Φανούλα Αργυρού
Προς το τέλος του 1979, το Φόρεϊν Όφις κατάλαβε ότι, ενόσω ήταν πρόεδρος ο Σπύρος Κυπριανού, δεν θα περνούσαν τη διζωνική. Ο μόνος τρόπος η ελληνοκυπριακή πλευρά να δεχόταν τη βρετανο-τουρκική «διζωνικότητα» ήταν με έναν «ευέλικτο» πρόεδρο. Για την ώρα δεν υπήρχε τέτοια προσωπικότητα. Αποφάσισαν να ακολουθήσουν την πολιτική της αναμονής, δίχως να πιέζουν την κυβέρνηση Σπ. Κυπριανού. Εννοείτο ότι θα έψαχναν για την προσωπικότητα εκείνη που θα βόλευε τους στόχους τους…
Σε συνέχεια του άρθρου μου στη «Σημερινή» 18.10.2020 «Ουδεμία από τις υποτιθέμενες ευκαιρίες για Αμμόχωστο μπορούσε να γίνει αποδεκτή – ‘Νέα Μόρφου’ από Ρολάνδη».
Για το περιβόητο λεγόμενο « Αγγλοαμερικανοκαναδικό» Σχέδιο 1978, που κάποιοι, προεξάρχοντος του κ. Νίκου Ρολάνδη, βγαίνουν στις τηλεοράσεις «ομαδικά» να υποστηρίξουν ότι χάσαμε την ευκαιρία του αιώνα (!), τα βρετανικά αποδεσμευμένα επίσημα έγγραφα μάς φανέρωσαν ακριβώς το αντίθετο, ενώ παράλληλα εκθέτουν όσους ισχυρίζονται τέτοιες θέσεις.
Το απέρριψαν οι Τούρκοι – μιλά ο συγγραφέας του
Πέντε χρόνια αργότερα, στις 3 Μαρτίου 1983, ο Βρετανός αξιωματούχος στη βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα, R. G. Short, ενημέρωσε τον ανώτερό του W. A. Harrison, στο Φόρεϊν Όφις, με αντίγραφα στη Βρετανική Υπάτη Αρμοστεία στη Λευκωσία και Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα, για την συνομιλία του με Τούρκο αξιωματούχο:
«Ρώτησα τον Καραχάν, κατά πόσον μπορούσε να μου πει, μιλώντας προσωπικά και εμπιστευτικά, αν το αγγλο-αμερικανο-καναδικό Σχέδιο του 1978 μπορούσε να αποτελέσει βάση για μια λύση, αν οι περιστάσεις και η χρονική στιγμή ήσαν καλές (του ανέφερα ότι ως επικεφαλής τότε του Γραφείου Κύπρου στο Φόρεϊν Όφις είχα χέρι στην εκπόνηση του σχεδίου. Τον καιρό εκείνο και ο Καραχάν υπηρετούσε στην ‘τουρκική πρεσβεία’ στη Λευκωσία). Μου απάντησε, μετά από κάποια πίεση από μέρους μου, ότι οι Τούρκοι απέρριψαν το σχέδιο όχι για το περιεχόμενό του, αλλά για τη χρονική περίοδο που παρουσιάστηκε. Λόγω της πολιτικής κατάστασης στην Τουρκία…».
Roger Short, the UK’s Consul-General in Istanbul, ο μ. R. G. Short, λάτρης της Τουρκίας που είχε εκπονήσει στο Φόρεϊν Όφις το «Σχέδιο» 1978.
O R. G. Short δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 20 Νοεμβρίου 2003 από βόμβα καθώς υπηρετούσε εκεί ως Γενικός Πρόξενος. Η βόμβα σκότωσε τουλάχιστον άλλους 27 ανθρώπους και υπήρξε ο ισχυρισμός ότι στόχευε τον ίδιο και το προσωπικό του προξενείου. Θεωρείτο ειδικός για τουρκικές υποθέσεις, ήταν λάτρης της Τουρκίας και της Οθωμανικής Ισλαμικής της κληρονομιάς και μιλούσε άπταιστα την Τουρκική.
«Μετά το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης μπήκε στο Φόρεϊν Όφις και η πρώτη του αποστολή ήταν στην βρετανική πρεσβεία στην Άγκυρα τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970. Επέστρεψε στην Τουρκία το 1981-1984. Τον ενδιέφερε πολύ η Τουρκία. Η υπηρεσία του στο Φόρεϊν Όφις στο τμήμα Κύπρου τη δεκαετία του 1970 βοήθησε τον Short να μάθει τις πολυπλοκότητες του Κυπριακού με ασυνήθιστη οξύτητα…», έγραψε η «Guardian» στον επικήδειό της.
https://www.theguardian.com/news/2003/nov/21/guardianobituaries.politics
Αγγλικό το Σχέδιο – διορθώνει τα πράγματα ο Dr David Owen
Στις 28 Νοεμβρίου 1978, ο αξιωματούχος του Φόρεϊν Όφις (και κατά την περίοδο του «Σχεδίου Ανάν» βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ), W. K. Prendergast, είχε ετοιμάσει το ιστορικό της εξελιχθείσας σε βρετανο-αμερικανο-καναδικό σχέδιο, πρωτοβουλίας:
«Το σχέδιο δόθηκε στον Δρα Waldheim και στη συνέχεια οι Αμερικανοί το έδωσαν στον Κύπριο Υπ. Εξωτερικών και στον κ. Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη στις 10 Νοεμβρίου… Το υποστήριξε η ελληνική Κυβέρνηση… Υπήρξαν διαρροές, οι περισσότερες παραπλανητικές. Το χαρακτήρισαν επίσης ως αμερικανική πρωτοβουλία. Η εντύπωση αυτή διορθώθηκε με δήλωση του Υπ. Εξωτερικών Δρος Owen στη Βουλή των Κοινοτήτων στις 22 Νοεμβρίου…».
Η γραπτή δήλωση του Dr David Owen 22/11/1978
«Είδαμε αναφορές για μια πρωτοβουλία για ξεκίνημα των συνομιλιών στην Κύπρο. Δημοσιογραφικές αναφορές μέχρι τώρα έκαναν λόγο για μιαν αμερικανική πρωτοβουλία. Στην πραγματικότητα, η βρετανική κυβέρνηση υπήρξε στενά αναμεμειγμένη. Δουλέψαμε με τις ΗΠΑ και άλλες ενδιαφερόμενες κυβερνήσεις από τον Ιούλιο. Οι εισηγήσεις που πρόσφατα έχουν γνωστοποιηθεί στα μέρη στη διένεξη της Κύπρου έχουν την πλήρη υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης και περιέχουν μια σημαντική βρετανική ανάμειξη. Ο Καναδάς επίσης είναι αναμεμειγμένος. Μετέφερα μέσω των αρμοδίων Βρετανών αντιπροσώπων στα διάφορα μέρη της διένεξης, ότι πιστεύω πως οι εισηγήσεις προσφέρουν μια σταθερή βάση για επανέναρξη των ενδοκοινοτικών συνομιλιών υπό την αιγίδα του Δρος Waldheim …».
https://api.parliament.uk/historic-hansard/written-answers/1978/nov/22/cyprus
Αυτοκριτική Φόρεϊν Όφις: «Η πολιτική μας είναι σχιζοφρενική»!
CYPRUS POLICY
Στις 12 Δεκεμβρίου 1979, ο κ. T.L.A. Daunt του Φ. Όφις παραδέχθηκε, ουσιαστικά, ότι εκείνο που ζητούσαν από τους Ελληνοκύπριους για να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα σε σχέση με τις στρατιωτικές τους βάσεις και για να ικανοποιήσουν την Τουρκία, υιοθετώντας ένα μέτρο ίσων αποστάσεων, ήταν εντελώς άδικο. «Από τότε που ανεστάλησαν τον Ιούνιο οι ενδοκοινοτικές συνομιλίες, η βρετανική πολιτική υπήρξε σχιζοφρενική. Για να διατηρήσουμε καλές σχέσεις με την ελληνοκυπριακή πλευρά, που είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση των συμφερόντων μας στις βάσεις, ήταν αναγκαίο ένα μέτρο δραστηριότητας για τη διευθέτηση. Όμως, βρετανικά/ΝΑΤΟϊκά συμφέροντα σε σχέση με την Τουρκία χρειάζονταν ένα μέτρο ίσων αποστάσεων. Με την κατάσταση στην Κύπρο και Τουρκία δεν είχαμε γρήγορη πρόοδο», έγραψε (βέβαια, «σχιζοφρενική» πάντα ήταν από το 1953…).
Οι επόμενες «ευκαιρίες» που χάσαμε, κατά κάποιους
Προς το τέλος του 1979, το Φόρεϊν Όφις κατάλαβε ότι, ενόσω ήταν Πρόεδρος ο Σπύρος Κυπριανού, δεν θα περνούσαν τη διζωνική. Ο μόνος τρόπος η ελληνοκυπριακή πλευρά να δεχόταν τη βρετανο-τουρκική «διζωνικότητα» ήταν με έναν «ευέλικτο» Πρόεδρο. Για την ώρα δεν υπήρχε τέτοια προσωπικότητα. Αποφάσισαν να ακολουθήσουν την πολιτική της αναμονής, δίχως να πιέζουν την κυβέρνηση Σπ. Κυπριανού. Εννοείτο ότι θα έψαχναν για την προσωπικότητα εκείνη που θα βόλευε τους στόχους τους… Ο λόγος που οι Βρετανοί το 1978 επινόησαν να φέρουν μέσα τους Αμερικανούς και Καναδούς ήταν γιατί γνώριζαν ότι, αν το παρουσίαζαν ως δικό τους, δεν θα είχε καμία επιτυχία αποδοχής, από την πρώτη στιγμή. Με το ίδιο σκεπτικό είναι που προωθούν έκτοτε και όλα τα σχέδια και σκέψεις τους, μέσω του εκάστοτε ΓΓ του ΟΗΕ, ενώ διατηρούν τα σκήπτρα της συγγραφής των περί Κύπρου ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
«Ιδέες Γκάλι»
Έτσι, τελικά, κατάφεραν να εξασφαλίσουν το ποθούμενο με τον Γιώργο Βασιλείου. Τον οποίο παραδέχθηκαν ότι βοήθησαν να κερδίσει τις εκλογές και τον θεωρούσαν ένα «πολύ πολύτιμο κεφάλαιο» («precious asset for us») για τα συμφέροντά τους. Για να τον καρφώσουν χρόνια αργότερα με τα έγγραφά τους και τις δηλώσεις Gustav Feissel και Τάσου Παναγίδη:
«Ο Γ.Γ. και ο Γ. Βασιλείου δέχθηκαν το 99% των τουρκικών απαιτήσεων, αν όχι το 100% των τουρκοκυπριακών απαιτήσεων», αποκάλυψε ο ειδικός αντιπρόσωπος του Γ.Γ., Gustav Feissel.
«Ο Βασιλείου έχει ουσιαστικά δεχθεί Συνομοσπονδία, τι άλλο αναμένετε από αυτόν; Ο Βασιλείου έκανε ό,τι του εισηγηθήκατε, τώρα δεν μπορεί να πάει πιο πέρα».
Είπε αποκαλυπτικά στις 11/6/1990 σε αξιωματούχο του Φόρεϊν Όφις ο μ. Τ. Παναγίδης, ΄Υπατος Αρμοστής της Κύπρου στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Γιώργος Βασιλείου ευθύνεται για το διζωνικό ψήφισμα 649/90 που έφερε το 750/92 και τις συνομόσπονδες βρετανικές ιδέες λύσης υπό την κάλυψη των τάχατες «Ιδεών Γκάλι».
Σημ: Η παράγραφος (1) του «Αγγλοαμερικανοκαναδικού» Σχεδίου αποτέλεσε τη βάση της παραγράφου 20 των «Ιδεών Γκάλι» (Βιβλίο Γενικού Εισαγγελέα Κρίτωνα Γ. Τορναρίτη «Cyprus and Its Constitutional and Other Legal Problems (1980)»…
Στις 14 Απριλίου 1992, η εφημερίδα της Κύπρου «Ελευθεροτυπία» δημοσίευσε δηλώσεις του Τούρκου καθηγητή Yalçın Küçük:
«Αν η Διζωνική Ομοσπονδία εφαρμοστεί όπως περιγράφεται από τον Γενικό Γραμματέα των Η.Ε. Boutros Ghali και ειδικά η παράγραφος 20, που αναφέρεται στην αναγκαστική και εγγυημένη καθαρή πλειοψηφία και ιδιοκτησία γης στην κάθε περιοχή, αυτό θα οδηγήσει σε απευθείας διχοτόμηση στην Κύπρο και εκτουρκισμό ενός μεγάλου κομματιού της χώρας. Πάντα ήμουν εναντίον της διχοτόμησης και επαναλαμβάνω τις πεποιθήσεις μου. Αν οι ιδέες Γκάλι εφαρμοστούν, η Κύπρος θα διχοτομηθεί και θα εκτουρκιστεί».
Η γνωμάτευση της συνταγματολόγου Dr Claire Palley
για τα ΜΟΕ που ακολούθησαν
Τις «Ιδέες Γκάλι», που απέρριψε ο λαός με μαζικές διαμαρτυρίες στη Λευκωσία, ακολούθησαν τα ΜΟΕ (Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης), τα οποία ο μ. Πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης απεδέχθη δίχως να ζητήσει οποιαδήποτε αλλαγή, ικανοποιώντας τους Βρετανούς. Η Συνταγματολόγος της Κυπριακής Δημοκρατίας Κλερ Πάλυ το 1993/94 αποφάνθηκε σε έκθεσή της για το άνοιγμα του Αεροδρομίου Λευκωσίας και επιστροφής των Βαρωσίων:
«Για να πάρουν πίσω μια έρημο η οποία ήδη ανήκει στους ιδιοκτήτες της, στην ουσία όλοι οι υπόλοιποι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες θα θυσιαστούν – για εκείνο που ονομαζόταν ‘αμμοχωστοποίηση’ του κυπριακού προβλήματος».
« In order to get return of a desert to which its owners are entitled, all other Greek Cypriot refugees are in practice being sacrificed – what used to be called “Famagustization of the Cyprus problem».
«Σχέδιο Ανάν», απότοκο των «Ιδεών Γκάλι»
H Συνταγματολόγος Claire Palley, με ένα ογκώδες βιβλίο της, κατακεραύνωσε την «Αποστολή Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, 1999-2004» για την προώθηση του «Σχεδίου Ανάν». Τίτλος του βιβλίου της «Μια παταγώδης αποτυχία των διεθνών σχέσεων». Τίτλος πρωτοτύπου, «An International Relations Debacle», 2005.
Η κ. Claire Palley υπηρέτησε ως σύμβουλος των κυπριακών κυβερνήσεων από τον καιρό του μ. Προέδρου Σπύρου Κυπριανού, από το 1979 μέχρι το 2004.
Σχετικά άρθρα: « Η Αμμόχωστος και οι δήθεν χαμένες ευκαιρίες», Δρος Ανδρέα Θεοφάνους, «Σημερινή», 20/10/2020.
«Το αμερικανικό σχέδιο του 1978», Λόριας Μαρκίδη, Πρέσβη ε.τ. (Με δήλωση του Δρος Βαγγέλη Κουφουδάκη), «Φιλελεύθερος», 14/10/2020.
*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
