Το σημαντικό που μας μεταφέρει ο Μουράτ Γετκίν, έγκριτος αρθρογράφος της Hürriyet και διευθυντής του γραφείου στην Άγκυρα, που σημαίνει ότι έχει απ’ ευθείας επαφές με υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης και του κράτους, είναι ότι ο Τούρκος ΥΠΕΞ είχε επαφές με κορυφαία στελέχη του επιτελείου του Τραμπ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Ουάσινγκτον, για την ορκωμοσία του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Και οι θέσεις των στελεχών αυτών για τη Μέση Ανατολή είναι ανησυχητικές.
Ας δούμε πώς μεταφέρει το κλίμα ο Μουράτ Γετκίν στη Hürriyet.
Του Μουράτ Γετκίν (Murat Yetkin), εφ. Hürriyet.
Γιατί ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται τον Τραμπ
Παρόλο που στη διάρκεια τις προεκλογικής περιόδου των ΗΠΑ στους κύκλους της κυβέρνησης επικρατούσε η άποψη ότι «όταν έρθει ο Τραμπ θα τελειώσουν τα βάσανά μας», χθες έγινε γνωστό ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δεν εμπιστεύεται και τόσο πολύ τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Ερντογάν χθες, πριν από την αναχώρησή του για το ταξίδι του στην Αφρική, στο γενικό ερώτημα «Πώς θα είναι οι σχέσεις μας με τις ΗΠΑ στην εποχή του Τραμπ;», απάντησε εκφράζοντας τις ανησυχίες του για την Μέση Ανατολή.
Ξεκίνησε με το ερώτημα «ποια θα είναι η στάση του Τραμπ στην Μέση Ανατολή;» και αναρωτήθηκε: «Γιατί βράζει η Μέση Ανατολή;».
Συνεχίζοντας ο Ερντογάν είπε: «Άκουσα κάποια πράγματα για την πολιτική που θα ακολουθήσει, και αυτά ήταν ανησυχητικά».
Δεν είπε με λεπτομέρειες αυτά που άκουσε, αλλά έδωσε μια σημαντική πληροφορία: «Δεν σκεφτόμαστε μια διαιρεμένη Μ. Ανατολή και αυτό δεν θα είναι σωστό», και είπε πως η Τουρκία «δεν μπορεί να συναινέσει σε αυτό», τονίζοντας ότι θέλει να τα συζητήσει όλα με την παραμικρή τους λεπτομέρεια συμπεριλαμβανομένου και αυτού του ζητήματος με τον Ντόναλντ Τραμπ όταν συναντηθούν.
Ο συναγερμός και η ανησυχία της Άγκυρας που εκφράζεται με τη δήλωση «διαιρεμένη Μ. Ανατολή», είναι μήπως οι ΗΠΑ ανάψουν το πράσινο φως στη δημιουργία κουρδικού κράτους κατόπιν διαμελισμού της Συρίας! Από τις χθεσινές δηλώσεις καταλαβαίνουμε ότι ο Ερντογάν δεν εμπιστεύεται τον Τραμπ.
Γιατί δεν τον εμπιστεύεται; Πρωτίστως γιατί ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος. Είναι γνωστός ως ο επιχειρηματίας που παίρνει μεγάλα ρίσκα και από τα μεγάλα ρίσκα περιμένει το μέγιστο κέρδος.
Ο δεύτερος λόγος είναι προφανής. Ο ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου –ο οποίος συνοδεύει τον Ερντογάν στην Αφρική– μόλις επέστρεψε από τις ΗΠΑ. Όχι μόνο εκπροσώπησε την Τουρκία στην τελετή ορκωμοσίας του Τραμπ, αλλά συνομίλησε, παρόλο που αυτό δεν έγινε επίσημα και διεξοδικά, με τον νέο Αμερικανό ΥΠΕΞ Ρεξ Τίλερσον, τον υπουργό Άμυνας Τζέιμς Μάτις και τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Μάικλ Φλιν, και μετέφερε στον Ερντογάν το κλίμα που επικρατεί τον τελευταίο καιρό στην Ουάσινγκτον.
Ίσως έχει αμφιβολίες για τα όσα θα κάνει η κυβέρνηση Τραμπ.
Ναι, αλλά ποια είναι αυτά τα θέματα; Είναι λοιπόν τόσο επείγουσας σημασίας τα θέματα της Μέσης Ανατολής που ο Ερντογάν δεν ένιωσε καν την ανάγκη να αναφερθεί στο ζήτημα Γκιουλέν, το οποίο είναι ούτως ή άλλως στην επικαιρότητα.
Δύο είναι τα σημαντικά ζητήματα:
1. Η στήριξη των ΗΠΑ σε PYD-PKK: Αυτό το καταλαβαίνουμε και από την προειδοποίηση του Ερντογάν, που μίλησε για διαιρεμένη Μ. Ανατολή. Η Άγκυρα αξιολογεί ότι το επιτελείο εθνικής ασφάλειας και διπλωματίας του Τραμπ δεν συμμερίζεται τις απόψεις του επιτελείου του Ομπάμα που ήθελε να δώσει τη μάχη κατά του ISIS με «πρωταγωνιστές ομάδες που δεν εκπροσωπούν κάποιο κράτους» όπως το PYD-PKK και έχει την τάση να τις εγκαταλείψει. Σε αυτή την περίπτωση η Τουρκία, η Ρωσία, πιθανώς η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Ιράκ και ίσως –αν και όχι τόσο φανερά– το Ιράν και το Ισραήλ θα αναλάβουν δράση. Αλλά η απόφαση αυτή δεν θα δοθεί από υπουργούς ή από τους συμβούλους, αλλά από τον ίδιο τον πρόεδρο, κι εκείνος μέχρι στιγμής δεν έχει φανερώσει τις προθέσεις του. Το μόνο που είπε ήταν: «Ζήτησα από τους στρατηγούς να μου φέρουνε εντός 30 ημερών μια νέα στρατηγική για τη μάχη κατά του ISIS». Όμως ο Τραμπ χρησιμοποιεί συχνά την έκφραση «ισλαμικός ριζοσπαστισμός» [σ.σ.: ο οποίος από την οπτική του Ερντογάν μπορεί να αφορά και φιλικές προς αυτόν ομάδες].
Υπάρχει και η υπόσχεση που έδωσε ο Τραμπ στην προεκλογική του εκστρατεία ότι «Θα συνεχίσει τη στήριξη στους Κούρδους μαχητές».
Αλλά είναι ασαφές αν με αυτή τη δήλωση εννοεί μόνο το PYD-PKK ή τους πεσμεργκά της Αυτόνομης Κουρδικής Διοίκησης καθώς και άλλες κουρδικές ομάδες. Αυτή η ασάφεια προκαλεί ανησυχίες.
2. Η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στα Ιεροσόλυμα. Στην προεκλογική του εκστρατεία, ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι αν εκλεγεί θα αναγνωρίσει τα Ιεροσόλυμα ως πρωτεύουσα του Ισραήλ και θα μεταφέρει εκεί την πρεσβεία των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ. Δεν είναι μόνο η Τουρκία ενάντια σε μια τέτοια κίνηση η οποία θα διαλύσει τελείως τις ήδη διαταραγμένες ισορροπίες στην Μέση Ανατολή· και ο Γάλλος ΥΠΕΞ Ζαν Μαρκ Ερό, στις 17 Ιανουαρίου, μετά τη σύσκεψη για το Ισραήλ και την Παλαιστίνη που είχε πραγματοποιηθεί στο Παρίσι με τη συμμετοχή 70 χωρών, είχε δηλώσει ότι θα είναι προβοκάτσια η μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στα Ιεροσόλυμα. Αν το κάνει αυτό ο Τραμπ, τότε οι διαταραγμένες λόγω Γκιουλέν και PYD-Συρίας σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Τουρκίας θα έχουν άλλο ένα πρόβλημα.
Μια υψηλόβαθμη πηγή, με την οποία συναντήθηκα χθες, είπε ότι «τις χθεσινές δηλώσεις του Ερντογάν πρέπει να τις ερμηνεύσουμε ως μια κίνηση έκφρασης ανησυχίας» πριν από τη συνάντησή του με τον Τραμπ. Η Τουρκία ως πιθανή ημερομηνία πρώτης συνάντησης προτιμά το δεύτερο μισό του Φλεβάρη ή τις αρχές Μάρτη, δηλαδή πριν ή μετά τη μίνι Συνάντηση Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Βεβαίως όλοι οι ηγέτες του κόσμου περιμένουν αυτή τη συνάντηση, και η Τουρκία συνεχίζει τις προσπάθειες.
Στην επικαιρότητα η Διάσκεψη της Αστάνας για τη Συρία
Μια άλλη σημασία των δηλώσεων Ερντογάν, λόγω συγκυρίας, είναι η διάσκεψη της Αστάνας, που πραγματοποιείται σήμερα [23 Ιανουαρίου].
Στην ατζέντα της διάσκεψης που θα γίνει στην πρωτεύουσα του Καζακστάν είναι η εδραίωση της εκεχειρίας που κηρύχθηκε στις 29 Δεκεμβρίου μεταξύ των δυνάμεων του Άσαντ και των αντιφρονούντων (ο ISIS και η Ελ Νούσρα είναι εκτός), η οποία πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία Τουρκίας και Ρωσίας, και τη στήριξη του Ιράν .
Το σημαντικότερο γεγονός της σύσκεψης είναι ότι για πρώτη φορά κατά τον εξαετή εμφύλιο στη Συρία το καθεστώς και οι αντιφρονούντες θα βρεθούν μαζί στο ίδιο τραπέζι.
Το δεύτερο είναι ότι παρόλο που στην αρχή ήταν εκτός, τελικά τα Ηνωμένα Έθνη θα συμμετέχουν σε αυτή τη σύσκεψη που γίνεται με την εγγύηση Τουρκίας και Ρωσίας. Ο Ειδικός Πρέσβης του ΟΗΕ για τη Συρία Στάφαν ντε Μιστούρα θα είναι στην Αστάνα.
Οι ΗΠΑ, κατόπιν υπόδειξης της Τουρκίας και πρόσκλησης της Ρωσίας, θα εκπροσωπούνται στην Αστάνα. Το γεγονός ότι η εκπροσώπηση θα γίνει σε χαμηλό επίπεδο, με τον πρέσβη στην Αστάνα, έκαμψε τις αντιδράσεις του Ιράν.
Αν εδραιωθεί η εκεχειρία στην Αστάνα, θα ρίξει λίγο την ένταση που προκαλείται λόγω Συρίας αλλά και θα συμβάλλει ως σημαντικός παράγοντας στις συζητήσεις της Γενεύης στις 8 Φεβρουαρίου που είναι και ο βασικός στόχος.
Με την εκλογή του Τραμπ φαίνεται ότι επιταχύνεται λίγο η ροή της ιστορίας. Όποιος δεν προσαρμοστεί σε αυτή την ταχύτητα με την οποία θα αλλάξουν και την εσωτερική πολιτική της χώρας τους και την διεθνή πολιτική, θα δυσκολευτεί να πάρει αυτό που θέλει.
