αλλά και διατήρηση των θέσεων αρχών.

Ευθύνες για την κρίση έχει και το Ισραήλ που έχει υπαναχωρήσει και αυτό από την λύση των δύο κρατών.

Η ευρωπαϊκή θέση είναι δύο κράτη στα σύνορα του 1967 με δικαίωμα των Παλαιστινίων να ονομάσουν πρωτεύουσά τους την Ιερουσαλήμ.  Και είναι μια σωστή θέση.